Ιδιαίτερα, όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις, στο τελικό συµβιβαστικό κείµενο που συνέγραψαν Κοµισιόν και Ειδική Επιτροπή Γεωργίας (SCA), ο κανονισµός Omnibus-όπως ονοµάζεται-ο οποίος θα ισχύσει αρχές του 2018, θέτει τις κάτωθι αλλαγές
Πρώτον, το ποσό που θα λαµβάνει ως κρατική ενίσχυση η οµάδα παραγωγών οπωροκηπευτικών µπορεί να φτάνει µάξιµουµ το 10% επί της αξίας παραγωγής που διαθέτει στην αγορά
∆εύτερον, από εδώ και στο εξής τα κράτη µέλη µε χαµηλό ποσοστό οργάνωσης των παραγωγών, όπως είναι η χώρα µας, µπορούν να παρέχουν κρατικές ενισχύσεις στον τοµέα των οπωροκηπευτικών, χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες όπως είναι η έγκριση από την «Επιτροπή για την Κοινή Οργάνωση των Γεωργικών Αγορών». Επιπλέον, σε αυτή την περίπτωση η Ευρωπαϊκή Ένωση υποχρεώνεται να αποζηµιώνει τη χώρα για ένα µέρος των ενισχύσεων που έδωσε
Συνδεδεµένη ενίσχυση Από τον Omnibus δίνεται η επιλογή στα κράτη-µέλη να διατηρούν σταθερό το ποσό της συνδεδεµένης ενίσχυσης ανά προϊόν, ακόµα και αν υπάρξει αυξοµείωση στρεµµάτων ή ζώων. Επιπλέον, τα κράτη-µέλη θα έχουν πλέον το δικαίωµα να αναθεωρούν τα προϊόντα που λαµβάνουν ενίσχυση σε ετήσια βάση και όχι µόνο σε κάθε περίοδο αναθεώρησης της ΚΑΠ. Συγκεκριµένα όπως αναφέρεται στον κανονισµό
«Τα κράτη µέλη µπορούν να αποφασίσουν ότι η συνδεδεµένη στήριξη µπορεί να εξακολουθήσει να καταβάλλεται µέχρι το 2020 βάσει των µονάδων παραγωγής για τις οποίες χορηγήθηκε εθελοντική συνδεδεµένη στήριξη σε προηγούµενη περίοδο αναφοράς»
Η παραπάνω προσαρµογή έχει διττή χρησιµότητα: Σε πρώτο χρόνο, εφόσον ένας κλάδος παραγωγής λόγω διαρθρωτικών ανισορροπιών στην αγορά, αντιµετωπίζει προβλήµατα, εξαφανίζεται το δέλεαρ µίας αρκετά αυξηµένης συνδεδεµένης για να µην µπουν νέοι παραγωγοί στην καλλιέργεια. Και δεύτερον, αν ένα προϊόν είναι σηµαντικό για µία χώρα, να παρέχεται σταθερά υψηλή συνδεδεµένη ακόµα και αν έχει αυξηθεί αρκετά ο αριθµός των στρεµµάτων
Από το 2019 οι αλλαγές στις μειονεκτικές για την εξισωτικήΝα µείνουν ως έχουν οι περιοχές που αιτιολογούν εξισωτική αποζηµίωση µέχρι το 2019, προβλέπει η ενδιάµεση αναθεώρηση της ΚΑΠ, οδηγώντας προς τα πίσω τη νέα οριοθέτηση των µειονεκτικών περιοχών, που υπό τους ισχύοντες κανονισµούς έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί έως το 2018.
Πιο απλά, αυτό σηµαίνει, ότι η εξισωτική αποζηµίωση για το 2018 θα εκταµιευτεί µε τους όρους και τις προϋποθέσεις του 2017 (εφόσον η Ελλάδα κάνει χρήση αυτής της πρόβλεψης). Τα παραπάνω επηρεάζουν µόνο τους κατοίκους µειονεκτικών περιοχών οι οποίοι λαµβάνουν ενίσχυση έως 9,5 ευρώ ανά στρέµµα.
Συγκεκριµένα, οι πρώην δικαιούχοι της εξισωτικής από το 2019, δηλαδή όσοι διαµένουν σε περιοχές που δεν θα είναι πλέον επιλέξιµες λόγω της νέας οριοθέτησης των µειονεκτικών, θα συνεχίσουν να λαµβάνουν ενίσχυση για περίοδο τεσσάρων ετών κατ’ ανώτατο όριο, µειωµένη κατά 20% ετησίως (π.χ 80% το πρώτο έτος, 60% το δεύτερο κ.ο.κ).
Όσον αφορά τους δικαιούχους που λαµβάνουν ενισχύσεις επειδή βρίσκονται σε ορεινές περιοχές, το καθεστώς θα παραµείνει ίδιο έως το 2020, σύµφωνα µε τον οδηγό των Προγραµµάτων Αγροτικής Ανάπτυξης
Στα πλαίσια της προσπάθειας µετατροπής των διαρθρωτικών προγραµµάτων από αυστηρά επιδοµατικού χαρακτήρα, σε µείγµα χρηµατοδοτικών εργαλείων αλλά και επιδοτήσεων, η αναθεώρηση της ΚΑΠ, αυξάνει τη δεξαµενή δικαιούχων στο Ταµείο Αγροτικής Επιχειρηµατικότητας. Πρόκειται για ένα Ταµείο που λειτούργησε και την περασµένη προγραµµατική περίοδο στη χώρα µας χωρίς όµως τα εργαλεία, όπως είναι η επιδότηση επιτοκίου, να διευκολύνουν τις χρηµατοροές προς τους δικαιούχους των Προγραµµάτων. Πλέον το Ταµείο αυτό που θα συσταθεί στη χώρα µας αρχές του 2018, θα απευθύνεται σε όλους τους επαγγελµατίες αγρότες ανεξάρτητα αν συµµετέχουν σε κάποιο επενδυτικό µέτρο (Σχέδια Βελτίωσης, Νέοι Αγρότες κ.λπ). Σύµφωνα µε τις πρώτες εκτιµήσεις, το Ταµείο θα ξεκινήσει µε πόρους 300 εκατ. ευρώ που θα προέρχονται από τα Προγράµµατα Αγροτικής Ανάπτυξης, συν χρήµατα που θα βάλουν οι συνεπενδύτριες τράπεζες
Αναλυτικά ο κανονισµός Omnibus αναφέρει τα εξής:«Προκειµένου να είναι αρκετά ελκυστικά για τον ιδιωτικό τοµέα, είναι σηµαντικό τα χρηµατοπιστωτικά µέσα να σχεδιάζονται και να εφαρµόζονται µε ευέλικτο τρόπο. Ωστόσο, η πείρα έχει δείξει ότι ορισµένοι κανόνες επιλεξιµότητας για συγκεκριµένα µέτρα περιορίζουν την υιοθέτηση χρηµατοπιστωτικών µέσων στα προγράµµατα αγροτικής ανάπτυξης, καθώς και την ευέλικτη χρήση των χρηµατοδοτικών µέσων από τους διαχειριστές κεφαλαίων. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιµο να προβλεφθεί ότι ορισµένοι κανόνες επιλεξιµότητας για συγκεκριµένα µέτρα δεν εφαρµόζονται στα χρηµατοπιστωτικά µέσα»
Αντί για πριµ, χρηµατοδοτικά εργαλεία σε Νέους ΑγρότεςΓια τους ίδιους λόγους, είναι επίσης σκόπιµο, σύµφωνα µε το νέο κανονισµό να προβλεφθεί ότι η στήριξη εκκίνησης για τους νέους γεωργούς (πριµ Νέων Αγροτών) µπορεί επίσης να παρέχεται µε τη µορφή χρηµατοδοτικών µέσων. Ενόψει αυτών των αλλαγών, πρέπει να προβλεφθεί ότι, όταν η στήριξη για επενδύσεις χορηγείται µε τη µορφή χρηµατοδοτικών µέσων, η επένδυση πρέπει να συµβάλει σε µία ή περισσότερες προτεραιότητες της Ένωσης για την αγροτική ανάπτυξη
Μία νέα δυνατότητα που τίθεται στη διάθεση των διαχειριστικών αρχών των Προγραµµάτων, είναι η ενίσχυση επενδυτικών δαπανών για έργα που έχουν γίνει πριν από την επίσηµη πρόσκληση, όπως είναι καταστροφικά γεγονότα που φέρνουν σηµαντικές και ξαφνικές αλλαγές στις κοινωνικοπολιτικές δοµές µίας περιοχές, συµπεριλαµβανοµένων δηµογραφικών αλλαγών λόγω µετανάστευσης
Σηµειώνεται εδώ ότι o κανονισµός σχετικά µε τους δηµοσιονοµικούς κανόνες που εφαρµόζονται στον γενικό προϋπολογισµό της Ένωσης, ο λεγόµενος «Omnibus», συνιστά το δεύτερο στάδιο της διαδικασίας αναθεώρησης της ΚΑΠ και έπεται σειράς άλλων µέτρων που εγκρίθηκαν µέσω αλλαγών σε κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστικές πράξεις της Επιτροπής.
Πρώτον, το ποσό που θα λαµβάνει ως κρατική ενίσχυση η οµάδα παραγωγών οπωροκηπευτικών µπορεί να φτάνει µάξιµουµ το 10% επί της αξίας παραγωγής που διαθέτει στην αγορά
∆εύτερον, από εδώ και στο εξής τα κράτη µέλη µε χαµηλό ποσοστό οργάνωσης των παραγωγών, όπως είναι η χώρα µας, µπορούν να παρέχουν κρατικές ενισχύσεις στον τοµέα των οπωροκηπευτικών, χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες όπως είναι η έγκριση από την «Επιτροπή για την Κοινή Οργάνωση των Γεωργικών Αγορών». Επιπλέον, σε αυτή την περίπτωση η Ευρωπαϊκή Ένωση υποχρεώνεται να αποζηµιώνει τη χώρα για ένα µέρος των ενισχύσεων που έδωσε
«Τα κράτη µέλη µπορούν να αποφασίσουν ότι η συνδεδεµένη στήριξη µπορεί να εξακολουθήσει να καταβάλλεται µέχρι το 2020 βάσει των µονάδων παραγωγής για τις οποίες χορηγήθηκε εθελοντική συνδεδεµένη στήριξη σε προηγούµενη περίοδο αναφοράς»
Η παραπάνω προσαρµογή έχει διττή χρησιµότητα: Σε πρώτο χρόνο, εφόσον ένας κλάδος παραγωγής λόγω διαρθρωτικών ανισορροπιών στην αγορά, αντιµετωπίζει προβλήµατα, εξαφανίζεται το δέλεαρ µίας αρκετά αυξηµένης συνδεδεµένης για να µην µπουν νέοι παραγωγοί στην καλλιέργεια. Και δεύτερον, αν ένα προϊόν είναι σηµαντικό για µία χώρα, να παρέχεται σταθερά υψηλή συνδεδεµένη ακόµα και αν έχει αυξηθεί αρκετά ο αριθµός των στρεµµάτων
Αποζηµίωση εισοδήµατος
Σύµφωνα µε το τελικό σχέδιο του Omnibus, εισάγεται κανονισµός σχετικά µε ένα νέο σύστηµα σταθεροποίησης εισοδηµάτων, το οποίο θα λειτουργεί σε εθνικό επίπεδο ανά αγροτικό κλάδο. Για παράδειγµα, ταµείο αιγοπροβατοτρόφων ή ταµείο παραγωγών βάµβακος. Τα συγκεκριµένα ταµεία, δίνεται πλέον η άδεια, να ξεκινήσουν µε αποθεµατικό από δηµόσια ή ευρωπαϊκά ταµεία (π.χ από πόρους των Προγραµµάτων Αγροτικής Ανάπτυξης) ώστε να διευκολυνθεί η λειτουργία τους. Η κεφαλαιοποίησή τους µετά θα γίνεται µε εισφορές των συµµετεχόντων σε αυτάΑπό το 2019 οι αλλαγές στις μειονεκτικές για την εξισωτικήΝα µείνουν ως έχουν οι περιοχές που αιτιολογούν εξισωτική αποζηµίωση µέχρι το 2019, προβλέπει η ενδιάµεση αναθεώρηση της ΚΑΠ, οδηγώντας προς τα πίσω τη νέα οριοθέτηση των µειονεκτικών περιοχών, που υπό τους ισχύοντες κανονισµούς έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί έως το 2018.
Πιο απλά, αυτό σηµαίνει, ότι η εξισωτική αποζηµίωση για το 2018 θα εκταµιευτεί µε τους όρους και τις προϋποθέσεις του 2017 (εφόσον η Ελλάδα κάνει χρήση αυτής της πρόβλεψης). Τα παραπάνω επηρεάζουν µόνο τους κατοίκους µειονεκτικών περιοχών οι οποίοι λαµβάνουν ενίσχυση έως 9,5 ευρώ ανά στρέµµα.
Συγκεκριµένα, οι πρώην δικαιούχοι της εξισωτικής από το 2019, δηλαδή όσοι διαµένουν σε περιοχές που δεν θα είναι πλέον επιλέξιµες λόγω της νέας οριοθέτησης των µειονεκτικών, θα συνεχίσουν να λαµβάνουν ενίσχυση για περίοδο τεσσάρων ετών κατ’ ανώτατο όριο, µειωµένη κατά 20% ετησίως (π.χ 80% το πρώτο έτος, 60% το δεύτερο κ.ο.κ).
Όσον αφορά τους δικαιούχους που λαµβάνουν ενισχύσεις επειδή βρίσκονται σε ορεινές περιοχές, το καθεστώς θα παραµείνει ίδιο έως το 2020, σύµφωνα µε τον οδηγό των Προγραµµάτων Αγροτικής Ανάπτυξης
Ταμείο επενδύσεων για όλους τους αγρότες
Στα πλαίσια της προσπάθειας µετατροπής των διαρθρωτικών προγραµµάτων από αυστηρά επιδοµατικού χαρακτήρα, σε µείγµα χρηµατοδοτικών εργαλείων αλλά και επιδοτήσεων, η αναθεώρηση της ΚΑΠ, αυξάνει τη δεξαµενή δικαιούχων στο Ταµείο Αγροτικής Επιχειρηµατικότητας. Πρόκειται για ένα Ταµείο που λειτούργησε και την περασµένη προγραµµατική περίοδο στη χώρα µας χωρίς όµως τα εργαλεία, όπως είναι η επιδότηση επιτοκίου, να διευκολύνουν τις χρηµατοροές προς τους δικαιούχους των Προγραµµάτων. Πλέον το Ταµείο αυτό που θα συσταθεί στη χώρα µας αρχές του 2018, θα απευθύνεται σε όλους τους επαγγελµατίες αγρότες ανεξάρτητα αν συµµετέχουν σε κάποιο επενδυτικό µέτρο (Σχέδια Βελτίωσης, Νέοι Αγρότες κ.λπ). Σύµφωνα µε τις πρώτες εκτιµήσεις, το Ταµείο θα ξεκινήσει µε πόρους 300 εκατ. ευρώ που θα προέρχονται από τα Προγράµµατα Αγροτικής Ανάπτυξης, συν χρήµατα που θα βάλουν οι συνεπενδύτριες τράπεζες
Αναλυτικά ο κανονισµός Omnibus αναφέρει τα εξής:«Προκειµένου να είναι αρκετά ελκυστικά για τον ιδιωτικό τοµέα, είναι σηµαντικό τα χρηµατοπιστωτικά µέσα να σχεδιάζονται και να εφαρµόζονται µε ευέλικτο τρόπο. Ωστόσο, η πείρα έχει δείξει ότι ορισµένοι κανόνες επιλεξιµότητας για συγκεκριµένα µέτρα περιορίζουν την υιοθέτηση χρηµατοπιστωτικών µέσων στα προγράµµατα αγροτικής ανάπτυξης, καθώς και την ευέλικτη χρήση των χρηµατοδοτικών µέσων από τους διαχειριστές κεφαλαίων. Ως εκ τούτου, είναι σκόπιµο να προβλεφθεί ότι ορισµένοι κανόνες επιλεξιµότητας για συγκεκριµένα µέτρα δεν εφαρµόζονται στα χρηµατοπιστωτικά µέσα»
Αντί για πριµ, χρηµατοδοτικά εργαλεία σε Νέους ΑγρότεςΓια τους ίδιους λόγους, είναι επίσης σκόπιµο, σύµφωνα µε το νέο κανονισµό να προβλεφθεί ότι η στήριξη εκκίνησης για τους νέους γεωργούς (πριµ Νέων Αγροτών) µπορεί επίσης να παρέχεται µε τη µορφή χρηµατοδοτικών µέσων. Ενόψει αυτών των αλλαγών, πρέπει να προβλεφθεί ότι, όταν η στήριξη για επενδύσεις χορηγείται µε τη µορφή χρηµατοδοτικών µέσων, η επένδυση πρέπει να συµβάλει σε µία ή περισσότερες προτεραιότητες της Ένωσης για την αγροτική ανάπτυξη
Μία νέα δυνατότητα που τίθεται στη διάθεση των διαχειριστικών αρχών των Προγραµµάτων, είναι η ενίσχυση επενδυτικών δαπανών για έργα που έχουν γίνει πριν από την επίσηµη πρόσκληση, όπως είναι καταστροφικά γεγονότα που φέρνουν σηµαντικές και ξαφνικές αλλαγές στις κοινωνικοπολιτικές δοµές µίας περιοχές, συµπεριλαµβανοµένων δηµογραφικών αλλαγών λόγω µετανάστευσης
Δεν πέρασε η αύξηση δικαιωμάτων για νεαρούς
Απορρίφθηκε τελικά η πρόταση της Επιτροπής και δεν περνάει στον Omnibus η κατάργηση του ορίου έκτασης βάση του οποίου χορηγείται το πριµ του 25% στους γεωργούς νεαρής ηλικίας που σύµφωνα µε την ελληνική πλευρά, θα βελτίωνε την απορροφητικότητα των πόρων που διατίθενται για το σκοπό αυτό. Ως εκ τούτου, το ύψος της ενίσχυσης θα υπολογίζεται κάθε χρόνο, µε τον πολλαπλασιασµό των ενεργοποιηθέντων δικαιωµάτων από το νέο γεωργό, µε αριθµητική τιµή που αντιστοιχεί στο 25% της Μέσης Αξίας των ∆ικαιωµάτων ενίσχυσης που κατέχει ή µισθώνει ο γεωργός µέχρι το τέλος της προγραµµατικής περιόδου 2014-2020Σηµειώνεται εδώ ότι o κανονισµός σχετικά µε τους δηµοσιονοµικούς κανόνες που εφαρµόζονται στον γενικό προϋπολογισµό της Ένωσης, ο λεγόµενος «Omnibus», συνιστά το δεύτερο στάδιο της διαδικασίας αναθεώρησης της ΚΑΠ και έπεται σειράς άλλων µέτρων που εγκρίθηκαν µέσω αλλαγών σε κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστικές πράξεις της Επιτροπής.
