Παρά την απουσία νέων συµβολαίων, είναι γεγονός πως επιβεβαιώθηκε για άλλη µια φορά το έντονο και διαρκές ενδιαφέρον των τουρκικών κλωστηρίων για το ελληνικό βαµβάκι. Εξάλλου, η πλειονότητα των ελληνικών προπωλήσεων (περίπου 60.000 τόνοι) έχει ήδη πωληθεί από τους εµπορικούς οίκους ή απευθείας σε κανάλια στην τουρκική αγορά
Στο συνέδριο που διοργάνωσαν από κοινού η Πανελλήνια Ένωση Εκκοκκιστών και Εξαγωγέων Βάµβακος (ΠΕΕΕΒ) και το χρηµατιστήριο βάµβακος της Σµύρνης (Izmir Commodity Exhcange) παρόλο που συµµετείχε το σύνολο σχεδόν των εµπλεκόµενων µε το βαµβάκι παραγόντων από τις χώρες της Μεσογείου που είτε καλλιεργείται βαµβάκι (Ελλάδα, Τουρκία, Αίγυπτος, Ισπανία) είτε επεξεργάζονται παράγωγα βαµβακιού (εκκοκκιστές, κλωστοϋφαντουργοί, βιοµήχανοι ένδυσης κ.α.) δεν έκλεισαν σηµαντικές νέες δουλειές.
Χρηµατιστηριακή άνοδος και ακριβό δολάριοΑιτία ήταν το ράλι στην αγορά της Νέας Υόρκης από τους πρόσφατους κυκλώνες που έφτασε τις τιµές για τα προθεσµιακά συµβόλαια ∆εκεµβρίου σε ιστορικά υψηλά έτους. Ως αποτέλεσµα οι τιµές που ακούγονταν θεωρήθηκαν εξαιρετικά υψηλές σε σχέση µε τα επίπεδα που είχαν στο µυαλό του οι Τούρκοι έµποροι. Η επιφυλακτικότητα και των δύο µερών (σσ. αγοραστών και πωλητών) λόγω της χρηµατιστηριακής µεταβλητότητας στένευσε τα όποια περιθώρια υπήρχαν για νέες πωλήσεις. Επιπλέον, την κατάσταση βαρύνει εδώ και καιρό η ασύµφορη για την ελληνική σοδειά ισοτιµία ευρώ- δολαρίου, η οποία δυσκολεύει τις προπωλήσεις. Υπενθυµίζεται ότι πέρσι τέτοια εποχή η ισοτιµία βρισκόταν σχεδόν στο 1,10 ενώ αυτές τις µέρες κυµαίνεται λίγο πάνω από το 1,20. Όσο ισχυρότερο είναι το ευρώ έναντι του δολαρίου τόσο χαµηλότερες είναι οι τιµές που µπορεί να λάβει σε ευρώ το εκκοκκισµένο βαµβάκι. Για παράδειγµα τα 80 σεντς ανά λίµπρα σήµερα δίνουν 1,47 ευρώ το κιλό, όταν πέρσι θα έδιναν 1,60 ευρώ το κιλό.
Με µέση αύξηση 16% φέτος η τουρκική σοδειάΤο συνέδριο ασχολήθηκε µε δύο βασικά θέµατα: Στην 1η ενότητα αναπτύχθηκε η τρέχουσα κατάσταση στον τοµέα του βαµβακιού στις χώρες της Μεσογείου, ενώ στη 2η ενότητα οι πρόσφατες τάσεις στο βαµβάκι και στην κλωστοϋφαντουργία. Κατόπιν ακολούθησε το καθιερωµένο δείπνο για όλους τους συµµετέχοντες.
Στις οµιλίες επιβεβαιωθήκαν οι υψηλές προσδοκίες για τη νέα τουρκική παραγωγή. Σύµφωνα µε τελευταίες εκτιµήσεις και µε τα µέχρι τώρα δεδοµένα αναµένεται αύξηση της παραγωγής εκκοκκισµένου κατά 100-150.000 τόνους. ∆ηλαδή η συνολική παραγωγή θα κυµανθεί µεταξύ 900-950.000 τόνων. Επακόλουθα εκφράζεται η ανησυχία πως η ζήτηση από την τουρκική αγορά για 2η συνεχόµενη χρονιά δεν θα έρθει εύκολα στην αρχή της σεζόν για το ελληνικό βαµβάκι. Αυτό είναι αναµενόµενο, καθώς τα κλωστήρια πρώτα θα διερευνήσουν την τοπική τους παραγωγή και κατόπιν υπό προϋποθέσεις θα προχωρήσουν σε εισαγωγές ελληνικού προϊόντος. Μην ξεχνάµε πως στην περσινή σοδειά δεν ήταν λίγα τα ποιοτικά προβλήµατα των εξαγωγών µας όσον αφορά πολλά χαρακτηριστικά της ίνας (ανοµοιοµορφία µήκους ίνας, micronaire, χρώµα). Παράλληλα, πολλά θα εξαρτηθούν από την ισοτιµία της τουρκικής λίρας µε το δολάριο. Τέλος, σηµειώνεται ότι υπήρξε σηµαντικότατη παρουσία από τον τουρκικό Τύπο και φυσικά τους υπαλλήλους του χρηµατιστηρίου της Σµύρνης. Από ελληνικής πλευράς παραβρέθηκαν αρκετά µέλη της ΠΕΕΕΒ (εκκοκκιστές, εξαγωγείς/αντιπρόσωποι, ναυτιλιακοί πράκτορες). Επίσης, το συνέδριο προσέλκυσε το ενδιαφέρον Ιταλών εµπόρων βαµβακόσπορου
Στο ίδιο µήκος κύµατος τονίστηκε η ανάγκη για πιστοποίηση της ποιότητας του ελληνικού βαµβακιού προκειµένου να αποκτήσει υπεραξία η οποία θα καταλήξει και στους παραγωγούς. Υπενθυµίζεται ότι ήδη προς αυτή την κατεύθυνση έχουν αναληφθεί πρωτοβουλίες από τη ∆ιεπαγγελµατική Οργάνωση Βάµβακος (∆ΟΒ) σε συνεργασία µε το Εθνικό Κέντρο Ποιοτικού Ελέγχου Ταξινόµησης και Τυποποίησης Βάµβακος που εδρεύει στην Καρδίτσα.
Επιπλέον, εκεί βρίσκεται το φηµισµένο χρηµατιστήριο βάµβακος που ιδρύθηκε το 1891. «Στο χρηµατιστήριο βάµβακος της Σµύρνης οι συναλλαγές είναι αξίας πολλών εκατοµµυρίων δολαρίων. Επίσης, οι τιµές των αποθεµάτων του αποτελούν σηµείο αναφοράς τόσο για την Τουρκία όσο και για το εµπόριο βάµβακος», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Μπαρίς Κότζεγκες, πρόεδρος της ολοµέλειας του χρηµατιστηρίου βάµβακος της Σµύρνης και του Εθνικού Συµβουλίου Βάµβακος στην Τουρκία. «Το βαµβάκι είναι ένα προϊόν υψηλής προστιθέµενης αξίας που δηµιουργεί τη δική του ζήτηση. Οι χώρες της Μεσογείου έχουµε κοινά προβλήµατα και πλεονεκτήµατα όσον αφορά το βαµβάκι», συµπλήρωσε ο Μπαρίς Κότζεγκες, ο οποίος επίσης είχε αναλάβει το συντονισµό των δύο ενοτήτων του συνεδρίου.
Άλλωστε όι η Τουρκία είναι µια από τις µεγαλύτερες χώρες εισαγωγής στο βαµβάκι στον κόσµο. Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα dünya.com «οι εκτάσεις βάµβακος στην Τουρκία έφταναν το 1995 τα 757.000 εκτάρια, ενώ το 2016 µόλις τα 416.000 εκτάρια, οπότε οι µεγάλο µερίδιο των αναγκών των τουρκικών κλωστηρίων καλύπτονται από εισαγωγές. Τη σεζόν 2016/2017 η χώρα εισήγαγε 801.000 τόνους βαµβακιού συνολικής αξίας 1,4 δισ. δολαρίων».
Τέλος, ο Ισίνσου Κεστέλι, πρόεδρος του χρηµατιστηρίου βάµβακος της Σµύρνης κατά την εναρκτήρια οµιλία του τόνισε ότι «το βαµβάκι αναµένεται να επιστρέψει ως ο “λευκός χρυσός” που ήταν κάποτε παρόλο που τα τελευταία χρόνια το εµπορικό και παραγωγικό ενδιαφέρον έχει µετατοπιστεί προς Ανατολάς καθώς συνεχίζει να αποτελεί ένα στρατηγικό προϊόν για την Τουρκία και τη Μεσόγειο».
Κείμενο της Φανής Γιαννακοπούλου
Αν και σήµερα έχει µειωµένη οικονοµική σηµασία για τις ανεπτυγµένες βιοµηχανικά χώρες, εξαιτίας των αλλαγών σε πολιτικές στήριξης του προϊόντος, φιλελευθεροποίησης των αγορών και του οξύ ανταγωνισµού που δέχεται στην παγκόσµια αγορά από τις συνθετικές ίνες, εντούτοις συνεχίζει να παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο για πολλές αναπτυσσόµενες χώρες
Για την Ελλάδα, η βαµβακοκαλλιέργεια διαχρονικά αποτελεί τοµέα εθνικής σηµασίας ωστόσο, δεν είναι λίγες οι µελέτες που θέτουν σε σοβαρή αµφισβήτηση τη συνέχιση της µε τη µορφή που έχει σήµερα. Σηµειωτέον, το ελληνικό βαµβάκι είχε εξαιρετική φήµη και µεγάλη ζήτηση στις διεθνείς αγορές, την προηγούµενη όµως 10ετία η εµπορία του περιορίστηκε σε τρίτες χώρες. Εξάλλου, το ενδιαφέρον των παραγωγών, λόγω του καθεστώτος ενίσχυσης του βαµβακιού εστιάζεται στη µεγιστοποίηση των αποδόσεων και παραβλέπονται παράµετροι που εξασφαλίζουν µεγαλύτερο οικονοµικό αποτέλεσµα, όπως η συµπίεση του κόστους, που είναι από τα υψηλότερα σε σχέση µε άλλες βαµβακοπαραγωγές χώρες ή η ποιότητα του προϊόντος. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά, σε παλαιότερη µελέτη για την περιφέρεια Θεσσαλίας, της περίπτωσης της Γουατεµάλας που αποφάσισε να εγκαταλείψει την βαµβακοκαλλιέργεια λόγω του αυξηµένου κόστους, παρόλο που η παραγωγικότητα της χώρας ήταν ανάλογη µε των ΗΠΑ.
Οι επιδοτήσεις δεν αυξάνουν τις τιµές στην ελευθέρη αγοράΦαίνεται ότι η κατάσταση του ελληνικού βαµβακιού βρίσκεται σήµερα σε παρόµοια θέση µε αυτή της προβατοτροφίας της Νέας Ζηλανδίας πριν από τρείς περίπου δεκαετίες, που ανάγκασε τους παραγωγούς της λόγω κατάργησης των επιδοτήσεων (1987) να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα τους και να προσαρµοστούν στους νόµους της ελεύθερης αγοράς για να βρουν νέους καταναλωτές, που είναι διατεθειµένοι να πληρώσουν πολύ υψηλές τιµές. Μάλιστα, µέσα σε δύο χρόνια πέτυχαν να µετατρέψουν ένα προϊόν το οποίο πωλούσαν προς 12,5 δολάρια σε ένα προϊόν που απέφερε 30 δολάρια. Η τιµή του νέου προϊόντος το 1991 ήταν 42 δολάρια, το 1994 ανήλθε σε 74 δολάρια και το 1999 έφτασε τα 115 δολάρια. Συµπερασµατικά, η προβατοτροφία της Νέας Ζηλανδίας απευθύνθηκε στη διεθνή αγορά και βρήκε καταναλωτές, οι οποίοι ήταν διατεθειµένοι να πληρώσουν πολύ υψηλές τιµές, όπως στα καλύτερα εστιατόρια των ΗΠΑ. Όπως και να ‘χει οι επικείµενες αλλαγές στην ΚΑΠ µετά το 2020 απαιτούν ρεφλέξ από τους ίδιους τους παραγωγούς
Στο συνέδριο που διοργάνωσαν από κοινού η Πανελλήνια Ένωση Εκκοκκιστών και Εξαγωγέων Βάµβακος (ΠΕΕΕΒ) και το χρηµατιστήριο βάµβακος της Σµύρνης (Izmir Commodity Exhcange) παρόλο που συµµετείχε το σύνολο σχεδόν των εµπλεκόµενων µε το βαµβάκι παραγόντων από τις χώρες της Μεσογείου που είτε καλλιεργείται βαµβάκι (Ελλάδα, Τουρκία, Αίγυπτος, Ισπανία) είτε επεξεργάζονται παράγωγα βαµβακιού (εκκοκκιστές, κλωστοϋφαντουργοί, βιοµήχανοι ένδυσης κ.α.) δεν έκλεισαν σηµαντικές νέες δουλειές.
Χρηµατιστηριακή άνοδος και ακριβό δολάριοΑιτία ήταν το ράλι στην αγορά της Νέας Υόρκης από τους πρόσφατους κυκλώνες που έφτασε τις τιµές για τα προθεσµιακά συµβόλαια ∆εκεµβρίου σε ιστορικά υψηλά έτους. Ως αποτέλεσµα οι τιµές που ακούγονταν θεωρήθηκαν εξαιρετικά υψηλές σε σχέση µε τα επίπεδα που είχαν στο µυαλό του οι Τούρκοι έµποροι. Η επιφυλακτικότητα και των δύο µερών (σσ. αγοραστών και πωλητών) λόγω της χρηµατιστηριακής µεταβλητότητας στένευσε τα όποια περιθώρια υπήρχαν για νέες πωλήσεις. Επιπλέον, την κατάσταση βαρύνει εδώ και καιρό η ασύµφορη για την ελληνική σοδειά ισοτιµία ευρώ- δολαρίου, η οποία δυσκολεύει τις προπωλήσεις. Υπενθυµίζεται ότι πέρσι τέτοια εποχή η ισοτιµία βρισκόταν σχεδόν στο 1,10 ενώ αυτές τις µέρες κυµαίνεται λίγο πάνω από το 1,20. Όσο ισχυρότερο είναι το ευρώ έναντι του δολαρίου τόσο χαµηλότερες είναι οι τιµές που µπορεί να λάβει σε ευρώ το εκκοκκισµένο βαµβάκι. Για παράδειγµα τα 80 σεντς ανά λίµπρα σήµερα δίνουν 1,47 ευρώ το κιλό, όταν πέρσι θα έδιναν 1,60 ευρώ το κιλό.
Με µέση αύξηση 16% φέτος η τουρκική σοδειάΤο συνέδριο ασχολήθηκε µε δύο βασικά θέµατα: Στην 1η ενότητα αναπτύχθηκε η τρέχουσα κατάσταση στον τοµέα του βαµβακιού στις χώρες της Μεσογείου, ενώ στη 2η ενότητα οι πρόσφατες τάσεις στο βαµβάκι και στην κλωστοϋφαντουργία. Κατόπιν ακολούθησε το καθιερωµένο δείπνο για όλους τους συµµετέχοντες.
Στις οµιλίες επιβεβαιωθήκαν οι υψηλές προσδοκίες για τη νέα τουρκική παραγωγή. Σύµφωνα µε τελευταίες εκτιµήσεις και µε τα µέχρι τώρα δεδοµένα αναµένεται αύξηση της παραγωγής εκκοκκισµένου κατά 100-150.000 τόνους. ∆ηλαδή η συνολική παραγωγή θα κυµανθεί µεταξύ 900-950.000 τόνων. Επακόλουθα εκφράζεται η ανησυχία πως η ζήτηση από την τουρκική αγορά για 2η συνεχόµενη χρονιά δεν θα έρθει εύκολα στην αρχή της σεζόν για το ελληνικό βαµβάκι. Αυτό είναι αναµενόµενο, καθώς τα κλωστήρια πρώτα θα διερευνήσουν την τοπική τους παραγωγή και κατόπιν υπό προϋποθέσεις θα προχωρήσουν σε εισαγωγές ελληνικού προϊόντος. Μην ξεχνάµε πως στην περσινή σοδειά δεν ήταν λίγα τα ποιοτικά προβλήµατα των εξαγωγών µας όσον αφορά πολλά χαρακτηριστικά της ίνας (ανοµοιοµορφία µήκους ίνας, micronaire, χρώµα). Παράλληλα, πολλά θα εξαρτηθούν από την ισοτιµία της τουρκικής λίρας µε το δολάριο. Τέλος, σηµειώνεται ότι υπήρξε σηµαντικότατη παρουσία από τον τουρκικό Τύπο και φυσικά τους υπαλλήλους του χρηµατιστηρίου της Σµύρνης. Από ελληνικής πλευράς παραβρέθηκαν αρκετά µέλη της ΠΕΕΕΒ (εκκοκκιστές, εξαγωγείς/αντιπρόσωποι, ναυτιλιακοί πράκτορες). Επίσης, το συνέδριο προσέλκυσε το ενδιαφέρον Ιταλών εµπόρων βαµβακόσπορου
Η αξία της ταυτότητας
Εργαστήριο ανάλυσης βάµβακος (ZLADA) για έλεγχο του προϊόντος και ποιοτική πιστοποίησή του έχει δηµιουργήσει το Εθνικό Συµβούλιο Βάµβακος της Τουρκίας, σύµφωνα µε τοπικά µέσα ενηµέρωσης. Στα επόµενα σχέδια των Τούρκων είναι η διάθεση βαµβακιού µε γεωγραφική ένδειξη, όπως ανέφερε ο Ισίνσου Κεστέλι, πρόεδρος του χρηµατιστηρίου βάµβακος της Σµύρνης. Η προτεραιότητα στην αξία του σήµατος όπως και η ιχνηλασιµότητα αποτελούν παγκόσµιες τάσεις για τον κλάδοΣτο ίδιο µήκος κύµατος τονίστηκε η ανάγκη για πιστοποίηση της ποιότητας του ελληνικού βαµβακιού προκειµένου να αποκτήσει υπεραξία η οποία θα καταλήξει και στους παραγωγούς. Υπενθυµίζεται ότι ήδη προς αυτή την κατεύθυνση έχουν αναληφθεί πρωτοβουλίες από τη ∆ιεπαγγελµατική Οργάνωση Βάµβακος (∆ΟΒ) σε συνεργασία µε το Εθνικό Κέντρο Ποιοτικού Ελέγχου Ταξινόµησης και Τυποποίησης Βάµβακος που εδρεύει στην Καρδίτσα.
Στρατηγική η επιλογή της Σμύρνης
Καθόλου τυχαίο δεν ήταν το γεγονός ότι φέτος επιλέχθηκε να πραγµατοποιηθεί το συνέδριο στην Τουρκία και ειδικότερα στη Σµύρνη, η οποία αποτελεί την 3η µεγαλύτερη πόλη και το πιο ανεπτυγµένο και πολυάσχολο εµπορικό κέντρο στη γείτονα χώρα. Και αυτό γιατί στόχος ήταν η πιο άµεση προώθηση της ελληνικής σοδειάς στα τουρκικά κλωστήρια.Επιπλέον, εκεί βρίσκεται το φηµισµένο χρηµατιστήριο βάµβακος που ιδρύθηκε το 1891. «Στο χρηµατιστήριο βάµβακος της Σµύρνης οι συναλλαγές είναι αξίας πολλών εκατοµµυρίων δολαρίων. Επίσης, οι τιµές των αποθεµάτων του αποτελούν σηµείο αναφοράς τόσο για την Τουρκία όσο και για το εµπόριο βάµβακος», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Μπαρίς Κότζεγκες, πρόεδρος της ολοµέλειας του χρηµατιστηρίου βάµβακος της Σµύρνης και του Εθνικού Συµβουλίου Βάµβακος στην Τουρκία. «Το βαµβάκι είναι ένα προϊόν υψηλής προστιθέµενης αξίας που δηµιουργεί τη δική του ζήτηση. Οι χώρες της Μεσογείου έχουµε κοινά προβλήµατα και πλεονεκτήµατα όσον αφορά το βαµβάκι», συµπλήρωσε ο Μπαρίς Κότζεγκες, ο οποίος επίσης είχε αναλάβει το συντονισµό των δύο ενοτήτων του συνεδρίου.
Άλλωστε όι η Τουρκία είναι µια από τις µεγαλύτερες χώρες εισαγωγής στο βαµβάκι στον κόσµο. Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα dünya.com «οι εκτάσεις βάµβακος στην Τουρκία έφταναν το 1995 τα 757.000 εκτάρια, ενώ το 2016 µόλις τα 416.000 εκτάρια, οπότε οι µεγάλο µερίδιο των αναγκών των τουρκικών κλωστηρίων καλύπτονται από εισαγωγές. Τη σεζόν 2016/2017 η χώρα εισήγαγε 801.000 τόνους βαµβακιού συνολικής αξίας 1,4 δισ. δολαρίων».
Τέλος, ο Ισίνσου Κεστέλι, πρόεδρος του χρηµατιστηρίου βάµβακος της Σµύρνης κατά την εναρκτήρια οµιλία του τόνισε ότι «το βαµβάκι αναµένεται να επιστρέψει ως ο “λευκός χρυσός” που ήταν κάποτε παρόλο που τα τελευταία χρόνια το εµπορικό και παραγωγικό ενδιαφέρον έχει µετατοπιστεί προς Ανατολάς καθώς συνεχίζει να αποτελεί ένα στρατηγικό προϊόν για την Τουρκία και τη Μεσόγειο».
Το Αγγλικόμονοπώλιο και το παράδειγμα Νέας Ζηλανδίας
Πριν από δύο αιώνες, η υφαντουργική βιοµηχανία ήταν από τους βασικούς συντελεστές της βιοµηχανικής επανάστασης, µε προϊόν αιχµής το βαµβάκι. Ενδεικτική ήταν η προσπάθεια των Άγγλων να κρατήσουν το µονοπώλιο της επεξεργασίας του βαµβακιού, που τους έκανε να θεσπίσουν νόµους που απαγόρευαν τέτοιου είδους βιοµηχανικές εγκαταστάσεις στις αποικίες τους.Αν και σήµερα έχει µειωµένη οικονοµική σηµασία για τις ανεπτυγµένες βιοµηχανικά χώρες, εξαιτίας των αλλαγών σε πολιτικές στήριξης του προϊόντος, φιλελευθεροποίησης των αγορών και του οξύ ανταγωνισµού που δέχεται στην παγκόσµια αγορά από τις συνθετικές ίνες, εντούτοις συνεχίζει να παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο για πολλές αναπτυσσόµενες χώρες
Για την Ελλάδα, η βαµβακοκαλλιέργεια διαχρονικά αποτελεί τοµέα εθνικής σηµασίας ωστόσο, δεν είναι λίγες οι µελέτες που θέτουν σε σοβαρή αµφισβήτηση τη συνέχιση της µε τη µορφή που έχει σήµερα. Σηµειωτέον, το ελληνικό βαµβάκι είχε εξαιρετική φήµη και µεγάλη ζήτηση στις διεθνείς αγορές, την προηγούµενη όµως 10ετία η εµπορία του περιορίστηκε σε τρίτες χώρες. Εξάλλου, το ενδιαφέρον των παραγωγών, λόγω του καθεστώτος ενίσχυσης του βαµβακιού εστιάζεται στη µεγιστοποίηση των αποδόσεων και παραβλέπονται παράµετροι που εξασφαλίζουν µεγαλύτερο οικονοµικό αποτέλεσµα, όπως η συµπίεση του κόστους, που είναι από τα υψηλότερα σε σχέση µε άλλες βαµβακοπαραγωγές χώρες ή η ποιότητα του προϊόντος. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά, σε παλαιότερη µελέτη για την περιφέρεια Θεσσαλίας, της περίπτωσης της Γουατεµάλας που αποφάσισε να εγκαταλείψει την βαµβακοκαλλιέργεια λόγω του αυξηµένου κόστους, παρόλο που η παραγωγικότητα της χώρας ήταν ανάλογη µε των ΗΠΑ.
Οι επιδοτήσεις δεν αυξάνουν τις τιµές στην ελευθέρη αγοράΦαίνεται ότι η κατάσταση του ελληνικού βαµβακιού βρίσκεται σήµερα σε παρόµοια θέση µε αυτή της προβατοτροφίας της Νέας Ζηλανδίας πριν από τρείς περίπου δεκαετίες, που ανάγκασε τους παραγωγούς της λόγω κατάργησης των επιδοτήσεων (1987) να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα τους και να προσαρµοστούν στους νόµους της ελεύθερης αγοράς για να βρουν νέους καταναλωτές, που είναι διατεθειµένοι να πληρώσουν πολύ υψηλές τιµές. Μάλιστα, µέσα σε δύο χρόνια πέτυχαν να µετατρέψουν ένα προϊόν το οποίο πωλούσαν προς 12,5 δολάρια σε ένα προϊόν που απέφερε 30 δολάρια. Η τιµή του νέου προϊόντος το 1991 ήταν 42 δολάρια, το 1994 ανήλθε σε 74 δολάρια και το 1999 έφτασε τα 115 δολάρια. Συµπερασµατικά, η προβατοτροφία της Νέας Ζηλανδίας απευθύνθηκε στη διεθνή αγορά και βρήκε καταναλωτές, οι οποίοι ήταν διατεθειµένοι να πληρώσουν πολύ υψηλές τιµές, όπως στα καλύτερα εστιατόρια των ΗΠΑ. Όπως και να ‘χει οι επικείµενες αλλαγές στην ΚΑΠ µετά το 2020 απαιτούν ρεφλέξ από τους ίδιους τους παραγωγούς
