Ρήτρα διατάραξηςΜια καινοτομία που εισάγει η νέα ΚΑΠ είναι η «ρήτρα διατάραξης της αγοράς», η οποία δίνει στην Κομισιόν τη δυνατότητα να επεμβαίνει σε περιόδους κρίσεως, μεταβάλλοντας το περιεχόμενο και τη διάρκεια της αποθεματοποίησης και των άλλων εργαλείων παρέμβασης.
Η ρήτρα θα εφαρμόζεται σε όλα τα αγροτικά εμπορεύματα που καλύπτονται από τον κανονισμό της ενιαίας Κοινής Οργάνωσης Αγοράς.
Για παράδειγμα, χάρη στη ρύθμιση αυτή, η Κομισιόν θα μπορεί να μειώνει τους δασμούς των εισαγόμενων ζωοτροφών, αν κρίνει ότι απειλείται η βιωσιμότητα των κτηνοτροφικών μονάδων εξαιτίας του υψηλού κόστους των εισροών
Σε περίπτωση σοβαρών ανισορροπιών στην αγορά, η Επιτροπή μπορεί να επιτρέψει επίσης σε οργανώσεις παραγωγών ή διεπαγγελματικές οργανώσεις, αφού δώσουν ορισμένες εγγυήσεις, να λάβουν συλλογικά ορισμένα προσωρινά μέτρα (για παράδειγμα, απόσυρση από την αγορά ή αποθήκευση από ιδιωτικούς φορείς) για τη σταθεροποίηση του εν λόγω κλάδου
Με προίκα 400 ευρώΤα παραπάνω μέτρα θα χρηματοδοτούνται από ένα «αποθεματικό κρίσης» που θα προκύψει από την ετήσια μείωση των άμεσων ενισχύσεων. Τα κονδύλια που δεν χρησιμοποιούνται για μέτρα αντιμετώπισης κρίσεων θα επιστρέφονται στους γεωργούς το επόμενο έτος. Για την πρώτη χρονιά, η «προίκα» του αποθεματικού έχει οριστεί στα 400 εκατομμύρια ευρώ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Κομισιόν θα μπορεί να παρέμβει μόνο μετά από αίτημα του ενδιαφερόμενου κράτους, συγχρηματοδοτώντας το 50% των σχετικών μέτρων (ή 60% στην περίπτωση του αφθώδους πυρετού)
Τελικά η ρίζα της επιδημίας εντοπίστηκε στους σπόρους τριγωνέλλας που εισαγόταν από την Αίγυπτο, όμως μέχρι να αποκαλυφθεί η αλήθεια, οι Ισπανοί παραγωγοί υπέστησαν τεράστιες ζημιές, τις οποίες ο σύνδεσμος εξαγωγέων Fepex υπολόγισε στα 200 εκατομμύρια ευρώ την εβδομάδα. Ακολούθησε μια διελκυστίνδα ανάμεσα στην Ισπανία, τη Γερμανία και την Κομισιόν για το ποιος θα αναλάβει το κόστος.
Η Κομισιόν υποστηρίζει ότι χάρη στο νέο Ταμείο, σε περιπτώσεις παρόμοιων κρίσεων οι αγρότες θα μπορούν να αποζημιωθούν έγκαιρα και αποτελεσματικά
Τι ισχύει σήμερα στην παρέμβασηΤα τελευταία χρόνια περιορίζεται όλο και περισσότερο ο ρόλος τηςΤελευταία, με τις διαδοχικές μεταρρυθμίσεις της ΚΑΠ, τα μέτρα διαχείρισης της αγοράς περιορίστηκαν και από μηχανισμός ελέγχου μετατράπηκαν σε ένα απλό δίχτυ ασφαλείας για τους αγρότες, που αρκετές φορές έχει αποδειχτεί δύσκαμπτο
Στο διαγνωστικό έλεγχο του 2008 τέθηκε ένα πλαφόν της τάξης των 3 εκατ. τόνων στη δημόσια αποθεματοποίηση για το σιτάρι, καταργήθηκε η παρέμβαση για το χοιρινό κρέας και μηδενίστηκαν οι όγκοι παρέμβασης για το ρύζι. Η δημόσια παρέμβαση για τα δημητριακά και το ρύζι, τεχνικά θα μπορούσε να ξανανοίξει βάσει διαγωνισμού. Παράλληλα, από το 2010/11 καταργήθηκε η παρέμβαση στη ζάχαρη
Η Κομισιόν μπορεί με απόφασή της να συνεχίσει τη δημόσια παρέμβαση στο σκληρό σιτάρι, το κριθάρι, το καλαμπόκι, το σόργο, το αναποφλοίωτο ρύζι, το βούτυρο και το αποκορυφωμένο γάλα σε σκόνη, πέρα από τα ανωτέρω όρια, εάν απαιτείται. Πέρα από τη δημόσια παρέμβαση, η Κομισιόν μπορεί να ανοίξει την ιδιωτική αποθεματοποίηση για το βούτυρο και ορισμένα είδη τυριού, για το αποκορυφωμένο γάλα σε σκόνη, τη λευκή ζάχαρη, το ελαιόλαδο, το χοιρινό και αιγοπρόβειο κρέας. Στην ιδιωτική, τα προϊόντα παραμένουν σε κυριότητα ιδιωτών, οι οποίοι λαμβάνουν μια ενίσχυση που καλύπτει το κόστος αποθήκευσης για ορισμένο χρόνο, προτού διοχετευτούν στην αγορά.
Κανένας μηχανισμός προστασίας για το σκληρόΕκτός των μηχανισμών παρέμβασης τίθεται το σκληρό σιτάρι στη νέα ΚΑΠ, μετά από ένα έντονο παζάρεμα με πάρε-δώσε ανάμεσα στην Κομισιόν και τα κράτη μέλη.
Στις διαπραγματεύσεις για τη νέα ΚΑΠ, η Κομισιόν αρχικά είχε προτείνει την περαιτέρω συρρίκνωση της παρέμβασης, αποκλείοντας το σκληρό σιτάρι και το σόργο από τα προϊόντα που θα είναι επιλέξιμα και διατηρώντας τα όσα ίσχυαν στα υπόλοιπα προϊόντα. Πρότεινε ακόμα να μην υπάρχει δυνατότητα ιδιωτικής αποθεματοποίησης για το τυρί
Ωστόσο ορισμένα κράτη μέλη αλλά και οι ευρωβουλευτές ήταν της άποψης ότι, ενόψει της αυξανόμενης αστάθειας των τιμών, οι μηχανισμοί της παρέμβασης θα πρέπει να ενισχυθούν αντί να εξασθενήσουν. Συγκεκριμένα οι ευρωβουλευτές πρότειναν τα εξής
● Διατήρηση της παρέμβασης για το σκληρό σιτάρι και το σόργ
● Δημόσια παρέμβαση καθόλη τη διάρκεια του χρόνου και όχι για περιορισμένες ημερολογιακές περιόδου
● Αύξηση της τιμής παρέμβασης για το βόειο κρέας από το ισχύον 70% της τιμής αναφοράς στο 90%
● Αύξηση του πλαφόν για τη δημόσια παρέμβαση στο βούτυρο από τους 30.000 τόνους στους 70.000 τόνους
Η τελική πολιτική συμφωνία διατήρησε τις αρχικές προτάσεις της Κομισιόν με τρεις διαφοροποιήσεις που απηχούν τα αιτήματα των ευρωβουλευτών: η περίοδος δημόσιας παρέμβασης για το βούτυρο και το αποκορυφωμένο γάλα σε σκόνη επεκτάθηκε κατά ένα μήνα, το όριο για τη δημόσια παρέμβαση στο βούτυρο αυξήθηκε στους 50.000 τόνους και εισάγεται η δυνατότητα ιδιωτικής αποθεματοποίησης για τα τυριά ΠΟΠ και ΠΗΕ. Η πρόταση των ευρωβουλευτών να διατηρηθεί η παρέμβαση στο σκληρό σιτάρι, απορρίφθηκε
Ακόμα πιο σοβαρό όμως είναι το θέμα των τιμών παρέμβασης. Όπως παρατηρεί ο Άλαν Μάθιουζ, καθηγητής στο Trinity College του Λονδίνου, τα τελευταία χρόνια «ο αριθμός των εμπορευμάτων που είναι επιλέξιμα για δημόσια παρέμβαση έχει μειωθεί, έχουν τεθεί όρια στις εγγυημένες ποσότητες και οι τιμές στήριξης έχουν μειωθεί σε επίπεδα δικτύου ασφαλείας. Ο πληθωρισμός διαβρώνει την πραγματική αξία αυτών των εγγυήσεων, αφού οι τιμές αναφοράς δεν έχουν επικαιροποιηθεί. Για παράδειγμα, η τιμή αναφοράς και παρέμβασης για τα δημητριακά έχει μείνει αμετάβλητη στα 101,31 ευρώ ο τόνος από το 2000»
