Το εντυπωσιακό αυτό στοιχείο, περιλαµβάνει έρευνα του ανεξάρτητου µη κερδοσκοπικού οργανισµού διαΝΕΟσις, την οποία υπογράφει ο Πέτρος Ευθυµίου και φέρει τον τίτλο «Νέα σχήµατα συνεργατικότητας στον αγροτικό τοµέα» και η οποία µεταξύ άλλων, εξετάζει αστικούς µύθους όπως τα περί στροφής στην ύπαιθρο εν µέσω κρίσης
Τα στοιχεία είναι κατηγορηµατικά: ποσοτικά τουλάχιστον, δεν υπάρχει καµία αύξηση της προσέλευσης εργαζοµένων στην ύπαιθρο. Αντίθετα, εννιά στους δέκα πολίτες που µετείχαν την τελευταία δεκαετία στο χρηµατοδοτούµενο από την ΕΕ πρόγραµµα Νέων Αγροτών, στη συνέχεια εγκατέλειψαν την ενασχόλησή τους µε τα αγροτικά και επέστρεψαν στην πόλη
Η ιδιαίτερη αντοχή που επέδειξε στην κρίση ο αγροτικός τοµέας και η αύξηση του µεριδίου του στις εξαγωγές αποδόθηκαν από πολλούς σε ένα ρεύµα «επιστροφής στη γη» που υποτίθεται ότι έλαβε χώρα την τελευταία δεκαετία. «Είναι πολύ πιθανό, υποσυνείδητα, να δρα ελκυστικά η νοσταλγική αίσθηση του Ανταίου, που αντλεί δύναµη όταν ακουµπά στη γη, και γι’ αυτό να έχει εδραιωθεί η πεποίθηση ότι η κρίση που µαστίζει τη χώρα µας ζωογόνησε και πάλι την έντονη ιστορική σχέση των Ελλήνων µε τις αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες και την αγάπη για την ύπαιθρο. Όµως, φευ, µια απλή σύγκριση όλων των µορφών στατιστικής αποτύπωσης αποδεικνύει ότι δεν σηµειώνεται καµιά ιδιαίτερη «επιστροφή στη γη» την τελευταία δεκαετία. Οι εισροές-εκροές είναι µηδενικού αθροίσµατος», επισηµαίνει ο Πέτρος Ευθυµίου. Οπωσδήποτε, σε κάθε προκήρυξη, καλύπτονται όλες οι αιτήσεις για την υπαγωγή στην κοινοτική χρηµατοδότηση των Νέων Αγροτών (έως 41 ετών). Αλλά αυτό είναι «µια σταθερά» των κοινοτικών επιδοτήσεων και, ευνοήτως, αναµενόµενο. Όµως, η επίσηµη καµπύλη των ασφαλισµένων κατ’ έτος στον ΟΓΑ καταρρέει µε ανατριχιαστικούς ρυθµούς, αφού όπως προκύπτει µε έτος γέννησης το 1997 εµφανίζονται µόλις τριάντα δύο (32) αγρότες
Ποιοτική µεταβολ
Αν είναι ένας «αστικός µύθος» η επιστροφή στη γη, τότε πώς εξηγούνται τα τόσο θετικά αποτελέσµατα (συγκριτικά, έστω, µε την κατάρρευση άλλων τοµέων), στην αγροτική παραγωγή; διερωτάται ο επικεφαλής της έρευνας. Η απάντηση, όπως αναφέρει ο κ. Ευθυµίου, βρίσκεται στο γεγονός ότι στον αγροτικό χώρο, όπως ακριβώς και στον χώρο των νεοφυών επιχειρήσεων, πνέει ένας διαφορετικός άνεµος. Μπορεί να µην υπάρχει ποσοτική στατιστική µεταβολή στον αγροτικό πληθυσµό, υπάρχει όµως µια αισθητή ποιοτική µεταβολή σε όσους νέους προσέρχονται στις τάξεις του, αλλά και στις συµπεριφορές ενός αρκετά σηµαντικού «παραδοσιακού» τµήµατός του.
Υπάρχει ένας άνεµος «αλλαγής από τα κάτω» στην ελληνική ύπαιθρο και στη φυτική και τη ζωική παραγωγή. Εκατοντάδες και χιλιάδες ανά προϊόν και κλάδο είναι οι νέοι -κυρίως- αγρότες, αλλά και όχι λίγοι από τους παλαιότερους, οι οποίοι, µε κέφι και µεράκι, και µε καινοτόµο επιχειρηµατικό πνεύµα, αναζητούν επιστηµονική στήριξη, διαφοροποιούν και αυξάνουν την παραγωγή τους, ενώ ανοίγουν δρόµο στις αγορές µε σύγχρονους όρους µάρκετινγκ
Ριζική αλλαγή νοοτροπίας
Αυτό διαπιστώνει η έρευνα του διαΝΕΟσις, σύµφωνα µε την οποία οι νέοι που προσέρχονται στο αγροτικό επάγγελµα, αλλά και ένα καθόλου ευκαταφρόνητο τµήµα των ήδη επαγγελµατιών αγροτών ή κτηνοτρόφων, βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση απέναντι σε όλες τις συνήθεις πρακτικές µιζέριας και υστέρησης στον αγροτικό χώρο. Υπάρχει µια ριζική αλλαγή νοοτροπίας. Μια «κάθετη» απόρριψη του κρατικοδίαιτου συνεταιριστικού ή αγροτικού «κινήµατος», και η αναζήτηση νέων τρόπων παραγωγής και εµπορίας των αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων
Αυτοί είναι οι πρωταγωνιστές είτε καινοτόµων αγροτικών επιχειρήσεων, είτε επιχειρηµατικών clusters, είτε, ιδίως, νέου τύπου επιχειρηµατικών συνεταιρισµών. Νέοι κυρίως αγρότες ή κτηνοτρόφοι δηµιουργούν ενώσεις παραγωγών στηριγµένες στη λογική της επιχειρηµατικότητας, του ανταγωνισµού, της καινοτοµίας και της ποιότητας. Αυτοί οι αγρότες βρίσκονται στην αιχµή των µεγάλων ευρωπαϊκών ανακατατάξεων στον γεωργικό τοµέα. Μόνον οι πρωταγωνιστές των νέου τύπου συνεταιρισµών είναι σε θέση να περάσουν στην εποχή της ψηφιακής γεωργίας, στις προδιαγραφές της γεωργίας ακριβείας. Ορισµένοι από τους συνεταιρισµούς νέου τύπου που παρουσιάζονται στην έρευνα, βρίσκονται σήµερα στην τεχνολογική πρωτοπορία της Ευρώπης, στον τοµέα του ο καθένας
Επιπλέον, η έρευνα δείχνει ότι οι συνεταιρισµοί νέου τύπου καλλιεργούν τη λογική ευρύτερων συνεργειών. Για παράδειγµα, ο συνεταιρισµός ΘΕΣγάλα στη Λάρισα, υποστηρίζει και βοηθά έναν νέο επιχειρηµατία, απόφοιτο των ΤΕΙ, στην προσπάθειά του να παράγει ζωοτροφές σε εναέριες, υδροπονικές, εν σειρά καλλιέργειες, ενώ έχει σύµβαση µε επιχειρηµατία, απόφοιτο του Πολυτεχνείου, ο οποίος, συλλέγοντας τις σβουνιές από τις φάρµες του συνεταιρισµού, τροφοδοτεί την µονάδα παραγωγής ενέργειας που έχει δηµιουργήσει, πουλώντας ρεύµα από µεθάνιο στη ∆ΕΗ
Τέλος περιόδου που εισέρρευσαν 160 δις ευρώ
Ο Έλληνας αγρότης, ειδικότερα ο νέος, συνειδητοποιεί ότι τελείωσε µια ολόκληρη περίοδος κατά την οποία εισέρρευσαν στη χώρα 160 δις από τις κοινοτικές χρηµατοδοτήσεις και ακόµη περισσότερα από αναπτυξιακά δάνεια των ευρωπαϊκών φορέων όπως της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων
η µερίδα του λέοντος των οποίων πήγε (ανεξέλεγκτα, επί της ουσίας) στον αγροκτηνοτροφικό τοµέα. Και γνωρίζει καλά ότι τα 6 δισ. της προγραµµατικής περιόδου 2014-2020 είναι η τελευταία ευκαιρία, αντί να γίνουν αυτοί οι πόροι καταναλωτικές δαπάνες, αστικά ακίνητα και αυτοκίνητα, να αποτελέσουν αναπτυξιακό εφαλτήριο στην ύπαιθρο
Τα στοιχεία είναι κατηγορηµατικά: ποσοτικά τουλάχιστον, δεν υπάρχει καµία αύξηση της προσέλευσης εργαζοµένων στην ύπαιθρο. Αντίθετα, εννιά στους δέκα πολίτες που µετείχαν την τελευταία δεκαετία στο χρηµατοδοτούµενο από την ΕΕ πρόγραµµα Νέων Αγροτών, στη συνέχεια εγκατέλειψαν την ενασχόλησή τους µε τα αγροτικά και επέστρεψαν στην πόλη
Η ιδιαίτερη αντοχή που επέδειξε στην κρίση ο αγροτικός τοµέας και η αύξηση του µεριδίου του στις εξαγωγές αποδόθηκαν από πολλούς σε ένα ρεύµα «επιστροφής στη γη» που υποτίθεται ότι έλαβε χώρα την τελευταία δεκαετία. «Είναι πολύ πιθανό, υποσυνείδητα, να δρα ελκυστικά η νοσταλγική αίσθηση του Ανταίου, που αντλεί δύναµη όταν ακουµπά στη γη, και γι’ αυτό να έχει εδραιωθεί η πεποίθηση ότι η κρίση που µαστίζει τη χώρα µας ζωογόνησε και πάλι την έντονη ιστορική σχέση των Ελλήνων µε τις αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες και την αγάπη για την ύπαιθρο. Όµως, φευ, µια απλή σύγκριση όλων των µορφών στατιστικής αποτύπωσης αποδεικνύει ότι δεν σηµειώνεται καµιά ιδιαίτερη «επιστροφή στη γη» την τελευταία δεκαετία. Οι εισροές-εκροές είναι µηδενικού αθροίσµατος», επισηµαίνει ο Πέτρος Ευθυµίου. Οπωσδήποτε, σε κάθε προκήρυξη, καλύπτονται όλες οι αιτήσεις για την υπαγωγή στην κοινοτική χρηµατοδότηση των Νέων Αγροτών (έως 41 ετών). Αλλά αυτό είναι «µια σταθερά» των κοινοτικών επιδοτήσεων και, ευνοήτως, αναµενόµενο. Όµως, η επίσηµη καµπύλη των ασφαλισµένων κατ’ έτος στον ΟΓΑ καταρρέει µε ανατριχιαστικούς ρυθµούς, αφού όπως προκύπτει µε έτος γέννησης το 1997 εµφανίζονται µόλις τριάντα δύο (32) αγρότες
Ποιοτική µεταβολ
Αν είναι ένας «αστικός µύθος» η επιστροφή στη γη, τότε πώς εξηγούνται τα τόσο θετικά αποτελέσµατα (συγκριτικά, έστω, µε την κατάρρευση άλλων τοµέων), στην αγροτική παραγωγή; διερωτάται ο επικεφαλής της έρευνας. Η απάντηση, όπως αναφέρει ο κ. Ευθυµίου, βρίσκεται στο γεγονός ότι στον αγροτικό χώρο, όπως ακριβώς και στον χώρο των νεοφυών επιχειρήσεων, πνέει ένας διαφορετικός άνεµος. Μπορεί να µην υπάρχει ποσοτική στατιστική µεταβολή στον αγροτικό πληθυσµό, υπάρχει όµως µια αισθητή ποιοτική µεταβολή σε όσους νέους προσέρχονται στις τάξεις του, αλλά και στις συµπεριφορές ενός αρκετά σηµαντικού «παραδοσιακού» τµήµατός του.
Άνεμος αλλαγής «από τα κάτω» στην ελληνική ύπαιθρο
Υπάρχει ένας άνεµος «αλλαγής από τα κάτω» στην ελληνική ύπαιθρο και στη φυτική και τη ζωική παραγωγή. Εκατοντάδες και χιλιάδες ανά προϊόν και κλάδο είναι οι νέοι -κυρίως- αγρότες, αλλά και όχι λίγοι από τους παλαιότερους, οι οποίοι, µε κέφι και µεράκι, και µε καινοτόµο επιχειρηµατικό πνεύµα, αναζητούν επιστηµονική στήριξη, διαφοροποιούν και αυξάνουν την παραγωγή τους, ενώ ανοίγουν δρόµο στις αγορές µε σύγχρονους όρους µάρκετινγκ
Ριζική αλλαγή νοοτροπίας
Αυτό διαπιστώνει η έρευνα του διαΝΕΟσις, σύµφωνα µε την οποία οι νέοι που προσέρχονται στο αγροτικό επάγγελµα, αλλά και ένα καθόλου ευκαταφρόνητο τµήµα των ήδη επαγγελµατιών αγροτών ή κτηνοτρόφων, βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση απέναντι σε όλες τις συνήθεις πρακτικές µιζέριας και υστέρησης στον αγροτικό χώρο. Υπάρχει µια ριζική αλλαγή νοοτροπίας. Μια «κάθετη» απόρριψη του κρατικοδίαιτου συνεταιριστικού ή αγροτικού «κινήµατος», και η αναζήτηση νέων τρόπων παραγωγής και εµπορίας των αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων
Αυτοί είναι οι πρωταγωνιστές είτε καινοτόµων αγροτικών επιχειρήσεων, είτε επιχειρηµατικών clusters, είτε, ιδίως, νέου τύπου επιχειρηµατικών συνεταιρισµών. Νέοι κυρίως αγρότες ή κτηνοτρόφοι δηµιουργούν ενώσεις παραγωγών στηριγµένες στη λογική της επιχειρηµατικότητας, του ανταγωνισµού, της καινοτοµίας και της ποιότητας. Αυτοί οι αγρότες βρίσκονται στην αιχµή των µεγάλων ευρωπαϊκών ανακατατάξεων στον γεωργικό τοµέα. Μόνον οι πρωταγωνιστές των νέου τύπου συνεταιρισµών είναι σε θέση να περάσουν στην εποχή της ψηφιακής γεωργίας, στις προδιαγραφές της γεωργίας ακριβείας. Ορισµένοι από τους συνεταιρισµούς νέου τύπου που παρουσιάζονται στην έρευνα, βρίσκονται σήµερα στην τεχνολογική πρωτοπορία της Ευρώπης, στον τοµέα του ο καθένας
Επιπλέον, η έρευνα δείχνει ότι οι συνεταιρισµοί νέου τύπου καλλιεργούν τη λογική ευρύτερων συνεργειών. Για παράδειγµα, ο συνεταιρισµός ΘΕΣγάλα στη Λάρισα, υποστηρίζει και βοηθά έναν νέο επιχειρηµατία, απόφοιτο των ΤΕΙ, στην προσπάθειά του να παράγει ζωοτροφές σε εναέριες, υδροπονικές, εν σειρά καλλιέργειες, ενώ έχει σύµβαση µε επιχειρηµατία, απόφοιτο του Πολυτεχνείου, ο οποίος, συλλέγοντας τις σβουνιές από τις φάρµες του συνεταιρισµού, τροφοδοτεί την µονάδα παραγωγής ενέργειας που έχει δηµιουργήσει, πουλώντας ρεύµα από µεθάνιο στη ∆ΕΗ
Τέλος περιόδου που εισέρρευσαν 160 δις ευρώ
Ο Έλληνας αγρότης, ειδικότερα ο νέος, συνειδητοποιεί ότι τελείωσε µια ολόκληρη περίοδος κατά την οποία εισέρρευσαν στη χώρα 160 δις από τις κοινοτικές χρηµατοδοτήσεις και ακόµη περισσότερα από αναπτυξιακά δάνεια των ευρωπαϊκών φορέων όπως της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων
η µερίδα του λέοντος των οποίων πήγε (ανεξέλεγκτα, επί της ουσίας) στον αγροκτηνοτροφικό τοµέα. Και γνωρίζει καλά ότι τα 6 δισ. της προγραµµατικής περιόδου 2014-2020 είναι η τελευταία ευκαιρία, αντί να γίνουν αυτοί οι πόροι καταναλωτικές δαπάνες, αστικά ακίνητα και αυτοκίνητα, να αποτελέσουν αναπτυξιακό εφαλτήριο στην ύπαιθρο
