Αυτό ήταν ένα βασικό συμπέρασμα που προέκυψε από την ημερίδα του Φόρουμ Αγροδιατροφής – Βιομηχανίας και Τουρισμού που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 21 Νοεμβρίου στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Το συγκεκριμένο φόρουμ έχει θέσει ως στόχο να λειτουργήσει ως βασικό υποστηρικτικό εργαλείο για την επεξεργασία, τη διαμόρφωση και την υποβολή προτάσεων και θέσεων προς την πολιτεία, που θα συνδέσουν τον τουρισμό με τον πρωτογενή τομέα και τη μεταποιητική βιομηχανία, με αιχμή του δόρατος τη μεταποίηση στον αγροδιατροφικό τομέα.
Τέσσερα είναι τα βασικά σημεία στα οποία θα πρέπει να δοθεί βαρύτητα στο πλαίσιο της υλοποίησης του συγκεκριμένου εγχειρήματος, σύμφωνα με όσα τόνισε στην ομιλία του ο γενικός γραμματέας Βιομηχανίας, Ευστράτιος Ζαφείρης. Πρώτο σημείο που χρήζει προσοχής είναι η ανασυγκρότηση του παραγωγικού μοντέλου, το οποίο σύμφωνα και με όσα τονίστηκαν κατά τη διάρκεια της ημερίδας παρουσιάζει πολλά τρωτά σημεία. Δεύτερον, ο κ. Ζαφείρης τόνισε ότι η συζήτηση πάνω στην αναγκαία διασύνδεση των κλάδων αποκαλύπτει τα κενά που υπάρχουν στις σχεδιαζόμενες αλυσίδες αξίας και για τα οποία θα προκύψουν επιχειρηματικές πρωτοβουλίες κάλυψής τους. Περαιτέρω, ο ίδιος τόνισε ότι για να υπάρξουν αποτελέσματα θα πρέπει να ανακαλύψουμε τις δυνατότητες της χώρας μας και να τις προβάλουμε στο εξωτερικό. Το τελευταίο σημείο στο οποίο στάθηκε ο κ. Ζαφείρης αφορούσε τον χρονικό ορίζοντα υλοποίησης του έργου ο οποίος ξεπερνά το σύνηθες όριο της μίας τετραετίας, δηλαδή της μία κυβερνητικής θητείας, και απαιτεί τη προσπάθεια εξασφάλισης μίας βάσης εθνικής συνεννόησης.
Στην ομιλία του ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιάννης Δραγασάκης, ο οποίος παρευρέθηκε στην εκδήλωση, τόνισε ότι είναι κρίσιμο να καταλήξουμε σε ένα σχέδιο δράσεων και παραγωγικών διασυνδέσεων και ακολουθώντας το παράδειγμα των Ιταλών να καταστήσουμε την εγχώρια παραγωγή βασικό προμηθευτή του τουρισμού μας. Ενδεικτικά, ανάφερε ότι στη γειτονική χώρα το 70% του τουρισμού στηρίζεται στην εγχώρια παραγωγή, ενώ στη χώρα μας αντιπροσωπεύει μόλις το 30%, αν και τα τελευταία χρόνια έχει αναπληρωθεί μεγάλο μέρος του χαμένου εδάφους.
Ο ίδιος επισήμανε ότι σκοπός του Φόρουμ είναι να εκπονήσει ένα Σχέδιο Δράσης για να δημιουργηθούν οριζόντιες και κάθετες αλυσίδες αξίας, που θα συνδέουν το τουριστικό προϊόν της χώρας με της βαθμίδες της ελληνικής παραγωγής στον τομέα της Αγροδιατροφής, αλλά και σε της τομείς της μεταποίησης (ιματισμός, εξοπλισμός ξενοδοχειακών μονάδων και καταλυμάτων κ.ά.), με στόχο:
- Tη δημιουργία διεθνώς αναγνωρισμένου ονόματος/σήματος (branding) και υψηλής ποιότητας, εγχώριας προστιθέμενης αξίας τουριστικού προϊόντος (π.χ ελληνικό πρωινό),
- Tην ανάπτυξη της εξωστρέφειας και της υποκατάστασης εισαγωγών,
- Tη δημιουργία και οργάνωση σύγχρονων συνεργατικών σχημάτων που μπορούν να συνδέσουν αποτελεσματικά την ελληνική παραγωγή με την τουριστική αγορά,
- Tη δημιουργία νέων δυναμικών και σταθερών θέσεων εργασίας,
- Tην ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης, στη λογική της «έξυπνης εξειδίκευσης» μέσα από την ανάδειξη και αξιοποίηση των τοπικών πλεονεκτημάτων και δυνατοτήτων των προϊόντων κάθε περιοχής.
Ο Βαγγέλης Αποστόλου που επίσης παρευρέθη επισήμανε ότι: «Ο στόχος που θέτει το Φόρουμ είναι ένας από τους βασικούς στόχους του στρατηγικού σχεδίου του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, που δεν είναι άλλος από την επαρκή κάλυψη των αγροδιατροφικών αναγκών τόσο των μόνιμων κατοίκων της χώρας όσο και των επισκεπτών της. Βασική προϋπόθεση για να προχωρήσει αυτό το σχέδιο είναι η εξασφάλιση μίας κρίσιμης μάζας προϊόντων, στοιχείο που μπορεί να εξασφαλιστεί κυρίως μέσω του συνεργατισμού και του να γίνει κανόνας η παραγωγή υγιεινών και καινοτομικών προϊόντων από το χωράφι μέχρι το ράφι των εμπορικών καταστημάτων».
Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης Αλέξης Χαρίτσης αφού στάθηκε στη σημασία του αγροδιατροφικού τομέα και της σύνδεσης με τον τουρισμό εστίασε στις δράσεις του υπουργείου προς την κατεύθυνση αυτή. Όπως είπε, μέσω του αναπτυξιακού νόμου επιδοτούνται επενδυτικά σχέδια ύψους 400 εκατ. ευρώ, ενώ μέσω του ΕΣΠΑ ξεχωρίζουν οι δράσεις για το ελληνικό σήμα των προϊόντων αγροδιατροφής προϋπολογισμού 25 εκατ. ευρώ αλλά και αυτής της ίδρυσης νέων επιχειρήσεων ύψους 120 εκατ. ευρώ.
Χαρτογράφηση της υφιστάμενης κατάστασης
Στο πλαίσιο της ημερίδας παρουσιάστηκε το έργο της πρώτης ομάδας εργασίας του Φόρουμ, δηλαδή η χαρτογράφηση της υφιστάμενης κατάστασης. Σύμφωνα με τα στοιχείατης έρευνας της PWC που παρουσιάστηκαν στο φόρουμ το 59,8% των ξενοδοχείων διαθέτει εστιατόρια από τα οποία αντλούν το 44,6% των εσόδων τους. Τα νωπά προϊόντα προτιμώνται κυρίως από τα πιο πολυτελή ξενοδοχεία. Το ποσοστό των προϊόντων που προμηθεύονται από τους εγχώριους παραγωγούς είναι σχετικά μικρό καθώς καταγράφεται αδυναμία στην κάλυψη της γκάμας των προϊόντων που χρειάζονται οι ξενοδοχειακές μονάδες, αδυναμία κάλυψης της ζήτησης (ποσότητες), υψηλότερο κόστος σε σχέση με τα προϊόντα εξαγωγής και αναποτελεσματική συνεργασία με τους παραγωγούς, πάντα κατά δήλωση των ιδιόκτητων καταλυμάτων που συμμετείχαν στην έρευνα. Τα στοιχεία αυτά αποκαλύπτουν σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης για τον κλάδο της πρωτογενούς παραγωγής.
Περαιτέρω, η χαρτογράφηση της κατάστασης δείχνει μία αναντιστοιχία μεταξύ του χώρου παραγωγής των αγροτικών προϊόντων και των βασικών τουριστικών περιοχών. Έτσι ενώ η παραγωγή των προϊόντων γίνεται κυρίως από τη Θεσσαλία και πάνω, οι κύριες τουριστικές περιοχές καλύπτουν τις νότιες περιοχές της χώρας, και κυρίως τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου και την Κρήτης.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας τα σημεία που θα πρέπει να δοθεί άμεσα βαρύτητα ώστε να ξεμπλοκάρει η διασύνδεση μεταξύ των κλάδων είναι η εκπαίδευση, καθώς δεν υπάρχουν αρκετά στελέχη εκπαιδευμένα σε κρίσιμες για την παραγωγική διασύνδεση ειδικότητες. Να αντιμετωπιστεί η έλλειψη ενός σχεδίου ολοκληρωμένης προβολής. Όπως αναφέρθηκε στο πλαίσιο της εκδήλωσης ο ανταγωνισμός μεταξύ των παραγόντων της αγοράς δυσχεραίνει τη χάραξη μίας κοινής στρατηγικής προβολής. Να δοθεί βάρος στην έρευνα και την ανάπτυξη για τη διαφοροποίηση του εκάστοτε προϊόντος, κάτι το οποίο οι επιχειρήσεις το θεωρούν πολυτέλεια στη δεδομένη χρονική στιγμή υποδεικνύοντας ότι το κράτος θα πρέπει να προχωρήσει στις απαραίτητες ενέργειες. Και τέλος το θέμα των υποδομών, με τις διαπιστωμένες ελλείψεις αφορούν τους χώρους αποθήκευσης κυρίως στα νησιά, την έλλειψη στο επίπεδο των μεταφορών αλλά και στη λειτουργία κέντρων logistics.
Η συμβολαιακή γεωργία σε ρόλο διευκολυντή
Η σημασία της συμβολαιακής γεωργίας στην προώθηση των σχεδιαζόμενων συνεργειών τονίστηκε επανειλημμένως στο πλαίσιο της ημερίδας. Ο Γιάννης Χανιωτάκης από τη Διεύθυνση αγροτικού τομέα της Τράπεζας Πειραιώς από τη θέση του ομιλητή επισήμανε τα μέσα συμβολής του τραπεζικού συστήματος: «Προφανώς μέσα σε αυτή τη διασύνδεση πρωταγωνιστής δεν είναι η τράπεζα, όμως η τράπεζα μέσα από ένα παράδειγμα πραγματικής ιστορίας που θέλω να σας αναφέρω νομίζω ότι μπορεί να παίξει ένα ρόλο διευκολυντή. Η ιστορία αφορά των Κλάους και τη Ναταλία, δύο εργαζόμενους σε μεγάλες εταιρείες Γερμανούς που επισκέφθηκαν για το ταξίδι του μέλιτος την Ελούντα. Τα μεσημέρια μετά το μπάνιο τους, τους άρεσε να κάθονται στην πισίνα του πολυτελούς ξενοδοχείου όπου διέμεναν και απολαμβάνουν ένα ποτήρι δροσερό κρητικό κρασί και την ελληνική τους σαλάτα. Δεν χρειάστηκε να αναρωτηθούν ποτέ γιατί είχε διαφορετική γεύση σε σχέση με τις άλλες χωριάτικές σαλάτες, καθώς οι σερβιτόροι επιδιώκοντας να μετατρέψουν αυτό το απλό γεύμα σε εμπειρία τους είχαν μιλήσει για τα εξαιρετικά συστατικά της. Το ελαιόλαδο της κρητικής εταιρείας Terra Creta ήταν ένας από τους βασικούς πρωταγωνιστές της γευστικής εμπειρίας. Ο Κλάους και τη Ναταλία ήταν ενημερωμένοι ότι πρόκειται για ένα πιστοποιημένο προϊόν που παράγεται από επιλεγμένους παραγωγούς στο Κολυμπάρι Χανιών. έμαθαν επίσης ότι το ξενοδοχείο συμμετέχοντας το πρόγραμμα συμβολαιακής τραπεζικής προμηθευόταν το ελαιόλαδο από την εταιρεία και τους τοπικούς παραγωγούς. Αναχωρώντας για την πατρίδα τους φρόντισαν να προμηθευτούν μερικές συσκευασίες και να γίνουν followers της εταιρείας στα social media. Λίγους μήνες μετά απευθύνθηκαν μέσω e-mail στην Terra Creta για να ρωτήσουν σε ποια σημεία λιανικής πώλησης θα μπορούσαν να προμηθευτούν τα προϊόντα της στην Φρανκφούρτη. Φυσικά για να γίνει όλο αυτό είχε ακολουθηθεί μία συντονισμένη δράση όλων των παραγόντων που εμπλέκονταν στην αλυσίδα αξίας. Ένα χρόνο πριν το τοπικό κατάστημα αγροτικών εφοδίων στο Κολυμπάρι είχε προμηθευτεί τα λιπάσματα μέσω του προγράμματος συμβολαιακής αγροεφοδίων από την προμηθεύτρια εταιρεία του, επιτυγχάνοντας τιμές τοις μετρητοίς. Το κεφάλαιο κίνησης του λειτουργούσε μέσω αυτοματοποιημένου συστήματος της τράπεζας και εκτελούσε τις παραγγελίες του ενώ παράλληλα διοχέτευε τις εισπράξει του μέσω POS σε αυτό για να του μειώσει περαιτέρω το κόστος. Ο παραγωγός έχοντας υπογράψει το συμβόλαιο με την Terra Creta είχε λάβει ήδη από την τράπεζα Πειραιώς την κάρτα συμβολαιακής γεωργίας, έτσι μπορούσε όποτε χρειάζονταν να προμηθεύεται τα εφόδια του από το κατάστημα συνεργασίας του με τις καλύτερες τιμές αφού με την κάρτα ήταν σαν να πλήρωνε τοις μετρητοίς. Παράλληλα, γνωρίζοντας τις τιμές που είχε συμφωνήσει μπορούσε να κάνει τον οικονομικό προϋπολογισμό του και να γνωρίζει τα έσοδά του. Τον Δεκέμβριο παρέδωσε στην εταιρεία το λάδι του και αμέσως τις επόμενες ημέρες είδε στον λογαριασμό του το κέρδος του καθώς είχε ήδη πληρωθεί η οφειλή του στην κάρτα. Στην τράπεζα Πειραιώς πιστεύουμε ότι οι μεγάλες αλλαγές που μπορούν να δώσουν προστιθέμενη αξία στην ελληνική αγροδιατροφή απαιτούν ένα διαφορετικό τρόπο προσέγγισης που δημιουργεί τομές».
Ακολουθεί ολόκληρη η ομιλία του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Βαγγέλη Αποστόλου στο Φόρουμ Αγροδιατροφής Βιομηχανίας και Τουρισμού:
«Εκδηλώσεις σαν τη σημερινή είναι πολύ σημαντικές για μας, γιατί υπηρετούν ένας από τους βασικότερους στόχους του στρατηγικού μας σχεδίου για το αγροδιατροφικό σύμπλεγμα της χώρας μας, που είναι η επαρκής κάλυψη των διατροφικών αναγκών των κατοίκων και των επισκεπτών μας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ στο εμπορικό ισοζύγιο των αγροτικών προϊόντων έχουμε ένα έλλειμμα που έπεσε από τα 2 δις το 2014 στα 480 εκατ. το 2016 και τείνει το 2017 προς ισοσκελισμό, στα τρόφιμα εξακολουθεί να κινείται στα ίδια επίπεδα με έλλειμμα γύρω στο 1 δις.
Κι αυτό δεν εμφανίζεται γιατί έρχεται ο τομέας των φρούτων και των λαχανικών και τον υπερκαλύπτει με τις εξαγωγές του να φτάνουν στα 2 δις.
Γι αυτό πιστεύω ότι η σημερινή εκδήλωση μπορεί να ανοίξει και να διευρύνει τον κοινό τόπο προβληματισμού γύρω από τις δυνατότητες και τα προβλήματα του αγροδιατροφικού τομέα στη σχέση του τόσο με τον τουρισμό όσο και με τη βιομηχανία. Διότι αυτά τα τρία πράγματα, αν θέλουμε να τα πάμε μπροστά, θα πρέπει να τα δούμε και αλληλένδετα.
Θα μπορούσε βέβαια κανείς να υποθέσει ότι εν μέσω της οικονομικής και δημοσιονομικής κρίσης όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και γενικότερα στην Ευρώπη και στον κόσμο, τέτοιου είδους θέματα θα περνούσαν σε δεύτερη μοίρα.
Όμως εκείνο που διαπιστώνουμε είναι ότι, παρά τις δυσκολίες, οι άνθρωποι όχι μόνο κινούνται –30 εκατ. ήλθαν φέτος στην Ελλάδα– αλλά και αναζητούν ποιοτικά προϊόντα με υψηλή θρεπτική αξία και εναλλακτικές μορφές ψυχαγωγίας και ξεκούρασης.
Κι εμείς στην Ελλάδα, έχοντας μια παράδοση ιδιαίτερα πλούσια σ΄ αυτές τις παραμέτρους μπορούμε να την ικανοποιήσουμε.
Κατ΄ αρχήν οι διατροφικές συνήθειες του Έλληνα συνδέονταν πάντα µε τη θρησκευτική και λαϊκή παράδοση και εν γένει την πολιτισμική του κληρονομιά.
Την διατήρηση και ανάδειξη αυτής της κληρονομιάς μπορεί να υποστηρίξει ο γαστρονομικός τουρισμός, αυτή η ειδική μορφή αγροτουρισµού, που προτείνει στον επισκέπτη να ακολουθήσει µία προσεκτικά επιλεγμένη διαδρομή, να δοκιμάσει τις παραδοσιακές γεύσεις της περιοχής, να γευτεί τα τοπικά κρασιά, να περιηγηθεί σε παραδοσιακούς οικισµούς και αρχαιολογικούς χώρους.
Όμως κάθε προϊόν, για να αποκτήσει υπολογίσιμη οικονομική αξία θα πρέπει να υπηρετεί μια σειρά από προϋποθέσεις:
Πρώτον μια κρίσιμη μάζα, που μπορεί να εξασφαλιστεί μόνον αν υπάρχει συντονισμός και συνεργατισμός.
Δεύτερον η παραγωγή ποιοτικών και υγιεινών προϊόντων να γίνει κανόνας.
Τρίτον να εισάγουμε την καινοτομία από την πρώτη στιγμή της παραγωγικής διαδικασίας μέχρι τη μεταποίηση και το marketing.
Κάθε περιοχή της χώρας μας έχει μια διαφορετικότητα. Πρέπει αυτή τη διαφορετικότητά στα αγροδιατροφικά προϊόντα να την αναδείξουμε, να την προβάλουμε, να την στηρίξουμε.
Να την εντάξουμε στον γαστρονομικό τουρισμό, μέσα στο γενικότερο πλαίσιο του εναλλακτικού τουρισμού. Δηλαδή κάθε περιοχή να γίνει γαστρονομικός προορισμός.
Παραλάβαμε τη διακυβέρνηση της χώρας με τον αγροτικό χώρο να έχει ως βασική επιδίωξη στη στρατηγική του, την απορρόφηση των κοινοτικών πόρων, που κι αυτές δεν γίνονταν σωστά, αφού βρεθήκαμε μπροστά σε πρόστιμα και καταλογισμούς που έφταναν περίπου στα 3 δις, δηλαδή κοντά στο ύψος των ετήσιων κοινοτικών εισροών.
Βασικός στόχος για μας ήταν να ξαναβάλουμε την ελληνική ύπαιθρο, την αγροτική οικονομία, στο παιχνίδι.
Εκτιμούσαμε ότι δεν νοείται ανάκαμψη και ανάπτυξη της χώρας, αν δεν εστιάσουμε, δεν βασιστούμε στην παραγωγική ύπαιθρο, την αγροδιατροφική παραγωγή, τις προτάσεις εναλλακτικού τουρισμού της ελληνικής υπαίθρου, με συστηματική και επίμονη δουλειά συνέργεια παραγωγών, επιχειρηματιών, θεσμών και φορέων να κάνουμε σημαντικά πράγματα.
Κι αυτή η αντίληψή μας βρήκε μεγάλη ανταπόκριση στα περιφερειακά αναπτυξιακά συνέδρια. Η ανασυγκρότηση του Αγροτικού Χώρου της Ελλάδας με βάση ένα σύγχρονο παραγωγικό μοντέλο αγροτικής ανάπτυξης, ο προσανατολισμός του με βάση τις ανάγκες και απαιτήσεις των αγορών και η δημιουργία εργαλείων στήριξής του, αποτέλεσαν κύριες προτεραιότητες στις συζητήσεις .
Ο αγροτικός τομέας μπήκε ψηλά στην οικονομική και πολιτική ατζέντα γιατί έχει σημαντική δυναμική κυρίως ως προς τα επώνυμα αγροτικά προϊόντα, φυτικής και ζωικής προέλευσης, με την ποιότητά τους να είναι αναγνωρισμένη σε όλο τον κόσμο.
Τα παραδοσιακά προϊόντα, τα προϊόντα ονομασίας προέλευσης και γεωγραφικής ένδειξης πρέπει να έχουν καλύτερη διασύνδεση με τον κλάδο του τουρισμού . Κι αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί με:
1)Την ενεργοποίηση όλου του ελεγκτικού μηχανισμού για την αντιμετώπιση των ελληνοποιήσεων προϊόντων π.χ. γάλακτος, κρέατος, αυγών, πατάτας, ώστε το ποσοστό των ελληνικών προϊόντων που καταναλώνεται στον κλάδο του τουρισμού να αυξηθεί.
Τελευταία κάναμε ένα σημαντικό βήμα προς αυτή τη κατεύθυνση με την θέσπιση της υποχρεωτική αναγραφή στις συσκευασίες των γαλακτοκομικών προϊόντων της χώρας αρμέγματος και στις ταμειακές μηχανές των χώρων πώλησης της χώρας προέλευσης του κρέατος.
2)Τη διαμόρφωση ενός δικτύου προμήθειας μέσω ομάδων παραγωγών και συνεταιρισμών που θα λαμβάνει υπόψη τις τοπικές δυνατότητες παραγωγής, αντικατάστασης της ζήτησης των προϊόντων και θα στηρίζεται κατά κύριο λόγω στην διασύνδεση των τοπικών παραγωγών αγροτικών προϊόντων με τη προμήθεια των ξενοδοχείων.
3)Την ενίσχυση της προώθησης των ελληνικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές μέσα από συγκεκριμένες
χρηματοδοτήσεις που το 2017 θα ξεπεράσουν τα 160 εκατ. ευρώ . Κι αυτό ήδη έχει αποτυπωθεί εντυπωσιακά στην αύξηση των εξαγωγών.
Μάχες όμως δίνουμε και για την υπεράσπιση των προϊόντων μας από επιθέσεις χρήσης της ελληνικής ονομασίας σε μαϊμού προϊόντα από τρίτες χώρες και δυστυχώς τελευταία και από χώρες της Ε.Ε., όπως συμβαίνει με το γιαούρτι από πλευράς της Τσεχίας.
Στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων πιστεύουμε και το έχουμε κάνει κοινή αντίληψη, ότι η παραγωγική ύπαιθρος μπορεί να ανταποκριθεί στη πρόκληση κάλυψης των διατροφικών αναγκών της χώρας μας. Υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα σε κάθε περιοχή δυνατότητες για παραγωγή προϊόντων καθαρών υγιεινών και ποιοτικών.
Και είναι αλήθεια ότι οι παραγωγοί και οι επιχειρηματίες του αγροδιατροφικού τομέα της νησιωτικής Ελλάδας, έχουν ήδη δείξει αξιοθαύμαστα αντανακλαστικά και αντιλήφθηκαν χωρίς να χάσουν πολύ χρόνο, ότι παράλληλα με τον τουρισμό που αναπτυσσόταν, η ελληνική γη μπορεί να παράξει πραγματικούς θησαυρούς, γεύσεις και αρώματα με μνήμες χιλιάδων χρόνων.
Αντίστοιχα οι παραγωγοί της ηπειρωτικής Ελλάδας, σε μεγαλύτερη κλίμακα, σε πιο εκτατικές θα μπορούσαμε να πούμε καλλιέργειες, αντιληφθήκαν κι αυτοί με τον καλύτερο τρόπο, τον πυρήνα των σύγχρονων αγροδιατροφικών αξιώσεων που λέει ότι η υγιεινή διατροφή βρίσκεται στα προϊόντα με ιστορική μνήμη, ότι η παράδοση έχει επανέλθει αποφασιστικά στο προσκήνιο των διατροφικών και οικονομικών αξιών.
Χρειάζονται λοιπόν συνέργειες παντού, ανάμεσα στον παραγωγό, την τουριστική μονάδα και τον επιχειρηματία που δραστηριοποιείται στον τομέα της αγροδιατροφής με γνώμονα την ποιότητα σε όλα τα επίπεδα.
Σας ευχαριστώ.»
