Όπως έχει ήδη γράψει από το Νοέμβριο του 2017 η Agrenda, πρόκειται για μια ελληνοβουλγαρική πρωτοβουλία συνένωσης δυνάμεων, υπό την ομπρέλα του κοινοτικού προγράμματος Interreg VA Ελλάδα–Βουλγαρία 2014-20, που επιδιώκει να αντιμετωπίσει τα κύρια προβλήματα και τις προκλήσεις στη διασυνοριακή περιοχή, που σχετίζονται με την τοπική βιοποικιλότητα και τις ποικιλίες αμπέλου, ιδίως εκείνες που βρίσκονται μέσα σε περιοχές του δικτύου Natura 2000.
Όπως αναφέρθηκε σε σχετική συνέντευξη τύπου για την παρουσίαση του έργου, το οποίο θα έχει διάρκεια εκτέλεσης 24 μήνες, μεγάλο μέρος της βιοποικιλότητας στη διασυνοριακή περιοχή απειλείται από την απώλεια γενετικών πόρων λόγω της κλιματικής αλλαγής, όσο και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, οι οποίες σχετίζονται με τη γεωργία, τον τουρισμό και την αστική ανάπτυξη.
«Οι τοπικές ποικιλίες αμπέλου, εκατέρωθεν της συνοριακής γραμμής, αν κι επιδεικνύουν εξαιρετική προσαρμογή στο μικρο-περιβάλλον της κάθε περιοχής, απειλούνται από μείωση ή ακόμη και εξαφάνιση λόγω της εισαγωγής και ανάπτυξης νέων ποικιλιών, αλλά και σύγχρονων τεχνικών παραγωγής κρασιού», εξήγησε ο Σταμάτης Αγγελόπουλος, αντιπρύτανης στο Αλεξάνδρειο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης και επιστημονικός υπεύθυνος του έργου.
Κύριος στόχος του «VineSOS», όπως επισημάνθηκε από την ομάδα που ανέλαβε να το «τρέξει», είναι η προώθηση ενός συνολικού μηχανισμού παρέμβασης, ο οποίος θα επιτρέψει τη μακροπρόθεσμη διατήρηση των αμπέλων και θα δημιουργήσει μια διασυνοριακή πολιτική διατήρησης των τοπικών ποικιλιών αμπέλου, που θα στηρίζεται τόσο σε μοριακά δεδομένα, όσο και σε στοιχεία από επιτόπια έρευνα.
Η διεξαγωγή έρευνας και η ανάλυση του DNA των τοπικών ποικιλιών που έχουν εντοπιστεί σε κίνδυνο, αναμένεται να αναδείξει αποτελέσματα τα οποία θα συμβάλλουν στη δυνατότητα μεγαλύτερης προστασίας και ως εκ τούτου και διατηρησιμότητας της επιλέξιμης περιοχής, μεταξύ των οποίων θα είναι και οι περιοχές Natura 2000.
«Ομάδες-στόχοι και τελικοί δικαιούχοι του έργου θα είναι εθνικές, αλλά περιφερειακές και τοπικές αρμόδιες αρχές, που εργάζονται στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας, της γεωργίας, της αμπελουργίας, όργανα διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών, αλλά κι ερευνητικά ιδρύματα, περιβαλλοντικές ΜΚΟ, υποκαταστήματα οργανισμών, τοπικός πληθυσμός – αγρότες, αμπελοκαλλιεργητές στις επιλέξιμες περιοχές της Βουλγαρίας και της Ελλάδας», διευκρίνισε ο κ. Αγγελόπουλος. Πρόσθεσε δε, ότι όλοι αυτοί αναμένεται να ωφεληθούν απευθείας από τις δραστηριότητες του έργου, όσο και μακροπρόθεσμα, μετά την υλοποίησή του, χρησιμοποιώντας όλα τα αποτελέσματα που θα προκύψουν μέσα από μια σειρά συντονισμένες παρεμβάσεις, όπως:
1. Έρευνα της βιοποικιλότητας των αμπελιών σε ολόκληρη την επιλέξιμη περιοχή προκειμένου να εντοπιστούν και καταγραφούν με την λήψη δειγμάτων και γενετικών αναλύσεων οι τοπικές ποικιλίες /γονότυποι, με σκοπό την ανάδειξη μοναδικών και πιθανά αγνώστων ποικιλιών
2. Δημιουργία 2 πειραματικών χώρων στη Βουλγαρία και στην Ελλάδα, ως πρώτη πιλοτική δράση για την αναγνώριση των τοπικών ποικιλιών, τη διάδοση και τη διατήρησή τους
3. Υποβολή προς αξιολόγηση, σύμφωνα με τον Καν. ΕΕ 1308/2013 στις αρμόδιες αρχές των δύο χωρών, εγγράφων για την Πιστοποίηση 2 Προστατευόμενων Ονομασιών Προέλευσης (ΠΟΠ) ποικιλιών και στις δύο χώρες. Η διαδικασία αυτή αποσκοπεί στην δημιουργία της ταυτότητας της περιοχής προστατεύοντας τις τοπικές παραδοσιακές ποικιλίες της και υποστηρίζοντας την επιχειρηματικότητα στον τομέα του οίνου. Οι δράσεις αυτές σκοπό έχουν να συμβάλουν στην επέκταση της διανομής αυτών των ποικιλιών, όχι μόνο σε τοπικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.
4. Δημιουργία ενός Κέντρου Εκπαίδευσης με σκοπό να παρέχει κατάρτιση προς στους τοπικούς αγρότες και τα στελέχη των τοπικών δημόσιων αρχών,
5. Δυνατότητα ανταλλαγής εμπειριών και εκπαιδευτικής κατάρτισης σύμφωνα με Ευρωπαϊκές και παγκόσμιες ορθές Πρακτικές.
6. Υποβοήθηση θετικής επίδρασης για την επιλέξιμη περιοχή με ευκαιρίες για τη μελλοντική της προώθηση μέσω της δημιουργίας ενός Αμπελογραφικού βιβλίου, την τρίτη πιλοτική δράση του έργου,
7. Ανάπτυξη δύο (2) Εθνικών Προτάσεων Πολιτικής σχετικά με την προστασία των τοπικών ποικιλιών αμπέλου - μία για τη Βουλγαρία και μία για την Ελλάδα.
Σύμφωνα με τον κ. Αγγελόπουλο, ένα ακόμη όφελος από το «VineSOS» είναι ότι οι 3 Κοινές Πιλοτικές Δράσεις που θα υλοποιηθούν στη διάρκεια του έργου, έχουν τη δυναμική να μπορούν να εφαρμοστούν, αλλά και να αναπτυχθούν και σε άλλες ποικιλίες και περιοχές της χώρας.
Οι ποικιλίες που απειλούνται με εξαφάνιση στις δύο διασυνοριακές περιοχές είναι:
Για την Βουλγαρία:
Λευκές
1. Tamyanka; Στην περιοχή του Haskovo
2. Riesling Bulgarian, Στην περιοχή του Haskovo
3. Keratsuda, Στην περιοχή του Blagoevgrad
4. Gergana, Στην περιοχή του Haskovo
5. Dimyat, Στην περιοχή του Kardzhali
6. Misket Sandanski, Στην περιοχή του Blagoevgrad
Ερυθρές
1. Bouquet, Στην περιοχή του Haskovo
2. Shevka, Στην περιοχή του Haskovo
3. Misket cherven, Στην περιοχή του Haskovo
4. Mavrud; Στην περιοχή του Haskovo και του Blagoevgrad.
5. Ruen, Στην περιοχή του Blagoevgrad
6. Shiroka melnishka loza, Στην περιοχή του Haskovo
7. Pamid, Στην περιοχή του Kardzhali
8. Rubin, Στην περιοχή του Haskovo και του Blagoevgrad
9. Melnishki rubin, Στην περιοχή του Blagoevgrad
Για την Ελλάδα
Λευκές
1. Ζουμιάτικο ή Δαμιάτης (Zoumiatiko or Damiatis) είναι ίδια με τη βουλγάρικη Dimyat, κυρίως στο Ν Σερρών και Ξάνθης
2. Αλεπονουρά (Aleponoura) περιοχή Σουφλίου
3. Ασπρούδα Σερρών (Asrpouda Serron) Ν. Σερρών
4. Κερατσούδα (Keratsouda) είναι ίδια με τη βουλγάρικη Keratsuda Θράκη
Ερυθρές
1. Παμίδι ή Παμίτι (Pamidi) είναι ίδια με τη βουλγάρικη Pamid, Θράκη
2. Λημνιό (Limnio) Θεσσαλονίκη, Ξάνθη, Ροδόπη
3. Σέφκα (Sefka) ίδια με τη βουλγάρικη Nicheftka κυρίως στο Ν Σερρών
4. Κοϊνιάρικο ή Κόνιαρο (Koiniariko or Koniaro) Ν Σερρών
5. Τρίνκα (Trinka) Ν Σερρών
6. Μαυρούδι (Mavroudi) είναι ίδια με τη βουλγάρικη Mavrud, Θράκη
7. Καραπαπάς (Karapapas) , Θράκη.
