Περιοχές όπως για παράδειγμα η Νάουσα στη Μακεδονία σε λίγο θα προσομοιάζουν κλιματικά με την Κεντρική Ελλάδα, με συνέπεια αυτό να καθιστά επείγουσα ανάγκη την προσαρμογή της καλλιέργειας στα νέα κλιματικά δεδομένα. Ανάλογα φαινόμενα παρατηρούνται και στις υπόλοιπες χώρες της Μεσογείου, όπου λόγω της κλιματικής μεταβολής και αιτιών όπως είναι η μειωμένη συσώρευση ψύχους, ολοένα και πιο συχνά παρατηρούνται απώλειες παραγωγής.
Σωστή οργάνωση και στρατηγικός σχεδιασμός σε όλη την αλυσίδα αξίας του προϊόντος, από την έρευνα μέσα στο εργαστήριο και τις φροντίδες στα κτήματα, μέχρι το ράφι του καταναλωτή, είναι βασικές παράμετροι που πρέπει να απασχολήσουν τους εμπλεκόμενους με την καλλιέργεια.
Τα συμπεράσματα αυτά εξήχθησαν, μεταξύ άλλων, στις εργασίες του Συνεδρίου για το Βερίκοκο, που οργανώθηκε την Πέμπτη 11 Απριλίου, με τη συμμετοχή εκπροσώπων του κλάδου από την Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία και την Ελλάδα, στο πλαίσιο της διεθνούς έκθεσης φρέσκων φρούτων και λαχανικών «Freskon», που πραγματοποιείται μέχρι και το Σάββατο 13 Απριλίου στο διεθνές εκθεσιακό κέντρο Θεσσαλονίκης.
Για την ελληνική παραγωγή βερίκοκου, πάντως, τα μηνύματα φέτος δεν είναι καθόλου καλά. Τα δέντρα λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών την περίοδο της ανθοφορίας, εμφανίζουν ακαρπία, η οποία κυμαίνεται σε κάποιες περιοχές και ανάλογα τις ποικιλίες, από 50% έως και 80%, ενώ σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις φτάνει ακόμη και το 100%.
Τη δυσμενή πρόβλεψη για τη φετινή χρονιά στο βερίκοκο, επιβεβαίωσε και η δρ Παυλίνα Δρογούδη, ερευνήτρια στο Τμήμα Φυλλοβόλων και Οπωροφόρων Δέντρων του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ στη Νάουσα, η οποία απέδωσε τα αίτια της ακαρπία κυρίως στις βροχές που έπεφταν σχεδόν για 10 συνεχόμενες ημέρες, κατά την περίοδο της επικονίασης, αλλά όπως είπε υπάρχουν και ποικιλίες που επηρεάστηκαν κυρίως από το μειωμένο ψύχος, το οποίο σχετίζεται με την κλιματική αλλαγή.
«Πρέπει να ερευνήσουμε, με διεπιστημονική συνεργασία, τί μπορούμε να καλλιεργήσουμε και σε ποιες περιοχές», ανέφερε η ερευνήτρια και αφού προέβλεψε ότι το 2024 θα είναι μία ακόμη καταστροφική χρονιά, καθώς τα δένδρα είναι άδεια, όπως συνέβη το 2020 και το 2023, τόνισε την ανάγκη να προχωρήσει η έρευνα στην ανάπτυξη ποικιλιών που να συνδυάζουν πολλά χαρακτηριστικά, με αύξοντα σημασία τις μειωμένες απαιτήσεις σε ώρες ψύχους και την αντοχή στην ίωση Σάρκα.
Δεδομένης της αύξηση της θερμοκρασίας, στην περιοχή της Νάουσας και της μείωσης των ωρών συσσώρευσης του ψύχους, η κ. Δρογούδη επανάφερε την πρόταση εφαρμογής προγραμμάτων αναδιάρθρωσης από τους παραγωγούς, με τη φύτευση ποικιλιών που να μπορούν να ανταποκριθούν στις νέες κλιματικές συνθήκες. Το πρόβλημα, πάντως, φαίνεται να είναι πολυπαραγοντικό, καθώς πέρυσι με περίπου ίδιες ώρες ψύχους η καλλιέργεια είχε υπερπαραγωγή, οπότε θα πρέπει να σκύψουν οι επιστήμονες πάνω στο φαινόμενο και να μελετήσουν και άλλες παραμέτρους όπως ενδεχομένως τα ασυνήθιστα κύματα ζέστης το αργά το φθινόπωρο ή νωρίς την άνοιξη, διότι 2-3 συνεχόμενες τέτοιες χρονιές, μπορούν να καταστρέψουν έναν παραγωγό.
Στα προβλήματα από την κλιματική αλλαγή, την οποία χαρακτήρισε ως το μεγαλύτερο εχθρό για τον πρωτογενή τομέα στη Μεσόγειο, έκανε αναφορά και ο παραγωγός Κωνσταντίνος Μαρκοβίτης, σημειώνοντας, ταυτόχρονα, πως είναι κρίσιμο να γίνονται και σοφές επιλογές από τους παραγωγούς στο κομμάτι των ποικιλιών, θέμα για το οποίο έθεσε προ των ευθυνών τους και τους ερευνητές και τους φυτοριούχους.
«Δεν είναι δυνατό να περιμένουμε τέσσερα χρόνια, έχοντας επενδύσει πολλά κεφάλαια και την ώρα που πρέπει να αποδώσει η καλλιέργεια να αντιλαμβανόμαστε ότι έχουμε καταστραφεί, γιατί δεν ήταν η σωστή ποικιλία για την περιοχή», επισήμανε μεταξύ άλλων. Αναφέρθηκε δε, και σε άλλα προβλήματα, όπως η έλλειψη εργατικών χεριών, που γίνεται όλο και πιο έντονη χρόνο με το χρόνο και βάζει σε κίνδυνο τη συγκομιδή της παραγωγής.
Περαιτέρω υπογράμμισε με έμφαση πως η Ελλάδα, μαζί με την Γαλλία, είναι οι Ευρωπαϊκές χώρες που παράγουν τα γευστικότερα βερίκοκα, αλλά η Ελλάδα υστερεί, σε σύγκριση με την Ισπανία και την Ιταλία, στο κομμάτι της έρευνας και των βελτιωτικών παρεμβάσεων στο προϊόν. Στο πλαίσιο αυτό δεν έκρυψε πως η καλλιέργεια του βερίκοκου, εφόσον αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που βάζει η νέα εποχή, κυρίως με σωστή οργάνωση -στο τρίπτυχο, έρευνα, καινοτομία, ανάπτυξη νέων εμπορικών δικτύων- θα συνεχίσει να έχει ευοίωνες προοπτικές.
«Αυτή τη στιγμή το βερίκοκο έχει, ίσως, την καλύτερη απόδοση σε τιμή για τον παραγωγό από άλλα φρούτα που παράγουμε στην περιοχή και για αυτό μπαίνουν νέες φυτείες. Πρέπει να είμαστε ικανοποιημένοι. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι πρόκειται για ένα φρούτο που μπαίνει σε όλα τα σπίτια και όχι μόνο στην Ελλάδα και κυρίως το λατρεύουν τα μικρά παιδιά, που σημαίνει πως δημιουργείται ένα αγοραστικό κοινό και για τα επόμενα χρόνια», σημείωσε ο κ. Μαρκοβίτης.
Στην παρέμβασή του, ο David Ruiz, από το ινστιτούτο της Νότιας Μούρθια CEBAS-CSIC, επισήμανε ότι η κλιματική αλλαγή είναι τεράστιο θέμα και στην Ισπανία όπου καταγράφονται όλο και λιγότερες ώρες ψύχους την περίοδο από το Νοέμβριο μέχρι και το Φεβρουάριο κάθε έτους, με συνέπεια να προκύπτουν προβλήματα στη διαφοροποίηση τόσο των βλαστικών, όσο και των καρποφόρων οφθαλμών, φέρνοντας στα όριά τους της καλλιεργητικές ζώνες του βερίκοκου.
Λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας τα φυτά, επίσης, δεν μπορούν να ανταποκριθούν στους εχθρούς και στις ασθένειες, ενώ επηρεάζεται και η μετασυλλεκτική τους διατηρησιμότητα. Για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων το Ινστιτούτο προχωρά την έρευνα για νέες ποικιλίες που να μπορούν να προσαρμοστούν καλύτερα και ήδη το 2023 βγήκαν ορισμένες νέες στην αγορά, ενώ αναφερόμενος στις έρευνες που γίνονται στην Ισπανία είπε πως τα ευρήματά τους μπορεί να φανούν χρήσιμα και στην Ελλάδα.
Ο Marco Cirilli επιστημονικός ερευνητής στο πανεπιστήμιο του Μιλάνο εστίασε στα διάφορα συστήματα φύτευσης και στη μηχανοποίηση της παραγωγής, για την αντιμετώπιση προβλημάτων όπως η έλλειψη των εργατικών χεριών, ενώ ο Jesus Lopez – Alcolea, υπεύθυνος ποικιλιών και μεταφοράς ποικιλιών Prunus από το τμήμα Αναπαραγωγής Φυτών του CEBAS-CSIC στη Μούρθια της Ισπανίας εστίασε στην κλιματική αλλαγή και σημείωσε πως επηρεάζει την απόδοση στο χωράφι, αλλά και τους φυσικούς πόρους, όπως το νερό και η συσώρευση ψύχους.
Στο πλαίσιο αυτό, όπως τόνισε, η έρευνα είναι στραμμένη στο να βρεθούν βελτιωμένες ποικιλίες και υποκείμενα, ενώ θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή και σε παράγοντες όπως η περίοδος επικονίασης με αξιοποίηση των μελισσών, να διατηρείται η λίπανση το φθινόπωρο, να γίνεται πρώιμη αραίωση, να χρησιμοποιούνται διχτυοκήπια ώστε να ρίχνουν τη θερμοκρασία και να αυξάνονται οι ώρες ψύχους και να γίνεται κλάδευμα φθινοπωρινό – χειμερινό και το θερινό, ανάλογα την ποικιλία να ολοκληρώνεται με ανάλογο τρόπο και χρόνο.
Το μήνυμα ότι η παραγωγή στην Ευρώπη μειώνεται και θα πρέπει να αναληφθούν δράσεις για να διατηρηθεί στα επίπεδα των περίπου 400.000 – 500.000 τόνων, γιατί σε πολύ κόσμο αρέσει το βερίκοκο, έστειλε ο Raphael Martinez επικεφαλής της Γαλλικής Ένωσης Οργανώσεων Παραγωγών Ροδακίνου και Βερίκοκου, ο οποίος έκανε, επίσης, λόγο για υπερπροσφορά ποικιλιών που μπερδεύει τον παραγωγό και από την άλλη ο καταναλωτής δεν ξέρει τίποτε για αυτές. Σημείωσε ακόμη πως είναι κρίσιμο να γνωρίζουμε για ποια αγορά θα παραχθεί το κάθε προϊόν, διότι άλλα κριτήρια έχει για παράδειγμα ο Γερμανός καταναλωτής και άλλα ο Γάλλος ή ο Ιταλός.
