Σε ομιλία του σε εκδήλωση της Συνεταιριστικής Τράπεζας Ηπείρου ο κ. Μητράκος είπε ότι οι συνεταιριστικές τράπεζες θα πρέπει, σύμφωνα με όσα ανέφερε ο κ. Μητράκος, να «χτίσουν» πάνω στις αδυναμίες που ανέδειξε η κρίση, ενισχύοντας τα κεφάλαιά τους και την οργανωτική τους δομή, με έμφαση στη διαχείριση του κινδύνου και τη στήριξη της υγιούς επιχειρηματικότητας.
Οι τοπικές κοινωνίες και η τοπική αυτοδιοίκηση με τη σειρά τους πρέπει να σταθούν αρωγοί στην προσπάθεια των συνεταιριστικών τραπεζών, καθώς η στήριξη επενδυτικών σχεδίων σε τοπικές κοινωνίες που έχουν πληγεί ιδιαίτερα από την κρίση είναι η μόνη διέξοδος για την οριστική επαναφορά της χώρας στο δρόμο της κανονικότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης.
Σύμφωνα με τον κ. Μητράκο, οι συνεταιριστικές τράπεζες, ως εκ της φιλοσοφίας τους, μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο σε τοπικό επίπεδο λειτουργώντας συμπληρωματικά προς τις εμπορικές τράπεζες. Ο τραπεζικός κλάδος στην Ελλάδα εμφανίζει πολύ υψηλό βαθμό συγκέντρωσης, με έμφαση στα αστικά κέντρα.
Το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων
Τον Μάρτιο του 2017 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των συνεταιριστικών τραπεζών ανήλθαν σε 1,7 δισεκ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 57,6% του συνόλου των δανείων τους. Υπενθυμίζω ότι σε επίπεδο τραπεζικού τομέα το υπόλοιπο των μη εξυπηρετούμενων δανείων προσεγγίζει τα 105 δισεκ. ευρώ, δηλαδή το 45,2% του συνόλου των δανείων.
Μάλιστα, όλες οι συνεταιριστικές τράπεζες εμφανίζουν ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων σημαντικά υψηλότερο από το μέσο όρο του συστήματος. Ταυτόχρονα, ο βαθμός κάλυψης των μη εξυπηρετούμενων δανείων από συσσωρευμένες προβλέψεις (41,5%) είναι χαμηλότερος του μέσου όρου του τραπεζικού συστήματος (49,1%). Ανησυχητικό είναι επίσης το γεγονός ότι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι συνεταιριστικές τράπεζες εμφανίζουν δυσκολία επίτευξης των στόχων για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, παρά το γεγονός ότι οι τεθέντες στόχοι είναι λιγότερο φιλόδοξοι από εκείνους των συστημικών εμπορικών τραπεζών.
Χαμηλό το μερίδιο των συνεταιριστικών τραπεζών
Όπως ανέφερε ο κ. Μητράκος σε αντίθεση με ό,τι παρατηρείται στην υπόλοιπη Ευρώπη, το μερίδιο αγοράς των συνεταιριστικών τραπεζών στην Ελλάδα ήταν και παραμένει εξαιρετικά χαμηλό. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες οι συνεταιριστικές τράπεζες αποτελούν σημαντικό κομμάτι του τραπεζικού τομέα, κατέχοντας κατά μέσο όρο το 1/5 του μεριδίου αγοράς σε δάνεια και καταθέσεις και εξυπηρετώντας 210 εκατομμύρια πελάτες.
Αντίθετα, στην Ελλάδα, οι εννέα συνεταιριστικές τράπεζες που λειτουργούν σήμερα μέσω ενός δικτύου 87 καταστημάτων, προσφέροντας κυρίως τις βασικές τραπεζικές εργασίες (καταθέσεις-χορηγήσεις), είναι μικρού μεγέθους και κατέχουν μόλις το 1% της αγοράς πιστώσεων, με συνολικές χορηγήσεις προ προβλέψεων 2,8 δισεκ. ευρώ το Μάρτιο του 2017.
Αντιστοίχως μικρά είναι και τα υπόλοιπα βασικά τους μεγέθη. Ενδεικτικά, το Μάρτιο του 2017 το σύνολο του ενεργητικού τους ανερχόταν σε 2,5 δισεκ. ευρώ, οι καταθέσεις σε 1,9 δισεκ. ευρώ και τα εποπτικά ίδια κεφάλαια σε 222 εκατ. ευρώ.
Όσον αφορά τη γεωγραφική κατανομή της δραστηριότητας των συνεταιριστικών τραπεζών στην Ελλάδα, η Παγκρήτια Συνεταιριστική Τράπεζα, που αντιπροσωπεύει το ήμισυ του ενεργητικού του συνεταιριστικού τραπεζικού κλάδου, διαθέτει άδεια λειτουργίας σε επίπεδο επικράτειας, τρεις σε επίπεδο όμορων νομών ή διοικητικής περιφέρειας (Χανίων, Ηπείρου, Θεσσαλίας) και πέντε σε επίπεδο νομού (Καρδίτσας, Έβρου, Σερρών, Πιερίας, Δράμας).
Ευοίωνες οι προοπτικές
Ο κ. Μητράκος αναφέρθηκε στις προοπτικές του κλάδου των συνεταιριστικών τραπεζών τονίζοντας ότι μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Οι θεσμικές παρεμβάσεις έχουν ήδη συμβάλει και αναμένεται να συμβάλουν περαιτέρω στην ενίσχυση της κεφαλαιακής βάσης και στη βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης του κλάδου, χωρίς ωστόσο να χάνεται ο συνεταιριστικός του χαρακτήρας.
Περαιτέρω, μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων, που παρέχουν προγράμματα ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας, της ανάπτυξης και της απασχόλησης στις περιφέρειες της Ευρώπης, δίνεται σημαντική ευκαιρία στις συνεταιριστικές τράπεζες να υποστηρίξουν μικρές ελληνικές επιχειρήσεις με τη συμμετοχή τους σε ειδικά προγράμματα χρηματοδοτήσεων, και ενδεχομένως μικροχρηματοδοτήσεων (microfinance) όταν διαμορφωθεί το σχετικό θεσμικό πλαίσιο.
Σύμφωνα με τον κ. Μητράκο, η Τράπεζα της Ελλάδας αντιλαμβάνεται τις προκλήσεις αυτές και αποδίδει μεγάλη σημασία στην ενίσχυση των μικρών και ειδικότερα των συνεταιριστικών τραπεζών, καθοδηγώντας τις κατάλληλα έτσι ώστε να υιοθετήσουν τις απαραίτητες βελτιώσεις στη λειτουργία τους και να ενισχυθούν σε κεφάλαια. Η Τράπεζα της Ελλάδος εγκαινίασε το 2016 διαδικασία εποπτικού διαλόγου για τις κεφαλαιακές ανάγκες, όπου συζητούνται σε τακτική βάση όλα τα σχετικά ζητήματα με διαφάνεια και με βάση το προβλεπόμενο αναλυτικό υπόβαθρο. Στο πλαίσιο αυτό, οι συνεταιριστικές τράπεζες ενημερώνονται για τις ετήσιες κεφαλαιακές ανάγκες τους και υποβοηθούνται στην εσωτερική τους διαδικασία αξιολόγησης των λειτουργιών και των επιδόσεών τους.
Συγκριτικά πλεονεκτήματα
Οι συνεταιριστικές τράπεζες, όπως τόνισε ο κ. Μητράκος, διαθέτουν συγκριτικό πλεονέκτημα όταν επικεντρωθούν στην τοπική αγορά των ΜΜΕ, ωστόσο η επιτυχής δραστηριοποίησή τους απαιτεί τη χρηματοοικονομική τους θωράκιση και την κατανόηση της δύναμης της συνεργασίας σε όρους αύξησης των πηγών εσόδων, διαφοροποίησης των δραστηριοτήτων τους και περιορισμού στο κόστος λειτουργίας, ιδίως μέσω από κοινού επενδύσεων σε μηχανογράφηση και υποδομές.
Οι τομείς των υποδομών είναι αναγκαίο να ενισχυθούν τόσο για την καλύτερη διαχείριση των κινδύνων όσο και για την προσαρμογή στις απαιτήσεις εποπτικής παρακολούθησης. Παράλληλα, απαιτείται βελτίωση της οργανωτικής δομής, καθώς, παρά τις σοβαρές προσπάθειες που έγιναν για τη βελτίωση των διαδικασιών και της οργανωτικής δομής τα τελευταία έτη, εξακολουθούν να εντοπίζονται προβλήματα στην πιστοδοτική πολιτική, τόσο σε ό,τι αφορά την ορθή εκτίμηση του πιστωτικού κινδύνου και την εγκριτική διαδικασία όσο και ως προς στον τρόπο ρύθμισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Απαιτείται συνεπώς ενίσχυση του ρόλου των Μονάδων Διαχείρισης Κινδύνων και Εσωτερικού Ελέγχου, εξέλιξη που θα συμβάλει θετικά στη βελτίωση των πρακτικών αξιολόγησης και διαχείρισης του αναλαμβανόμενου πιστωτικού κινδύνου, στην ορθή παρακολούθηση των δανειακών φακέλων, αλλά και στη διαδικασία διενέργειας ρυθμίσεων.
