Στο άκουσµα και µόνο της είδησης ότι χώρες µε µεγάλο πληθυσµό και προοπτικές στην ελαιοκαλλιέργεια στρέφονται σταδιακά σε αυτή και αναπτύσσουν εκµεταλλεύσεις εκατοµµυρίων εκταρίων, οι παραδοσιακά ελαιοπαραγωγικές χώρες ίσως και να ανησυχούν.
Ωστόσο όπως αποδεικνύει η εµπειρία των τελευταίων ετών και η επιτόπια παρουσία στις περιοχές αυτές ειδικών σε θέµατα ελαιοκαλλιέργειας, αποδεικνύει ότι µόνο αρνητικό αντίκτυπο δεν σηµαίνουν, για χώρες µε παράδοση στον κλάδο, όπως η Ελλάδα. Αντιθέτως, όπως υποστηρίζει ο Κωσταντινος Χαρτζουλάκης, MSc, PhD και Ερευνητής-Επιστηµονικός Συνεργάτης του ΕΛΓΟ (Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών), υπό προϋποθέσεις ίσως και να αποτελούν ευκαιρία για χώρες όπως η δική µας
Κι εξηγεί ο κ. Χαρτζουλάκης λέγοντας πως: «Από τις τεχνικές επισκέψεις που πραγµατοποίησα στην Αργεντινή, Χιλή, Περού, Κίνα, Πακιστάν και Αυστραλία, φαίνεται ότι τα µέχρι σήµερα αποτελέσµατα δεν είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικά (λόγω οριακών κλιµατολογικών συνθηκών, κτλ.) και οι πιθανές τεχνολογικές εξελίξεις (δηµιουργία νέων ποικιλιών, µέθοδοι καλλιέργειας, κτλ.) ενδεχοµένως δεν θα επιτρέψουν τα επόµενα χρόνια την δηµιουργία δυναµικών κλάδων ελαιοπαραγωγής στις χώρες αυτές»
Μεσοπρόθεσµα εξάλλου η εµφάνιση των νέων χωρών δεν θα διαταράξει τις ισορροπίες προσφοράς-ζήτησης που επικρατούν στις διεθνείς αγορές, αφού το µεγαλύτερο µέρος της παραγωγής τους θα συνεχίσει να απευθύνεται στην ταχύτατα διευρυνόµενη εσωτερική τους αγορά.
Ωστόσο, η σηµαντική συνεισφορά της ανάπτυξης της καλλιέργειας της ελιάς στις νέες χώρες είναι ότι το ελαιόλαδο, και µάλιστα το εξαιρετικά παρθένο, µπαίνει στην κουλτούρα τους.
«Σαν χώρα θα πρέπει να αξιοποιήσουµε την παροχή τεχνικής υποστήριξης που παρέχει το Ινστιτούτο σε τέτοιες χώρες µε την υπογραφή διακρατικών συµφωνιών και αντάλλαγµα την αγορά ελληνικών προϊόντων, όπως κάνουν η Ιταλία, Ισπανία και Ισραήλ. Ιδιαίτερα το ελληνικό ελαιόλαδο, αν αξιοποιήσουµε τα ποιοτικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του λόγω εδαφο-κλιµατικών συνθηκών και χαµηλών εισροών που απαιτούνται για την παραγωγή του και πατάξουµε την νοθεία, δεν έχει να φοβηθεί τίποτα. Αντίθετα, ανοίγονται νέες αγορές που µπορούµε να κατακτήσουµε αν επιµείνουµε στην ποιότητα», επισηµαίνει χαρακτηριστικά ο κ. Χαρτζουλάκης
Ακτινογραφία νέων αγορώνΑΡΓΕΝΤΙΝΗ Η καλλιέργεια εδώ άρχισε γύρω στο 1.700 από τους Ισπανούς κατακτητές, σε µικρούς ελαιώνες κατά µήκος των Άνδεων. Αν και τις αρχές του 20ου αιώνα µε το νέο κύµα των µεταναστών από την Ισπανία και Ιταλία το ενδιαφέρον για την καλλιέργεια της ελιάς αναζωπυρώθηκε, η µεγάλη ώθηση έγινε τη δεκαετία του 1960, µε οικονοµικά κίνητρα από την Κυβέρνηση. Το 1990 η συνολική έκταση έφτασε τα 30.000 ha και σήµερα φτάνει τις 110.000 ha, µε την εγκατάσταση των υπερεντατικής φύτευσης ελαιώνων
ΧΙΛΗΟι πρώτες ελιές έφτασαν στη Χιλή από τους Ισπανούς εποίκους το 16ο αιώνα για παραγωγή βρώσιµων ελιών, ενώ οι πρώτες ποικιλίες για παραγωγή λαδιού εισήχθησαν στις αρχές του 20ου αιώνα. Το 1990 η καλλιέργεια της ελιάς καταλάµβανε 3.000 ha και το 2011 έφτασε τα 24.000 ha. Από αυτά 4.000 ha είναι παραδοσιακοί ελαιώνες (10-25 φυτά/στρέµµα) και τα 20.000 ha εντατικής (30-70 φυτά/στρέµµα) και υπερεντατικής (80-166 φυτά/στρέµµα) µε χαρακτηριστικά όπως και στην Αργεντινή
ΠΕΡΟΥΗ καλλιέργεια άρχισε τη ίδια περίοδο µε τις άλλες χώρες, µε µικρές φυτείες στην παραλιακή ζώνη νότια της Λίµα µέχρι τα σύνορα µε τη Χιλή. Οι πρώτες ποικιλίες για παραγωγή λαδιού εισήχθησαν από τη Χιλή γύρω στο 1960 και η έκταση αυξήθηκε από τα 2.000 ha στα 8.500 ha το 2004. Με τις νέες φυτείες εντατικής καλλιέργειας που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Tanca η έκταση, που καταλαµβάνει η ελιά σήµερα στο Περού φτάνει στα 14.200 ha µε δυνατότητα αύξησης κατά 4.000 ha.
ΟΥΡΟΥΓΟΥΑΗ Η καλλιέργεια άρχισε ουσιαστικά τη 10ετία του 1950 µε ιταλικές ποικιλίες σε αποστάσεις φύτευσης 10Χ10 m και το 2002 το 85% των ελαιοδένδρων (περίπου 1.200 ha) ήταν ηλικίας 50 ετών. Σήµερα, πλέον, καλλιεργούνται 9.700 ha, µε το 90% εντατικής φύτευσης (28-40 φυτά/στρέµµα)
ΗΠΑ-ΚΑΛΙΦΟΡΝΙΑΗ πρώτη τεκµηριωµένη πληροφορία για τη καλλιέργεια της ελιάς στην Καλιφόρνια είναι το 1803 και µέχρι το 1900 η έκταση έφτασε τα 800 ha. Στο τέλος της 10ετίας του 1980 άρχισε το έντονο ενδιαφέρον για την ανάπτυξη της καλλιέργειας για παραγωγή λαδιού και από το 1999 εγκαταστάθηκαν µεγάλες φυτείες υπερεντατικής φύτευσης (165-225 φυτά/στρέµµα).
ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΗ πρώτη πειραµατική φυτεία στη Αυστραλία εγκαταστάθηκε το 1891 και το 1897 αναφέρονται φυτείες 7.4 ha. Το ενδιαφέρον συνεχίστηκε και στις αρχές του 20ου αιώνα που σταµάτησε λόγω του 1ου Παγκοσµίου πολέµου και του υψηλού κόστους συγκοµιδής. Μεταξύ 1950 και 1990 εγκαταστάθηκαν λιγότερα από 1.000 ha
ΚΙΝΑΣτην Κίνα η καλλιέργεια της ελιάς άρχισε στα µέσα της 10ετίας του 1960 και πιο συντονισµένα µε την βοήθεια του FAO στο τέλος της 10ετίας του 1970. Σήµερα καλλιεργούνται περίπου 250.000 στρέµµατα στις επαρχίες Gansu, Sichuan και Yunnan µε τις ποικιλίες ‘Leccino’ και ‘Frantoio’ (ιταλικές), ‘Picual’ (ισπανική) και τα υβρίδια ΕΖ9 και JF6 που δηµιούργησαν, ενώ υπάρχουν και µικρές φυτείες µε την ‘Coratina’ (ιταλική) ‘Arbequina’ (ισπανική) και την δική µας ‘Κορωνέϊκη’
Τάση για δηµιουργία και εξαγωγή νέων φυτειώνΤα τελευταία χρόνια πολλές µεσογειακές χώρες µε ευνοϊκές κλιµατολογικές συνθήκες και σηµαντικές διαθέσιµες εκτάσεις προωθούν φιλόδοξα προγράµµατα δηµιουργίας νέων φυτειών µε στόχο, άλλες την κάλυψη της αυξανόµενης εσωτερικής ζήτησης (Αλγερία, Μαρόκο, Αλβανία και Κροατία) και άλλες µε στόχο την αύξηση των µεριδίων τους στις διεθνείς αγορές (Τουρκία, Αίγυπτος, Τυνησία, Συρία), γεγονός που τουλάχιστον ως χώρα πρέπει να µας προβληµατίσει
Ωστόσο µετά το 2ο Παγκόσµιο πόλεµο η καλλιέργεια της ελιάς άρχισε να επεκτείνεται και σε άλλες περιοχές, εκτός της Μεσογειακής λεκάνης, µε ευνοϊκές κλιµατολογικές συνθήκες όπως η Καλιφόρνια, η Αργεντινή, η Χιλή, το Περού, η Ουρουγουάη και το Μεξικό, η Ν. Αφρική, η Κίνα, η Ινδία, η Αυστραλία και η Ν. Ζηλανδία. Πολλές από αυτές τις χώρες στο παρελθόν σηµείωσαν σηµαντικές επιτυχίες µε άλλα παραδοσιακά µεσογειακά προϊόντα όπως το κρασί (Αργεντινή, Χιλή, Αυστραλία, Καλιφόρνια) και επιχειρούν την τελευταία δεκαετία να δηµιουργήσουν ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της εγχώριας παραγωγής
Από το περιοδικό el μηνός Απριλίου 2015
Ωστόσο όπως αποδεικνύει η εµπειρία των τελευταίων ετών και η επιτόπια παρουσία στις περιοχές αυτές ειδικών σε θέµατα ελαιοκαλλιέργειας, αποδεικνύει ότι µόνο αρνητικό αντίκτυπο δεν σηµαίνουν, για χώρες µε παράδοση στον κλάδο, όπως η Ελλάδα. Αντιθέτως, όπως υποστηρίζει ο Κωσταντινος Χαρτζουλάκης, MSc, PhD και Ερευνητής-Επιστηµονικός Συνεργάτης του ΕΛΓΟ (Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών), υπό προϋποθέσεις ίσως και να αποτελούν ευκαιρία για χώρες όπως η δική µας
Κι εξηγεί ο κ. Χαρτζουλάκης λέγοντας πως: «Από τις τεχνικές επισκέψεις που πραγµατοποίησα στην Αργεντινή, Χιλή, Περού, Κίνα, Πακιστάν και Αυστραλία, φαίνεται ότι τα µέχρι σήµερα αποτελέσµατα δεν είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικά (λόγω οριακών κλιµατολογικών συνθηκών, κτλ.) και οι πιθανές τεχνολογικές εξελίξεις (δηµιουργία νέων ποικιλιών, µέθοδοι καλλιέργειας, κτλ.) ενδεχοµένως δεν θα επιτρέψουν τα επόµενα χρόνια την δηµιουργία δυναµικών κλάδων ελαιοπαραγωγής στις χώρες αυτές»
Μεσοπρόθεσµα εξάλλου η εµφάνιση των νέων χωρών δεν θα διαταράξει τις ισορροπίες προσφοράς-ζήτησης που επικρατούν στις διεθνείς αγορές, αφού το µεγαλύτερο µέρος της παραγωγής τους θα συνεχίσει να απευθύνεται στην ταχύτατα διευρυνόµενη εσωτερική τους αγορά.
Ωστόσο, η σηµαντική συνεισφορά της ανάπτυξης της καλλιέργειας της ελιάς στις νέες χώρες είναι ότι το ελαιόλαδο, και µάλιστα το εξαιρετικά παρθένο, µπαίνει στην κουλτούρα τους.
«Σαν χώρα θα πρέπει να αξιοποιήσουµε την παροχή τεχνικής υποστήριξης που παρέχει το Ινστιτούτο σε τέτοιες χώρες µε την υπογραφή διακρατικών συµφωνιών και αντάλλαγµα την αγορά ελληνικών προϊόντων, όπως κάνουν η Ιταλία, Ισπανία και Ισραήλ. Ιδιαίτερα το ελληνικό ελαιόλαδο, αν αξιοποιήσουµε τα ποιοτικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του λόγω εδαφο-κλιµατικών συνθηκών και χαµηλών εισροών που απαιτούνται για την παραγωγή του και πατάξουµε την νοθεία, δεν έχει να φοβηθεί τίποτα. Αντίθετα, ανοίγονται νέες αγορές που µπορούµε να κατακτήσουµε αν επιµείνουµε στην ποιότητα», επισηµαίνει χαρακτηριστικά ο κ. Χαρτζουλάκης
Ακτινογραφία νέων αγορώνΑΡΓΕΝΤΙΝΗ Η καλλιέργεια εδώ άρχισε γύρω στο 1.700 από τους Ισπανούς κατακτητές, σε µικρούς ελαιώνες κατά µήκος των Άνδεων. Αν και τις αρχές του 20ου αιώνα µε το νέο κύµα των µεταναστών από την Ισπανία και Ιταλία το ενδιαφέρον για την καλλιέργεια της ελιάς αναζωπυρώθηκε, η µεγάλη ώθηση έγινε τη δεκαετία του 1960, µε οικονοµικά κίνητρα από την Κυβέρνηση. Το 1990 η συνολική έκταση έφτασε τα 30.000 ha και σήµερα φτάνει τις 110.000 ha, µε την εγκατάσταση των υπερεντατικής φύτευσης ελαιώνων
ΧΙΛΗΟι πρώτες ελιές έφτασαν στη Χιλή από τους Ισπανούς εποίκους το 16ο αιώνα για παραγωγή βρώσιµων ελιών, ενώ οι πρώτες ποικιλίες για παραγωγή λαδιού εισήχθησαν στις αρχές του 20ου αιώνα. Το 1990 η καλλιέργεια της ελιάς καταλάµβανε 3.000 ha και το 2011 έφτασε τα 24.000 ha. Από αυτά 4.000 ha είναι παραδοσιακοί ελαιώνες (10-25 φυτά/στρέµµα) και τα 20.000 ha εντατικής (30-70 φυτά/στρέµµα) και υπερεντατικής (80-166 φυτά/στρέµµα) µε χαρακτηριστικά όπως και στην Αργεντινή
ΠΕΡΟΥΗ καλλιέργεια άρχισε τη ίδια περίοδο µε τις άλλες χώρες, µε µικρές φυτείες στην παραλιακή ζώνη νότια της Λίµα µέχρι τα σύνορα µε τη Χιλή. Οι πρώτες ποικιλίες για παραγωγή λαδιού εισήχθησαν από τη Χιλή γύρω στο 1960 και η έκταση αυξήθηκε από τα 2.000 ha στα 8.500 ha το 2004. Με τις νέες φυτείες εντατικής καλλιέργειας που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Tanca η έκταση, που καταλαµβάνει η ελιά σήµερα στο Περού φτάνει στα 14.200 ha µε δυνατότητα αύξησης κατά 4.000 ha.
ΗΠΑ-ΚΑΛΙΦΟΡΝΙΑΗ πρώτη τεκµηριωµένη πληροφορία για τη καλλιέργεια της ελιάς στην Καλιφόρνια είναι το 1803 και µέχρι το 1900 η έκταση έφτασε τα 800 ha. Στο τέλος της 10ετίας του 1980 άρχισε το έντονο ενδιαφέρον για την ανάπτυξη της καλλιέργειας για παραγωγή λαδιού και από το 1999 εγκαταστάθηκαν µεγάλες φυτείες υπερεντατικής φύτευσης (165-225 φυτά/στρέµµα).
ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΗ πρώτη πειραµατική φυτεία στη Αυστραλία εγκαταστάθηκε το 1891 και το 1897 αναφέρονται φυτείες 7.4 ha. Το ενδιαφέρον συνεχίστηκε και στις αρχές του 20ου αιώνα που σταµάτησε λόγω του 1ου Παγκοσµίου πολέµου και του υψηλού κόστους συγκοµιδής. Μεταξύ 1950 και 1990 εγκαταστάθηκαν λιγότερα από 1.000 ha
ΚΙΝΑΣτην Κίνα η καλλιέργεια της ελιάς άρχισε στα µέσα της 10ετίας του 1960 και πιο συντονισµένα µε την βοήθεια του FAO στο τέλος της 10ετίας του 1970. Σήµερα καλλιεργούνται περίπου 250.000 στρέµµατα στις επαρχίες Gansu, Sichuan και Yunnan µε τις ποικιλίες ‘Leccino’ και ‘Frantoio’ (ιταλικές), ‘Picual’ (ισπανική) και τα υβρίδια ΕΖ9 και JF6 που δηµιούργησαν, ενώ υπάρχουν και µικρές φυτείες µε την ‘Coratina’ (ιταλική) ‘Arbequina’ (ισπανική) και την δική µας ‘Κορωνέϊκη’
Τάση για δηµιουργία και εξαγωγή νέων φυτειώνΤα τελευταία χρόνια πολλές µεσογειακές χώρες µε ευνοϊκές κλιµατολογικές συνθήκες και σηµαντικές διαθέσιµες εκτάσεις προωθούν φιλόδοξα προγράµµατα δηµιουργίας νέων φυτειών µε στόχο, άλλες την κάλυψη της αυξανόµενης εσωτερικής ζήτησης (Αλγερία, Μαρόκο, Αλβανία και Κροατία) και άλλες µε στόχο την αύξηση των µεριδίων τους στις διεθνείς αγορές (Τουρκία, Αίγυπτος, Τυνησία, Συρία), γεγονός που τουλάχιστον ως χώρα πρέπει να µας προβληµατίσει
Ωστόσο µετά το 2ο Παγκόσµιο πόλεµο η καλλιέργεια της ελιάς άρχισε να επεκτείνεται και σε άλλες περιοχές, εκτός της Μεσογειακής λεκάνης, µε ευνοϊκές κλιµατολογικές συνθήκες όπως η Καλιφόρνια, η Αργεντινή, η Χιλή, το Περού, η Ουρουγουάη και το Μεξικό, η Ν. Αφρική, η Κίνα, η Ινδία, η Αυστραλία και η Ν. Ζηλανδία. Πολλές από αυτές τις χώρες στο παρελθόν σηµείωσαν σηµαντικές επιτυχίες µε άλλα παραδοσιακά µεσογειακά προϊόντα όπως το κρασί (Αργεντινή, Χιλή, Αυστραλία, Καλιφόρνια) και επιχειρούν την τελευταία δεκαετία να δηµιουργήσουν ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της εγχώριας παραγωγής
Από το περιοδικό el μηνός Απριλίου 2015
