Εισοδήματα της τάξης των 1,4 δισ. ευρώ «απώλεσαν» στο διάστημα της τετραετίας 2009-2012 οι Έλληνες αγρότες, λόγω της αύξησης του κόστους παραγωγής και των φόρων αλλά και της μείωσης στις τιμές των αγροτικών προϊόντων την τελευταία χρονιά (2012). Τα στοιχεία προκύπτουν από την έκθεση της ΠΑΣΕΓΕΣ για την Αγροτική Οικονομία της Ελλάδας που δόθηκε στη δημοσιότητα την Τρίτη 30 Ιουλίου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που αναφέρονται, το αγροτικό εισόδημα (εισόδημα συντελεστών παραγωγή) περιορίστηκε το 2012, σε τρέχουσες τιμές, στο ύψος των 5,57 δις ευρώ μαζί με τις επιδοτήσεις (2,9 δις ευρώ), παρουσιάζοντας εκ νέου μείωση (-5,3%), μετά την προηγούμενη, ιδιαίτερα σημαντική πτώση του (-9,8%).
Σωρευτικά, στο διάστημα της τετραετίας 2009-2012 το αγροτικό εισόδημα μειώθηκε κατά 20 ποσοστιαίες μονάδες, πτώση η οποία σε απόλυτο μέγεθος αντιστοιχεί σε απώλεια της τάξεως του 1,4 δις ευρώ περίπου.
Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στο μεγαλύτερο βαθμό στην αύξηση του κόστους παραγωγής. Πιο συγκεκριμένα, στην τετραετία 2009 - 2012 η άνοδος του κόστους των εισροών στη γεωργική παραγωγή υπερβαίνει, σε απόλυτο μέγεθος, το επίπεδο του 1 δις ευρώ (1052 εκατ. ευρώ περίπου), παρουσιάζοντας αύξηση της τάξεως του 22,5% και πλέον.
Το 2012 φαίνεται ότι περιορίζεται η αύξηση αυτή στο 1,6% περίπου, έναντι της πολλαπλάσιας ανόδου του προηγούμενου έτους (14,4%). Μεταξύ των επιμέρους κατηγοριών εισροών η δυσμενέστερη μεταβολή αναφέρεται στο κόστος των ζωοτροφών, που αυξήθηκε κατά 31% περίπου σε μια τετραετία, ανερχόμενο το 2012 στο ύψος των 2,12 δις ευρώ. Μεγαλύτερη ωστόσο ήταν η αύξηση στο κόστος της ενέργειας, που αυξήθηκε στην αναφερόμενη τετραετία κατά 64%, υπερβαίνοντας το 2012 το επίπεδο του 1,5 δις ευρώ.
Οι δύο αυτές συνιστώσες εισροών καλύπτουν αθροιστικά το 55% της συνολικής ενδιάμεσης ανάλωσης στη γεωργική παραγωγή.
Στο επίπεδο των εκροών, η αξία του γεωργικού κλάδου, σε τρέχουσες τιμές, ανήλθε το 2012 σε 10,78 δις ευρώ, παρουσιάζοντας, μετά από μια τριετή άνοδο, μείωση κατά 1,3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Αισθητή μείωση εξάλλου παρουσιάζει και η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (-4,4%), αποτιμώμενη σε βασικές τιμές, όπως συνέβη και το 2011 (-3,9%).
Σταθερότητα παρουσιάζουν οι ενισχύσεις, ενώ σημαντική αύξηση σημειώνουν οι φόροι. Επισημαίνεται ότι στην τριετία 2009-2012 οι φόροι από 181,3 εκατ. ευρώ ανήλθαν σε 351,2 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση της τάξεως του 93% και πλέον.
Αύξηση στις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων
Αξίζει να σημειωθεί η θετική εξέλιξη στις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων, με ρυθμό ανόδου της τάξεως του 10,5% κατά το 2012, ενώ σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις η τάση παραμένει ανοδική στο πρώτο τρίμηνο του 2013.
Απασχόληση: Μικρότερες οι απώλειες στον πρωτογενή τομέα
Σημειώνεται ότι η μείωση της απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα κυμάνθηκε το 2012 σε μικρό, σχετικά, ποσοστό (-3,4%), έναντι της σημαντικά μεγαλύτερης κάμψης στις κατασκευές (-17,4%), στη μεταποίηση (-13,4%) και στο εμπόριο (-10,9%), καλύπτοντας, αμέσως μετά το εμπόριο (17,9%), τον μεγαλύτερο αριθμό απασχολουμένων (490 χιλ. και ποσοστό 13%), με απόσταση από τον κλάδο της μεταποίησης (9,6%), του τουρισμού (7,3%) και των κατασκευών (5,5%).
Όπως είναι γνωστό, ο αγροτικός τομέας αποτελεί βασικό τροφοδότη σειράς προϊόντων και υπηρεσιών, ιδιαίτερης σημασίας για τη βιομηχανία τροφίμων και ποτών, η οποία αποτελεί σταθερά τον κινητήριο μοχλό της μεταποίησης, αλλά και από τη συνεισφορά
των αγροτικών προϊόντων στο εξωτερικό εμπορικό ισοζύγιο της χώρας, που παρουσιάζει σταθερότητα και δυναμισμό ακόμα και στην περίοδο της ύφεσης στην οικονομία. Είναι χαρακτηριστικό, σύμφωνα με ορισμένα στοιχεία3 ότι στη σύνθεση των εξαγόμενων αγαθών το ποσοστό των αγροτικών προϊόντων, περιλαμβανομένων των τροφίμων, των ποτών και του καπνού, ανήλθε το 2012 στο 26,8%, ποσοστό μεγαλύτερο εκείνου του προηγούμενου έτους (25,4%).
Γεωργική γη-εκμεταλλεύσεις
Η χρησιμοποιούμενη γεωργική γη εκτιμάται το 2011 σε 34,8 εκατ. στρέμματα περίπου, περιλαμβάνοντας 717.000 αγροτικές εκμεταλλεύσεις, με μικρό μέσο μέγεθος (49 στρ.) που υπολείπεται αισθητά του μέσου όρου των αγροτικών εκμεταλλεύσεων στην
ΕΕ-27 (146 στρ.). Στο σύνολό του ο πρωτογενής τομέας απασχολεί κατά το έτος αυτό 507.000 άτομα, πλήθος που αντιπροσωπεύει το 12,4% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της χώρας.
Η αξία της παραγωγής του γεωργικού κλάδου, σε τρέχουσες τιμές, εκτιμάται το 2012 (προσωρινά στοιχεία) σε 10,8 δις ευρώ περίπου, ενώ η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία του, σε βασικές τιμές, βρίσκεται στο χαμηλό επίπεδο των 5 δις ευρώ, μέγεθος που αναλογεί στο 4% στο σύνολο της οικονομίας.
Η αξία των εισαγόμενων αγροτικών προϊόντων - περιλαμβανομένων των τροφίμων και των ποτών, βρίσκεται σε υψηλό σημείο, καλύπτοντας το 13,6% της συνολικής αξίας των εισαγωγών, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται αρνητικό ισοζύγιο στο εμπόριο αγροτικών προϊόντων της χώρας, με έλλειμμα το οποίο κατά το 2011 προσεγγίζει
το επίπεδο των 2 δις ευρώ περίπου.
Ενισχύσεις της ΚΑΠ
Σύμφωνα με τα στοιχεία του αντίστοιχου πίνακα (3.1), οι πόροι από τις ενισχύσεις της ΚΑΠ ανήλθαν το 2011 στο επίπεδο των 3,092 δις ευρώ, αποτελούμενοι, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, από τις άμεσες πληρωμές (76,1%) που αφορούν κυρίως στις αποσυνδεδεμένες ενισχύσεις (88% περίπου των άμεσων
πληρωμών). Σημαντική εξάλλου ήταν η συμβολή των ενισχύσεων που αφορούν στην αγροτική ανάπτυξη (21,5%), ενώ περιορισμένες παραμένουν εκείνες των μέτρων αγοράς (2,4%), οι οποίες δαπανήθηκαν για τη στήριξη κλάδων, όπως τα οπωροκηπευτικά (το 42% περίπου των μέτρων αγοράς), τα προγράμματα διανομής τροφίμων (20,8%), ο αμπελο-οινικός (13,7%) και ο ελαιοκομικός κλάδος (12,5%). Σημειώνεται
πάντως ότι στο διάστημα της πενταετίας 2007-2011 οι άμεσες πληρωμές αποτελούν, κατά μέσο όρο, το 79% του συνόλου των ενισχύσεων της ΚΑΠ, ποσοστό αισθητά μεγαλύτερο εκείνου στην ΕΕ-27 (68%).
Ενδιαφέρον επίσης αποκτά η κατανομή των άμεσων πληρωμών στους δικαιούχους, με κλιμάκωσή τους ανάλογα με το εύρος τους, σύμφωνα με την οποία το μεγαλύτερο μέρος των παραγωγών της χώρας αποτελείται από γεωργούς που εισπράττουν ποσά μικρότερα των 5.000 ευρώ. Η κατηγορία αυτή συγκεντρώνει (κατά το 2011) το 75% των γεωργών που εισέπραξαν μόλις το 17% της συνολικής αξίας.
Από την άλλη πλευρά, ένα πολύ μικρό ποσοστό παραγωγών (1,3%), που εισέπραξαν ενισχύσεις μεγαλύτερες των 50.000 ευρώ, απορρόφησε το 23% του συνόλου των άμεσων πληρωμών.
Αγροτική παραγωγή
Η παραγωγή γεωργικών αγαθών παρουσιάζει το 2012 μικρή πτώση της αξίας της, σε τρέχουσες τιμές παραγωγού, κατά 1,4% περίπου, έναντι της σημαντικής αύξησής της τόσο κατά το 2010 (6,9%), όσο και κατά το 2011 (4,1%), ανερχόμενη στο ύψος των 9,78 δις ευρώ. Στο επίπεδο της φυτικής παραγωγής, η κάμψη (-1%) αποδίδεται στη μείωση της αξίας στα περισσότερα προϊόντα, ιδιαίτερα έντονη στο σιτάρι (-13,3%) παρά την άνοδό της σε ορισμένα είδη, όπως στον αραβόσιτο (10%), στο κρασί (21,8%), στο ελαιόλαδο (11,4%) και στα φρούτα (7%). Στη ζωική παραγωγή αισθητή ήταν η πτώση της αξίας στο αιγοπρόβειο κρέας (-9%), ενώ σημαντική αύξηση παρατηρείται στα πουλερικά (14,8%).
Επισημαίνεται η συνεχής μείωση της αξίας της ζωικής παραγωγής στο διάστημα της τετραετίας 2009-2012, που παραμένει έντονα πτωτική σε δύο κρίσιμης σημασίας προϊόντα, όπως στο αιγοπρόβειο κρέας (-6,12%) και στο γάλα (-3,5%).
Η σχέση πάντως μεταξύ φυτικής και ζωικής παραγωγής ως προς την αξία φαίνεται ότι δεν μεταβλήθηκε, με την αναλογία να διατηρείται κατά το 2012 (72/28), σχεδόν παρόμοια με εκείνη του προηγούμενου έτους.
Μεταξύ των παραγόμενων προϊόντων, στο διάστημα της πενταετίας 2008-2012, το προβάδισμα ως προς την κατανομή της αξίας κατέχουν τα φρούτα και τα κηπευτικά, με ποσοστά 16% και 15,5% αντίστοιχα.
Ακολουθούν τα δημητριακά (13,1%), το γάλα (10,4%), το ελαιόλαδο (10,3%) και τα προϊόντα των αροτραίων καλλιεργειών (9%).
Βρείτε εδώ ολόκληρη την έκθεση
Του Γιάννη Τσατσάκη
