Σύμφωνα με την έκθεση τα εγκεκριμένα ΠΑΑ είναι ογκώδη και πολύπλοκα έγγραφα με αδυναμίες, τα οποία περιορίζουν τη δυνατότητα ενίσχυσης της εστίασης στις επιδόσεις και τα αποτελέσματα. Απαιτείτο επίσης σημαντική διοικητική προσπάθεια εκ μέρους των εθνικών αρχών, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι εκτεταμένες απαιτήσεις ως προς το περιεχόμενό τους.
H ΕΕ προτίθεται να δαπανήσει για την πολιτική αγροτικής ανάπτυξης σχεδόν 100 δισεκατομμύρια ευρώ μέσω του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) για την περίοδο 2014-2020. Στόχος του στρατηγικού πλαισίου της ΕΕ για την περίοδο 2014-2020 ήταν η μεγαλύτερη εστίαση στα αποτελέσματα. Εντούτοις, οι προσπάθειες επίτευξης του στόχου αυτού προσέκρουσαν στο αιώνιο πρόβλημα της έναρξης σχεδιασμού της νέας περιόδου προγραμματισμού προτού να καταστούν διαθέσιμα, από την προηγούμενη περίοδο, συναφή στοιχεία σχετικά με τις δαπάνες και τα αποτελέσματα.
Απαιτείτο επίσης σημαντική διοικητική προσπάθεια εκ μέρους των εθνικών αρχών, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι εκτεταμένες απαιτήσεις ως προς το περιεχόμενό τους. Διαπιστώνεται επίσης:
η υλοποίηση των ΠΑΑ άρχισε με καθυστέρηση και η εκτέλεση των προγραμματισμένων δαπανών πραγματοποιήθηκε με βραδύτερους ρυθμούς σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο,
σειρά συστάσεων προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη για τη βελτίωση της επόμενης διαδικασίας προγραμματισμού,
ο όρος «αποθεματικό επίδοσης» παρέχει, στην καλύτερη περίπτωση, ελάχιστα κίνητρα.
Όσον αφορά την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η εστίαση στις επιδόσεις και η επίτευξη των στόχων, οι συμφωνίες εταιρικής σχέσης και τα προγράμματα πρέπει να περιλαμβάνουν αποθεματικό επίδοσης που να αντιστοιχεί στο 6 % (περίπου) των πόρων που διατέθηκαν στα ΕΔΕΤ. Οι εν λόγω πόροι είναι επί του παρόντος δεσμευμένοι, αλλά θα μπορούν να διατεθούν μετά την επισκόπηση του πλαισίου επιδόσεων που για κάθε ΠΑΑ, η οποία έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί το 2019, εφόσον πληρούνται ή υπερπληρούνται ορισμένες απαιτήσεις35.
Πρέπει να τονιστεί ότι, μολονότι η υποχρέωση δημιουργίας αποθεματικού επίδοσης αποτελεί νέο χαρακτηριστικό της περιόδου προγραμματισμού 2014-2020, η έννοια αυτή καθαυτή δεν είναι καινοφανής, αλλά χρησιμοποιήθηκε ήδη ως έναν βαθμό στις προηγούμενες περιόδους, αν και με περιορισμένο αντίκτυπο στις επιδόσεις. Παραδείγματος χάριν, αποθεματικό επίδοσης, για το οποίο ίσχυαν βεβαίως διαφορετικές διαδικασίες, υπήρχε επίσης στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταμείων για την περίοδο προγραμματισμού 2000-2006. Ωστόσο, όπως συμπεραίνεται στην ειδική έκθεσή (αριθ. 1/200736) το αποθεματικό επίδοσης δεν εστίαζε στις επιδόσεις, αλλά «χρησιμοποιούνταν κατά κύριο λόγο για τη μεγιστοποίηση των δαπανών και όχι για την επικέντρωση των δαπανών στους αποδεδειγμένα αποτελεσματικότερους τομείς». Ομοίως, στις ετήσιες εκθέσεις μας για τα οικονομικά έτη 2013 και 201437 αναφέρθηκε ότι «ο αντίκτυπος του αποθεματικού επίδοσης, από την άποψη της ενθάρρυνσης της αυξημένης επικέντρωσης στα αποτελέσματα, αναμένεται να είναι οριακός».
Υπό αυτό το πρίσμα, το πλαίσιο επιδόσεων δεν παρέχει πληροφορίες για τους στόχους και τα αναμενόμενα αποτελέσματα των ΠΑΑ. Επιπλέον, στο πλαίσιο του ελέγχου επιβεβαιώθηκε ο εγγενής κίνδυνος ορισμού μη αρκούντως φιλόδοξων οροσήμων και ειδικών στόχων προκειμένου να αποφευχθεί η ενδεχόμενη επιβολή κυρώσεων στην περίπτωση ανεπαρκών επιδόσεων. Σε κάθε περίπτωση, όταν δεν επιτυγχάνονται τα σχετικά ορόσημα το αποθεματικό επίδοσης δεν χάνεται, αλλά μπορεί να ανακατανεμηθεί σε άλλες προτεραιότητες, ενώ οι ενδεχόμενες δημοσιονομικές κυρώσεις δεν βασίζονται σε δείκτες αποτελεσμάτων
Κοντολογίς, οι δείκτες επιδόσεων που χρησιμοποιήθηκαν για να επιβεβαιώσουν την πρόσβαση στο αποθεματικό δεν μετρούν αποτελέσματα, απλώς προσδιορίζουν ποσοτικώς τις εισροές ή τις εκροές.
Τα 12 ΠΑΑ που εξετάστηκαν αντιστοιχούσαν σε περισσότερες από 9 000 σελίδες και οι σχετικές συμφωνίες εταιρικής σχέσης σε 4 000. Με την αναγωγή των αριθμών αυτών στα 28 κράτη μέλη και τα 118 ΠΑΑ, λαμβάνουμε ως αποτέλεσμα περίπου 100 000 σελίδες σε έγγραφα προγραμματισμού (σε 23 διαφορετικές γλώσσες), αριθμός που κατά πάσα πιθανότητα είναι υπερδιπλάσιος εκείνου της προηγούμενης περιόδου προγραμματισμού.
Στο ενημερωτικό έγγραφό του Ελεγκτικού αναφορικά με την ενδιάμεση αναθεώρηση του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2014-2020, αναφέρονται δύο βασικοί κινδύνοι που προκύπτουν από αυτή την κατάσταση:
Να υπάρξει εκ νέου συσσώρευση αναλήψεων υποχρεώσεων και πληρωμών κατά τα προσεχή έτη, καθώς ορισμένα κράτη μέλη θα δυσκολευθούν να απορροφήσουν τα διαθέσιμα κονδύλια έως το 2020 ή ακόμη και έως το 2023, οπότε λήγει η περίοδος επιλεξιμότητας των προγραμμάτων δαπανών της περιόδου 2014-2020.
Η Επιτροπή δεν θα έχει πολλές ευκαιρίες να αντλήσει διδάγματα από τις εμπεριστατωμένες εκτιμήσεις σχετικά με τον σχεδιασμό, τη λειτουργία και τα αποτελέσματα των προγραμμάτων δαπανών της ΕΕ στο πλαίσιο του ΠΔΠ 2014-2020, μέχρι να υποβάλει, έως το τέλος του 2017, την πρότασή της για το ΠΔΠ μετά το 202060.
Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι αυτοί, προτείνεται η μακροπρόθεσμη στρατηγική και η χάραξη πολιτικής να συγχρονιστούν με τον δημοσιονομικό κύκλο και να υπάρξει σφαιρική επισκόπηση των δαπανών πριν από την κατάρτιση νέου, μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού.
Βρείτε εδώ ολόκληρη την έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελέγκτικού Συνεδρίου
