Απαντώντας σε σχετική ερώτηση κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου, μετά τη λήξη της άτυπης συνόδου των υπουργών Γεωργίας της Ε.Ε. που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 30 Σεπτεμβρίου στο Μιλάνο, ο Επίτροπο εξήγησε ότι «η δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο προϋπολογισμός της ΕΕ για το 2015 δεν επιτρέπει την εκταμίευση εξτρά κονδυλίων για αποζημιώσεις».
Την ίδια ώρα, από την πλευρά τους, τόσο οι υπουργοί Γεωργίας της Ε.Ε. όσο και οι αγροτικές οργανώσεις, υποστηρίζουν ότι για τη σημερινή κρίση των αγορών των αγροτικών προϊόντων δεν ευθύνεται η αγροτική οικονομία, αλλά πολιτικές αποφάσεις που αφορούν άλλους τομείς και συνεπώς θα πρέπει να υπάρξει έκτακτη στήριξη εκτός του υφιστάμενου προϋπολογισμού της ΚΑΠ.
Ωστόσο, ο Επίτροπος, ερωτώμενος για τα μέτρα στήριξης των ευπαθών οπωροκηπευτικών που ανακοινώθηκαν πρόσφατα, άφησε περιθώριο περαιτέρω συζήτησης του θέματος στο επόμενο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας στις 13 Οκτωβρίου.
Σε μέτρα διαχείρισης της αγοράς προσανατολίζεται η ΕΕ
Αντί για άμεση χρηματοδοτική αποζημίωση η ΕΕ προτείνει μέτρα διαχείρισης της αγοράς. Η πρόταση αυτή φαίνεται να κερδίζει έδαφος μεταξύ των υπουργών γεωργίας, όπως προέκυψε από το άτυπο συμβούλιο γεωργίας στο Μιλάνο στις 30 Σεπτεμβρίου.
Η ΕΕ θα συζητήσει την λήψη περισσότερων μέτρων ενισχύσεων για να βοηθήσει τους ευρωπαίους καλλιεργητές που πλήττονται από το ρωσικό εμπάργκο τον επόμενο μήνα. Όμως, η εύρεση των πόρων παραμένει ασαφής αφού μετά το νέο πρόγραμμα για τη θέσπιση συμπληρωματικών μέτρων ύψους 165 εκατ. ευρώ που ενέκρινε η Επιτροπή τη Δευτέρα 29 Σεπτεμβρίου, ο προϋπολογισμός της ΕΕ έχει φτάσει στα όρια του.
Η απόφαση για το νέο πακέτο των 165 εκατ. ευρώ
Στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 284/22 της 30.9.2014 δημοσιεύθηκε ο σχετικός κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός στον οποίο περιέχεται το νέο πακέτο μέτρων στήριξης των ευπαθών φρούτων και λαχανικών που έχουν πληγεί από τη ρωσική απαγόρευση εισαγωγών γεωργικών προϊόντων της ΕΕ, το οποίο ανακοινώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το βράδυ της Δευτέρας 29 Σεπτεμβρίου.
Το νέο καθεστώς είναι αξίας 165 εκατ. ευρώ και παρέχει στήριξη για να αποσυρθούν ποσότητες από την αγορά που πλεονάζουν και έρχεται να προστεθεί στο πρόγραμμα αξίας μέχρι 125 εκατ. ευρώ για τα φρούτα και τα λαχανικά που είχε ανακοινωθεί στις 18 Αυγούστου, αλλά ανεστάλη στις 10 Σεπτεμβρίου, διότι οι προσωρινές αιτήσεις αποζημίωσης έδειξαν ότι είχε ήδη ζητηθεί η πλήρης κατανομή του προϋπολογισμού.
Αναλυτικότερα το σκεπτικό του νέου κανονισμού (ΕΕ 1031/2014) σχετικά με τη θέσπιση συμπληρωματικών προσωρινών έκτακτων μέτρων στήριξης για τους παραγωγούς ορισμένων οπωροκηπευτικών έχει ως εξής:
(1)
Στις 7 Αυγούστου, η ρωσική κυβέρνηση επέβαλε απαγόρευση εισαγωγής ορισμένων προϊόντων από την Ένωση στη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων των οπωροκηπευτικών. Η απαγόρευση αυτή έχει δημιουργήσει σοβαρή απειλή διατάραξης της αγοράς, που προκαλείται από σημαντική πτώση των τιμών λόγω του γεγονότος ότι μία σημαντική εξαγωγική αγορά έχει ξαφνικά καταστεί μη διαθέσιμη.
(2)
Η εν λόγω απειλή διατάραξης της αγοράς έχει ιδιαίτερη σημασία για τον τομέα των οπωροκηπευτικών, στον οποίο μεγάλες ποσότητες ευαλλοίωτων προϊόντων συγκομίζονται αυτή την περίοδο του έτους.
(3)
Ως εκ τούτου, έχει διαμορφωθεί στην αγορά μια κατάσταση, για την οποία φαίνεται ότι τα συνήθη μέτρα που προβλέπονται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 είναι ανεπαρκή.
(4)
Για να αποτραπεί η μετατροπή της υφιστάμενης κατάστασης της αγοράς σε σοβαρότερη ή παρατεταμένη διατάραξη της αγοράς, η Επιτροπή εξέδωσε τον κατ' εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 932/2014 (2). Ο κανονισμός αυτός προβλέπει ανώτατα ποσά στήριξης για ενέργειες απόσυρσης, μη συγκομιδής και πρώιμης συγκομιδής. Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω μέτρα στήριξης. Ο μηχανισμός που θεσπίστηκε στον εν λόγω κανονισμό θα πρέπει συνεπώς να συμπληρωθεί από μέτρα υπό μορφή πρόσθετης, στοχοθετημένης στήριξης για ορισμένες ποσότητες προϊόντων, υπολογιζόμενες με βάση τις παραδοσιακές εξαγωγές προς τη Ρωσία.
(5)
Συμπληρωματικά προσωρινά έκτακτα μέτρα στήριξης θα πρέπει να εκδοθούν για τις ντομάτες, τα καρότα, τα λάχανα, τις γλυκοπιπεριές, τα κουνουπίδια και τα μπρόκολα, τα αγγούρια και τα αγγουράκια, τα μανιτάρια, τα μήλα, τα αχλάδια, τα δαμάσκηνα, τα κόκκινα φρούτα, τα νωπά επιτραπέζια σταφύλια, τα ακτινίδια, τα γλυκά πορτοκάλια, τις κλημεντίνες και τα μανταρίνια.
(6)
Λαμβανομένων υπόψη των εκτιμώμενων ποσοτήτων που επηρεάζονται από την απαγόρευση, η ενωσιακή χρηματοδοτική συνδρομή θα πρέπει να χορηγηθεί σύμφωνα με τις σχετικές ποσότητες των προϊόντων. Ο υπολογισμός των εν λόγω ποσοτήτων θα πρέπει να γίνει για κάθε κράτος μέλος σύμφωνα με το επίπεδο των εξαγωγών του των σχετικών προϊόντων προς τη Ρωσία κατά τα προηγούμενα τρία έτη, μείον τις ποσότητες που έχουν ήδη κοινοποιηθεί σύμφωνα με τον κατ' εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 932/2014.
(7)
Αναμένεται ότι τα προϊόντα που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό, τα οποία επρόκειτο να εξαχθούν στη Ρωσία, θα διοχετευθούν προς τις αγορές άλλων κρατών μελών. Οι παραγωγοί των ίδιων προϊόντων στα εν λόγω κράτη μέλη, οι οποίοι κατά παράδοση δεν εξάγουν τα προϊόντα τους προς τη Ρωσία, μπορούν κατά συνέπεια να βρεθούν αντιμέτωποι με σημαντική διατάραξη της αγοράς και πτώση των τιμών.
(8)
Κατά συνέπεια, και για την περαιτέρω σταθεροποίηση της αγοράς, η χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης θα πρέπει να διατεθεί επίσης σε παραγωγούς σε όλα τα κράτη μέλη για ένα ή περισσότερα προϊόντα που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό, χωρίς όμως η σχετική ποσότητα να υπερβαίνει τους 3 000 τόνους ανά κράτος μέλος.
(9)
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παραμείνουν ελεύθερα να αποφασίσουν να μην χρησιμοποιήσουν την ποσότητα των 3 000 τόνων. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να ενημερώσουν την Επιτροπή εγκαίρως ώστε να μπορέσει η Επιτροπή να αποφασίσει σχετικά με την ανακατανομή των ποσοτήτων που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί.
(10)
Η απόσυρση από την αγορά, η μη συγκομιδή και η πρώιμη συγκομιδή αποτελούν αποτελεσματικά μέτρα διαχείρισης κρίσης σε περίπτωση πλεονασμάτων οπωροκηπευτικών λόγω έκτακτων και απρόβλεπτων περιστάσεων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να κατανέμουν τις ποσότητες που τίθενται στη διάθεσή τους σε ένα ή περισσότερα από αυτά τα μέτρα, προκειμένου να διασφαλιστεί η πλέον αποτελεσματική χρησιμοποίηση των διαθέσιμων σχετικών ποσών.
(11)
Όπως προβλέπεται στον κατ' εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 932/2014, θα πρέπει να αρθεί προσωρινά ο υφιστάμενος περιορισμός του 5 %, ως ποσοστού του όγκου της παραγωγής που διατίθεται στο εμπόριο, για τις αποσύρσεις από την αγορά που τυγχάνουν στήριξης. Η χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης θα πρέπει, επομένως, να χορηγηθεί ακόμη και στην περίπτωση που οι αποσύρσεις υπερβαίνουν το ανώτατο όριο του 5 %.
(12)
Η χρηματοδοτική συνδρομή που χορηγείται για αποσύρσεις από την αγορά θα πρέπει να βασίζεται στα αντίστοιχα ποσά που καθορίζονται στο παράρτημα XI του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 543/2011 της Επιτροπής (3), όσον αφορά τις αποσύρσεις για δωρεάν διανομή και τις αποσύρσεις για άλλους προορισμούς. Για τα προϊόντα για τα οποία δεν έχει καθοριστεί ποσό στο παράρτημα XI του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 543/2011, θα πρέπει να προβλεφθούν ανώτατα ποσά στον παρόντα κανονισμό.
(13)
Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα ποσά για τις ντομάτες, τα οποία καθορίζονται στο παράρτημα XI του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 543/2011, αφορούν την περίοδο εμπορίας για τις ντομάτες προς μεταποίηση και τις ντομάτες που καταναλώνονται νωπές, είναι σκόπιμο να διευκρινισθεί ότι για τις ντομάτες που καταναλώνονται νωπές το ανώτατο ποσό που ισχύει για τον σκοπό του παρόντος κανονισμού είναι εκείνο που αφορά την περίοδο από την 1η Νοεμβρίου έως τις 31 Μαΐου.
(14)
Λόγω του έκτακτου χαρακτήρα των διαταράξεων της αγοράς και για να εξασφαλιστεί ότι όλοι οι παραγωγοί οπωροκηπευτικών λαμβάνουν στήριξη από την Ένωση, η χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης για αποσύρσεις από την αγορά θα πρέπει να επεκταθεί σε παραγωγούς οπωροκηπευτικών που δεν είναι μέλη αναγνωρισμένης οργάνωσης παραγωγών.
(15)
Για να ενθαρρυνθεί η δωρεάν διανομή αποσυρόμενων οπωροκηπευτικών σε ορισμένους φορείς, όπως φιλανθρωπικές οργανώσεις και σχολεία, καθώς και κάθε άλλος ισοδύναμος προορισμός που εγκρίνεται από τα κράτη μέλη, θα πρέπει να ισχύσει επίσης και για τους παραγωγούς που δεν είναι μέλη αναγνωρισμένης οργάνωσης παραγωγών το 100 % των ανώτατων ποσών που καθορίζονται στο παράρτημα XI του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 543/2011. Στην περίπτωση αποσύρσεων για προορισμούς άλλους από τη δωρεάν διανομή, οι εν λόγω παραγωγοί θα πρέπει να λάβουν το 50 % των καθορισθέντων ανώτατων ποσών. Στο πλαίσιο αυτό, οι παραγωγοί που δεν είναι μέλη αναγνωρισμένης οργάνωσης παραγωγών θα πρέπει να πληρούν τις ίδιες ή παρόμοιες προϋποθέσεις με τις οργανώσεις παραγωγών. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να υπόκεινται, όπως και οι αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών, στις σχετικές διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 και του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 543/2011.
(16)
Οι οργανώσεις παραγωγών, βασικοί παράγοντες του τομέα των οπωροκηπευτικών, είναι οι πλέον κατάλληλοι φορείς για να εγγυηθούν την καταβολή της χρηματοδοτικής συνδρομής της Ένωσης για αποσύρσεις από την αγορά στους παραγωγούς που δεν είναι μέλη αναγνωρισμένης οργάνωσης παραγωγών. Οι εν λόγω οργανώσεις θα πρέπει να μεριμνούν για την καταβολή αυτής της συνδρομής στους παραγωγούς που δεν είναι μέλη αναγνωρισμένης οργάνωσης παραγωγών, μέσω της σύναψης σύμβασης. Επειδή όλα τα κράτη μέλη δεν διαθέτουν τον ίδιο βαθμό οργάνωσης όσον αφορά την προσφορά στην αγορά των οπωροκηπευτικών, είναι σκόπιμο να επιτραπεί στην αρμόδια αρχή των κρατών μελών να καταβάλει τη στήριξη απευθείας στους παραγωγούς σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις.
(17)
Τα ποσά της στήριξης για μη συγκομιδή και πρώιμη συγκομιδή θα πρέπει να καθορίζονται από τα κράτη μέλη ανά εκτάριο, σε επίπεδο που δεν καλύπτει πάνω από το 90 % των ανώτατων ποσών για αποσύρσεις από την αγορά, τα οποία ισχύουν για προορισμούς άλλους από τη δωρεάν διανομή, όπως ορίζεται στο παράρτημα XI του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 543/2011 ή για προϊόντα για τα οποία δεν έχει καθοριστεί ποσό στο εν λόγω παράρτημα, στον παρόντα κανονισμό. Για τις ντομάτες που προορίζονται να καταναλωθούν νωπές, το ποσό που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι αυτό που καθορίζεται στο παράρτημα XI του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 543/2011 για την περίοδο από 1ης Νοεμβρίου έως 31 Μαΐου. Η μη συγκομιδή θα πρέπει να στηρίζεται ακόμη και όταν η εμπορική παραγωγή έχει ληφθεί από τη συγκεκριμένη περιοχή παραγωγής κατά τον συνήθη κύκλο παραγωγής.
(18)
Οι οργανώσεις παραγωγών συγκεντρώνουν την προσφορά και είναι σε θέση να δρουν ταχύτερα από τους παραγωγούς που δεν είναι μέλη τέτοιων οργανώσεων, όταν χρειάζεται να χειριστούν μεγαλύτερες ποσότητες, με άμεσο αντίκτυπο στην αγορά. Ως εκ τούτου, για να καταστεί αποτελεσματικότερη η υλοποίηση των έκτακτων μέτρων στήριξης που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό και να επιταχυνθεί η σταθεροποίηση της αγοράς, είναι σκόπιμο, όσον αφορά τους παραγωγούς που είναι μέλη αναγνωρισμένων οργανώσεων παραγωγών, να αυξηθεί η χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης για αποσύρσεις για προορισμούς άλλους από τη δωρεάν διανομή, στο 75 % των σχετικών ανώτατων ποσών που καθορίζονται για τη στήριξη για αποσύρσεις για άλλους προορισμούς.
(19)
Όσον αφορά τις αποσύρσεις, η χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης για ενέργειες μη συγκομιδής και πρώιμης συγκομιδής θα πρέπει να επεκταθεί σε παραγωγούς που δεν είναι μέλη αναγνωρισμένης οργάνωσης παραγωγών. Η χρηματοδοτική συνδρομή θα πρέπει να ανέρχεται στο 50 % των ανώτατων ποσών στήριξης που καθορίζονται για τις οργανώσεις παραγωγών.
(20)
Δεδομένου του μεγάλου αριθμού παραγωγών που δεν είναι μέλη οργάνωσης παραγωγών και της ανάγκης διενέργειας αξιόπιστων, αλλά εφικτών ελέγχων, η χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης δεν θα πρέπει να χορηγείται για πρώιμη συγκομιδή οπωροκηπευτικών, για τα οποία έχει ήδη αρχίσει η κανονική συγκομιδή, ούτε και για μέτρα μη συγκομιδής, όταν η εμπορική παραγωγή έχει ληφθεί από τη συγκεκριμένη περιοχή παραγωγής κατά τον συνήθη κύκλο παραγωγής, προκειμένου για παραγωγούς που δεν είναι μέλη οργάνωσης παραγωγών. Στο πλαίσιο αυτό, οι παραγωγοί που δεν είναι μέλη αναγνωρισμένης οργάνωσης παραγωγών θα πρέπει να υπόκεινται, όπως και οι αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών, στις σχετικές διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 και του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 543/2011.
(21)
Για παραγωγούς που δεν είναι μέλη οργάνωσης παραγωγών, η καταβολή της χρηματοδοτικής συνδρομής της Ένωσης για ενέργειες μη συγκομιδής και πρώιμης συγκομιδής θα πρέπει να γίνεται απευθείας από την αρμόδια αρχή του κράτους μέλους. Η εν λόγω αρμόδια αρχή θα πρέπει να καταβάλλει τα σχετικά ποσά στους παραγωγούς, σύμφωνα με τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 543/2011 και τους σχετικούς εθνικούς κανόνες και διαδικασίες.
(22)
Για να διασφαλιστεί ότι η χρηματοδοτική συνδρομή της Ένωσης προς τους παραγωγούς ορισμένων οπωροκηπευτικών χρησιμοποιείται για τους προβλεπόμενους σκοπούς και να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική χρήση του προϋπολογισμού της Ένωσης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διεξάγουν ένα λογικό επίπεδο ελέγχων. Ειδικότερα, θα πρέπει να διεξάγονται έλεγχοι εγγράφων, ταυτότητας και φυσικοί έλεγχοι, καθώς και επιτόπιοι έλεγχοι, οι οποίοι να καλύπτουν εύλογη ποσότητα προϊόντων, αριθμό περιοχών, οργανώσεων παραγωγών και παραγωγών που δεν είναι μέλη αναγνωρισμένης οργάνωσης παραγωγών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι ενέργειες απόσυρσης, πρώιμης συγκομιδής και μη συγκομιδής για τις ντομάτες αφορούν αποκλειστικά ποικιλίες που προορίζονται να καταναλωθούν νωπές.
(23)
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να κοινοποιούν στην Επιτροπή τις ενέργειες που έχουν υλοποιηθεί από οργανώσεις παραγωγών και παραγωγούς μη μέλη σε τακτά χρονικά διαστήματα.
(24)
Για να έχει άμεσο αντίκτυπο στην αγορά και να συμβάλει στη σταθεροποίηση των τιμών, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ την ημέρα της δημοσίευσής του.
