Αυτή τουλάχιστον είναι η «µεγάλη ιδέα» του διαρρέοντος εγγράφου της Γενικής ∆ιεύθυνσης Γεωργίας (Γ∆ AGRI) για το νέο µοντέλο που φιλοδοξεί να οδηγήσει σε µια απλούστερη ΚΑΠ. Το έγγραφο, υποστηρίζει την αύξηση της επικουρικότητας και την αποµάκρυνση από τις προσεγγίσεις «από την κορυφή προς τη βάση» και των «ενιαίων µεγεθών» αναγνωρίζοντας τις ανάγκες του διαφοροποιηµένου γεωργικού και κλιµατικού περιβάλλοντος της Ένωσης. Όπως και να ‘χει οι Βρυξέλλες κόπτονται να καταρτιστεί το τελικό κείµενο προτάσεων, που θα δηµοσιοποιηθεί από την Επιτροπή πιθανότατα στις 29 Νοεµβρίου.
Θα ακολουθηθεί την άνοιξη µε µια λεπτοµερέστερη εκτίµηση των επιπτώσεων, η οποία θα συµπεριληφθεί σε νοµοθετικές προτάσεις κατά το δεύτερο εξάµηνο του επόµενου έτους
Το έγγραφο, που σκιαγραφεί τη µελλοντική κατεύθυνση της ΚΑΠ επισηµαίνει ότι το ισχύον σύστηµα βασίζεται σε λεπτοµερείς και όχι βασικές απαιτήσεις σε επίπεδο ΕΕ και χαρακτηρίζεται από αυστηρούς ελέγχους, κυρώσεις σε επίπεδο αγροκτήµατος εστιάζοντας στην επιβολή προστίµων και όχι αποτελεσµάτων. Στην κατεύθυνση αυτή, σύµφωνα µε το έγγραφο, το νέο µοντέλο θα επιτρέψει στα κράτη να σχεδιάσουν ένα µείγµα υποχρεωτικών και προαιρετικών µέτρων χρηµατοδοτούµενων από τον α’ και β’ πυλώνα για την επίτευξη περιβαλλοντικών και κλιµατικών στόχων, ενώ θα έχουν την ευελιξία αύξησης της στήριξης
Άµεσες ενισχύσεις ως 100.000 ευρώΣε σχέση µε τις άµεσες ενισχύσεις, εγκαταλείπεται η ιδέα εθνικής συγχρηµατοδότησης για τις άµεσες πληρωµές, καθώς όπως υποστηρίζεται ιδίως αν γινόταν προαιρετική, θα έθετε σε κίνδυνο την επί του παρόντος την οµαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς γεωργικών προϊόντων και τροφίµων. Συνεπώς, προτείνεται οι άµεσες πληρωµές να εξακολουθήσουν να χρηµατοδοτούνται σε επίπεδο ΕΕ, ενώ η ΚΑΠ θα µπορούσε:
Η ΚΑΠ πρέπει να διαδραµατίσει σηµαντικότερο ρόλο βοηθώντας τους αγρότες να κερδίσουν περισσότερα χρήµατα από την αγορά, τονίζει το έγγραφο της Γ∆ AGRI, υποστηρίζοντας την ανάγκη αναδιάρθρωσης των γεωργικών εκµεταλλεύσεων µέσα από επενδύσεις για εκσυγχρονισµό, διαφοροποίηση και υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, όπως η γεωργία ακριβείας.
Επιπρόσθετα, το µείγµα πολιτικής που θα ακολουθηθεί δεν θα πρέπει να παραγνωρίζει αλλά αντίθετα να υποστηρίζει τις νέες και αναδυόµενες αγροτικές αλυσίδες αξίας, όπως η βιοοικονοµία και η κυκλική οικονοµία που προσφέρουν ευκαιρίες στους αγρότες να διαφοροποιήσουν τις επιχειρήσεις τους, να αντισταθµίσουν τους κινδύνους και να παράσχουν πρόσθετο εισόδηµα. Σύµφωνα µε το έγγραφο, η απόδοση της επενδυτικής στήριξης στο πλαίσιο της ΚΑΠ πρέπει:
∆ιαχείριση κινδύνων και µε µέσα του ιδιωτικού τοµέα
Οι αγρότες της ΕΕ αντιµετωπίζουν πολλούς τύπους κινδύνων που δεν µπορούν να διαχειριστούν µόνοι τους, είτε αυτοί προέρχονται από την αγορά (µεταβλητότητα τιµών), είτε την κλιµατική αλλαγή ή τις φυτοϋγειονοµικές κρίσεις.
Στην κατεύθυνση αυτή, το έγγραφο της Γενικής ∆ιεύθυνσης AGRI εκτιµά πως αξίζει να διερευνηθεί πώς µπορεί να αναπτυχθεί περαιτέρω µια ολοκληρωµένη και συνεκτική προσέγγιση για τη διαχείριση κινδύνων, η οποία συνδυάζει συµπληρωµατικά τις παρεµβάσεις σε επίπεδο ΕΕ µε τις στρατηγικές των κρατών µελών και τα µέσα του ιδιωτικού τοµέα.
«Ενώ οι αγρότες, ως επιχειρηµατίες, είναι τελικά υπεύθυνοι για το σχεδιασµό των δικών τους στρατηγικών στο αγρόκτηµα, είναι σηµαντικό να δηµιουργηθεί ένα κατάλληλο πλαίσιο για τον γεωργικό τοµέα ώστε να αντιµετωπίσει επιτυχώς τους κινδύνους και τις κρίσεις, µε στόχο την ενίσχυση της αντοχής του και, ταυτόχρονα, παρέχοντας τα σωστά κίνητρα για ιδιωτικές πρωτοβουλίες», αναφέρει το έγγραφο.
Όπως τονίζεται, η εγκατάσταση στη γεωργία συνεπάγεται υψηλό κίνδυνο µε µεγάλες κεφαλαιακές απαιτήσεις και αβέβαιο εισόδηµα, ως εκ τούτου θεωρείται ότι η ΚΑΠ θα πρέπει να συµβάλει στην άµβλυνση αυτού του κινδύνου κατά τα πρώτα έτη µετά την έναρξη µιας γεωργικής δραστηριότητας µε την απαραίτητη υποστήριξη µε έναν απλούστερο και καλύτερα στοχοθετηµένο τρόπο, όπως:
Σε κάθε περίπτωση, υπογραµµίζει το έγγραφο, η ΚΑΠ θα πρέπει να παρέχει ευελιξία στα κράτη για την ανάπτυξη εξατοµικευµένων συστηµάτων που να αντικατοπτρίζουν τις ειδικές ανάγκες των νέων γεωργών τους. Τέτοιου είδους συστήµατα θα µπορούσαν να περιλαµβάνουν υποστήριξη για ανάπτυξη δεξιοτήτων, γνώση, καινοτοµία, επιχειρηµατική ανάπτυξη και στήριξη των επενδύσεων. Για να αυξηθούν οι ευκαιρίες µάθησης στο εξωτερικό για νέους που ζουν σε αγροτική περιοχή, πρέπει να ενισχυθούν οι δυνατότητες ανταλλαγής Erasmus.
Θα ακολουθηθεί την άνοιξη µε µια λεπτοµερέστερη εκτίµηση των επιπτώσεων, η οποία θα συµπεριληφθεί σε νοµοθετικές προτάσεις κατά το δεύτερο εξάµηνο του επόµενου έτους
Το έγγραφο, που σκιαγραφεί τη µελλοντική κατεύθυνση της ΚΑΠ επισηµαίνει ότι το ισχύον σύστηµα βασίζεται σε λεπτοµερείς και όχι βασικές απαιτήσεις σε επίπεδο ΕΕ και χαρακτηρίζεται από αυστηρούς ελέγχους, κυρώσεις σε επίπεδο αγροκτήµατος εστιάζοντας στην επιβολή προστίµων και όχι αποτελεσµάτων. Στην κατεύθυνση αυτή, σύµφωνα µε το έγγραφο, το νέο µοντέλο θα επιτρέψει στα κράτη να σχεδιάσουν ένα µείγµα υποχρεωτικών και προαιρετικών µέτρων χρηµατοδοτούµενων από τον α’ και β’ πυλώνα για την επίτευξη περιβαλλοντικών και κλιµατικών στόχων, ενώ θα έχουν την ευελιξία αύξησης της στήριξης
Άµεσες ενισχύσεις ως 100.000 ευρώΣε σχέση µε τις άµεσες ενισχύσεις, εγκαταλείπεται η ιδέα εθνικής συγχρηµατοδότησης για τις άµεσες πληρωµές, καθώς όπως υποστηρίζεται ιδίως αν γινόταν προαιρετική, θα έθετε σε κίνδυνο την επί του παρόντος την οµαλή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς γεωργικών προϊόντων και τροφίµων. Συνεπώς, προτείνεται οι άµεσες πληρωµές να εξακολουθήσουν να χρηµατοδοτούνται σε επίπεδο ΕΕ, ενώ η ΚΑΠ θα µπορούσε:
- Να εισάγει µέγιστο ποσό άµεσης πληρωµής ανά δικαιούχο στην περιοχή από 60.000 έως 100.000 ευρώ.
- Να αυξήσει τη στήριξη των µικρότερων γεωργικών εκµεταλλεύσεων, ιδίως µέσω µιας αναδιανοµής.
- Να εστιάσει σε όσους εξαρτώνται από τη γεωργία για τη ζωή τους.
- Να συνεχίσει να µειώνει τη διαφορά των µέσων ποσοστών στήριξης µεταξύ των κρατών µελών, συµβάλλοντας στην ελαχιστοποίηση του χάσµατος Ανατολής και ∆ύσης.
Επένδυση σε αγροτικές αλυσίδες αξίας, κυκλική οικονομία
Η ΚΑΠ πρέπει να διαδραµατίσει σηµαντικότερο ρόλο βοηθώντας τους αγρότες να κερδίσουν περισσότερα χρήµατα από την αγορά, τονίζει το έγγραφο της Γ∆ AGRI, υποστηρίζοντας την ανάγκη αναδιάρθρωσης των γεωργικών εκµεταλλεύσεων µέσα από επενδύσεις για εκσυγχρονισµό, διαφοροποίηση και υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, όπως η γεωργία ακριβείας.
Επιπρόσθετα, το µείγµα πολιτικής που θα ακολουθηθεί δεν θα πρέπει να παραγνωρίζει αλλά αντίθετα να υποστηρίζει τις νέες και αναδυόµενες αγροτικές αλυσίδες αξίας, όπως η βιοοικονοµία και η κυκλική οικονοµία που προσφέρουν ευκαιρίες στους αγρότες να διαφοροποιήσουν τις επιχειρήσεις τους, να αντισταθµίσουν τους κινδύνους και να παράσχουν πρόσθετο εισόδηµα. Σύµφωνα µε το έγγραφο, η απόδοση της επενδυτικής στήριξης στο πλαίσιο της ΚΑΠ πρέπει:
- Να βελτιωθεί µε την καλύτερη ενοποίηση των επιχειρηµατικών συµβουλών και την προώθηση των συλλογικών επενδύσεων.
- Το σηµερινό κενό στις επενδύσεις στη γεωργία πρέπει να αντιµετωπιστεί, µέσω της µεγαλύτερης χρήσης καινοτόµων χρηµατοδοτικών µέσων που λαµβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες της γεωργίας καθώς και πιο ολοκληρωµένα έργα που συνδέουν διάφορα µέσα της ΕΕ (EFSI, ESIF), η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) µπορεί να δείξει το δρόµο.
∆ιαχείριση κινδύνων και µε µέσα του ιδιωτικού τοµέα
Οι αγρότες της ΕΕ αντιµετωπίζουν πολλούς τύπους κινδύνων που δεν µπορούν να διαχειριστούν µόνοι τους, είτε αυτοί προέρχονται από την αγορά (µεταβλητότητα τιµών), είτε την κλιµατική αλλαγή ή τις φυτοϋγειονοµικές κρίσεις.
Στην κατεύθυνση αυτή, το έγγραφο της Γενικής ∆ιεύθυνσης AGRI εκτιµά πως αξίζει να διερευνηθεί πώς µπορεί να αναπτυχθεί περαιτέρω µια ολοκληρωµένη και συνεκτική προσέγγιση για τη διαχείριση κινδύνων, η οποία συνδυάζει συµπληρωµατικά τις παρεµβάσεις σε επίπεδο ΕΕ µε τις στρατηγικές των κρατών µελών και τα µέσα του ιδιωτικού τοµέα.
«Ενώ οι αγρότες, ως επιχειρηµατίες, είναι τελικά υπεύθυνοι για το σχεδιασµό των δικών τους στρατηγικών στο αγρόκτηµα, είναι σηµαντικό να δηµιουργηθεί ένα κατάλληλο πλαίσιο για τον γεωργικό τοµέα ώστε να αντιµετωπίσει επιτυχώς τους κινδύνους και τις κρίσεις, µε στόχο την ενίσχυση της αντοχής του και, ταυτόχρονα, παρέχοντας τα σωστά κίνητρα για ιδιωτικές πρωτοβουλίες», αναφέρει το έγγραφο.
Αλλαγές σε φορολογικό, κληρονομικό δίκαιο για την ηλικιακή ανανέωση υπαίθρου
Νέο µείγµα πολιτικής από τις εθνικές κυβερνήσεις µε φορολογικά κίνητρα και αλλαγές στο κληρονοµικό δίκαιο προκειµένου να επιτευχθεί η ηλικιακή ανανέωση στον αγροτικό τοµέα και να αυξηθεί η κινητικότητα γης, προκρίνει η Γενική ∆ιεύθυνση Γεωργίας της ΕΕ. Προϋπόθεση βέβαια, όπως σηµειώνει το έγγραφο, τα κράτη-µέλη να αναγνωρίσουν ότι είναι σε θέση να προωθήσουν τέτοιου είδους δράσεις χρησιµοποιώντας τις εξουσίες τους για κίνητρα στον τοµέα της γης, της φορολογίας, του κληρονοµικού δικαίου ή του χωροταξικού σχεδιασµού.Όπως τονίζεται, η εγκατάσταση στη γεωργία συνεπάγεται υψηλό κίνδυνο µε µεγάλες κεφαλαιακές απαιτήσεις και αβέβαιο εισόδηµα, ως εκ τούτου θεωρείται ότι η ΚΑΠ θα πρέπει να συµβάλει στην άµβλυνση αυτού του κινδύνου κατά τα πρώτα έτη µετά την έναρξη µιας γεωργικής δραστηριότητας µε την απαραίτητη υποστήριξη µε έναν απλούστερο και καλύτερα στοχοθετηµένο τρόπο, όπως:
- Με µια απλοποιηµένη συµπληρωµατική πληρωµή για νεοεισερχοµένους (προσαρµοσµένη ανάλογα µε τις ειδικές ανάγκες των κρατών) ή/και ενίσχυση των τρεχουσών κατ’ αποκοπή πληρωµών.
- Η πρόσβαση σε χρηµατοπιστωτικά µέσα για τη στήριξη των γεωργικών επενδύσεων και του κεφαλαίου κίνησης θα πρέπει να προσαρµοστεί καλύτερα στις επενδυτικές ανάγκες και στα προφίλ κινδύνου των νεοεισερχοµένων.
Σε κάθε περίπτωση, υπογραµµίζει το έγγραφο, η ΚΑΠ θα πρέπει να παρέχει ευελιξία στα κράτη για την ανάπτυξη εξατοµικευµένων συστηµάτων που να αντικατοπτρίζουν τις ειδικές ανάγκες των νέων γεωργών τους. Τέτοιου είδους συστήµατα θα µπορούσαν να περιλαµβάνουν υποστήριξη για ανάπτυξη δεξιοτήτων, γνώση, καινοτοµία, επιχειρηµατική ανάπτυξη και στήριξη των επενδύσεων. Για να αυξηθούν οι ευκαιρίες µάθησης στο εξωτερικό για νέους που ζουν σε αγροτική περιοχή, πρέπει να ενισχυθούν οι δυνατότητες ανταλλαγής Erasmus.
