Στη συζήτηση της 5ης Σεπτεµβρίου που άνοιξε τις επίσηµες διαβουλεύσεις για το µέλλον της ΚΑΠ µετά το 2020 κοινή πεποίθηση των κρατών-µελών υπήρξε ότι η Κοινή Αγροτική Πολιτική αποδεικνύεται «λίγη» ώστε να στηρίξει επαρκώς το αγροτικό εισόδηµα σε περιόδους κρίσης (π.χ ρωσικό εµπάργκο), µε τους υπουργούς να συζητούν λύσεις, ώστε την επόµενη περίοδο άµεσες ενισχύσεις και διαρθρωτικά προγράµµατα (ΠΑΑ) να λειτουργήσουν αποτελεσµατικότερα
Μία από τις προτάσεις που έπεσε στο τραπέζι, ήταν αυτή της εσθονικής προεδρίας για αλλαγή στον τρόπο υπολογισµού των άµεσων ενισχύσεων, οι οποίες από εκτατικές και βάσει ιστορικών δικαιωµάτων, τώρα, πρέπει να µετατραπούν σε «εισοδηµατικές». ∆ηλαδή, να εξαρτώνται από το ύψος του αγροτικού εισοδήµατος το οποίο όταν αλλάζει από παράγοντες όπως καταστροφές από καιρικές συνθήκες, µεγάλη πτώση των τιµών ή από πολιτικές της ΕΕ, αντίστοιχα το τσεκ θα αυξάνεται. Με πιο απλά λόγια, οι άµεσες πληρωµές πρέπει να χρησιµοποιούνται ως εργαλείο διαχείρισης κινδύνων
Σηµειώνεται εδώ, ότι η άποψη της ελληνικής πλευράς αντιτίθεται στα παραπάνω, σύµφωνα µε δελτίο τύπου του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, µε τον υπουργό, Βαγγέλη Αποστόλου, να αναφέρει ότι «οι άµεσες ενισχύσεις διαδραµατίζουν τόσο σηµαντικό ρόλο στο τελικό γεωργικό εισόδηµα που τελικά εκλαµβάνονται από τους γεωργούς ως απαραίτητο συµπλήρωµα του εισοδήµατός τους και όχι ως «κάλυψη κινδύνου». Σε χώρες δε, όπως η Ελλάδα που το µερίδιο των άµεσων ενισχύσεων στα συνολικά έσοδα της γεωργικής εκµετάλλευσης είναι υψηλό, ο σταθεροποιητικός τους ρόλος στο γεωργικό εισόδηµα είναι ιδιαίτερα σηµαντικός»
Σύµφωνα µε την εσθονική προεδρία, οι αγρότες δεν θεωρούν τις άµεσες ενισχύσεις ως «κάλυψη κινδύνου», παρόλο που αρχικά εισήχθησαν για να αντισταθµίσουν - ως αντάλλαγµα - τη µείωση των τιµών παρέµβασης (η τελευταία είχε ως στόχο τη σταθεροποίηση των αγορών). Παρά το τσεκ, σε περιπτώσεις κρίσεων της αγοράς όπως στο γάλα, οι παραγωγοί ζήτησαν έκτακτα µέτρα αξίας 1 δισεκατοµµυρίου ευρώ, οπότε, όπως προτάθηκε, χρειάζεται αναθεώρηση στη βάση της στρατηγικής πάνω πάνω στην οποία χορηγούνται οι ενισχύσεις.
Τέλος το αποθεματικό κρίσεων, δημιουργείται νέο ταμείο Ένα ακόµα ζήτηµα που τέθηκε είναι η δηµιουργία ενός ταµείου διαχείρισης κρίσεων µετά το 2020 και η χρηµατοδότησή του, καθώς το αποθεµατικό κρίσης δεν καταφέρνει να ανταποκριθεί στο ρόλο του
«Η χρήση του αποθεµατικού κρίσης αποδείχτηκε δύσκολη µέχρι σήµερα. Μέχρι το τέλος αυτής της προγραµµατικής περιόδου αυτό που παρατηρούµε είναι κάθε χρόνο να παρακρατούνται 400 εκατ. ευρώ και στο τέλος του χρόνου να επιστρέφονται στους γεωργούς», σηµείωσε ο κ. Αποστόλου προστέτοντας ότι θα ήταν καλύτερο η παρακράτηση να γίνεται ετησίως για όλη την περίοδο, µε το ποσό αυτό να συσσωρεύεται και να επιστρέφεται στο τέλος αυτής. Επιπλέον, στην πρόταση: το ταµείο αυτό να χρηµατοδοτείται από τις άµεσες ενισχύσεις (όπως αντίστοιχα γίνεται τώρα η παρακράτηση), ανέφερε ότι «είµαστε κάθετα αντίθετοι στην προοπτική µεταφοράς πόρων από τις άµεσες ενισχύσεις για τη δηµιουργία ενός νέου ταµείου διαχείρισης κινδύνου. Για τη δηµιουργία του πρέπει να αναζητηθούν επιπλέον πόροι. Ο εθελοντικός ή υποχρεωτικός χαρακτήρας του θα πρέπει να εξεταστεί και να µελετηθεί περαιτέρω»
Παράλληλα κατά τη διάρκεια του συµβουλίου παρουσιάστηκαν τα εργαλεία που είναι ήδη διαθέσιµα στην τρέχουσα προγραµµατική περίοδο, ωστόσο δεν υιοθετούνται ευρέως. Τα εργαλεία αυτά σε επίπεδο ΚΑΠ είναι τα εξής
Μία από τις προτάσεις που έπεσε στο τραπέζι, ήταν αυτή της εσθονικής προεδρίας για αλλαγή στον τρόπο υπολογισµού των άµεσων ενισχύσεων, οι οποίες από εκτατικές και βάσει ιστορικών δικαιωµάτων, τώρα, πρέπει να µετατραπούν σε «εισοδηµατικές». ∆ηλαδή, να εξαρτώνται από το ύψος του αγροτικού εισοδήµατος το οποίο όταν αλλάζει από παράγοντες όπως καταστροφές από καιρικές συνθήκες, µεγάλη πτώση των τιµών ή από πολιτικές της ΕΕ, αντίστοιχα το τσεκ θα αυξάνεται. Με πιο απλά λόγια, οι άµεσες πληρωµές πρέπει να χρησιµοποιούνται ως εργαλείο διαχείρισης κινδύνων
Σηµειώνεται εδώ, ότι η άποψη της ελληνικής πλευράς αντιτίθεται στα παραπάνω, σύµφωνα µε δελτίο τύπου του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, µε τον υπουργό, Βαγγέλη Αποστόλου, να αναφέρει ότι «οι άµεσες ενισχύσεις διαδραµατίζουν τόσο σηµαντικό ρόλο στο τελικό γεωργικό εισόδηµα που τελικά εκλαµβάνονται από τους γεωργούς ως απαραίτητο συµπλήρωµα του εισοδήµατός τους και όχι ως «κάλυψη κινδύνου». Σε χώρες δε, όπως η Ελλάδα που το µερίδιο των άµεσων ενισχύσεων στα συνολικά έσοδα της γεωργικής εκµετάλλευσης είναι υψηλό, ο σταθεροποιητικός τους ρόλος στο γεωργικό εισόδηµα είναι ιδιαίτερα σηµαντικός»
Σύµφωνα µε την εσθονική προεδρία, οι αγρότες δεν θεωρούν τις άµεσες ενισχύσεις ως «κάλυψη κινδύνου», παρόλο που αρχικά εισήχθησαν για να αντισταθµίσουν - ως αντάλλαγµα - τη µείωση των τιµών παρέµβασης (η τελευταία είχε ως στόχο τη σταθεροποίηση των αγορών). Παρά το τσεκ, σε περιπτώσεις κρίσεων της αγοράς όπως στο γάλα, οι παραγωγοί ζήτησαν έκτακτα µέτρα αξίας 1 δισεκατοµµυρίου ευρώ, οπότε, όπως προτάθηκε, χρειάζεται αναθεώρηση στη βάση της στρατηγικής πάνω πάνω στην οποία χορηγούνται οι ενισχύσεις.
«Η χρήση του αποθεµατικού κρίσης αποδείχτηκε δύσκολη µέχρι σήµερα. Μέχρι το τέλος αυτής της προγραµµατικής περιόδου αυτό που παρατηρούµε είναι κάθε χρόνο να παρακρατούνται 400 εκατ. ευρώ και στο τέλος του χρόνου να επιστρέφονται στους γεωργούς», σηµείωσε ο κ. Αποστόλου προστέτοντας ότι θα ήταν καλύτερο η παρακράτηση να γίνεται ετησίως για όλη την περίοδο, µε το ποσό αυτό να συσσωρεύεται και να επιστρέφεται στο τέλος αυτής. Επιπλέον, στην πρόταση: το ταµείο αυτό να χρηµατοδοτείται από τις άµεσες ενισχύσεις (όπως αντίστοιχα γίνεται τώρα η παρακράτηση), ανέφερε ότι «είµαστε κάθετα αντίθετοι στην προοπτική µεταφοράς πόρων από τις άµεσες ενισχύσεις για τη δηµιουργία ενός νέου ταµείου διαχείρισης κινδύνου. Για τη δηµιουργία του πρέπει να αναζητηθούν επιπλέον πόροι. Ο εθελοντικός ή υποχρεωτικός χαρακτήρας του θα πρέπει να εξεταστεί και να µελετηθεί περαιτέρω»
Παράλληλα κατά τη διάρκεια του συµβουλίου παρουσιάστηκαν τα εργαλεία που είναι ήδη διαθέσιµα στην τρέχουσα προγραµµατική περίοδο, ωστόσο δεν υιοθετούνται ευρέως. Τα εργαλεία αυτά σε επίπεδο ΚΑΠ είναι τα εξής
- Επιδοτούµενα ταµεία αλληλοβοήθειας που απαιτούν όµως από τους αγρότες να συνεισφέρουν, συνήθως µε σταθερό ποσό ανεξάρτητα από τον κίνδυνο, σε κοινό αποθεµατικό. Σε περίπτωση ζηµιών, οι δικαιούχοι λαµβάνουν πλήρη ή µερική αποζηµίωση, εφόσον είναι απαραίτητο.
- Επιδότηση ασφαλίστρου για την κάλυψη διαφόρων κινδύνων µέσω των Προγραµµάτων Αγροτικής Ανάπτυξης. Η Ελλάδα αν και το έχει επιλέξει ως πολιτική δεν το έχει ενεργοποιήσει ακόµα.
- Εργαλεία σταθεροποίησης εισοδήµατος.
- Κρατικές ενισχύσεις εν µέσω κρίσεων τιµών.
