Τις σχετικές αναφορές, που εντάσσονται στο εθνικό σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω της μείωσης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 16% έως το 2030, συγκριτικά με εκείνες του 2005, έκανε ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Βασίλης Κόκκαλης, από το 6ο συνέδριο Αγροτεχνολογίας που οργάνωσε στις 16 Δεκεμβρίου, το Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο στο χώρο της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής Θεσσαλονίκης.
Πριν ξεδιπλώσει όλες τις ενέργειες που δρομολογεί η χώρα, σε σχέση με την κλιματική μεταβολή, ο υφυπουργός γνωστοποίησε ότι το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων δρομολογεί την επαναλειτουργία στη Λάρισα της Αβερώφειας Γεωργικής Σχολής, με τη συνδρομή της Αμερικανικής γεωργικής Σχολής, καθώς και ότι άμεσα θα ενεργοποιηθεί η Τράπεζα Γενετικού Υλικού στη Θέρμη Θεσσαλονίκης.
Όλη η ομιλία του κ. Κόκκαλη έχει ως εξής:
«Η κλιματική αλλαγή αποτελεί μεγάλη πρόκληση για το μέλλον όχι μόνο επειδή θα επηρεάσει αρνητικά όλες τις οικονομικές δραστηριότητες και την ποιότητα ζωής των επόμενων γενεών αλλά και επειδή είναι δική μας υπόθεση να εμποδίσουμε την εξέλιξή της.
Γι’ αυτό και η αντιμετώπισή της γίνεται σε δυο πεδία. Στο ένα η δράση στοχεύει στη μείωση της έντασης του φαινομένου και έγκειται στην προσπάθεια για μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που ευθύνονται για την κλιματική αλλαγή. Στο άλλο λαμβάνονται μέτρα με στόχο το μετριασμό του αντικτύπου της κλιματικής αλλαγής.
Σε ό,τι αφορά το πρώτο πεδίο, οι δράσεις έχουν ξεκινήσει ήδη από το 1994 με το πρωτόκολλο του Κιότο. Το 2016 με τη συνθήκη του Παρισιού όλα τα συμβαλλόμενα κράτη μεταξύ αυτών και τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναλαμβάνουν δεσμεύσεις για μείωση των εκπομπών τους.
Από την προσπάθεια αυτή δεν θα μπορούσε να λείψει ο γεωργικός τομέας. Πράγματι η ΕΕ επεξεργάζεται δυο κανονισμούς με τους οποίους θα δεσμευτούν τα κράτη μέλη μεταξύ άλλων και για τη μείωση των εκπομπών της γεωργίας.
Ο ένας κανονισμός θα αφορά στην υποχρέωση των κρατών μελών να μειώσουν τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου σε τέσσερις τομείς της οικονομίας, ένας εκ των οποίων είναι η γεωργία (οι άλλοι τρεις είναι η ενέργεια, η βιομηχανία και τα απόβλητα).
Σύμφωνα με την εν λόγω πρόταση κανονισμού η Ελλάδα οφείλει να πετύχει μείωση στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου στους ανωτέρω τέσσερις τομείς, τουλάχιστον κατά 16% έως το 2030 σε σχέση με τις εκπομπές του 2005.
Ο άλλος κανονισμός θα αφορά στην υποχρέωση των κρατών μελών να διατηρήσουν μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών – απορροφήσεων αερίων θερμοκηπίου που προκαλούνται από τις χρήσεις γης, τις αλλαγές χρήσεις γης και τη δασοπονία (εν συντομία LULUCF) καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας 2021 - 2030.
Σε εφαρμογή των ανωτέρω κανονισμών η ελληνική γεωργία πρέπει να λάβει μέτρα για τη μείωση των εκπομπών της σε τρία επίπεδα. Κατά πρώτον με τη διαφύλαξη της γεωργικής γης από αλλαγή χρήσης. Κατά δεύτερον με την αλλαγή των καλλιεργητικών μεθόδων ώστε να μειωθεί η εκπομπή αερίων θερμοκηπίου που παράγονται από τις γεωργοκτηνοτροφικές δραστηριότητες. Κατά τρίτον με το να καταστήσει τα γεωργικά εδάφη αποθήκες άνθρακα με την ενσωμάτωση σε αυτά οργανικής ουσίας.
Όμως οι προσπάθειες της Διεθνούς Κοινότητας, όσο φιλότιμες και αν είναι, πιθανώς να μην έχουν τελικά τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Γι’ αυτό πρέπει παράλληλα με τη μείωση των εκπομπών, να ληφθούν και τα απαραίτητα μέτρα για τη μείωση του αντικτύπου της κλιματικής αλλαγής, δηλαδή την αποτελεσματική αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Αυτό δεν μπορεί να γίνει αποσπασματικά ούτε και να περιορίζεται σε μέτρα αντιμετώπισης των προβλημάτων που κατά καιρούς γίνονται αντιληπτά. Πρέπει να υπάρξει συντεταγμένη δράση του συνόλου της Δημόσιας Διοίκησης, με καταγραφή όλων των προβλημάτων που αναμένεται να δημιουργηθούν από την κλιματική αλλαγή και σχεδιασμό για την αντιμετώπισή τους, με την δημιουργία των κατάλληλων εργαλείων που θα χρησιμοποιούνται σε κάθε περίπτωση για το μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής σε κάθε τομέα οικονομικής δραστηριότητας.
Στο πλαίσιο αυτό, με το άρθρο 42 του Ν.4414/2016 θεσμοθετήθηκε η Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΕΣΠΚΑ). Η ΕΣΠΚΑ περιλαμβάνει ανάλυση στόχων, εκτίμηση κλιματικών σεναρίων, ανάλυση τρωτότητας οικονομικών τομέων και εκτίμηση επιπτώσεων, εκτίμηση κόστους προσαρμογής κλπ.
Στο μεταξύ είχε εκ των προτέρων εκπονηθεί ΕΣΠΚΑ, κατά τη διάρκεια του 2015, η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 45 του ανωτέρω νόμου και είναι πλέον σε ισχύ.
Με το άρθρο 44 του ίδιου νόμου συστήθηκε Εθνικό Συμβούλιο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΕΣΠ). Του ΕΣΠ προεδρεύει ο εκάστοτε Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας και συμμετέχουν εκπρόσωποι δέκα Υπουργείων μεταξύ των οποίων και του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Το ΕΣΠ είναι το αρμόδιο όργανο για την παρακολούθηση και αξιολόγηση των πολιτικών για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και το συντονισμό των υπηρεσιών.
Το ΥπΑΑΤ αναλαμβάνει μεγάλο μερίδιο της ευθύνης υλοποίησης της ΕΣΠΚΑ καθώς η γεωργία και η αλιεία αποτελούν τους τομείς της οικονομίας που πλήττονται περισσότερο από κάθε άλλον από την κλιματική αλλαγή.
Με την ευθύνη του συντονισμού να ανήκει πάντα στο Εθνικό Συμβούλιο Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή το ΥπΑΑΤ θα αναλάβει σύμφωνα με την ΕΣΠΚΑ, δράση προκειμένου:
• Να δημιουργηθεί βάση δεδομένων με τα πορίσματα της έρευνας σχετικά με τις επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία, κτηνοτροφία και αλιεία και τη διάδοσή τους στους επαγγελματίες του αγροτικού χώρου.
• Να ενισχυθεί η έρευνα στον τομέα της αλληλεπίδρασης μεταξύ κλιματικής αλλαγής και της φυσιολογίας φυτών και ζώων καθώς και των παθογόνων και παρασίτων.
• Να δημιουργηθεί παρατηρητήριο καταγραφής φυτοπαθογόνων οργανισμών, εντόμων και ζιζανίων, παρατηρητήριο καταγραφής επιπέδων επάρκειας επιφανειακών και υπόγειων υδροφορέων και παρατηρητήριο απειλούμενων ειδών.
• Να ληφθούν μέτρα για την προσαρμογή της κτηνοτροφίας στις νέες συνθήκες, με αλλαγή των συστημάτων εκτροφής και σταβλισμού και την αντιμετώπιση νέων ζωονόσων.
• Να ληφθούν μέτρα για την αειφόρο διαχείριση των εδαφών όπως: προστασία από τη διάβρωση, αποφυγή αλάτωσης, αύξηση της οργανικής ουσίας των εδαφών. Ειδικά για το τελευταίο αυτή τη στιγμή γίνονται εντατικές εργασίες για τη δημιουργία του θεσμικού πλαισίου που θα επιτρέψει την κατά το δυνατό μεγαλύτερη εκτροπή βιοαποβλήτων προς την κομποστοποίηση και τη διάθεσή τους στη γεωργία.
• Επεξεργαζόμαστε μαζί με το ΥΠΕΝ δυο σχέδια ΚΥΑ: ένα για την κομποστοποίηση προδιαλεγμένων οργανικών και ένα για τη διάθεση ιλύος αστικών λυμάτων. Θα ακολουθήσει η έκδοση ΚΥΑ για την ενεργειακή αξιοποίηση βιομάζας που θα περιλαμβάνει και τις προϋποθέσεις διάθεσης του χωνεύματος των μονάδων βιοαερίου στη γεωργία.
• Να ληφθούν μέτρα αειφόρου διαχείρισης των υδατικών πόρων με τον περιορισμό των υδροβόρων καλλιεργειών, τον εξορθολογισμό της άρδευσης, την υιοθέτηση αποτελεσματικότερων συστημάτων άρδευσης, την ελαχιστοποίηση των απωλειών αρδευτικού νερού και την αναδιάρθρωση καλλιεργειών στην κατεύθυνση της καλλιέργειας φυτών προσαρμοσμένων στις νέες συνθήκες που η κλιματική αλλαγή δημιουργεί. Στο πλαίσιο αυτό έχει υιοθετηθεί στο ΠΑΑ 2014-2020 η μοριοδότηση αγροτών που καλλιεργούν τέτοια φυτά, ουτωσώστε κατά προτεραιότητα αυτοί να εντάσσονται στις δράσεις του. Στο σημείο αυτό συνέδραμε και η Υπηρεσία μας με τη δημιουργία καταλόγου των καλλιεργειών του ΟΣΔΕ που είναι ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή, τον οποίο και παρέδωσε στην Ειδική Υπηρεσία Εφαρμογής ΠΑΑ.
• Να ληφθούν μέτρα για την αειφόρο διαχείρηση της βιοποικιλότητας στα γεωργικά οικοσυστήματα και τους βοσκότοπους, με έμφαση στην προστασία και διατήρηση φυτογενετικών πόρων σε τράπεζες γενετικού υλικού. Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο μας έχει κάνει ενέργειες προκειμένου να λειτουργήσει επιτέλους η τράπεζα γενετικού υλικού που έχει φτιαχτεί στη Θέρμη Θεσσαλονίκης και μένει για χρόνια αδρανής. Συγκεκριμένα, η τράπεζα έχει μεταβιβαστεί στον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ και πρόκειται σύντομα να λειτουργήσει.
• Να ληφθούν μέτρα ανακούφισης για την αποζημίωση των αγροτών που πλήττονται από την κλιματική αλλαγή με επέκταση της ασφάλισης της γεωργικής παραγωγής για ζημιές από ακραία καιρικά φαινόμενα που δεν καλύπτονται σήμερα, όπως ζημιές από υψηλές θερμοκρασίες, παρατεταμένη ξηρασία ή πλημμύρες.
• Να θεσμοθετηθούν μέτρα για την αειφορική διαχείριση των αλιευτικών πόρων και μέτρα για την αντιμετώπιση των θαλάσσιων «εισβολέων». Να χαρτογραφηθεί τη μετακίνηση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και ιχθυοπληθυσμών. Να αντικατασταθεί το διαχειριστικό αλιευτικό σύστημα με νέο που θα ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και ταυτόχρονα θα είναι αποδεκτό από τους αλιείς.
• Σε ό,τι αφορά τις υδατοκαλλιέργειες πρέπει να εκπονηθεί σχέδιο ώστε να καταστεί δυνατή η μετατόπιση υφιστάμενων μονάδων σε θέσεις μικρότερης τρωτότητας εφόσον χρειαστεί, ώστε να αποφευχθούν στο μέλλον καταστροφές μονάδων από ακραία καιρικά φαινόμενα ή για να αντιμετωπιστεί πιθανή αύξηση της στάθμης της θάλασσας».
