Όπως προέκυψε από τις βασικές εισηγήσεις, μεταξύ των θεμάτων που καλείται να διαχειρισθεί ο συγκεκριμένος κλάδος παραγωγής είναι:
- Η παράταση εφαρμογής στη χώρα μας του προωθούμενου καθεστώτος για τα «βιοκαύσιμα δεύτερης γενιάς», εξέλιξη η οποία θα οδηγούσε σε δραστικό περιορισμό της «ενεργειακής» χρήσης του ηλίανθου
- Η δυνατότητα ενίσχυσης της συγκεκριμένης καλλιέργειας από προγράμματα όπως είναι αυτό της απονιτροποίησης, των συνδεδεμένων ενισχύσεων ή ακόμα και των βιολογικών όταν πρόκειται για διατροφή
- Η ανάδειξη των πλεονεκτημάτων αμειψισποράς που έχει ο ηλίανθος, ακόμα και σε εναλλαγή με το σκληρό σιτάρι και η μοναδικότητα της επιλογής του για μη αρδευόμενες εκτάσεις
- Η αξιοποίηση των νέων προτάσεων στο επίπεδο των αγροτικών εφοδίων, για μεγαλύτερες αποδόσεις και σταθερό εισόδημα του παραγωγού, χωρίς μάλιστα μεγάλες καλλιεργητικές δαπάνες και επιχειρηματικό ρίσκο
Στην κατάμεστη αίθουσα του ξενοδοχείου Astir Egnatia Alexadroupolis, εξαίρετοι εισηγητές από όλο το φάσμα του κλάδου (παραγωγοί, μεταποιητές, εισροές), με τη πολύτιμη βοήθεια του καθηγητή γεωπονίας του ΑΠΘ Κωσταντίνου Μάττα, έδωσαν σημαντικές πληροφορίες για τις δυνατότητες του ηλίανθου και ειδικότερα θέματα που καλείται να αντιμετωπίσει η εν λόγω αλυσίδα παραγωγής.
Στην ίδια εκδήλωση, ο επικεφαλής της Eurobank για τη Βόρεια Ελλάδα Χρήστος Θεοδωρίδης, έδωσε μια ενδιαφέρουσα πτυχή των χρηματοδοτικών προσεγγίσεων για τον αγροτικό τομέα που δρομολογεί τον τελευταίο καιρό η τράπεζα και οι οποίες μπορούν να φανούν πολύτιμες στην προσπάθεια ανασυγκρότησης του αγροτικού χώρου.
Πιο συγκεκριμένα, στην εκδήλωση µε θέµα: «Η σηµασία της καλλιέργειας του ηλίανθου για το µέλλον της Ελληνικής γεωργίας» που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή, 28 Απριλίου 2017, στο ξενοδοχείο Astir Egnatia Alexandroupolis, Πάρκο Εγνατίας, Αλεξανδρούπολη παρουσιάστηκαν οι οµιλίες των Κωνσταντίνου Μάττα, καθηγητή Αγροτικής Πολιτικής στο τµήµα Γεωπονίας του ΑΠΘ, Οδυσσέα Γαβρανίδη, αντιπροέδρου ΣΒΙΒΕ, διευθύνοντα στη Φυτοενέργεια ΑΕ στο πρώτο µέρος και Αναστάσιου Κλειτσινάρη Τechnical Μarket Μanager της BASF στο δεύτερο µέρος.
Ακολούθησε συζήτηση στο πάνελ, µε συντονιστή τον εκδότη της Agrenda, Γιάννη Πανάγο, και τους Βασίλη Γούναρη, διευθύνοντα σύµβουλο της BASF Ελλάς, Κων/νο Μάττα, Κυριάκο Πέττα, πρόεδρο ΣΒΙΒΕ, Κώστα Αναστόπουλο (τµήµα Φυτών Μεγάλης Καλλιέργειας), Αθ. Κουτουκίδη (ΕΑΣ Ορεστιάδας) και Χρ. Θεοδωρίδη (Eurobank). Μέγας Χορηγός είναι η BASF Ελλάς.
Χορηγός ήταν η Eurobank και χορηγοί επικοινωνίας η Agrenda και το Agronews.
Χαιρετισμός Β. Γούναρη
Είναι μεγάλη χαρά και τιμή που βρίσκομαι σήμερα εδώ, στην όμορφη Αλεξανδρούπολη και απευθύνω χαιρετισμό στη σημερινή εκδήλωση που έχει τεθεί υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, με μεγάλο χορηγό τη BASF Ελλάς.
Το θέμα της σημερινής εκδήλωσης είναι «Η σημασία της καλλιέργειας του ηλίανθου για το μέλλον της Ελληνικής γεωργίας».
Ο ηλίανθος είναι μία καλλιέργεια η οποία έχει πολύ μεγάλη σημασία για χιλιάδες αγρότες της περιοχής σας. Στη χώρα µας, η κύρια ζώνη καλλιέργειας του ηλίανθου είναι η περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, η οποία καταλαμβάνει περίπου 75% των εκτάσεων των 650.000 συνολικά στρεµµάτων.
Η BASF Ελλάς, στηρίζοντας διαχρονικά τον Έλληνα αγρότη με καινοτόμα προϊόντα και λύσεις φυτοπροστασίας και αντιλαμβανόμενη τη σημασία και δυναμική αυτής της καλλιέργειας, έχει λάβει πολλές πρωτοβουλίες για τη στήριξή της.
Σήμερα ο καθηγητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Μάττας, θα μας παρουσιάσει τη μελέτη που εκπόνησε με την ομάδα του, με τίτλο «Ηλίανθος: Μια καλλιέργεια µεγάλης αξίας». Τα συμπεράσματα είναι εντυπωσιακά: Η καλλιέργεια ποτιστικού ηλίανθου προτείνεται ως η πιο συµφέρουσα τεχνοοικονοµικά εκµετάλλευση, σε σχέση µε πολλές άλλες ανταγωνιστικές καλλιέργειες, λόγω της υψηλής στρεμματικής απόδοσης, τις χαμηλές δαπάνες, ιδιαίτερα αν µπει σε πρόγραµµα αµειψισποράς µε το σιτάρι.
Ο ηλίανθος, ως κύρια ενεργειακή καλλιέργεια, προσφέρει ικανοποιητικό εισόδημα για 25.000 αγρότες σε όλη τη χώρα και παράλληλα δίνει έμμεση απασχόληση σε περίπου 10.000 άτομα διαφόρων ειδικοτήτων, όπως γεωπόνους, αντιπρόσωπους ελαιούχων σπόρων, μεταφορείς, παραγωγούς ζωοτροφών, αλωνιστές, κλπ.
Επιπλέον, στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας, πάνω από το μισό της συνολικής ποσότητας των ενεργειακών φυτών μεταποιείται σε ζωοτροφές, τροφοδοτώντας την ελληνική αγορά με εγχώριες ζωοτροφές.
Τελειώνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και τον Συνδέσμο Βιομαυσίμων και Βιομάζας Ελλάδος για την παρουσία τους και τη στήριξη της εκδήλωσης καθώς και τους χορηγούς, τη EUROBANK ERGASIAS Α.Ε. και την εφημερίδα Agrenda και το site Agronews.gr.
Χαιρετισμός Κ. Αναστόπουλου
Απευθύνω χαιρετισμό στην ημερίδα για τον ηλίανθο και εύχομαι οι εργασίες της να επιτύχουν τους στόχους της. Λυπάμαι ιδιαίτερα, διότι εξαιτίας άλλων υπηρεσιακών υποχρεώσεων δεν κατέστη δυνατή η παρουσία μου στην εκδήλωση αυτή. Παρ’ όλα αυτά θα προσπαθήσω να σας μεταφέρω σκέψεις, απόψεις και ενημέρωση σχετικά με τις ε-νεργειακές καλλιέργειες μεταξύ των οποίων ο ηλίανθος κατέχει δε-σπόζουσα θέση.
Ο τομέας της παραγωγής βιοκαυσίμων (βιοντήζελ) άρχισε να ανα-πτύσσεται στη χώρα μας την τελευταία δεκαετία προκειμένου να κα-λύψει τις ανάγκες ανάμειξης του πετρελαίου με βιοντήζελ, προερχό-μενο από ελληνικές πρώτες ύλες. Οι πρώτες ύλες αυτές αφορούν: α) ελαιούχους σπόρους που προέρχονται από την καλλιέργεια ενερ-γειακών φυτών (ο ηλίανθος κυριαρχεί με ποσοστό 90% περίπου και το υπόλοιπο 10% αφορά την ελαιοκράμβη, την σόγια και την αγρι-αγγινάρα), β) τον βαμβακόσπορο και γ) τα χρησιμοποιημένα φυτικά έλαια, τηγανέλαια και ζωϊκά λίπη.
Το ΥΠ.Α.Α.Τ. σε συνεργασία με το επισπεύδον Υπουργείο ΥΠΕΝ (πρώην ΥΠΕΚΑ) προκειμένου να εκπληρώσουν τις κοινοτικές οδηγίες για την μείωση των αερίων του θερμοκηπίου διαμόρφωσαν το εθνικό πλαίσιο του νόμου 3054/2002 (Οργάνωση της αγοράς πετρελαιοειδών και άλλες διατάξεις) με την τροποποίηση και συμπλήρωσή του από τον ν. 3423/2005 ιδίως με το άρθρο 15Α, καθώς και με τα άρθρα 21 και 22 του ν. 3769/2009.
Το παραπάνω εθνικό θεσμικό πλαίσιο και οι ρυθμίσεις της Κοινής Α-γροτικής Πολιτικής με την έκδοση του Κοινοτικού Κανονισμού 1973/2004 (συμβόλαια καλλιέργειας, εγγυητικές καλής πληρωμής, ενισχύσεις στην καλλιέργεια) έδωσαν την κατάλληλη ώθηση για την παραγωγή βιοντήζελ κατά κύριο λόγο από ελληνικές ενεργειακές καλλιέργειες.
Έτσι και μετά την κατάργηση του προαναφερόμενου κοινοτικού πλαισίου, το εθνικό πλαίσιο ανταποκρίθηκε στην ανάπτυξη του τομέα των ενεργειακών καλλιεργειών, κυρίως μέσω της εφαρμογής συστή-ματος κατανομής ποσοτήτων βιοντήζελ σε επιχειρήσεις παραγωγής βιοντήζελ και σε εισαγωγείς που προσκομίζουν συμβάσεις με μονάδες παραγωγής βιοντήζελ άλλου κράτους μέλους της Ε.Ε.
Το σύστημα αυτό της κατανομής ποσοτήτων βιοντήζελ εισάγει συ-γκεκριμένα και στοχευμένα κριτήρια που μοριοδοτούνται με διαφο-ρετικό τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται ο στόχος της στήριξης των ελ-ληνικών πρώτων υλών που προέρχονται από: α) εγχώριες συμβολαι-οποιημένες ενεργειακές καλλιέργειες, β) από βαμβακόσπορο εγχώριας προέλευσης και γ) από χρησιμοποιημένα φυτικά έλαια, τηγανέλαια και ζωϊκά λίπη επίσης εγχώριας προέλευσης.
Τα παραπάνω κριτήρια των ελληνικών πρώτων υλών παραγωγής βι-οντήζελ μοριοδοτούνται με υψηλούς συντελεστές βαρύτητας στον τύπο κατανομής των ποσοτήτων βιοντήζελ έναντι των υπόλοιπων κριτηρίων που αφορούν και τους εισαγωγείς.
Συγκεκριμένα οι ενεργειακές καλλιέργειες αφορούν ποσοστό 57%, ο βαμβακόσπορος 7% και τα χρησιμοποιημένα φυτικά έλαια, τηγανέλαια και ζωϊκά λίπη 12,5%.
Τα ποσοστά αυτά, εφ’ όσον οι ποσότητες βιοντήζελ που προέρχονται από τις παραπάνω ελληνικές πρώτες ύλες είναι περισσότερες από αυ-τές που αντιστοιχούν στα αρχικά ποσοστά, μπορούν να αυξηθούν μέχρι του ποσοστού 23% των αρχικών τιμών. Δηλαδή οι ενεργειακές καλλιέργειες, ο βαμβακόσπορος και τα χρησιμοποιημένα φυτικά έ-λαια, τηγανέλαια και ζωϊκά λίπη μπορούν να αυξηθούν μειώνοντας τους συντελεστές των υπόλοιπων κριτηρίων σε 70,11%, 8, 61% και 15,38% αντίστοιχα.
Στην εφετεινή κατανομή βιοντήζελ (2017) οι ενεργειακές καλλιέργειες κάλυψαν ποσοστό 61,35%, ο βαμβακόσπορος 8,61% και τα χρη-σιμοποιημένα φυτικά έλαια, τηγανέλαια και ζωϊκά λίπη 15,38%.
Θεωρώ ότι μετά τα παραπάνω αναφερόμενα έχει γίνει αντιληπτό το μέγεθος της στήριξης που εισάγει το σύστημα της κατανομής βιοντή-ζελ στις ελληνικές πρώτες ύλες και κύρια στις ενεργειακές καλλιέργει-ες, που όπως προαναφέραμε κυριαρχεί ο ηλίανθος με ποσοστό 90% περίπου.
Η Ε.Ε. με την έκδοση των οδηγιών 2009/28/ΕΚ και 2009/30/ΕΚ θέ-σπισε κοινό πλαίσιο για την προώθηση της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές με σκοπό τον περιορισμό των εκπομπών αερίων ρύπων του θερμοκηπίου και την προώθηση καθαρότερων μεταφορών.
Επίσης θεσπίστηκαν δεσμευτικοί υποχρεωτικοί στόχοι για όλες τις χώρες της Ε.Ε. με γενικό σκοπό οι πηγές ανανεώσιμης ενέργειας να αντιπροσωπεύουν έως το 2020, το 20% της ενέργειας της Ε.Ε. και το 10% της ενέργειας ειδικά στον τομέα των μεταφορών.
Η πρόοδος της τεχνολογίας και η χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στις μεταφορές αποτελούν ορισμένα από τα πλέον αποτελε-σματικά εργαλεία με τα οποία η Ε.Ε. μπορεί να μειώσει τους ρύπους των αερίων του θερμοκηπίου αλλά και την εξάρτησή της από τις ει-σαγωγές πετρελαίου.
Η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές πρέπει εκτός των κε-ντρικών στόχων να ενισχύει την αποκέντρωση, την αξιοποίηση των τοπικών ενεργειακών πόρων, την μεταφορά σε μικρές αποστάσεις και γενικά να συμβάλλει στην προώθηση της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης και της συνοχής με την παροχή εισοδήματος και την δημιουργία θέσεων εργασίας σε τοπικό επίπεδο.
Τα κράτη μέλη της Ε.Ε. και η χώρα μας έχουν εκπονήσει εθνικά σχέδια δράσης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στα πλαίσια της οδηγίας 2009/28/ΕΚ.
Η οδηγία (ΕΕ) 2015/1513 που τροποποιεί τις οδηγίες 2009/28/ΕΚ και 98/70/ΕΚ και την νομοθεσία της Ε.Ε. σχετικά με την ποιότητα των καυσίμων βενζίνης και ντήζελ, μεταξύ άλλων αποσκοπεί στην έναρξη της μετάβασης από τα συμβατικά (πρώτης γενιάς) βιοκαύσιμα στα προηγμένα (δεύτερης γενιάς) βιοκαύσιμα, που αποφέρουν σημαντική μείωση αερίων θερμοκηπίου και δεν ανταγωνίζονται άμεσα τις καλ-λιέργειες παραγωγής τροφίμων, όπως τα απόβλητα και τα γεωργικά υπολείμματα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παρά το γεγονός ότι δεν έχουν προσδιοριστεί σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες στην βιοποικιλλότητα, στο έδαφος και τα ύδατα, την επισιτιστική ασφάλεια των τροφίμων, υπέβαλλε πρόσφατα προτάσεις για τη σταδιακή μείωση του μεριδίου των βασιζομένων σε εδώδιμα φυτά βιοκαυσίμων μετά το 2020, προάγοντας την προοδευτική αντικατάστασή τους από προηγμένα βιοκαύσιμα.
Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει θέσει στα αρ-μόδια όργανα (Συμβούλιο Υπουργών) τις ανησυχίες του για τις επι-πτώσεις που θα έχει στη χώρα μας η μετάβαση από τα συμβατικά βιο-καύσιμα στα προηγμένα στους καλλιεργητές και στις επιχειρήσεις παραγωγής βιοντήζελ. Συγχρόνως για να μειωθούν οι αρνητικές επι-πτώσεις θα προτείνει την όσο δυνατόν πιο σταδιακή και ομαλή μετά-βαση κατά την διάρκεια της δεκαετίας 2021-2030.
Το ΥΠ.Α.Α.Τ. θα καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στο εισόδημα των καλλιεργητών, την αποκατάσταση της περιφερειακής οικονομικής ανάπτυξης και συνο-χής, την απόσβεση των επενδύσεων των επιχειρήσεων παραγωγής βιοντήζελ και την χρηματοδότησή τους στην ανάπτυξη και εφαρμογή νέων τεχνολογιών.
Δείτε εδώ την παρουσίαση του Οδ. Γαβρανίδη, Αντιπροέδρου Σ.ΒΙ.Β.Ε.,Δ/νοντα Συμβούλου «Φυτοενέργεια Α.Ε.»
Αίτημα ΣΒΙΒΕ για ένταξη των ενεργειακών φυτών στο πρόγραμμα της Απονιτροποίησης
Το αίτημά του για ένταξη του ηλίανθου ως ενεργειακή καλλιέργεια στο νέο πρόγραμμα Απονιτροποίησης επανέλαβε από την Αλεξανδρούπολη ο Σύνδεσμος Βιοκαυσίμων και Βιοντίζελ Ελλάδος, σε συνέχεια επιστολής του προς το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, διαμαρτυρόμενος για τον αποκλεισμό των ενεργειακών καλλιεργειών από το Μέτρο, οι οποίες όπως υποστηρίζει είναι ιδανικές για τη μείωση επιπέδων νιτρορύπανσης του εδάφους.
Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο, η μη ένταξη των ενεργειακών καλλιεργειών στο πρόγραμμα Απονιτροποίησης αποτελεί το δεύτερο πλήγμα στον κλάδο, καθώς το πρώτο προκλήθηκε μετά την ένταξη του ηλίανθου και της ελαιοκράμβης στις βιολογικές καλλιέργειες, που ως γνωστών εξαιρούνται από τις συμβάσεις ενεργειακών καλλιεργειών.
«Τώρα ο αποκλεισμός τους από το πρόγραμμα απονιτροποίησης θα σημάνει την οριστική καταστροφή για τον κλάδο μας, καθώς οι αγρότες θα στραφούν σε άλλες, επιδοτούμενες καλλιέργειες απονιτροποίησης (καλαμπόκι, βαμβάκι κλπ) και κανείς δεν θα ασχοληθεί με τις ενεργειακές», αναφέρει ο ΣΒΙΒΕ.
Σημειώνεται εδώ ότι ο ηλίανθος, εφόσον δεν καλλιεργείται ως ενεργειακός, είναι επιλέξιμος για ενίσχυση στο πρόγραμμα Απονιτροποίησης και συγκεκριμένα στα πλαίσια της δράσης «ΕΙΔΙΚΗ ΔΕΣΜΕΥΣΗ Δ: Ζώνη ανάσχεσης σε αγροτεμάχια που εφάπτονται σε επιφανειακά ύδατα».
Δείτε εδώ την παρουσίαση του Κων. Μάττα, Καθηγητή ΑΠΘ
Δείτε ένα πρόσφατο αναλυτικό δισέλιδο αφιέρωμα της Agrenda για τον ηλίανθο.
