Οι προσπάθειες διατήρησης και εµπορικής αξιοποίησης των τοπικών ποικιλιών βρέθηκαν στο επίκεντρο της 3ης Επιστηµονικής Συνάντησης. O κ. Θανόπουλος περιέγραψε τις τοπικές ποικιλίες ως δυναµικούς πληθυσµούς µε ιστορική προέλευση, διακριτή ταυτότητα, γενετική ποικιλοµορφία και τοπική προσαρµοστικότητα, και παράλληλα, έλλειψη χρήσης επιστηµονικής βελτίωσης. Στα θετικά, τα ποιοτικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά τους και οι χαµηλές απαιτήσεις σε εισροές λόγω της µακρόχρονης προσαρµογής τους στις τοπικές εδαφοκλιµατικές συνθήκες.
Από την άλλη, οι τοπικές ποικιλίες έχουν να αντιµετωπίσουν την κυριαρχία των υβριδίων που όµως έχουν µεγάλες απαιτήσεις σε εισροές, όπως και τις καταναλωτικές προτιµήσεις του κοινού που τα τελευταία χρόνια έχουν διαµορφωθεί υπέρ της οµοιοµορφίας των αγροδιατροφικών προϊόντων. Σε αυτά προστίθεται και το γεγονός ότι οι τοπικές ποικιλίες δεν έχουν υψηλές στρεµµατικές αποδόσεις, ενώ το θεσµικό πλαίσιο υπάρχει για την ώρα σε θεωρητικό επίπεδο, αφού δεν έχει ξεκινήσει η διαδικασία εγγραφής τοπικών ποικιλιών στον εθνικό κατάλογο, µε εξαίρεση τις εγγεγραµµένες ποικιλίες αµπέλου.
Όπως αναφέρθηκε, η κατοχύρωση της κάθε ποικιλίας µέσω διαδικασιών εγγραφής θα την καταστήσει διακριτή και αναγνωρίσιµη, εποµένως θα συµβάλει στην εµπορική της προώθηση. Ο επιθυµητός στόχος είναι, όπως τόνισε ο Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Σποροπαραγωγών και Σποροφύτων, Γεώργιος Κωστάκης, τα προϊόντα αυτά να ντύνονται σε συσκευασίες και να φτάνουν στις ξένες αγορές µέσω ενός emotional branding, ή αλλιώς χάρη στην προστιθέµενη αξία τους και τις σύγχρονες διαδικασίες προώθησης που θα βασίζονται στη µοναδικότητα των ποικιλιών, τον τόπο προέλευσης και τα οργανοληπτικά τους χαρακτηριστικά
Η µακρόχρονη πορεία των τοπικών ποικιλιών καλύφθηκε µε παρουσιάσεις του ερευνητή Ηλία Αναγνωστάκη του Εθνικού Ιδρύµατος Ερευνών και της ερευνήτριας Ανδροµάχης Οικονόµου του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδηµίας Αθηνών που έδωσαν στοιχεία αναφοράς τοπικών ποικιλιών σε ιστορικές πηγές βυζαντινών και νεότερων χρόνων
Νόμιμη σποροπαραγωγή με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο Οι ισχύουσες διατάξεις ρυθµίζουν τις διαδικασίες εγγραφής τοπικών ποικιλιών, όπως επεσήµανε η Άννα Γεωργούλα της ∆ιεύθυνσης Φυτογενετικών Πόρων και Πολλαπλασιαστικού Υλικού Καλλιεργούµενων Φυτικών Ειδών. Επίσης, θέτουν τους όρους και τις προϋποθέσεις παραγωγής και εµπορίας πολλαπλασιαστικού υλικού (σπόρων σποράς, αγενούς πολλαπλασιαστικού υλικού και φυταρίων) µε συγκεκριµένες προδιαγραφές. Με αυτό τον τρόπο, οι τοπικές ποικιλίες µπορούν να σποροπαράγονται νόµιµα και επιτυγχάνεται η διατήρησή τους στο µέλλον
Η προστασία της γεωργικής βιοποικιλότητας, όπως και η προστασία της αειφορικής χρήσης των φυτογενετικών πόρων, εµπίπτει επίσης στους στόχους των Σχεδίων Βελτίωσης που αφορούν γεωργο-περιβαλλοντικο-κλιµατικές ενισχύσεις, σύµφωνα µε την οµιλήτρια Μαρία Παπαευθυµίου της ∆ιεύθυνσης Χωροταξίας, Περιβάλλοντος και Κλιµατικής Αλλαγής
Ευάλωτες βάσει γενετικής δοµήςΗ εντός των ποικιλιών ποικιλότητα και συγκεκριµένα, οι περιπτώσεις τοπικών ποικιλιών ντοµάτας και κουκιών που αναλύθηκαν από τον δρ. Παναγιώτη Τερζόπουλο δείχνουν πως η υψηλή φαινοτυπική ποικιλότητα, καθιστά δύσκολη την αξιοποίησή τους σε πιο εκτεταµένες καλλιέργειες. Η διαχείρισή τους θα πρέπει να βασιστεί σε νέα µοντέλα on farm, όπου θα ηγείται η συστηµατική επιστηµονική εργασία
Τους κινδύνους από τη χρήση τοπικών ποικιλιών χωρίς συνεργασία µε επιστηµονικό φυτιατρικό προσωπικό επεσήµανε και ο οµότιµος καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστηµίου, Ελευθέριος Τζάµος, δίνοντας το παράδειγµα της εξαφάνισης της θρακιώτικης ποικιλίας πεπονιού, χρυσή κεφαλή, από σποροµεταδιδόµενη ασθένεια, ενώ ανέλυσε τη συµπεριφορά τοπικών ποικιλιών ελιάς απέναντι σε ασθένειες, εκ των οποίων περισσότερο επιρρεπής στις ασθένειες εµφανίζεται η Λιανολιά Κέρκυρας
Δεν τους νοιάζει αν είναι ΠΟΠ, δεν κοιτάζουν αν έχει Agro Η προστιθέμενη αξία δημιουργείται και με τη σωστή προώθηση
Μια ολόκληρη γκάµα τοπικών προϊόντων που ξεπέρασαν την ανωνυµία χάρη στην ποιοτική τους υπεροχή, αλλά και τη µοναδικότητά τους, περιελάµβανε η τελευταία ενότητα της 3ης Επιστηµονικής Συνάντησης, µε χαρακτηριστικά παραδείγµατα το σκόρδο Ν. Βύσσας και το ρόδι Ερµιόνης, προϊόντα που ξεπέρασαν τα στενά γεωγραφικά τους όρια και έκαναν αισθητή την παρουσία τους σε πανελλαδικό επίπεδο τόσο µε τη χρήση σωστών καλλιεργητικών πρακτικών αλλά και µέσω επιτυχούς εµπορικής προώθησης. Συγκεκριµένα, ο συνεταιρισµός παραγωγών σκόρδου Ν. Βύσσας, που έχει επίσης λάβει µέρος σε πιλοτικό πρόγραµµα καθαρισµού του γενετικού υλικού της ποικιλίας, εµπορεύεται την πρώτη επώνυµη και εποµένως και την πρώτη ανταγωνιστική ποικιλία σκόρδου
Με τη σειρά τους τα προϊόντα µε βάση την ποικιλία σταφυλιού σαββατιανό του αµπελουργού ∆ηµήτρη Γεώργα στα Σπάτα Αττικής αλλά και το παραδοσιακό λικέρ κίτρου Νάξου επιβεβαιώνουν τις προοπτικές των τοπικών ποικιλιών που αντέχουν στο χρόνο ενώ προσφέρονται για τη δηµιουργία νέων εµπορικών προτάσεων όπως για παράδειγµα, ο φρέσκος εµφιαλωµένος βιολογικός χυµός από σαββατιανό σταφύλι. Όπως παρατήρησε ο Θωµάς ∆ούζης, ιδρυτής της εταιρείας ΕΡΓΟΝ, το σαββατιανό είναι η ποικιλία που χρησιµοποιείται για την παραγωγή της υποτιµηµένης -στην εγχώρια αντίληψη- ρετσίνας, που αποτελεί όµως το Νο1 ελληνικό κρασί σε επίπεδο εξαγωγών.
Ο κ. ∆ούζης έβαλε στη συζήτηση µια καθαρά επιχειρηµατική προσέγγιση των προσπαθειών της ελληνικής παραγωγής έχοντας υπόψη τα 1.500 ελληνικά τοπικά προϊόντα που εµπορεύεται η ΕΡΓΟΝ σε αγορές του εξωτερικού, σηµειώνοντας αλµατώδεις ρυθµούς ανάπτυξης. Χαρακτηριστική ήταν η άποψη που κατέθεσε στους παρευρισκόµενους σχετικά µε τη δηµοφιλία των ελληνικών προϊόντων στις ξένες αγορές ανεξάρτητα από πιστοποιήσεις και ειδικές σηµάνσεις που µπορεί να έχουν λέγοντας ότι ο ξένος καταναλωτής «δεν ενδιαφέρεται για το αν κάτι είναι ΠΟΠ. Εµείς πρέπει να αποφασίσουµε αν θα πουλήσουµε Ξινόµαυρο ή προϊόν µε προέλευση Νάουσα» κάτι που έρχεται να διαψεύσει τις προσπάθειες παραγωγών και θεσµικών για κατοχύρωση των προϊόντων τους µε τις εν λόγω διαδικασίες. Κατέληξε πως η «συνεργασία µε τη ζεστή αγορά» δηλαδή τους chef και τα µέσα είναι που κάνουν προσβάσιµα τα µικρής παραγωγής µεν, µεγάλης ποιοτικής αξίας δε, ελληνικά προϊόντα
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΣΩΣΤΑ ΟΙ ΥΠΑΡΧΟΥΣΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Η Τράπεζα Γενετικού Υλικού διατηρεί ένα µεγάλο αριθµό καταχωρήσεων τοπικών ποικιλιών που θα µπορούσαν να αξιοποιηθούν περαιτέρω µε εργαρµογή νέων τεχνολογιών και τη συνεργασία ερευνητικών φορέων. Όπως διευκρίνισε στην Αgrenda η Υπεύθυνη της Τράπεζας Γετικού Υλικού, ∆ρ. Φωτεινή Μυλωνά «οι απαραίτητες υποδοµές υπάρχουν και µπορούν να ενισχυθούν για την αξιοποίηση των τοπικών αβελτίωτων ποικιλιών δίνοντας τη δυνατότητα για περαιτέρω ανάπτυξη στον γεωργικό τοµέα και την παραγωγή»
ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΑΜΠΕΛΟΥΕγγεγραµµένα στον Εθνικό Κατάλογο βρίσκονται 250 ονόµατα/συνώνυµα ελληνικών ποικιλιών. Η γνώση και διάκριση των ποικιλιών είναι απαραίτητες γιατί αποτελούν πρωταρχικούς παράγοντες επιτυχίας µιας αµπελοκαλλιέργειας, µε αµπελώνες από οµοιογενές, υγιές και ταυτοποιηµένο πολλαπλασιαστικό υλικό.
ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ Η αύξηση της χρήσης ελαιολάδου σε παγκόσµιο επίπεδο οδήγησε πολλές χώρες στο νότιο ηµισφαίριο να καλλιεργήσουν την ελιά και αύξησε τη ζήτηση σε υγιές πολλαπλασιαστικό υλικό µεσογειακών ποικιλιών
ΑΥΞΗΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ
η τελική τιµή του προϊόντος.
Από την άλλη, οι τοπικές ποικιλίες έχουν να αντιµετωπίσουν την κυριαρχία των υβριδίων που όµως έχουν µεγάλες απαιτήσεις σε εισροές, όπως και τις καταναλωτικές προτιµήσεις του κοινού που τα τελευταία χρόνια έχουν διαµορφωθεί υπέρ της οµοιοµορφίας των αγροδιατροφικών προϊόντων. Σε αυτά προστίθεται και το γεγονός ότι οι τοπικές ποικιλίες δεν έχουν υψηλές στρεµµατικές αποδόσεις, ενώ το θεσµικό πλαίσιο υπάρχει για την ώρα σε θεωρητικό επίπεδο, αφού δεν έχει ξεκινήσει η διαδικασία εγγραφής τοπικών ποικιλιών στον εθνικό κατάλογο, µε εξαίρεση τις εγγεγραµµένες ποικιλίες αµπέλου.
Όπως αναφέρθηκε, η κατοχύρωση της κάθε ποικιλίας µέσω διαδικασιών εγγραφής θα την καταστήσει διακριτή και αναγνωρίσιµη, εποµένως θα συµβάλει στην εµπορική της προώθηση. Ο επιθυµητός στόχος είναι, όπως τόνισε ο Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Σποροπαραγωγών και Σποροφύτων, Γεώργιος Κωστάκης, τα προϊόντα αυτά να ντύνονται σε συσκευασίες και να φτάνουν στις ξένες αγορές µέσω ενός emotional branding, ή αλλιώς χάρη στην προστιθέµενη αξία τους και τις σύγχρονες διαδικασίες προώθησης που θα βασίζονται στη µοναδικότητα των ποικιλιών, τον τόπο προέλευσης και τα οργανοληπτικά τους χαρακτηριστικά
Η µακρόχρονη πορεία των τοπικών ποικιλιών καλύφθηκε µε παρουσιάσεις του ερευνητή Ηλία Αναγνωστάκη του Εθνικού Ιδρύµατος Ερευνών και της ερευνήτριας Ανδροµάχης Οικονόµου του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδηµίας Αθηνών που έδωσαν στοιχεία αναφοράς τοπικών ποικιλιών σε ιστορικές πηγές βυζαντινών και νεότερων χρόνων
Νόμιμη σποροπαραγωγή με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο Οι ισχύουσες διατάξεις ρυθµίζουν τις διαδικασίες εγγραφής τοπικών ποικιλιών, όπως επεσήµανε η Άννα Γεωργούλα της ∆ιεύθυνσης Φυτογενετικών Πόρων και Πολλαπλασιαστικού Υλικού Καλλιεργούµενων Φυτικών Ειδών. Επίσης, θέτουν τους όρους και τις προϋποθέσεις παραγωγής και εµπορίας πολλαπλασιαστικού υλικού (σπόρων σποράς, αγενούς πολλαπλασιαστικού υλικού και φυταρίων) µε συγκεκριµένες προδιαγραφές. Με αυτό τον τρόπο, οι τοπικές ποικιλίες µπορούν να σποροπαράγονται νόµιµα και επιτυγχάνεται η διατήρησή τους στο µέλλον
Η προστασία της γεωργικής βιοποικιλότητας, όπως και η προστασία της αειφορικής χρήσης των φυτογενετικών πόρων, εµπίπτει επίσης στους στόχους των Σχεδίων Βελτίωσης που αφορούν γεωργο-περιβαλλοντικο-κλιµατικές ενισχύσεις, σύµφωνα µε την οµιλήτρια Μαρία Παπαευθυµίου της ∆ιεύθυνσης Χωροταξίας, Περιβάλλοντος και Κλιµατικής Αλλαγής
Ευάλωτες βάσει γενετικής δοµήςΗ εντός των ποικιλιών ποικιλότητα και συγκεκριµένα, οι περιπτώσεις τοπικών ποικιλιών ντοµάτας και κουκιών που αναλύθηκαν από τον δρ. Παναγιώτη Τερζόπουλο δείχνουν πως η υψηλή φαινοτυπική ποικιλότητα, καθιστά δύσκολη την αξιοποίησή τους σε πιο εκτεταµένες καλλιέργειες. Η διαχείρισή τους θα πρέπει να βασιστεί σε νέα µοντέλα on farm, όπου θα ηγείται η συστηµατική επιστηµονική εργασία
Τους κινδύνους από τη χρήση τοπικών ποικιλιών χωρίς συνεργασία µε επιστηµονικό φυτιατρικό προσωπικό επεσήµανε και ο οµότιµος καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστηµίου, Ελευθέριος Τζάµος, δίνοντας το παράδειγµα της εξαφάνισης της θρακιώτικης ποικιλίας πεπονιού, χρυσή κεφαλή, από σποροµεταδιδόµενη ασθένεια, ενώ ανέλυσε τη συµπεριφορά τοπικών ποικιλιών ελιάς απέναντι σε ασθένειες, εκ των οποίων περισσότερο επιρρεπής στις ασθένειες εµφανίζεται η Λιανολιά Κέρκυρας
Μια ολόκληρη γκάµα τοπικών προϊόντων που ξεπέρασαν την ανωνυµία χάρη στην ποιοτική τους υπεροχή, αλλά και τη µοναδικότητά τους, περιελάµβανε η τελευταία ενότητα της 3ης Επιστηµονικής Συνάντησης, µε χαρακτηριστικά παραδείγµατα το σκόρδο Ν. Βύσσας και το ρόδι Ερµιόνης, προϊόντα που ξεπέρασαν τα στενά γεωγραφικά τους όρια και έκαναν αισθητή την παρουσία τους σε πανελλαδικό επίπεδο τόσο µε τη χρήση σωστών καλλιεργητικών πρακτικών αλλά και µέσω επιτυχούς εµπορικής προώθησης. Συγκεκριµένα, ο συνεταιρισµός παραγωγών σκόρδου Ν. Βύσσας, που έχει επίσης λάβει µέρος σε πιλοτικό πρόγραµµα καθαρισµού του γενετικού υλικού της ποικιλίας, εµπορεύεται την πρώτη επώνυµη και εποµένως και την πρώτη ανταγωνιστική ποικιλία σκόρδου
Με τη σειρά τους τα προϊόντα µε βάση την ποικιλία σταφυλιού σαββατιανό του αµπελουργού ∆ηµήτρη Γεώργα στα Σπάτα Αττικής αλλά και το παραδοσιακό λικέρ κίτρου Νάξου επιβεβαιώνουν τις προοπτικές των τοπικών ποικιλιών που αντέχουν στο χρόνο ενώ προσφέρονται για τη δηµιουργία νέων εµπορικών προτάσεων όπως για παράδειγµα, ο φρέσκος εµφιαλωµένος βιολογικός χυµός από σαββατιανό σταφύλι. Όπως παρατήρησε ο Θωµάς ∆ούζης, ιδρυτής της εταιρείας ΕΡΓΟΝ, το σαββατιανό είναι η ποικιλία που χρησιµοποιείται για την παραγωγή της υποτιµηµένης -στην εγχώρια αντίληψη- ρετσίνας, που αποτελεί όµως το Νο1 ελληνικό κρασί σε επίπεδο εξαγωγών.
Ο κ. ∆ούζης έβαλε στη συζήτηση µια καθαρά επιχειρηµατική προσέγγιση των προσπαθειών της ελληνικής παραγωγής έχοντας υπόψη τα 1.500 ελληνικά τοπικά προϊόντα που εµπορεύεται η ΕΡΓΟΝ σε αγορές του εξωτερικού, σηµειώνοντας αλµατώδεις ρυθµούς ανάπτυξης. Χαρακτηριστική ήταν η άποψη που κατέθεσε στους παρευρισκόµενους σχετικά µε τη δηµοφιλία των ελληνικών προϊόντων στις ξένες αγορές ανεξάρτητα από πιστοποιήσεις και ειδικές σηµάνσεις που µπορεί να έχουν λέγοντας ότι ο ξένος καταναλωτής «δεν ενδιαφέρεται για το αν κάτι είναι ΠΟΠ. Εµείς πρέπει να αποφασίσουµε αν θα πουλήσουµε Ξινόµαυρο ή προϊόν µε προέλευση Νάουσα» κάτι που έρχεται να διαψεύσει τις προσπάθειες παραγωγών και θεσµικών για κατοχύρωση των προϊόντων τους µε τις εν λόγω διαδικασίες. Κατέληξε πως η «συνεργασία µε τη ζεστή αγορά» δηλαδή τους chef και τα µέσα είναι που κάνουν προσβάσιµα τα µικρής παραγωγής µεν, µεγάλης ποιοτικής αξίας δε, ελληνικά προϊόντα
ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΑΜΠΕΛΟΥΕγγεγραµµένα στον Εθνικό Κατάλογο βρίσκονται 250 ονόµατα/συνώνυµα ελληνικών ποικιλιών. Η γνώση και διάκριση των ποικιλιών είναι απαραίτητες γιατί αποτελούν πρωταρχικούς παράγοντες επιτυχίας µιας αµπελοκαλλιέργειας, µε αµπελώνες από οµοιογενές, υγιές και ταυτοποιηµένο πολλαπλασιαστικό υλικό.
ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ Η αύξηση της χρήσης ελαιολάδου σε παγκόσµιο επίπεδο οδήγησε πολλές χώρες στο νότιο ηµισφαίριο να καλλιεργήσουν την ελιά και αύξησε τη ζήτηση σε υγιές πολλαπλασιαστικό υλικό µεσογειακών ποικιλιών
ΑΥΞΗΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ
η τελική τιµή του προϊόντος.
