Το βασικό συμπέρασμα: Το ζήτημα της διαδοχής στις οικογενειακές επιχειρήσεις, ειδικά στην Ελλάδα, με δεδομένη την ευρύτατη διαδεδομένη οικογενειακή μορφή επιχειρηματικής δραστηριοποίησης, καταλήγει να είναι από τα βασικά στοιχεία επιβίωσης των επιχειρήσεων. Τώρα, δε, με το βάρος της κρίσης να προστίθεται και με την ανάγκη συνεχούς προσαρμογής σε πρώτο πλάνο, το ζήτημα βαραίνει κι άλλο
Ο Ν. Λούλης, κληρονόμος της ευθύνης μιας επιχείρησης που βρίσκεται ήδη στην έβδομη γενιά (!) μετέφερε την εμπειρία του πώς η δική του οικογένεια του έδωσε την αντίληψη της ευθύνης της ηγεσίας, τον βοήθησε στην προετοιμασία ανάληψής της και, κυρίως, του άφησε το πεδίο ελεύθερο ώστε να λειτουργήσει. Επέμεινε στο ότι το βασικότερο όπλο με το οποίο προχώρησε, ήταν οι αρχές και οι αξίες, με τις οποίες βρέθηκε εξοπλισμένος
Ο Γιάννης Καλογήρου έδωσε στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία η οικογενειακή επιχείρηση αποτελεί την επικρατούσα μορφή επιχείρησης στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα: 99% των καταγεγραμμένων/registered επιχειρήσεων στην Ιταλία, 70% σε Ισπανία-Πορτογαλία, 60% ακόμη και στις ΗΠΑ είναι οικογενειακού τύπου. Σύμφωνα με άλλα στοιχεία, μόλις 3 στις 10 επιχειρήσεις επιβιώνουν στην δεύτερη γενιά, μόνον 1 στις 10 φθάνει την τρίτη και μόνον 3 στις 100 καταλήγουν στην τέταρτη γενιά! Η διαδοχή, συνεπώς, προβάλλει ως «το ύστατο κριτήριο επιτυχίας».
Ο Χρήστος Γεωργίου, αφού έδωσε κι εκείνος στοιχεία για το πόσο ευρεία είναι η μορφή της οικογενειακής επιχείρησης σε σύνολο ΕΕ, ξενάγησε στις πρωτοβουλίες και συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θεσμική και λειτουργική διευκόλυνση των μεταβιβάσεων επιχειρήσεων (καθώς μέχρι και 690.000 επιχειρήσεις, με 2,8 εκατομμύρια θέσεις εργασίας κάθε έτος επηρεάζονται από τις κινήσεις αυτές). Πάνω από 150.000 επιχειρήσεις, με 600.000 θέσεις εργασίας, χάνονται λόγω μη επιτυχούς μεταβίβασης.
Από πού τα προβλήματα ειδικότερα στην Ελλάδα; Πρώτον, η δυσκολία εντοπισμού διαδόχου, δεύτερον η έλλειψη κινήτρων (ή μήπως η ευθεία αποθάρρυνση;) για την μεταβίβαση, ύστερα το υψηλό κόστος μεταβίβασης και το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Κύριος λόγος μεταβίβασης; Πρώτον (65%) η συνταξιοδότηση του μεταβιβάζοντος, ύστερα η παραχώρηση «για αποκατάσταση των παιδιών» (145). Με μεγάλη απόσταση η πώληση σε τρίτους
Τέλος, ο Αστέριος Κεφαλάς –που βρίσκεται στην ρίζα της πρωτοβουλίας της «Διαδικασίας Διαδοχής»– εξήγησε πώς έζησε στην Ελλάδα, ως επισκέπτης καθηγητής από τις ΗΠΑ, τα πολλαπλά προβλήματα (έως αδιέξοδα…) των οικογενειακών επιχειρήσεων. Και πώς αποφάσισε με το βιβλίο αυτό να δώσει έναν «οδηγό διαδρομής» στο πώς από την Δημιουργία, ύστερα την Διαχείριση της επιχείρησης, μπορεί να φθάσει στην Διαδοχή (και, ελπίζει κανείς, στην Διαιώνισή της). Και γι αυτόν, κομβικός ο ρόλος των αξιών: κατά Κεφαλά, το τρίπτυχο είναι «Μεταβίβασε τις αξίες σου» - «Μεταβίβασε την επιχείρηση» - «Μεταβίβασε την περιουσία και αποχώρησε». Βέβαια, καλύτερα λέγεται, παρά γίνεται
Ο Ν. Λούλης, κληρονόμος της ευθύνης μιας επιχείρησης που βρίσκεται ήδη στην έβδομη γενιά (!) μετέφερε την εμπειρία του πώς η δική του οικογένεια του έδωσε την αντίληψη της ευθύνης της ηγεσίας, τον βοήθησε στην προετοιμασία ανάληψής της και, κυρίως, του άφησε το πεδίο ελεύθερο ώστε να λειτουργήσει. Επέμεινε στο ότι το βασικότερο όπλο με το οποίο προχώρησε, ήταν οι αρχές και οι αξίες, με τις οποίες βρέθηκε εξοπλισμένος
Ο Γιάννης Καλογήρου έδωσε στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία η οικογενειακή επιχείρηση αποτελεί την επικρατούσα μορφή επιχείρησης στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα: 99% των καταγεγραμμένων/registered επιχειρήσεων στην Ιταλία, 70% σε Ισπανία-Πορτογαλία, 60% ακόμη και στις ΗΠΑ είναι οικογενειακού τύπου. Σύμφωνα με άλλα στοιχεία, μόλις 3 στις 10 επιχειρήσεις επιβιώνουν στην δεύτερη γενιά, μόνον 1 στις 10 φθάνει την τρίτη και μόνον 3 στις 100 καταλήγουν στην τέταρτη γενιά! Η διαδοχή, συνεπώς, προβάλλει ως «το ύστατο κριτήριο επιτυχίας».
Ο Χρήστος Γεωργίου, αφού έδωσε κι εκείνος στοιχεία για το πόσο ευρεία είναι η μορφή της οικογενειακής επιχείρησης σε σύνολο ΕΕ, ξενάγησε στις πρωτοβουλίες και συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θεσμική και λειτουργική διευκόλυνση των μεταβιβάσεων επιχειρήσεων (καθώς μέχρι και 690.000 επιχειρήσεις, με 2,8 εκατομμύρια θέσεις εργασίας κάθε έτος επηρεάζονται από τις κινήσεις αυτές). Πάνω από 150.000 επιχειρήσεις, με 600.000 θέσεις εργασίας, χάνονται λόγω μη επιτυχούς μεταβίβασης.
Από πού τα προβλήματα ειδικότερα στην Ελλάδα; Πρώτον, η δυσκολία εντοπισμού διαδόχου, δεύτερον η έλλειψη κινήτρων (ή μήπως η ευθεία αποθάρρυνση;) για την μεταβίβαση, ύστερα το υψηλό κόστος μεταβίβασης και το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Κύριος λόγος μεταβίβασης; Πρώτον (65%) η συνταξιοδότηση του μεταβιβάζοντος, ύστερα η παραχώρηση «για αποκατάσταση των παιδιών» (145). Με μεγάλη απόσταση η πώληση σε τρίτους
Τέλος, ο Αστέριος Κεφαλάς –που βρίσκεται στην ρίζα της πρωτοβουλίας της «Διαδικασίας Διαδοχής»– εξήγησε πώς έζησε στην Ελλάδα, ως επισκέπτης καθηγητής από τις ΗΠΑ, τα πολλαπλά προβλήματα (έως αδιέξοδα…) των οικογενειακών επιχειρήσεων. Και πώς αποφάσισε με το βιβλίο αυτό να δώσει έναν «οδηγό διαδρομής» στο πώς από την Δημιουργία, ύστερα την Διαχείριση της επιχείρησης, μπορεί να φθάσει στην Διαδοχή (και, ελπίζει κανείς, στην Διαιώνισή της). Και γι αυτόν, κομβικός ο ρόλος των αξιών: κατά Κεφαλά, το τρίπτυχο είναι «Μεταβίβασε τις αξίες σου» - «Μεταβίβασε την επιχείρηση» - «Μεταβίβασε την περιουσία και αποχώρησε». Βέβαια, καλύτερα λέγεται, παρά γίνεται
