Το Μουσείο Αργυροτεχνίας βρίσκεται στο Κάστρο Ιωαννίνων, και συγκεκριμένα στον δυτικό προμαχώνα της νοτιανατολικής ακρόπολης (Ιτς Καλέ). Καταλαμβάνει τις δύο στάθμες του προμαχώνα, καθώς και το κτίσμα των παλαιών μαγειρείων που εφάπτεται σε αυτόν. Το αναξιοποίητο μέχρι σήμερα τμήμα του Κάστρου αναμορφώθηκε με υποδειγματικό τρόπο από τον Όμιλο Πειραιώς προκειμένου να φιλοξενήσει τη μόνιμη έκθεση του Μουσείου. Το 9ο Μουσείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) εγκαινίασε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κύριος Προκόπιος Παυλόπουλος.
Το Μουσείο αποτελεί πρότυπο συνεργασίας μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, καθώς στεγάζεται σε χώρους που έχουν παραχωρηθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού με προγραμματική σύμβαση. Επίσης, οι εργασίες αποκατάστασης βασίστηκαν σε εγκεκριμένες μελέτες και υλοποιήθηκαν σε στενή συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων.
Πρόκειται για τεχνολογικό μουσείο, καθώς πραγματεύεται την τεχνολογία της αργυροχοΐας κατά την προβιομηχανική περίοδο, αλλά ταυτόχρονα και για περιφερειακό μουσείο, με την έννοια ότι εστιάζει στην ιστορία της αργυροχοΐας στην περιοχή της Ηπείρου. Χρονικά, η μόνιμη έκθεση του Μουσείου καλύπτει τη μεταβυζαντινή περίοδο από τον 15ο αιώνα και έπειτα, χωρίς να λείπουν και οι αναφορές σε ακόμα παλαιότερες εποχές.
Σκοπός του Μουσείου Αργυροτεχνίας είναι η διάσωση της γνώσης για την ηπειρώτικη αργυροτεχνία, η διάχυση πληροφοριών στο ευρύ κοινό σχετικά με την τεχνολογία της, καθώς και η σύνδεση αυτής της τεχνολογίας με τα κοινωνικά χαρακτηριστικά της εποχής στην οποία αναπτύχθηκε και άκμασε. Δίνοντας έμφαση στην περιοχή των Ιωαννίνων και της Ηπείρου, αναδεικνύονται τα κοινωνικά- οικονομικά συμφραζόμενα στα οποία αναπτύχθηκαν και εξελίχθηκαν τα τοπικά εργαστήρια αργυροτεχνίας, που επέδρασαν τόσο στην οικονομία όσο και στην πολιτισμική ταυτότητα της περιοχής.
Στην είσοδο του Μουσείου, ο ήχος του σφυριού όπως δουλεύει για τη φιλοτέχνηση ενός αργυρού αντικειμένου, μεταφέρει νοερά τον επισκέπτη στο εργαστήρι του αργυροτεχνίτη. Αμέσως μετά, η χαρακτηριστική αργυρή κανδήλα «φωτίζει» ερωτήματα που βρίσκουν απάντηση καθώς αναπτύσσονται οι θεματικές ενότητες της έκθεσης. Ξεδιπλώνεται το χρονικό και τοπικό πλαίσιο της ηπειρώτικης αργυροτεχνίας, παρουσιάζεται η πρώτη ύλη, επεξηγούνται οι τρόποι επεξεργασίας και μεταποίησής της.
Με τη βοήθεια ποικίλων εποπτικών μέσων, ο επισκέπτης ανακαλύπτει βασικές παραδοσιακές τεχνικές μορφοποίησης και διακόσμησης αργυρών αντικειμένων (σφυρηλάτηση, χύτευση, συρματερή, σαβάτι, ανάγλυφο), μαθαίνοντας για τα στάδια που περιλαμβάνει κάθε τεχνική μέχρι τη δημιουργία του τελικού προϊόντος. Παράλληλα, γίνεται ξεχωριστή αναφορά σε Ηπειρώτες τεχνίτες αλλά και σε παραγγελιοδότες, ενώ παρουσιάζεται και η ηπειρώτικη αργυροχοΐα και τεχνοτροπία κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα.
Στο δεύτερο επίπεδο του προμαχώνα, η μόνιμη έκθεση περιλαμβάνει τη συλλογή χαρακτηριστικών έργων ηπειρώτικης αργυροχοΐας, με αντικείμενα από τον 18ο έως τον 20ό αιώνα. Ηπειρώτικα αργυρά κομψοτεχνήματα με περίτεχνες λεπτομέρειες, κοσμήματα, ασημικά του σπιτιού, προσωπικά είδη, όπλα και πολεμική εξάρτυση, είναι μερικά από τα αντικείμενα της συλλογής. Παράλληλα, ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται τον χαρακτήρα και τον λειτουργικό ρόλο των αργυρών αντικειμένων αλλά και τη συμβολική ισχύ τους, καθώς τα έργα αργυροχρυσοχοΐας αποτελούν διαχρονικά σύμβολο κύρους, οικονομικής ευμάρειας και κοινωνικής καταξίωσης.
Στο Μουσείο, εκτός από τη συλλογή των αργυρών αντικειμένων και το επεξηγηματικό οπτικοακουστικό υλικό που τη συνοδεύει, υπάρχει αναφορά στη σύγχρονη αργυροτεχνία με δείγματα από τη δουλειά αργυροχόων που δραστηριοποιούνται σήμερα στην ευρύτερη περιοχή, συνεχίζοντας μια παράδοση αιώνων.
Στην επιβλητική ατμόσφαιρα του Κάστρου, τα αντικείμενα της μόνιμης έκθεσης, οι πολυμεσικές εφαρμογές, το αρχειακό φωτογραφικό υλικό, οι οπτικοακουστικές παραγωγές, συνιστούν τα ποικίλα εκθεσιακά «εργαλεία» μέσω των οποίων ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται τον ρόλο της αργυροτεχνίας στη διαμόρφωση της ταυτότητας της ευρύτερης περιοχής, αλλά και τη σημασία της για την παραγωγική ιστορία της χώρας μας.
Το Μουσείο Αργυροτεχνίας διαθέτει, επίσης, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, καθώς και χώρο για την υλοποίηση εκπαιδευτικών παιχνιδιών και προγραμμάτων. Στόχος του είναι να διασυνδεθεί στενά με την τοπική κοινωνία, μεταξύ άλλων και μέσω ποικίλων εκπαιδευτικών και πολιτιστικών δράσεων για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής αλλά και τους επισκέπτες του. Χώρος εκπαιδευτικών παιχνιδιών.
Το Μουσείο Αργυροτεχνίας δημιουργήθηκε από το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, το οποίο έχει και την ευθύνη της λειτουργίας του. Το έργο εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» ΕΠΑΝ ΙΙ, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013, και συγχρηματοδοτήθηκε από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης....
Η ομιλία του Παυλόπουλου
«Η Ελλάδα είναι πνεύμα και πολιτισμός» τόνισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος κατά τον χαιρετισμό του στην τελετή εγκαινίων του Μουσείου Αργυροτεχνίας του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς, το απόγευμα του Σαββάτου 24 Σεπτεμβρίου, στο Κάστρο των Ιωαννίνων.
Ο κ. Παυλόπουλος, ο οποίος έκανε τα εγκαίνια του Μουσείου, εξήρε την προσφορά του Ιδρύματος στον Πολιτισμό και επισήμανε ότι «η οικονομία, το Τραπεζικό σύστημα δεν ζουν ως απομονωμένοι χώροι, αλλά ζουν στην κοινωνία και οφείλουν να προσαρμόζονται στις αρχές και τις αξίες της κοινωνίας στην οποία αναπτύσσονται. Μάλιστα είπε, οι Τράπεζες των οποίων σεβόμαστε την ανεξαρτησία, οφείλουν και εκείνες να σέβονται την παράδοση του τόπου μέσα στον οποίο αναπτύσσονται.
Ο κ. Παυλόπουλος αναφερόμενος σε επισήμανση που έκανε κατά την ομιλία της η πρόεδρος του Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τράπεζας Πειραιώς κ. Στάικου ότι εύχεται και οι επόμενες διοικήσεις της Τράπεζας να ακολουθήσουν το παράδειγμα, είπε «εγώ θέλω να διακηρύξω ότι είναι υποχρέωσή τους να συνεχίσουν την παράδοση αυτή» και απέδωσε τα εύσημα στον μέχρι πρότινος Πρόεδρο του Ομίλου Πειραιώς, Μιχάλη Σάλλα λέγοντας «είναι ένας μεγάλος Τραπεζίτης, ένας ιδιαίτερα ευαίσθητος άνθρωπος, ένας πραγματικός Έλληνας».
Αναφερόμενος στο Μουσείο Αργυροτεχνίας, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επισήμανε πως «η Ήπειρος και κυρίως τα Ιωάννινα ήταν πάντα ένας χώρος μεγάλης λαϊκής παράδοσης και τέχνης» και πως η αργυροτεχνία αποτελεί κορωνίδα αυτής της παράδοσης και πρέπει να παρατηρήσει ότι αυτή η παράδοση πάει μακριά στην αρχαιότητα.
Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς με την δημιουργία του Μουσείο Αργυροτεχνίας Ιωαννίνων, τίμησε «όπως της ταιριάζει, την κυριολεκτικώς εθνική συμβολή της Γιαννιώτικης αργυροχοΐας» τόνισε ο κ. Παυλόπουλος.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, έκανε ειδική αναφορά στη λαϊκή τέχνη και παράδοση που αφορά την αργυροτεχνία και παρέθεσε ένα σύντομο ιστορικό. «Η διαδρομή οριστικής καταξίωσης της Γιαννιώτικης αργυροχοΐας, ξεκινά από την εμβληματική περίοδο του Δεσποτάτου της Ηπείρου, ενώ η μεγαλύτερη άνθησή της, παρατηρείται τον 18ο και 19ο αιώνα. Τότε, οι Γιαννιώτες αργυροτεχνίτες, κατέστησαν την πόλη τους, το σημαντικότερο κέντρο αρχυροχοΐας στα Βαλκάνια».
Επεσήμανε ακόμη πως η Γιαννιώτικη τέχνη της αργυροχοΐας, γεννά αριστουργηματικά κομψοτεχνήματα λαϊκής τέχνης, ενώ βρίσκει πάντα, την ουσία της έμπνευσής της, στην Αρχαία Ελληνική Παράδοση και πρωτίστως, στην Βυζαντινή Παράδοση. Μάλιστα, απέδωσε τα εύσημα, στους Γιαννιώτες τεχνίτες, για την υψηλή αισθητική και την καλλιτεχνική τελειότητα.
«Το μεγάλο «μυστικό» της επιτυχίας της, εντοπίζεται κυρίως στις μοναδικές τεχνικές κατασκευής, μέσα από τις οποίες αναδύεται, ο υπέροχος συνδυασμός της καλλιτεχνικής τελειότητας και της υψηλής αισθητικής των έργων, που αδιάκοπα δημιουργούν οι Γιαννιώτες αργυροτεχνίτες», είπε χαρακτηριστικά.
Ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος εξήρε, την προσφορά του «Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς» στον Πολιτισμό μας και επισήμανε ότι, το «Μουσείο Αργυροτεχνίας Ιωαννίνων» προσθέτει «έναν ακόμη κρίκο στην λαμπερή αλυσίδα πολιτισμού την οποία ο Όμιλος Πειραιώς έχει κληροδοτήσει στην Ελλάδα».
Στην τελετή των εγκαινίων χοροστάτησε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος. Την Κυβέρνηση εκπροσώπησε η Όλγα Γεροβασίλη ενώ παραβρέθηκαν, ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, ο πρώην πρόεδρος της ΝΔ Αντώνης Σαμαράς, ο επικεφαλής του Ποταμιού Σταύρος Θεοδωράκης, ευρωβουλευτές, βουλευτές κομμάτων και άλλες προσωπικότητες.
