Πρώτον, να πιάσει απροετοίµαστους τους πολυδιασπασµένους συνδικαλιστικά και ανοργάνωτους επαγγελµατικά Έλληνες αγρότες.
Δεύτερον, να συγκεντρώσει από τον συγκεκριµένο κλάδο όσο το δυνατόν περισσότερα έσοδα τα οποία θα µπορούσαν να διοχετευτούν στην ευρύτερη χρηµατοδότηση ελλειµµάτων των ασφαλιστικών ταµείων.
Τα πράγµατα δεν πήγαν όπως τα περίµενε και τώρα βρίσκεται αντιµέτωπη µε ένα πραγµατικό ναυάγιο. Η πρόταση Κατρούγκαλου δεν είναι τίποτα άλλο από µια απόπειρα εξαπάτησης των αγροτών, µεταφέροντας στις πλάτες τους ευθύνες που δεν τους ανήκουν. Κι αυτό γιατί, όλοι γνωρίζουν πως τα µεγάλα βάρη των υποχρεώσεων που µεταφέρει µέχρι σήµερα στις πλάτες του ο ασφαλιστικός οργανισµός των αγροτών δεν είναι τίποτα άλλο από τις κατώτατες συντάξεις που µε δική του απόφαση θέλησε να µοιράσει το κράτος στους ανασφάλιστους µέχρι το 1961 (έτος ιδρύσεως του ΟΓΑ) Έλληνες πολίτες, οι οποίοι δεν περιορίζονται στους έχοντες σχέση µε την αγροτική δραστηριότητα αλλά επεκτείνεται σε µεγάλο φάσµα φτωχών και ευπαθών κοινωνικών οµάδων. Παλιννοστούντες, αλλοδαποί µετανάστες και ανασφάλιστοι παντός κλάδου, σιτίζονται από τα ταµεία του ΟΓΑ στο βωµό ενός κοινωνικού κράτους, το οποίο, ακόµη και σε δύσκολες οικονοµικά εποχές, είχε τη µέριµνα να ενδιαφέρεται για την κοινωνική ασφάλιση των αδυνάµων και µη ενταγµένων στα «βιβλία της απασχόλησης».
Κάπως έτσι, από τα 3,3 εκατοµµύρια ευρώ που πλήρωσε τον περασµένο χρόνο, δηλαδή το 2015 ο ΟΓΑ τα 2,6 εκατ. ευρώ είναι δαπάνες που αναφέρονται σε παλιές συντάξεις (ανασφάλιστων ουσιαστικά πολιτών), για τις οποίες µάλιστα είχε τη µέριµνα µε το νόµο 2458/97 («σοφός νόµος» αποκαλείται από φίλους και πολέµιους) να προβλέπει σταδιακή µείωση της σχετικής δαπάνης µέχρι το 2026, οπότε και εκλείπει ουσιαστικά (λόγω φυσικής «αποχώρησης» των δικαιούχων) η σχετική υποχρέωση.
Δεν είχαν όμως την υποµονή οι σηµερινοί κυβερνώντες να αντιµετωπίσουν τα πράγµατα µε µια ψυχραιµία, απαραίτητη για τις δύσκολες στιγµές που περνάει ο τόπος και χρήσιµη για την αποκατάσταση ενός κλίµατος εµπιστοσύνης για την επάνοδο της οικονοµίας σε αναπτυξιακή τροχιά. Αντί αυτού, είχαµε µια αιφνίδια έφοδο στο πεδίο δράσης των επαγγελµατιών του αγροτικού χώρου και µια πρόταση που ούτε λίγο ούτε πολύ έβαζε το νέο ενιαίο µάλιστα ταµείο και όχι τον ΟΓΑ συνεταίρο επί ίσοις όρους για όποιον δραστηριοποιείται στο συγκεκριµένο πεδίο δράσης.
Η αγανάκτηση ξεχείλισε και απάντηση ήταν σαφής. Ή εµείς ή εσείς! Ο γενικός ξεσηκωµός που σήµανε στον αγροτικό η κυβερνητική αυθαιρεσία και το κύµα των τρακτέρ που ξεχύθηκε στους εθνικούς κόµβους δείχνει ότι η κοινωνία της υπαίθρου έχει ακόµα ψυχή. Μπορεί να υποµένει τα πάντα αρκεί να µην αισθανθεί τόσο απροκάλυπτα ότι κάποιος την εξαπατά και στην περίπτωση του ασφαλιστικού αυτό πήγε να γίνει. Το πόσες άλλες εναλλακτικές είχε στη διάθεσή της η κυβέρνηση προκύπτει µε σαφήνεια από ειδική έκθεση που συνέταξε πριν από µερικούς µήνες (αρχές φθινοπώρου 2015) η ίδια η διοίκηση του ΟΓΑ και την οποία φιλοξένησε σε τετρασέλιδο φάκελό της η Agrenda. Σ’ αυτή την έκθεση, πρόταση ουσιαστικά για προσέγγιση του ασφαλιστικού των αγροτών, γίνεται ξεκάθαρο πως ο κ. Κατρούγκαλος άφησε πίσω αυτούς που γνώριζαν για να θέσει σε εφαρµογή ένα σατανικό σχέδιο εξαπάτησης των αγροτών και χρεοκοπίας της αγροτικής παραγωγής. Το γιατί, θα το κρίνει η ιστορία.
Είχε πολλή ζωή ακόµα
Αναφέρονταν λοιπόν µεταξύ άλλων στο σχετικό πόρισµα των διοικούντων τον ΟΓΑ: Απαραίτητη κρίνεται η αυτονοµία του Οργανισµού, αλλά µε τις κατάλληλες θεσµικές παρεµβάσεις προκειµένου να µετεξελιχθεί σε τυπικό φορέα κοινωνικής ασφάλισης, µε δυνατότητα επανεκτίµησης µετά το 2020. Ωστόσο, βασικό ζητούµενο θεωρούνταν και τότε το ασφάλιστρο να συνδεθεί µε το εισόδηµα και η όποια αύξησή του να µετατοπιστεί σε βάθος πενταετίας.
Αντίθετα, µια σηµαντική αύξηση των εισφορών στα πλαίσια εναρµόνισης µε το ΙΚΑ, θα είχε ως συνέπεια την περαιτέρω επιδείνωση του δείκτη εισπραξιµότητας που είναι στο χαµηλό 33% και την αύξηση του αριθµού των οφειλετών, η πλειοψηφία των οποίων σήµερα αδυνατεί να ρυθµίσει χρέη που δεν ξεπερνούν τα 1.000-1.500 ευρώ.
Συγκεκριμένα, απαιτείται σταδιακή εφαρµογή της εναρµόνισης του ποσοστού της εισφοράς για σύνταξη µε το αντίστοιχο ποσοστό του ΙΚΑ (20%) σε βάθος πενταετίας από το 2016 έως το 2020. Λαµβάνοντας υπόψη το εκτιµώµενο επίπεδο του αγροτικού εισοδήµατος, τη διάρθρωση της απασχόλησης στον αγροτικό τοµέα (οικογενειακές επιχειρήσεις, µέλη οικογένειας-σύζυγος παιδιά- µικρές αγροτικές εκµεταλλεύσεις κλπ), τη χαµηλή εισπραξιµότητα των ασφαλιστικών εισφορών, θα πρέπει να γίνει ρεαλιστικός σχεδιασµός εναρµόνισης των εισφορών, ώστε να µην αυξηθεί δραµατικά το ποσοστό των οφειλετών και να αποφευχθεί το φαινόµενο της ανασφάλιστης εργασίας κυρίως των µελών της οικογένειας, η οποία σε βάθος χρόνου επιβαρύνει το σύστηµα κοινωνικής πρόνοιας.
Εξάλλου δεν µπορεί να παραγνωριστεί το γεγονός ότι σε σύνολο 620.000 περίπου ασφαλισµένων, σχεδόν το 40% οφείλει ληξιπρόθεσµες εισφορές ποσού 370.000.000 ευρώ. Παρά το σχετικά χαµηλό µέσο ποσό οφειλής ανά οφειλέτη ασφαλισµένο, ο δείκτης εισπραξιµότητας των ασφαλιστικών εισφορών είναι εξαιρετικά χαµηλός (33%).
Επομένως, µια σηµαντική αύξηση των εισφορών στα πλαίσια της εναρµόνισης µε το ΙΚΑ, θα είχε ως συνέπεια την περαιτέρω επιδείνωση του δείκτη εισπραξιµότητας, την αύξηση του αριθµού των οφειλετών και θα επέφερε αντίθετα από τα επιδιωκόµενα αποτέλεσµα. Γι’ αυτό προτείνεται σταδιακή αύξηση των εισφορών σε βάθος πενταετίας 2016-2020.
Ξαφνικός θάνατος
Η Οργανική ενσωµάτωση του ΟΓΑ σε οποιαδήποτε ευρύτερη διοικητική οντότητα, στην παρούσα χρονική συγκυρία, θα είχε ως αποτέλεσµα διοικητική – λειτουργική ασφυξία και µεγάλες κοινωνικές επιπτώσεις στον πρωτογενή τοµέα. Η εξυγίανση του Οργανισµού απαιτεί ευρείας κλίµακας παρεµβάσεις, ώστε να µετεξελιχθεί, µέχρι το 2021, σε τυπικό φορέα κοινωνικής ασφάλισης.
Σε κάθε περίπτωση, οι ειδικοί κρίνουν απαραίτητες παρεµβάσεις στην κατεύθυνση της ολοκλήρωσης της µετεξέλιξής του ΟΓΑ σε τυπικό φορέα κοινωνικής ασφάλισης των αγροτών, οι οποίες θα εξασφαλίζουν τα εξής:
α) συνεχή µείωση της κρατικής επιχορήγησης που δίδεται για χρηµατοδότηση της βασικής σύνταξης
β) Μείωση κατά 20% ετησίως, αρχής γενοµένης από το 2016, της κρατικής επιχορήγησης που δίδεται ως εισφορά του κράτους στον Κλάδο Κύριας Ασφάλισης Αγροτών
γ) ∆υνατότητα διατήρησης ενός αυτόνοµου ασφαλιστικού φορέα για τους απασχολουµένους στην αγροτική οικονοµία, που θα µπορεί να λειτουργεί και ως µοχλός ανάπτυξης του πρωτογενούς τοµέα της οικονοµίας.
ΜΕ ΒΑΣΗ τα σηµερινά δεδοµένα, ο αριθµός των νέων συνταξιοδοτήσεων αναµένεται να αυξηθεί την επόµενη πενταετία στις 15.000-16.000 περίπου ετησίως. Το µεγαλύτερο ποσοστό της κρατικής επιχορήγησης στον Κλάδο Υποχρεωτικής Ασφάλισης, διανέµεται σε 627.688 ήδη συνταξιούχους – δικαιούχους µόνο βασικής ή και βασικής σύνταξης, επί συνόλου 679.456 συνταξιούχων (στοιχεία Μαΐου 2015), µε το µέσο ποσό της βασικής σύνταξης να ανέρχεται στα 331,80 ευρώ µηνιαίως.
Προτάσεις βιωσιµότητας
-Μείωση της προνοιακής σύνταξης κατά 8% από το 2016 (αντί του 2027), αντί του 4% που ισχύει σήµερα, προκειµένου η είσοδος νέων συνταξιούχων-δικαιούχων να κλείσει νωρίτερα, δηλαδή το 2021.
-∆ιατήρηση του συστήµατος υπολογισµού εισφορών µέσω ασφαλιστικών κατηγοριών (τεκµαρτών εισοδηµατικών κλιµακίων) σε συνάρτηση µε πραγµατικό εισόδηµα.
-∆ιατήρηση του ΟΓΑ ως αυτόνοµο ταµείο κύριας ασφάλισης αγροτών, µε ενιαίο καθορισµό του κατά κύριο επάγγελµα αγρότη.
-Σύνδεση εισφορών µε το πραγµατικό εισόδηµα των αγροτών και ελεύθερη επιλογή ασφαλιστικής κλάσης.
-Τριµηνιαία καταβολή ασφαλιστικών εισφορών.
-Θέσπιση κινήτρων για ένταξη αγροτών κάτω των 30 ετών.
-Θέσπιση αντικινήτρων για έξοδο από την απασχόληση στη γεωργία των ήδη συνταξιοδοτούµενων αγροτών και µεταβίβασης της εκµετάλλευσης τους σε νέους.
Κριτήρια υπαγωγής στην ασφάλιση του ΟΓΑ, βάσει µελέτης, είναι:
-Αναθεώρηση του θεσµικού πλαισίου υπαγωγής στην ασφάλιση του ΟΓΑ. Υιοθέτηση ενιαίου ορισµού της έννοιας του κατά κύριο επάγγελµα αγρότη (ΟΓΑ, ΟΠΕΚΕΠΕ, ΕΛΓΑ, ΓΓ∆Ε) και θέσπιση ελάχιστων αντικειµενικών κριτηρίων.
-Κατάργηση των αρνητικών προϋποθέσεων υπαγωγής στην ασφάλιση όπως η µη ασφάλιση σε άλλο φορέα και η µη συνταξιοδότηση από άµεσο δικαίωµα για όσους πληρούν τα κριτήρια του κατά κύριο επάγγελµα αγρότη.
-Ειδικές ρυθµίσεις για την υπαγωγή και για τον υπολογισµό των ασφαλιστικών εισφορών για τον / την σύζυγο και τα ενήλικα τέκνα, εφόσον δηλώνουν ότι απασχολούνται στην αγροτική οικογενειακή εκµετάλλευση και δεν ασκούν άλλο κύριο επάγγελµα για το οποίο ασφαλίζονται σε άλλο ασφαλιστικό φορέα.
-Συνέχιση της υπαγωγής των αλιεργατών και των εργατών, σε αγροτικές εκµεταλλεύσεις στην ασφάλιση του ΟΓΑ, µε επέκταση του εργόσηµου και στους ευκαιριακά ή περιστασιακά απασχολούµενους στην αγροτική οικονοµία.
Ο ΟΓΑ ως φορέας ασφάλισης αγροτών, µπορεί µε τις κατάλληλες θεσµικές παρεµβάσεις, να λειτουργήσει αποτελεσµατικότερα προς αυτήν την κατεύθυνση. Ωστόσο, όπως υποστηρίζουν οι µελετητές, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες του πρωτογενούς τοµέα όπως: α) το διαφορετικό επίπεδο του αγροτικού εισοδήµατος ανά γεωγραφική περιοχή και η εξάρτησή του από αστάθµητους παράγοντες (καιρικές συνθήκες, φυτοπαθολογικές ασθένειες, επιδηµίες ζώων κ.α.) β) τα χαρακτηριστικά της απασχόλησης στον αγροτικό τοµέα (οικογενειακές επιχειρήσεις, πολυαπασχόληση/ετεροαπασχόληση, τόσο των κατόχων των εκµεταλλεύσεων όσο και των µελών της οικογένειας-σύζυγος, παιδιά). γ) την κατανοµή του αγροτικού κλήρου (µικρός-πολυτεµαχισµένος, ορεινές- νησιωτικές περιοχές) και τις αντίστοιχες παραγωγικές δυνατότητες των αγροτικών εκµεταλλεύσεων.
