Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν, το 2011, το εμπορικό έλλειμμα της Ε.Ε. στα νωπά και κατεργασμένα φρούτα και λαχανικά ανερχόταν στα 9,8 δισ. ευρώ. Το νούμερο αυτό αγγίζει τα 11,9 δισ., αν συμπεριληφθούν και οι ξηροί καρποί.
Ωστόσο, μια προσεκτικότερη ματιά αποκαλύπτει ότι το έλλειμμα οφείλεται κυρίως στα φρούτα, ενώ στην κατηγορία των λαχανικών, το ισοζύγιο είναι σχετικά ισορροπημένο.
Όπως σημειώνεται, ευρωπαϊκές εξαγωγές νωπών φρούτων και λαχανικών τα τελευταία χρόνια έχουν σημειώσει εντυπωσιακή αύξηση, ιδίως προς τη Ρωσία, που είναι η σημαντικότερη αγορά. Όμως το μερίδιο των Ευρωπαίων υποχωρεί, καθώς νέοι παίκτες όπως η Τουρκία και η Κίνα αυξάνουν τη διείσδυσή τους στη Ρωσία. Χαρακτηριστική είναι η εντυπωσιακή αύξηση των εξαγωγών τουρκικής ντομάτας σε όλη την πρώην Σοβιετική Ένωση.
Πιο αναλυτικά, το 1999 ως το 2011, οι ευρωπαϊκές εξαγωγές οπωροκηπευτικών και ξηρών καρπών έχουν σημειώσει αύξηση 160%, αγγίζοντας τα 8,5 δισ. Στο ίδιο διάστημα, και οι εισαγωγές σημείωσαν αύξηση. Σε απόλυτους αριθμούς, οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 8,4 δισ. ευρώ (από 12 δισ. ευρώ το 1999), ενώ οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 5,2 δισ. ευρώ (από 3,3 δισ. ευρώ).
Συνεπώς, ενώ οι εξαγωγές αυξήθηκαν με μέσο ρυθμό 8,2%, δηλαδή διπλάσιο από το ρυθμό αύξησης των εισαγωγών, το χάσμα διευρύνθηκε από τα 8,7 δισ. ευρώ το 1999 στα 11,9 δισ. ευρώ το 2011. Αξίζει να σημειωθεί ότι το έλλειμμα κορυφώθηκε το 2008, όταν άγγιξε τα 12,9 δισ. ευρώ και έκτοτε βαίνει ελαφρά μειούμενο, ίσως και λόγω της κρίσης.
Στην ανάλυσή της, η Κομισιόν χωρίζει τον κλάδο των οπωροκηπευτικών σε πέντε κατηγορίες: τροπικά φρούτα, νωπά φρούτα (πλην των τροπικών), ξηροί καρποί (πλην των τροπικών), κατεργασμένα φρούτα, νωπά λαχανικά, πατάτες και κατεργασμένα λαχανικά.
Αξιοσημείωτο είναι ότι ο τομέας των φρούτων είναι αυτός που χωλαίνει περισσότερο, καθώς αυξάνονται οι εισαγωγές τροπικών φρούτων όπως μπανάνας και ανανά. Όμως και οι εισαγωγές των φρούτων της εύκρατης ζώνης σημειώνουν αύξηση. Τα επιτραπέζια σταφύλια και πορτοκάλια είναι πρώτα στην κατάταξη των εισαγόμενων φρούτων και μάλιστα με τις μεγαλύτερες αυξήσεις τα τελευταία χρόνια.
Πάντως από το 2005, οι εξαγωγές νωπών φρούτων έχουν διπλασιαστεί, κυρίως λόγω της αύξησης των εξαγωγών μήλων και αχλαδιών.
Όσον αφορά τα νωπά λαχανικά, οι εισαγωγές τους κορυφώθηκαν το 2007, αγγίζοντας τα 2,2 δισ. ευρώ – κυρίως πιπεριές και ντομάτες. Έκτοτε, οι εισαγωγές παρέμειναν σε επίπεδα του 2007, όμως υπερσκελίστηκαν από τις εξαγωγές, κυρίως πατάτας, ντομάτας, κρεμμυδιού και πιπεριάς.
Αχίλλειος πτέρνα τα κατεργασμένα φρούτα
Χωλαίνει η ευρωπαϊκή παραγωγή κατεργασμένων φρούτων (κονσέρβα, κατεψυγμένα, χυμοί), όπου την τελευταία δεκαετία οι εισαγωγές έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, ξεπερνώντας τα 3 δισ. ευρώ το 2011.
Ιδιαίτερα αυξήθηκαν οι εισαγωγές κομπόστας και κατεψυγμένων φρούτων και συγκεκριμένα τα εξής προϊόντα: κατεψυγμένα σμέουρα (οι εισαγωγές τους αυξήθηκαν από 70 εκατ. το 1999 σε 173 εκατ. το 2011), κατεψυγμένες φράουλες (από 68.2 εκατ. στα 146 εκατ), κατεργασμένοι καρποί και σπόροι (από 172 εκατ. στα 435 million).
Τα τελευταία πέντε χρόνια σημαντική αύξηση έχουν σημειώσει και οι εισαγωγές χυμών. Πρωταθλητής ο χυμός ανανά, που διπλασίασε τις εισαγωγές του στα 205 εκατ. ευρώ ή 232.400 τόνους το 2011.Όμως και ο χυμός μήλου σημείωσε σημαντική αύξηση (από τα 126 εκατ. ευρώ στα 261 εκατ. ευρώ το 2011).
Ο εισαγόμενος χυμός πορτοκαλιού παραμένει σχετικά σταθερός σε αξία κι από ό,τι φαίνεται, είναι ελκυστικός στους καταναλωτές, λόγω της τιμής του. Από το 1999, οι εισαγωγές χυμού πορτοκαλιού κινούνται σταθερά γύρω στο 1 δισ. ευρώ το χρόνο, όμως η ποσότητά τους έχει αυξηθεί από τους 984.000 τόνους στο 1,2 εκατ. τόνους.
Όσο για τις εξαγωγές κατεργασμένων φρούτων, έχουν διπλασιαστεί αγγίζοντας τα 1,4 δισ . ευρώ το 2011. Τη μεγαλύτερη αύξηση σημείωσαν οι εξαγωγές μαρμελάδας και ζελέ φρούτων.
Βασίλισσα των εξαγωγών η πατάτα
Σχεδόν το ένα τρίτο των ευρωπαϊκών εξαγωγών νωπών λαχανικών καταλαμβάνει η πατάτα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν, το 2011 οι εξαγωγές λαχανικών άγγιξαν τα 2,1 δισ. ευρώ, έχοντας υπερδιπλασιαστεί από το 1999.
Οι μεγαλύτερες αυξήσεις σημειώνονται στις πατάτες (σπόρος, νωπή ή κατεψυγμένη), τις ντομάτες, τα κρεμμύδια και τις γλυκές πιπεριές. Οι εξαγωγές πατάτας τριπλασιάστηκαν στα 700 εκατ. ευρώ από το 1999 ως το 2010, οι εξαγωγές ντομάτας διπλασιάστηκαν στα 241 εκατ. ευρώ, το κρεμμύδι κι αυτό τριπλασίασε τις εξαγωγές του στα 197 εκατ. ευρώ και η πιπεριά τις διπλασίασε στα 235 εκατ. ευρώ. Άλλα λαχανικά που αύξησαν τις εξαγωγές τους είναι τα μανιτάρια (Agaricus), το κουνουπίδι, το λάχανο, το μαρούλι, το καρότο και η μελιτζάνα.
Όσον αφορά τις εισαγωγές, αυτές έχουν αυξηθεί κατά 40% από το 1999, αγγίζοντας τα 2 δισ. ευρώ το 2011.
Τρία προϊόντα, ντομάτες, φασόλια και πιπεριές, καταλαμβάνουν τα δύο τρίτα των εισαγωγών.
Οι εισαγωγές ντομάτας έχουν διπλασιαστεί σε όγκο και αξία, φτάνοντας τα 349 εκατομμύρια το 2011. Οι εισαγωγές φασολιών έχουν τετραπλασιαστεί αγγίζοντας τα 345 εκατ. ευρώ, ενώ οι εισαγωγές πιπεριάς εξαπλασιάστηκαν, αγγίζοντας τα 274 εκατ. ευρώ.
Και άλλα προϊόντα αύξησαν σημαντικά τις εισαγωγές τους: Το σπαράγγι τις τριπλασίασε στα 126 εκατ. ευρώ, το αγγουράκι τις τριπλασίασε στα 19 εκατ. ευρώ ενώ και το σκόρδο τις τριπλασίασε, αγγίζοντας τα 131 εκατ. ευρώ.
