Όνειρο θερινής νυκτός η απλούστευση της ΚΑΠ

Οι µεγαλόστοµες υποσχέσεις του Ιρλανδού Επίτροπου Γεωργίας της ΕΕ Φιλ Χόγκαν περί απλοποίησης δεν φαίνεται να πείθουν τους ειδικούς, οι οποίοι δεν αναµένουν τίποτα συναρπαστικό σε επίπεδο νοµοθετικών πρωτοβουλιών παρά µόνο κάποιες εργασίες της Γενικής ∆ιεύθυνσης Γεωργίας, δεδοµένου ότι πάνω από 200 κανονισµοί της Επιτροπής για την εφαρµογή της ΚΟΑ πρέπει να αναθεωρηθούν!

«…Εντός των πρώτων δώδεκα µηνών θα δούµε τις δυνατότητες για περαιτέρω απλούστευση των άµεσων πληρωµών: ιδίως όσον αφορά την οικολογική, την αγροτική ανάπτυξη, την πολιτική ποιότητας και το σύστηµα φρούτων και λαχανικών», δήλωνε άµα της ανάληψης των καθηκόντων του ο Χόγκαν

Εξάλλου, τι µπορούµε να περιµένουµε από µια ακόµη τέτοια πρωτοβουλία που έχει αποτελέσει κάτι σαν «µάντρα»* από όλους τους προηγούµενους Επίτροπους Γεωργίας και πόσο πιθανό είναι να βρει εφαρµογή στην πράξη, διερωτάται ο καθηγητής αγροτικής οικονοµίας του Κολεγίου Τρίνιτι στο ∆ουβλίνο, Άλαν Μάθιους

Για παράδειγµα, λίγο µετά την ανάληψη των καθηκόντων του ως Επιτρόπου Γεωργίας το 1995, ο Φρανς Φίσλερ, σε οµιλία του στις 28 Σεπτεµβρίου 1995, δήλωνε
«Από την πλευρά µου, έχω την πρόθεση να συµβάλλω στην επανεξέταση της υφιστάµενης νοµοθεσίας στην ΕΕ, ιδίως στον τοµέα της αρµοδιότητάς µου, έτσι ώστε να καταστεί η ΚΑΠ πιο εύκολη στην κατανόηση της και στην εφαρµογή της. Η απλοποίησή της  αποτελεί βασικό στόχο, όχι µόνο επειδή οι αγρότες µας, ιδίως οι µικρότεροι το χρειάζονται, αλλά και επειδή, χωρίς αυτό, θα αποδειχθεί εξαιρετικά δύσκολη η εφαρµογή της στις υπό ένταξη χώρες της Ανατολικής Ευρώπης»

Οµοίως, όταν η κα Μάριαν Φίσερ Μπόελ διαδέχθηκε τον Φίσλερ, το 2004, ανακοίνωσε στο Συµβούλιο Γεωργίας του ∆εκέµβρη την πρόθεσή της να ανοίξει διάλογο σχετικά µε την απλούστευση της ΚΑΠ µέσα στο 2005, ενώ ακολούθησε µεγάλο συνέδριο για την απλούστευση το 2006 και η δηµοσίευση ενός κυλιόµενου σχεδίου δράσης.

*µάντρα: ιερός λόγος στα σανσκριτικ


Ανασκόπηση προόδουΗ απλούστευση της ΚΑΠ ήταν και πάλι στο επίκεντρο το 2009, όταν η Επιτροπή δηµοσίευσε µια ανασκόπηση της προόδου προς την κατεύθυνση αυτή. Μάλιστα, τον Νοέµβριο του 2009, η Γ∆ Γεωργίας της ΕΕ( DG AGRI) υπέβαλε συνοπτικές απαντήσεις σε 39 προτάσεις απλούστευσης στο Συµβούλιο Γεωργίας, ενώ τον Απρίλιο του ίδιου έτους ενσωµατώθηκαν σε ειδικό σχέδιο δράσης. Τον Νοέµβρη 2013 βγήκε η τελευταία απογραφή του κυλιόµενου προγράµµατος δράσης µε 72 προτάσεις εκ των οποίων οι 70 είχαν ολοκληρωθεί και οι 2 ήταν «έργο σε εξέλιξη»


Ποιοι είναι οι όροι και ποιες οι προϋποθέσεις για τις αποζημιώσειςΟι συζητήσεις για την απλοποίηση της µεταρρύθµισης της ΚΑΠ του 2013, είχαν ξεκινήσει από το 2010 µε το Συµβούλιο και το Κοινοβούλιο να επιµένουν σε απλοποιηµένους ενιαίους και σε νοµική βάση κανόνες και όχι σε οριζόντια απαλοιφή καθεστώτων
Τον Νοέµβρη του 2010 η Επιτροπή υπέβαλε τις πρώτες προτάσεις της, υπογραµµίζοντας ειδικότερα το απλοποιηµένο σύστηµα για τους µικρούς αγρότες και τα µέτρα πολλαπλής συµµόρφωσης, αλλά τα κράτη µέλη δεν ήταν ικανοποιηµένα. Με έγγραφο τους τον επόµενο χρόνο έθεταν το πλαίσιο, λέγοντας ότι «πραγµατική ρυθµιστική απλοποίηση µπορεί να εξασφαλιστεί και να διατηρηθεί µόνο µε την ενσωµάτωση ορισµένων γενικών αρχών». Πρότειναν δε έξι αρχές που έπρεπε να ακολουθήσει η Κοµισιόν

1. Η ΚΑΠ να είναι απλούστερη και φθηνότερη για τις εθνικές αρχές.
2. Προσέγγιση βάσει κινδύνου πρέπει να ισχύει για τους ελέγχους στις διοικήσεις και τους αποδέκτες.
3. Τα κράτη µέλη πρέπει να έχουν ευελιξία στον προγραµµατισµό, τον καθορισµό ελέγχων και την αξιολόγηση των συστηµάτων.
4. Έλεγχοι και κυρώσεις θα πρέπει να είναι πιο αναλογικοί.
5. Πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα πλήρους διαφάνειας και της σαφήνειας των ρόλων και των ευθυνών.
6. Πρέπει να ενθαρρυνθεί η καλύτερη χρήση της τεχνολογίας.

Η Επιτροπή δηµοσίευσε τον Οκτώβριο του 2011 τις νοµοθετικές προτάσεις της για τη µεταρρύθµιση της ΚΑΠ µετά το 2013, που συνοδεύονταν από ένα χωριστό παράρτηµα για την απλούστευση. Ωστόσο, οι υπουργοί Γεωργίας θεώρησαν ότι οι εν λόγω προτάσεις δεν λαµβάνουν επαρκώς υπόψη τις επιθυµίες τους. Σε µια προσπάθεια να τους κατευνάσει, ο Επίτροπος Τσιόλος υπερασπίστηκε τις προτάσεις του µε µια επιστολή µε τον ειρωνικό τίτλο: «Η µεταρρύθµιση της ΚΑΠ: απλές απαντήσεις σε σύνθετες προκλήσεις», η οποία αποτελεί και τη µόνη συµβολή του στην απλοποίηση, σύµφωνα µε τον καθηγητή Μάθιους
Η παλιά πολιτική ήταν πιο απλήΕίναι µια αυταπόδεικτη αλήθεια ότι η απλοποίηση της ΚΑΠ δεν είναι απλή υπόθεση. Για παράδειγµα, ένα ενιαίο σύστηµα στα 28 κράτη µέλη της ΕΕ, χωρίς εξαιρέσεις και χωρίς ευελιξία µπορεί να κάνει τη δουλειά της Επιτροπής πιο απλή, χωρίς να συνεπάγεται µικρότερο διοικητικό φόρτο για τις εθνικές διοικήσεις και τους αγρότες. Εξάλλου, η αρχική πρόταση για την κατάργηση της ενιαίας στρεµµατικής ενίσχυσης το 2014 είναι µια τέτοια περίπτωση
Σύµφωνα µε τον καθηγητή Μάθιους, η ανασκόπηση των πρωτοβουλιών απλούστευσης της ΚΑΠ που γίνεται από τα µέσα της δεκαετίας του 1990 υπογραµµίζει τέσσερα πράγµατα.

1. Κατ’ αρχάς, η απλούστευση είναι ένα τσιτάτο ότι όλοι οι ενδιαφερόµενοι µπορούν να ταυτιστούν µε αυτό και αποτελεί «ανέξοδη» δέσµευση.
2. ∆εύτερον, δεν υπάρχει τίποτα ιδιαίτερο στη δήλωση Χόγκαν ότι το 2015 θα είναι ένα έτος απλούστευσης, αφού για την επιδίωξη αυτού ακολουθείται η πεπατηµένη των προηγούµενων Επιτρόπων. Εξάλλου η Γ∆ Γεωργίας της ΕΕ είχε ένα κυλιόµενο σχέδιο δράσης για την απλούστευση σε ισχύ από το 2006, που έχει µειώσει τον διοικητικό φόρτο της ΚΓΠ (σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις του, µε το ένα τρίτο), αλλά σαφώς υπάρχουν ευκαιρίες για περαιτέρω απλοποίηση.
3. Τρίτον, η απλούστευση της ΚΑΠ µοιάζει ένα Σισσύφειο έργο στο ότι κάθε νέος Επίτροπος φαίνεται καταδικασµένος να τακτοποιήσει τις πρωτοβουλίες των προκατόχων του.
4. Τέταρτον, παρά τη συντριπτική πολιτική συναίνεση ότι η απλούστευση ήταν ένας από τους επιδιωκόµενους στόχους της τελευταίας µεταρρύθµισης της ΚΑΠ, είναι σαφές ότι η πολιτική έχει γίνει ακόµη πιο περίπλοκη, τόσο για τους γεωργούς και τις εθνικές διοικήσεις. Αν ένας από τους βασικούς στόχους της ήταν ότι η µελλοντική ΚΑΠ πρέπει συνολικά να είναι απλούστερη και φθηνότερη για τις εθνικές αρχές για τη διαχείριση, και να έχουν µειώσει το διοικητικό κόστος για τους αποδέκτες (όπως προτείνει η δανική προεδρία το Μάρτιο του 2012), τότε η µεταρρύθµιση απέτυχε σε αυτόν τον λογαριασµό. Η εκτίµηση επιπτώσεων της Επιτροπής προέβλεπε αύξηση του 15% των διοικητικών δαπανών για το µελλοντικό σύστηµα άµεσων πληρωµών.

*Ο Αλαν Μάθιους είναι Οµότιµος Καθηγητής της Ευρωπαϊκής Γεωργικής Πολιτικής στο τµήµα Οικονοµικών Επιστηµών στο Trinity College του ∆ουβλίνου. Έχει εργαστεί ως σύµβουλος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τον ΟΟΣΑ, τον FAO και έχει διατελέσει πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συνδέσµου Αγροτικών Οικονοµολόγων

Παραπλανητική εικόνα η μείωση κατά 36%Η εστίαση στην απλοποίηση και τη µείωση του διοικητικού φόρτου δεν είναι µοναδική στην ιστορία της ΚΑΠ, αλλά αποτελεί τµήµα της βελτίωσης της νοµοθεσίας που ξεκίνησε το 2005 ως κοµµάτι της στρατηγικής για την ανάπτυξη και την απασχόληση έως το 2020. Μάλιστα, το 2007 συγκροτήθηκε οµάδα υψηλού επιπέδου (οµάδα Stoiber) για να προτείνει τρόπους για τη µείωση της γραφειοκρατίας. Στην τελική της έκθεση, που παραδόθηκε τον Οκτώβρη του περασµένου έτους, η οµάδα εκτίµησε ότι το κόστος του διοικητικού φόρτου στη γεωργία ήταν 5,3 δισ. ευρώ και ότι οι δράσεις της Επιτροπής κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου είχαν µειώσει αυτό το κόστος κατά 1,9 δισ. ευρώ, ήτοι κατά 36%. Ωστόσο, η µείωση αυτή περιλαµβάνει την εξαφάνιση των εφάπαξ δαπανών ύψους 1,3 δισ. ευρώ που σχετίζονται µε τη δηµιουργία της νέας ενιαίας ενίσχυσης ανά εκµετάλλευση, έτσι το 36% είναι µάλλον µια παραπλανητική εικόνα. Η ανακοίνωση της Επιτροπής εισήγαγε διάκριση µεταξύ της τεχνικής και της πολιτικής απλοποίησης

• Η Τεχνική απλοποίηση συνεπάγεται αναθεώρηση του νοµικού και διοικητικού πλαισίου, χωρίς αλλαγή των βασικών πολιτικών.
• Η Πολιτική απλοποίηση συνεπάγεται κατάργηση κανόνων και µηχανισµών στήριξης.