Laurent Audeguin,(Διευθυντής Έρευνας & Ανάπτυξης IFV, ειδικός στην Αμπελογραφία)Πώς μπορεί η κλωνική επιλογή να βοηθήσει τους αμπελοκαλλιεργητές; Η κλωνική επιλογή παρέχει υλικό απαλλαγμένο από τις πιο σοβαρές ιογενείς ασθένειες και πιστοποιημένες αγρονομικές και οινολογικές αναφορές. Για τον αμπελουργό, η χρήση επιλεγμένου υλικού μέσω κλωνικής επιλογής αποτελεί εγγύηση για την καλλιέργεια υγιών φυτών για δεκαετίες.
Ποιες είναι οι βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις για τον οινοπαραγωγό κλάδο μιας χώρας εάν έχει δημιουργήσει ή δημιουργεί τη δική του κλωνική επιλογή; Η κλωνική επιλογή είναι μια μακρόχρονη διαδικασία, με διαφορετικά επίπεδα συμμετοχής: Η επιλογή φυτού αμπέλου σε παλιό αμπελώνα απαιτεί δεξιότητες αμπελογραφίας, υγειονομικής επιλογής (ELISA, RT PCR και ευρετηρίαση) και αγρονομικής επιλογής στην περιοχή προέλευσης. Η όλη διαδικασία διαρκεί 12 χρόνια. Δεν είναι εύκολο να καθορίσουμε το κόστος αλλά είναι δεκάδες χιλιάδες ευρώ για ζεύγος νέων κλώνων ανά ποικιλία
Πιστεύετε ότι η δημιουργία εθνικής κλωνικής επιλογής πρέπει να είναι μια διαδικασία αποκλειστικά και μόνο για τις κρατικές αρχές; Για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις; Για τη συνεργασία κρατικών και ιδιωτικών επιχειρήσεων; Στη Γαλλία, η κλωνική επιλογή γίνεται υπό την αιγίδα του INRA και του IFV, δύο δημόσιων οργανισμών. Αλλά, όταν υπάρχει εταιρική σχέση μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, όπως στην Ελλάδα με την VNB, αυτό φέρνει ανάδραση και επιταχύνει τη διαδικασία της επιλογής και του πολλαπλασιασμού
Θεωρείτε ότι οι ελληνικές ποικιλίες έχουν θέση στους αμπελώνες ανά τον κόσμο; Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για έναν αμπελοκαλλιεργητή από τον Νέο Κόσμο να καλλιεργήσει ελληνική ποικιλία; Σίγουρα είναι εύκολο! Ήδη βλέπουμε το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις ελληνικές ποικιλίες στον Νέο Κόσμο. Στην Αυστραλία, όπου ζουν πολλοί άνθρωποι ελληνικής καταγωγής, αλλά επίσης στην Καλιφόρνια και στη Ν. Αφρική. Ορισμένες ελληνικές ποικιλίες έχουν καλή φήμη όπως το Αγιωργίτικο, το Ασύρτικο, το Ξινόμαυρο.
Jean-Michel Boursiquot (Ειδικός Αμπελογραφίας)Τι έχετε να πείτε για τις ποικιλίες στην Ελλάδα, υπάρχει κάτι διαφορετικό ή ιδιαίτερο που μπορείτε να αναφέρετε; Κάθε αμπελοπαραγωγός χώρα όπου ήταν παρούσα ή σε αυτοφυή άγρια μορφή του ιού Vitis vinifera που ονομάζεται sylvestris, έχει τις ιδιομορφίες της. Η Ελλάδα, λόγω της ιστορίας και της γεωγραφίας της, προσφέρει διαφορετικούς αμπελώνες, που είναι αποτέλεσμα των πολυάριθμων ανταλλαγών και πολλαπλών επιρροών. Ορισμένες από τις ποικιλίες είναι πιθανώς πολύ παλιές, άλλες έχουν εξαιρετικά σημαντικό ποιοτικό δυναμικό ή έχουν πολύ ενδιαφέροντα χαρακτήρα προσαρμογής σήμερα, κυρίως σε σχέση με την αλλαγή του κλίματος
Πόσες ποικιλίες θα μπορούσαν να υπάρχουν στους ελληνικούς αμπελώνες; Δύσκολη απάντηση αλλά είναι πιθανόν να υπάρχουν μεταξύ 600 και 800. Για ορισμένες έχουμε ελάχιστα στοιχεία ή δεν έχουν καταγραφεί σωστά ή είναι ακόμα άγνωστες
Πόσο σημαντική είναι η μελέτη του γενετικού δυναμικού των ελληνικών ποικιλιών;Εκ του γεγονότος της στρατηγικής θέσης της Ελλάδας στην ιστορία της αμπελουργίας και της εξέλιξής της στη Μεσόγειο, μια ενδελεχής γενετική μελέτη θα μας επέτρεπε να γνωρίσουμε και να κατανοήσουμε τη διάδοση και την εξέλιξη της αμπέλου και την καταγωγή των ποικιλιών. Για το μέλλον, και από την άποψη της βελτίωσης και της αναπαραγωγής, αυτές οι γνώσεις μπορεί να είναι εξαιρετικά σχετικές και ενδιαφέρουσες.
Αν θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα πρόγραμμα για τον εντοπισμό και την έρευνα όλων των ελληνικών ποικιλιών, θα μπορούσε να είναι πραγματοποιήσιμο και πώς
Θα ήταν ένα πρόγραμμα εντελώς συναρπαστικό και πιστεύω απαραίτητο σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη της γνώσης της διατήρησης της αμπελουργικής κληρονομιάς. Ένα τέτοιο έργο θα απαιτούσε έγκαιρη εγγραφή –τουλάχιστον δέκα χρόνια– και θα πρέπει να βασίζεται στη δημιουργία ενός δικτύου συνεργατών και εναλλακτικών σημείων μετάδοσης με τη στήριξη και τη συνεργασία των συναδέλφων και επιστημόνων από άλλες ευρωπαϊκές χώρες και κυρίως τη Γαλλία. Νομίζω ότι αυτό θα πρέπει να βασιστεί σε εθνική αλλά και ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, ακόμα και διεθνή, γιατί πρόκειται για μια κληρονομιά που αφορά το σύνολο της αμπελουργικής κοινότητας
Thierry Lacombe (Ειδικός Αμπελογραφίας)Πόσα διαφορετικά επιστημονικά πεδία πρέπει να συνεργαστούν για να δημιουργήσετε κλωνική επιλογή και γιατί
Πράγματι η κλωνική επιλογή οφείλει να αποταθεί σε διαφορετικές επιστημονικές ειδικότητες. Η αμπελογραφία (αναγνώριση των ποικιλιών σταφυλιών) εμπλέκεται ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των φάσεων της εξερεύνησης-στους αμπελώνες. Η κλωνική επιλογή άπτεται σε πρώτο χρόνο της υγειονομικής πλευράς για την ανίχνευση της ενδεχόμενης παρουσίας ιών και απαιτεί τη χρήση διαφορετικών μεθόδων διάγνωσης. Απαιτείται επίσης μια επιστημονική ιολογική παρακολούθηση. Τέλος, ο χαρακτηρισμός των κλώνων σε αγρονομικό και τεχνολογικό επίπεδο απαιτεί τη συνεργασία εμπειρογνωμόνων στην αγρονομία και την οινολογία. Και στο εγγύς μέλλον, μπορούμε να σκεφτούμε ότι η γονιδιωματική θα είναι ένα βασικό εργαλείο για την αξιοπιστία και την επιτάχυνση της διαδικασίας.
Πιστεύετε ότι η κλωνική επιλογή μπορεί να επιδράσει θετικά από την άποψη της προστασίας της βιοποικιλότητας; Είναι προφανές ότι κάθε ενέργεια επιλογής μπορεί ενδεχομένως να έχει αρνητικό αντίκτυπο σε θέματα βιοποικιλότητας. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο να συμπληρωθεί η κλωνική επιλογή με την καθιέρωση των θερμοκηπίων κλώνων. Αυτά τα θερμοκήπια στοχεύουν στη διατήρηση της γενετικής κληρονομιάς των παραγόμενων ποικιλιών σταφυλιού. Προς ενημέρωσή σας, περισσότεροι από 25.000 κλώνοι διασώζονται σήμερα στη Γαλλία σε διάφορα περιφερειακά θερμοκήπια. Ο ίδιος τύπος λειτουργίας αναμένεται στο επίπεδο των ελληνικών αμπελώνων
Ποια είναι η σημασία της ύπαρξης εθνικής κλωνικής επιλογής στη σύγχρονη εποχή της παγκόσμιας οινοποιίας; Σε παγκόσμιο επίπεδο, η κλωνική επιλογή επέτρεψε με σημαντικό τρόπο την εξυγίανση μιας καθόλου αμελητέας ποσότητας αμπελώνων. Η συντριπτική πλειοψηφία των αμπελοπαραγωγών χωρών ενεπλάκη σε αυτή τη διαδικασία. Αυτό το είδος επιλογής φέρνει σημαντικές εγγυήσεις σε ό,τι αφορά την υγειονομική πλευρά και την ανιχνευσιμότητα του φυτικού υλικού. Αλλά αυτή η διαδικασία επιτρέπει επίσης να προταθεί μια σειρά κλώνων, αντιπροσωπευτικών της γενετικής ποικιλότητας κάθε ποικιλίας σταφυλιού και είναι σε θέση να ικανοποιήσει τις διαφορετικές ανάγκες της αμπελουργίας. Η κλωνική επιλογή έχει εξελικτικό χαρακτήρα και εναπόκειται στην αμπελουργία να καθορίσει τις προτεραιότητες.
Pascal Bloy (Διευθυντής Τμήματος Παραγωγής)Ποια είναι η σχέση μεταξύ της κλωνικής επιλογής και του φαινομένου του θερμοκηπίου; Πολλοί επιστήμονες τώρα μιλούν για τον «Τρύγο του Ιουνίου» σε εύκρατες και θερμές περιοχές; Πιστεύετε ότι η κλωνική επιλογή μπορεί να συμβάλει σε τέτοιες ιδέες ή πρόκειται απολύτως για ποσότητα εναντίον της ποιότητας. Μέσω της κλωνικής επιλογής, απλά προσπαθούμε να επιτύχουμε το καλύτερο από τη φυσική ποικιλότητα των ποικιλιών μας. Η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη είναι πραγματικά ανησυχητική. Αναζητούμε κλώνους που ωριμάζουν λίγο αργότερα. Αλλά, με τις ελληνικές ποικιλίες, επίσης αναζητούμε καλύτερη προσαρμογή στην καλοκαιρινή ζέστη και τις μεγάλες περιόδους ξηρασίας. Η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της αμπελουργίας
Σε χώρες όπως η Ελλάδα, με το συνολικό υλικό αμπέλου μόνο υπό τυπικό καθεστώς, τι θα θεωρούσατε ως πρώτο βήμα για να επιτευχθεί άμεσα η κλωνική επιλογή; Γιατί το πιστεύετε; Η στρατηγική είναι να προχωρήσουμε βήμα βήμα, εγκαθιστώντας σε πρώτο χρόνο τα διαφορετικά μητρικά φυτά, τα οποία πρέπει να προστατεύονται σε απομονωμένη τοποθεσία. Η Hellenifera, η εταιρεία που συστήσαμε με την VBN, θα ασχοληθεί με αυτό το βήμα. Στη συνέχεια, και όσο πιο γρήγορα μπορούμε, θα ξεκινήσει την παραγωγή φυτών για τους τοπικούς οινοπαραγωγούς
Φυτοϋγειονομική κατάσταση υλικού ελληνικών ποικιλιών: Τι ιούς βρίσκουμε συχνότερα και τι διαφορές προκαλούν στην ποιότητα και την ποσότητα μεταξύ ενός μολυσμένου κλώνου και ενός υγιούς κλώνου; Ποια είναι η υγειονομική κατάσταση των ελληνικών αμπελώνων; Η υγειονομική κατάσταση του ελληνικού αμπελώνα έχει πολλές αντιθέσεις. Σύμφωνα με τις ποικιλίες και τις γεωγραφικές περιοχές που εξετάστηκαν, η παρουσία ιών μπορεί να είναι εξαιρετικά μεταβλητή. Για παράδειγμα, 100% των κλώνων Αγιωργίτικου που ελέγχθηκαν ήταν φορείς του ιού του καρουλιάσματος των φύλλων παρά το γεγονός ότι έγινε οπτική προεπιλογή. Αντίθετα το Ασύρτικο παρουσιάζει μια συνολικά ικανοποιητική υγειονομική κατάσταση, δεδομένου ότι το 73% των κλώνων που ελέγχθηκαν βρέθηκαν να είναι απαλλαγμένοι από κύριες ασθένειες. Το Ξινόμαυρο και το Μοσχοφίλερο καταλαμβάνουν, εν τω μεταξύ, μια ενδιάμεση θέση με αντίστοιχα 42% και 33% υγιών ελεγμένων φυτών. Το κύριο πρόβλημα του ελληνικού αμπελώνα που φαίνεται να είναι η ιογενής λοίμωξη του καρουλιάσματος των φύλλων (περίπου 60% θετικές δοκιμές) και, στη συνέχεια, ο ιός του ριπιδωτού φύλλου της αμπέλου, φαίνεται
να εμφανίζεται λιγότερο συχνά (περίπου 10% θετικές δοκιμές). Ο ιός του ριπιδωτού φύλλου της αμπέλου είναι μια σοβαρή ιογενής λοίμωξη με έντονες επιπτώσεις στην παραγωγή που μειώνει τη διάρκεια ζωής των μολυσμένων αγροτεμαχίων. Το καρούλιασμα των φύλλων έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα του σταφυλιού. Παρεμποδίζοντας τη φωτοσύνθεση, καθυστερεί και διαταράσσει την ωρίμανση του σταφυλιού (μειωμένη περιεκτικότητα σε σάκχαρα και ανθοκυανίνες). Για ορισμένες ποικιλίες σταφυλιών (κυρίως του Αγιωργίτικου), επιβάλλεται η εξυγίανση.
Είναι δυνατή η εξυγίανση, πώς γίνεται και πόσος χρόνος απαιτείται; Η διαδικασία της αποκατάστασης είναι η συλλογή και η μικρο-μεταμόσχευση πάνω σε υποκοτύλιο που προέρχεται από την εκβλάστηση ενός κουκουτσιού σταφυλιού, του ακραίου μεριστώματος της προς εξυγίανση ποικιλίας. Αυτός ο ιστός είναι απαλλαγμένος από ιούς και ως εκ τούτου είναι σε θέση να παραγάγει φυτά γενετικά πανομοιότυπα. Αυτή η τεχνική είναι πολύ αποτελεσματική για τις περισσότερες ασθένειες, αλλά αρκετά περίπλοκη και σχετικά δαπανηρή. Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 2 χρόνια, από τη λήψη μοσχευμάτων της ποικιλίας έως την εξυγίανση και τη λήψη υγιών μοσχευμάτων που προορίζονται για πολλαπλασιασμό
Jean Pierre van Ruyskensvelde (Γενικός Διευθυντής IFV)Ποια είναι η σημασία της συνεργασίας με την VNB ή είναι κάτι που κάνατε και παλαιότερα σε άλλες χώρες;Η σύμπραξη με την VNB είναι κάτι εντελώς καινούργιο. Συνεργαζόμαστε με τον Κώστα Μπακασιέτα εδώ και 10 χρόνια. Η εταιρεία μας θέλει να δημιουργήσει μια μακρόχρονη σύμβαση. Η νέα εταιρεία, η Hellenifera, θα είναι η ναυαρχίδα της σχέσης μας
Θεωρείτε ότι η σχέση θα είναι σταθερή; Σίγουρα! Το να έχουμε λίγα χρόνια εταιρικής σχέσης δεν έχει νόημα. Για ένα φυτό όπως η άμπελος, σημασία έχουν μόνο μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνεργασίες.
Πόσο εύκολη ή δύσκολη μπορεί να είναι η συνεργασία σας με την VNB; Στη Γαλλία, έπρεπε να πείσουμε το διοικητικό μας συμβούλιο. Όταν είδαν τον ενθουσιασμό των συνεργατών μου και, πάνω απ’ όλα, όταν δοκίμασαν κρασιά από ελληνικές ποικιλίες, η δουλειά έκλεισε
Πιστεύετε ότι το σύνολο αμπελώνων σε χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία κ.ά. έχει αλλάξει με την εφαρμογή κλωνικής επιλογής; Ναι, στη Γαλλία και στον Νέο Κόσμο, όπου ο κύκλος εργασιών είναι ταχύτερος απ’ ό,τι στη Γαλλία και όπου το χαρτοφυλάκιο του υλικού ήταν αρκετά ελλιπές πριν αρχίσουμε τη διανομή του υλικού ENTAV-INRA
Δέκα χρόνια έρευνας δίνουν σήμερα τους πρώτους καρπούςΤις απαρχές της συνεργασίας των Φυτωρίων Αμπέλου Μπακασιέτα με τον IFV αλλά και τους σκοπούς της νέας εταιρείας Hellenifera, που συστάθηκε από κοινού με τον γαλλικό κρατικό οργανισμό, αναλύει ο Κώστας Μπακασιέτας: «Όλα ξεκίνησαν πριν από 12 χρόνια, στις 27 Οκτωβρίου 2003, όταν και συναντηθήκαμε στον ENTAV, με τον τότε διευθυντή του, Jean Michel Boursiquot. Η συνεργασία ξεκίνησε με σκοπό την παραγωγή υγιούς και πιστοποιημένου υλικού στις δέκα πιο σημαντικές ελληνικές ποικιλίες και την κλωνική επιλογή αυτών. Το 2006 αποφασίζουμε να επεκτείνουμε τη συνεργασία μας σε όλες τις ποικιλίες στην Ελλάδα. Μας ήταν αδιανόητο να βρίσκουμε σπάνιες και άγνωστες ποικιλίες και πολλούς και διαφορετικούς κλώνους και να μην επισημαίνουμε τα φυτά τους.
Αυτή η αναβάθμιση της στρατηγικής της συνεργασίας μας είχε ως αποτέλεσμα να φτάσουμε σήμερα να έχουμε επισημάνει και να παρακολουθούμε:-268 διαφορετικά αμπέλια στην Ελλάδ
-154 γνωστές, άγνωστες, σπάνιες ποικιλίε
- 889 διαφορετικούς κλώνους
Προφανώς αυτός ο τεράστιος όγκος δουλειάς για να φτάσει στο τελικό αποτέλεσμα, απαιτεί πολύ περισσότερη δουλειά και προγραμματισμό ακριβείας ανά δεκαετία. Όμως, αυτό το γνωρίζαμε γι’ αυτό επενδύουμε συνεχώς στη γη, σε εξειδικευμένο προσωπικό, σε νέες εγκαταστάσεις, σε συνεργασίες με ερευνητικά ιδρύματα της χώρας μας και στη δημιουργία της νέας εταιρείας, Hellenifera.
Είναι μια εταιρεία που δημιουργούμε από κοινού η εταιρεία μας VNB με το κρατικό ινστιτούτο της Γαλλίας IFV. Πρόκειται για κάτι πρωτοποριακό και μοναδικό για την Ευρώπη, εξαιτίας των στόχων της και του τρόπου που θα εκχωρεί τα δικαιώματα για την χρήση του πιστοποιημένου υλικού.
Τώρα, όσον αφορά το φυτικό υλικό υπάρχουν δύο σημεία που πρέπει να αναλύσουμε, το πρακτικό και το νομοθετικό. Στο πρακτικό εμείς προχωράμε σε νέες φυτεύσεις κλώνων σχεδόν κάθε χρόνο, γιατί η διαδικασία φύτευσης των μητρικών φυτειών είτε Βασικού είτε Πιστοποιημένου υλικού είναι αργή, αφού η διαθεσιμότητα σε εμβόλια από το Αρχικό μας υλικό είναι πολύ μικρή. Ήδη έχουμε φυτέψει 30 στρέμματα.
Το δεύτερο θέμα που είναι το νομοθετικό, εδώ δυστυχώς το υπουργείο έως σήμερα δεν έχει προχωρήσει στην έκδοση της Υπουργικής Απόφασης που προβλέπει όλες τις διαδικασίες που χρειάζεται για να πιστοποιηθεί μια διαδικασία πολυετής όπως είναι η κλωνική επιλογή. Ελπίζουμε βέβαια ότι σύντομα θα εκδοθεί και απ’ όσα γνωρίζουμε την επεξεργάζονται στο υπουργείο. Ο αμπελοοινικός κλάδος την περιμένει πάνω από 20 χρόνια!
Όμως, ακόμη και να μην εκδοθεί η υπουργική απόφαση ή εκδοθεί, αλλά δεν θα είναι λειτουργική η εργασία μας δεν σταματά…
Εμείς συνεχίζουμε ό,τι έχουμε σχεδιάσει, απλά το φυτικό υλικό των ποικιλιών θα πιστοποιηθεί στο κράτος της Γαλλίας, και οι ποικιλίες μας μαζί με τους κλώνους τους θα πάρουν κωδικό αριθμό από το υπουργείο Γεωργίας της Γαλλίας. Δυστυχώς, ο κίνδυνος είναι πλέον υπαρκτός και το υπουργείο το γνωρίζει εδώ και μήνες, όσο πιο επίσημα γίνεται…».
ΜΑΖΙ ΜΕ ΔΕΙΓΜΑ ΚΡΑΣΙΟΥ Έτοιµοι να δώσουµε ελληνικούς κλώνους στο τέλος του 2015Τεράστια οµοιοµορφία και σταθερότητα στην παραγωγή σε σχέση µε την αστάθεια των ελληνικών ποικιλιών προσφέρει το πιστοποιηµένο υλικό, σύµφωνα µε τον Βασίλη Μπακασιέτα.Όπως ο ίδιος αναφέρει: «Την ίδια στιγµή οι αµπελώνες µας είναι χρηµατοοικονοµικά πιο βιώσιµοι αφού, βελτιώνεται η παραγωγή τους, αυξάνεται η ποιότητα τους, και αυξάνεται σε πολύ µεγάλο ποσοστό η διάρκεια ζωής τους, αφού δεν έχουν προσβολές εύκολα ούτε από ασθένειες ξύλου όπως είναι η Ίσκα για παράδειγµα, η οποία µαστίζει τις ελληνικές ποικιλίες
Φέτος λοιπόν, βρισκόµαστε στη δεύτερη χρονιά παραγωγής σε αρκετούς κλώνους ελληνικών ποικιλιών. Και πολύ σύντοµα, από το τέλος του 2015, θα µπορούµε να προσφέρουµε στους αµπελουργούς πληροφορίες και δείγµατα κρασιού από αυτούς. Έτσι θα µπορέσουν να διαπιστώσουν από µόνοι τους τη µεγάλη παραλλακτικότητα. Αυτή είναι απόρροια, της ορθής εφαρµογής της κλωνικής επιλογής. Χρειάζεται να ξεκαθαρίσουµε κάτι, εµείς κατά την διάρκεια της κλωνικής επιλογής δεν σηµαδέψαµε ένα µε δύο φυτά από κάθε σηµαντική ποικιλία, όπως πιθανόν να έχουν κάνει κάποιοι άλλοι ή να κάνουν στην πορεία για να πουν ότι βγάζουν ένα κλώνο ανά ποικιλία. Επίσης δεν σηµαδέψαµε φυτά µόνο µε κριτήριο τα πολύ ποιοτικά χαρακτηριστικά. Επισηµάναµε φυτά µε µοναδικό κριτήριο σε κάθε ποικιλία το εύρος της γενετικής παραλλακτικότητας. Ό,τι ήταν διαφορετικό το επισηµάναµε και το επισηµάνουµε ακόµη. Αυτό ήταν και ένα από τα δύο σηµεία στην αλλαγή της στρατηγικής µας το 2006. Η οποία µάλλον δικαιώνεται...”
Εθνική υπόθεση οι ποικιλίες της αμπέλουΤη δημιουργία ενός Ανεξάρτητου Εθνικού Φορέα Ελέγχου και Πιστοποίησης αρχικού και βασικού υλικού αγενούς πολλαπλασιασμού της αμπέλου στην Ελλάδα πρότεινε ο Γερμανός καθηγητής Ernst Rühl στο πλαίσιο συνάντησης που διοργάνωσε τον περασμένο Ιούνιο ο Σύνδεσμος Ελληνικών Φυτωρίων Αντιφυλλοξηρικής Αμπέλου (Σ.Ε.Φ.Α.Α).
Η συνάντηση αυτή, όπως σημειώνει σε σχετική ανακοίνωσή του ο Σύνδεσμος, έγινε για να βοηθήσει το υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης στην ολοκλήρωση του Τεχνικού Κανονισμού παραγωγής, ελέγχου και πιστοποίησης του αρχικού και βασικού υλικού αγενούς πολλαπλασιασμού, που προέρχεται από την εφαρμογή της μεθόδου της κλωνικής επιλογής στην άμπελο.
ΔΙΑΣΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΟΣΗΟ καθηγητής Rühl, ο οποίος ηγείται του τμήματος πολλαπλασιασμού και βελτίωσης του γερμανικού ερευνητικού κέντρου Geisenheim, τόνισε ότι η διάσωση και διάδοση των ελληνικών γηγενών ποικιλιών είναι εθνικό θέμα και αποτελεί ευρωπαϊκή ευθύνη να παραμείνουν οι ελληνικές γηγενείς ποικιλίες ελληνικές.
Επισήμανε επίσης ότι θα πρέπει να αποτραπεί η εξαγωγή ακόμα και για ελέγχους υλικού τους, αφού τα εργαστήρια που διαθέτει η Ελλάδα επαρκούν για να γίνει έρευνα
Τέλος ο καθηγητής, που έχει συμβουλεύσει πολλές χώρες σε ανάλογες περιπτώσεις, έθεσε τον εαυτό του στη διάθεση του υπουργείου ΠΑΠΕ για οποιαδήποτε ερώτηση που αποσκοπεί στην οργάνωση ενός ισχυρού ελληνικού μοντέλου παραγωγής, ελέγχου και πιστοποίησης αρχικού και βασικού υλικού αγενούς πολλαπλασιασμού της αμπέλου.
Στη συνάντηση παρέστησαν όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς, η Γενική Διεύθυνση Βιώσιμης Ανάπτυξης, η Διεύθυνση Φυτογενετικών Πόρων και Πολλαπλασιαστικού Υλικού καλλιεργούμενων φυτικών ειδών και κυβερνητικοί παράγοντες. Για περισσότερες από τέσσερις ώρες, έγινε διεξοδική ανάλυση σημαντικών θεμάτων που αφορούν τον τομέα ενώ ο καθηγητής ανταποκρίθηκε σε πλήθος δύσκολων ερωτήσεων.
Συνέντευξη του Ernst Rühl στον Χρήστο Κανελλακόπουλ
Οικονοµικό αποτέλεσµα αυξηµένο κατά 60% µπορεί να φέρει η κλωνική επιλογήΠιστεύετε ότι οι παραδοσιακές αµπελουργικές χώρες όπως η Γερµανία, και η Γαλλία έχουν αλλάξει µετά την αποδοχή της κλωνικής επιλογής;Ναι, σίγουρα έχουν αλλάξει Από τα µέσα της δεκαετίας του 1930 ο φηµισµένος Γερµανός ειδικός και πρωτεργάτης της κλωνικής επιλογής (grape breeder) ασχολήθηκε επισταµένως µε το αµπέλι. Εκτίµησε ότι το 80% των αµπελιών ήταν προσβεβληµένα από µολυσµατικό εκφυλισµό της συστροφής των φύλλων (leaf-roll) και σε κάποιες ποικιλίες έφτανε και σε ποσοστό του 100%. Επίσης υπολόγισε την µεγάλη οικονοµική ζηµιά που οφειλόταν σε αυτό το γεγονός. Σήµερα αυτό το πρόβληµα (leaf-roll) έχει σχεδόν εξαφανιστεί από τους γερµανικούς αµπελώνες και οι απώλειες εξ αυτού του παράγοντα έχουν σχεδόν εξαλειφθεί. Επιπροσθέτως οι αµπελώνες κλωνικής επιλογής σήµερα είναι πιο οµοιόµορφοι και συνεπώς ευκολότεροι στη διαχείριση τους, την καλλιέργειά τους και εµφανίζουν πανοµοιότυπη συµπεριφορά από χρόνο σε χρόνο
Πώς βοήθησε η κλωνική επιλογή του αµπελουργούς;Από την παραπάνω απάντηση είναι εµφανείς οι παράγοντες που ωφελούν τους αµπελουργούς.(καλύτερη και πιο εύκολη καλλιέργεια, συνεπώς καλύτερα ποσοτικά και ποιοτικά αποτελέσµατα)
Σε χώρες όπως η Ελλάδα που υπάρχει το αµπελουργικό υλικό µέσω ενός “τυπικού” συστήµατος, ποιο θα ήταν το πρώτο βήµα για να επιτύχουµε την κλωνική επιλογή και γιατί;Η κλωνική επιλογή είναι µια χρονοβόρα διαδικασία. Για όποιον επιθυµεί ένα καλά ελεγµένο πολλαπλασιαστικό υλικό, η όλη διαδικασία θα διαρκέσει 20-25 χρόνια ως την στιγµή που θα έχουµε έναν κλώνο και πιστοποιηµένο. Αυτό µπορεί να ακούγεται ως πολύ µεγάλο διάστηµα αλλά αυτό το διάστηµα µεγαλώνει όσο περιµένουµε και δεν προχωρούµε στην έναρξη της διαδικασίας. Κατά τη διαδικασία της κλωνικής επιλογής είναι δυνατόν και χρήσιµο ίσως να χρησιµοποιηθούν κάποια αµπελοτόπια που είναι ελεγµένα ως προς κάποιους ιούς ή πειραµατικοί αµπελώνες όπου αναπτύσσονται κλώνοι ως πηγή ενός “καλύτερου” φυτογενετικού υλικού. Αυτό το υλικό µπορεί να µην είναι ένας καθαρός κλώνος άλλα ένα µείγµα διαφόρων κλώνων και ως εκ τούτου χωρίς οµοιοµορφία και σαφώς καθορισµένα χαρακτηριστικά αλλά σίγουρα καλύτερο από το να συλλέγονται µοσχεύµατα από έναν κοινό αµπελώνα
Ποιο θα ήταν το µεσοπρόθεσµο άλλα και µακροπρόθεσµο οικονοµικό αποτέλεσµα για την οινική βιοµηχανία της χώρας εάν έχει ή δηµιουργήσει το δικό της σύστηµα κλωνικής επιλογής;Αυτό το ερώτηµα είναι δύσκολο να απαντηθεί ειδικά όσον αφορά την υπάρχουσα ελληνική κατάσταση που δεν γνωρίζω σε βάθος. Από την εµπειρία µου εκτιµώ σε µια αύξηση του εισοδήµατος ανά εκτάριο της τάξης του 20% . Σε µελέτες για έναν πειραµατικό αµπελώνα φυτεµένο µε τον κατάλληλο κλώνο µε τη σωστή διαχείριση και καλλιέργειά του και τη σωστή παραγωγή οίνου συνεπικουρούµενου από τις απαραίτητες ενέργειες του µάρκετινγκ, θα µπορούσαµε να µιλάµε για µια αύξηση περισσότερο από 60% στο παραγόµενο οικονοµικό αποτέλεσµα
Εκ της εµπειρίας σας θεωρείτε ότι η δηµιουργία ενός εθνικού “συστήµατος” κλωνικής επιλογής πρέπει να είναι µια διαδικασία που θα αφορά αποκλειστικά δηµόσιους φορείς, ιδιωτικές εταιρείες ή συµπράξεων µεταξύ κράτους και ιδιωτικών εταιρειών;Θα έλεγα όχι στην αποκλειστικότητα ενός µόνο φορέα υλοποίησης της κλωνικής επιλογής. Εκτιµώ βέβαια ότι τα δηµόσια ινστιτούτα και ιδρύµατα έχουν ένα πλεονέκτηµα, καθώς η πρώτη ανταµοιβή θα έρθει µετά από 20 και πλέον χρόνια, γεγονός που είναι πολύ δύσκολο να το αντιµετωπίσει µόνος του ένας ιδιώτης. Είναι σίγουρα καλό να υπάρχουν αρκετά εργαστήρια που θα δουλεύουν παράλληλα σε διαφορετικές περιοχές. Ας µην ξεχνάµε ότι η εκτίµηση των αποτελεσµάτων και η αποδοχή κάποιου κλώνου θα γίνει από τους παραγωγικούς φορείς δηλαδή τους αµπελουργούς και τους οινοποιούς και όχι από κάποιο κέντρο κλωνικής επιλογής στην Αθήνα
Πόσα διαφορετικά επιστηµονικά πεδία πρέπει να συνεργαστούν για να έχουµε µια κλωνική επιλογή και γιατί;Σε ένα πρώτο επίπεδο ένας ιολόγος και ένας ειδικός στην κλωνική επιλογή είναι απαραίτητοι. Βέβαια αυτοί θα πρέπει να έχουν την υποστήριξη από το κατάλληλο προσωπικό και αν υπάρχουν πολλοί σταθµοί κλωνικής επιλογής καλό θα ήταν ένας ειδικός στην κλωνική επιλογή ανά σταθµό. Τα αναγκαία τεστ για ιώσεις θα µπορούσαν κάλλιστα να γίνονται σε ένα κεντρικό φορέα ή ινστιτούτο.
Από το περιοδικό WineTrails Σεπτεμβρίου 2015
Πιστεύετε ότι η δημιουργία εθνικής κλωνικής επιλογής πρέπει να είναι μια διαδικασία αποκλειστικά και μόνο για τις κρατικές αρχές; Για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις; Για τη συνεργασία κρατικών και ιδιωτικών επιχειρήσεων; Στη Γαλλία, η κλωνική επιλογή γίνεται υπό την αιγίδα του INRA και του IFV, δύο δημόσιων οργανισμών. Αλλά, όταν υπάρχει εταιρική σχέση μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, όπως στην Ελλάδα με την VNB, αυτό φέρνει ανάδραση και επιταχύνει τη διαδικασία της επιλογής και του πολλαπλασιασμού
Θεωρείτε ότι οι ελληνικές ποικιλίες έχουν θέση στους αμπελώνες ανά τον κόσμο; Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για έναν αμπελοκαλλιεργητή από τον Νέο Κόσμο να καλλιεργήσει ελληνική ποικιλία;
Jean-Michel Boursiquot (Ειδικός Αμπελογραφίας)Τι έχετε να πείτε για τις ποικιλίες στην Ελλάδα, υπάρχει κάτι διαφορετικό ή ιδιαίτερο που μπορείτε να αναφέρετε; Κάθε αμπελοπαραγωγός χώρα όπου ήταν παρούσα ή σε αυτοφυή άγρια μορφή του ιού Vitis vinifera που ονομάζεται sylvestris, έχει τις ιδιομορφίες της. Η Ελλάδα, λόγω της ιστορίας και της γεωγραφίας της, προσφέρει διαφορετικούς αμπελώνες, που είναι αποτέλεσμα των πολυάριθμων ανταλλαγών και πολλαπλών επιρροών. Ορισμένες από τις ποικιλίες είναι πιθανώς πολύ παλιές, άλλες έχουν εξαιρετικά σημαντικό ποιοτικό δυναμικό ή έχουν πολύ ενδιαφέροντα χαρακτήρα προσαρμογής σήμερα, κυρίως σε σχέση με την αλλαγή του κλίματος
Πόσες ποικιλίες θα μπορούσαν να υπάρχουν στους ελληνικούς αμπελώνες; Δύσκολη απάντηση αλλά είναι πιθανόν να υπάρχουν μεταξύ 600 και 800. Για ορισμένες έχουμε ελάχιστα στοιχεία ή δεν έχουν καταγραφεί σωστά ή είναι ακόμα άγνωστες
Πόσο σημαντική είναι η μελέτη του γενετικού δυναμικού των ελληνικών ποικιλιών;Εκ του γεγονότος της στρατηγικής θέσης της Ελλάδας στην ιστορία της αμπελουργίας και της εξέλιξής της στη Μεσόγειο, μια ενδελεχής γενετική μελέτη θα μας επέτρεπε να γνωρίσουμε και να κατανοήσουμε τη διάδοση και την εξέλιξη της αμπέλου και την καταγωγή των ποικιλιών. Για το μέλλον, και από την άποψη της βελτίωσης και της αναπαραγωγής, αυτές οι γνώσεις μπορεί να είναι εξαιρετικά σχετικές και ενδιαφέρουσες.
Αν θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα πρόγραμμα για τον εντοπισμό και την έρευνα όλων των ελληνικών ποικιλιών, θα μπορούσε να είναι πραγματοποιήσιμο και πώς
Θα ήταν ένα πρόγραμμα εντελώς συναρπαστικό και πιστεύω απαραίτητο σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη της γνώσης της διατήρησης της αμπελουργικής κληρονομιάς. Ένα τέτοιο έργο θα απαιτούσε έγκαιρη εγγραφή –τουλάχιστον δέκα χρόνια– και θα πρέπει να βασίζεται στη δημιουργία ενός δικτύου συνεργατών και εναλλακτικών σημείων μετάδοσης με τη στήριξη και τη συνεργασία των συναδέλφων και επιστημόνων από άλλες ευρωπαϊκές χώρες και κυρίως τη Γαλλία. Νομίζω ότι αυτό θα πρέπει να βασιστεί σε εθνική αλλά και ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, ακόμα και διεθνή, γιατί πρόκειται για μια κληρονομιά που αφορά το σύνολο της αμπελουργικής κοινότητας
Thierry Lacombe (Ειδικός Αμπελογραφίας)Πόσα διαφορετικά επιστημονικά πεδία πρέπει να συνεργαστούν για να δημιουργήσετε κλωνική επιλογή και γιατί
Πράγματι η κλωνική επιλογή οφείλει να αποταθεί σε διαφορετικές επιστημονικές ειδικότητες. Η αμπελογραφία (αναγνώριση των ποικιλιών σταφυλιών) εμπλέκεται ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των φάσεων της εξερεύνησης-στους αμπελώνες. Η κλωνική επιλογή άπτεται σε πρώτο χρόνο της υγειονομικής πλευράς για την ανίχνευση της ενδεχόμενης παρουσίας ιών και απαιτεί τη χρήση διαφορετικών μεθόδων διάγνωσης. Απαιτείται επίσης μια επιστημονική ιολογική παρακολούθηση. Τέλος, ο χαρακτηρισμός των κλώνων σε αγρονομικό και τεχνολογικό επίπεδο απαιτεί τη συνεργασία εμπειρογνωμόνων στην αγρονομία και την οινολογία. Και στο εγγύς μέλλον, μπορούμε να σκεφτούμε ότι η γονιδιωματική θα είναι ένα βασικό εργαλείο για την αξιοπιστία και την επιτάχυνση της διαδικασίας.
Pascal Bloy (Διευθυντής Τμήματος Παραγωγής)Ποια είναι η σχέση μεταξύ της κλωνικής επιλογής και του φαινομένου του θερμοκηπίου; Πολλοί επιστήμονες τώρα μιλούν για τον «Τρύγο του Ιουνίου» σε εύκρατες και θερμές περιοχές; Πιστεύετε ότι η κλωνική επιλογή μπορεί να συμβάλει σε τέτοιες ιδέες ή πρόκειται απολύτως για ποσότητα εναντίον της ποιότητας. Μέσω της κλωνικής επιλογής, απλά προσπαθούμε να επιτύχουμε το καλύτερο από τη φυσική ποικιλότητα των ποικιλιών μας. Η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη είναι πραγματικά ανησυχητική. Αναζητούμε κλώνους που ωριμάζουν λίγο αργότερα. Αλλά, με τις ελληνικές ποικιλίες, επίσης αναζητούμε καλύτερη προσαρμογή στην καλοκαιρινή ζέστη και τις μεγάλες περιόδους ξηρασίας. Η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της αμπελουργίας
Σε χώρες όπως η Ελλάδα, με το συνολικό υλικό αμπέλου μόνο υπό τυπικό καθεστώς, τι θα θεωρούσατε ως πρώτο βήμα για να επιτευχθεί άμεσα η κλωνική επιλογή; Γιατί το πιστεύετε; Η στρατηγική είναι να προχωρήσουμε βήμα βήμα, εγκαθιστώντας σε πρώτο χρόνο τα διαφορετικά μητρικά φυτά, τα οποία πρέπει να προστατεύονται σε απομονωμένη τοποθεσία. Η Hellenifera, η εταιρεία που συστήσαμε με την VBN, θα ασχοληθεί με αυτό το βήμα. Στη συνέχεια, και όσο πιο γρήγορα μπορούμε, θα ξεκινήσει την παραγωγή φυτών για τους τοπικούς οινοπαραγωγούς
να εμφανίζεται λιγότερο συχνά (περίπου 10% θετικές δοκιμές). Ο ιός του ριπιδωτού φύλλου της αμπέλου είναι μια σοβαρή ιογενής λοίμωξη με έντονες επιπτώσεις στην παραγωγή που μειώνει τη διάρκεια ζωής των μολυσμένων αγροτεμαχίων. Το καρούλιασμα των φύλλων έχει αρνητική επίδραση στην ποιότητα του σταφυλιού. Παρεμποδίζοντας τη φωτοσύνθεση, καθυστερεί και διαταράσσει την ωρίμανση του σταφυλιού (μειωμένη περιεκτικότητα σε σάκχαρα και ανθοκυανίνες). Για ορισμένες ποικιλίες σταφυλιών (κυρίως του Αγιωργίτικου), επιβάλλεται η εξυγίανση.
Είναι δυνατή η εξυγίανση, πώς γίνεται και πόσος χρόνος απαιτείται; Η διαδικασία της αποκατάστασης είναι η συλλογή και η μικρο-μεταμόσχευση πάνω σε υποκοτύλιο που προέρχεται από την εκβλάστηση ενός κουκουτσιού σταφυλιού, του ακραίου μεριστώματος της προς εξυγίανση ποικιλίας. Αυτός ο ιστός είναι απαλλαγμένος από ιούς και ως εκ τούτου είναι σε θέση να παραγάγει φυτά γενετικά πανομοιότυπα. Αυτή η τεχνική είναι πολύ αποτελεσματική για τις περισσότερες ασθένειες, αλλά αρκετά περίπλοκη και σχετικά δαπανηρή. Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 2 χρόνια, από τη λήψη μοσχευμάτων της ποικιλίας έως την εξυγίανση και τη λήψη υγιών μοσχευμάτων που προορίζονται για πολλαπλασιασμό
Jean Pierre van Ruyskensvelde (Γενικός Διευθυντής IFV)Ποια είναι η σημασία της συνεργασίας με την VNB ή είναι κάτι που κάνατε και παλαιότερα σε άλλες χώρες;Η σύμπραξη με την VNB είναι κάτι εντελώς καινούργιο. Συνεργαζόμαστε με τον Κώστα Μπακασιέτα εδώ και 10 χρόνια. Η εταιρεία μας θέλει να δημιουργήσει μια μακρόχρονη σύμβαση. Η νέα εταιρεία, η Hellenifera, θα είναι η ναυαρχίδα της σχέσης μας
Πόσο εύκολη ή δύσκολη μπορεί να είναι η συνεργασία σας με την VNB; Στη Γαλλία, έπρεπε να πείσουμε το διοικητικό μας συμβούλιο. Όταν είδαν τον ενθουσιασμό των συνεργατών μου και, πάνω απ’ όλα, όταν δοκίμασαν κρασιά από ελληνικές ποικιλίες, η δουλειά έκλεισε
Πιστεύετε ότι το σύνολο αμπελώνων σε χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία κ.ά. έχει αλλάξει με την εφαρμογή κλωνικής επιλογής; Ναι, στη Γαλλία και στον Νέο Κόσμο, όπου ο κύκλος εργασιών είναι ταχύτερος απ’ ό,τι στη Γαλλία και όπου το χαρτοφυλάκιο του υλικού ήταν αρκετά ελλιπές πριν αρχίσουμε τη διανομή του υλικού ENTAV-INRA
Δέκα χρόνια έρευνας δίνουν σήμερα τους πρώτους καρπούςΤις απαρχές της συνεργασίας των Φυτωρίων Αμπέλου Μπακασιέτα με τον IFV αλλά και τους σκοπούς της νέας εταιρείας Hellenifera, που συστάθηκε από κοινού με τον γαλλικό κρατικό οργανισμό, αναλύει ο Κώστας Μπακασιέτας: «Όλα ξεκίνησαν πριν από 12 χρόνια, στις 27 Οκτωβρίου 2003, όταν και συναντηθήκαμε στον ENTAV, με τον τότε διευθυντή του, Jean Michel Boursiquot. Η συνεργασία ξεκίνησε με σκοπό την παραγωγή υγιούς και πιστοποιημένου υλικού στις δέκα πιο σημαντικές ελληνικές ποικιλίες και την κλωνική επιλογή αυτών. Το 2006 αποφασίζουμε να επεκτείνουμε τη συνεργασία μας σε όλες τις ποικιλίες στην Ελλάδα. Μας ήταν αδιανόητο να βρίσκουμε σπάνιες και άγνωστες ποικιλίες και πολλούς και διαφορετικούς κλώνους και να μην επισημαίνουμε τα φυτά τους.
-154 γνωστές, άγνωστες, σπάνιες ποικιλίε
- 889 διαφορετικούς κλώνους
Προφανώς αυτός ο τεράστιος όγκος δουλειάς για να φτάσει στο τελικό αποτέλεσμα, απαιτεί πολύ περισσότερη δουλειά και προγραμματισμό ακριβείας ανά δεκαετία. Όμως, αυτό το γνωρίζαμε γι’ αυτό επενδύουμε συνεχώς στη γη, σε εξειδικευμένο προσωπικό, σε νέες εγκαταστάσεις, σε συνεργασίες με ερευνητικά ιδρύματα της χώρας μας και στη δημιουργία της νέας εταιρείας, Hellenifera.
Είναι μια εταιρεία που δημιουργούμε από κοινού η εταιρεία μας VNB με το κρατικό ινστιτούτο της Γαλλίας IFV. Πρόκειται για κάτι πρωτοποριακό και μοναδικό για την Ευρώπη, εξαιτίας των στόχων της και του τρόπου που θα εκχωρεί τα δικαιώματα για την χρήση του πιστοποιημένου υλικού.
Τώρα, όσον αφορά το φυτικό υλικό υπάρχουν δύο σημεία που πρέπει να αναλύσουμε, το πρακτικό και το νομοθετικό. Στο πρακτικό εμείς προχωράμε σε νέες φυτεύσεις κλώνων σχεδόν κάθε χρόνο, γιατί η διαδικασία φύτευσης των μητρικών φυτειών είτε Βασικού είτε Πιστοποιημένου υλικού είναι αργή, αφού η διαθεσιμότητα σε εμβόλια από το Αρχικό μας υλικό είναι πολύ μικρή. Ήδη έχουμε φυτέψει 30 στρέμματα.
Το δεύτερο θέμα που είναι το νομοθετικό, εδώ δυστυχώς το υπουργείο έως σήμερα δεν έχει προχωρήσει στην έκδοση της Υπουργικής Απόφασης που προβλέπει όλες τις διαδικασίες που χρειάζεται για να πιστοποιηθεί μια διαδικασία πολυετής όπως είναι η κλωνική επιλογή. Ελπίζουμε βέβαια ότι σύντομα θα εκδοθεί και απ’ όσα γνωρίζουμε την επεξεργάζονται στο υπουργείο. Ο αμπελοοινικός κλάδος την περιμένει πάνω από 20 χρόνια!
Όμως, ακόμη και να μην εκδοθεί η υπουργική απόφαση ή εκδοθεί, αλλά δεν θα είναι λειτουργική η εργασία μας δεν σταματά…
Εμείς συνεχίζουμε ό,τι έχουμε σχεδιάσει, απλά το φυτικό υλικό των ποικιλιών θα πιστοποιηθεί στο κράτος της Γαλλίας, και οι ποικιλίες μας μαζί με τους κλώνους τους θα πάρουν κωδικό αριθμό από το υπουργείο Γεωργίας της Γαλλίας. Δυστυχώς, ο κίνδυνος είναι πλέον υπαρκτός και το υπουργείο το γνωρίζει εδώ και μήνες, όσο πιο επίσημα γίνεται…».
ΜΑΖΙ ΜΕ ΔΕΙΓΜΑ ΚΡΑΣΙΟΥ
Φέτος λοιπόν, βρισκόµαστε στη δεύτερη χρονιά παραγωγής σε αρκετούς κλώνους ελληνικών ποικιλιών. Και πολύ σύντοµα, από το τέλος του 2015, θα µπορούµε να προσφέρουµε στους αµπελουργούς πληροφορίες και δείγµατα κρασιού από αυτούς. Έτσι θα µπορέσουν να διαπιστώσουν από µόνοι τους τη µεγάλη παραλλακτικότητα. Αυτή είναι απόρροια, της ορθής εφαρµογής της κλωνικής επιλογής. Χρειάζεται να ξεκαθαρίσουµε κάτι, εµείς κατά την διάρκεια της κλωνικής επιλογής δεν σηµαδέψαµε ένα µε δύο φυτά από κάθε σηµαντική ποικιλία, όπως πιθανόν να έχουν κάνει κάποιοι άλλοι ή να κάνουν στην πορεία για να πουν ότι βγάζουν ένα κλώνο ανά ποικιλία. Επίσης δεν σηµαδέψαµε φυτά µόνο µε κριτήριο τα πολύ ποιοτικά χαρακτηριστικά. Επισηµάναµε φυτά µε µοναδικό κριτήριο σε κάθε ποικιλία το εύρος της γενετικής παραλλακτικότητας. Ό,τι ήταν διαφορετικό το επισηµάναµε και το επισηµάνουµε ακόµη. Αυτό ήταν και ένα από τα δύο σηµεία στην αλλαγή της στρατηγικής µας το 2006. Η οποία µάλλον δικαιώνεται...”
Εθνική υπόθεση οι ποικιλίες της αμπέλουΤη δημιουργία ενός Ανεξάρτητου Εθνικού Φορέα Ελέγχου και Πιστοποίησης αρχικού και βασικού υλικού αγενούς πολλαπλασιασμού της αμπέλου στην Ελλάδα πρότεινε ο Γερμανός καθηγητής Ernst Rühl στο πλαίσιο συνάντησης που διοργάνωσε τον περασμένο Ιούνιο ο Σύνδεσμος Ελληνικών Φυτωρίων Αντιφυλλοξηρικής Αμπέλου (Σ.Ε.Φ.Α.Α).
Η συνάντηση αυτή, όπως σημειώνει σε σχετική ανακοίνωσή του ο Σύνδεσμος, έγινε για να βοηθήσει το υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης στην ολοκλήρωση του Τεχνικού Κανονισμού παραγωγής, ελέγχου και πιστοποίησης του αρχικού και βασικού υλικού αγενούς πολλαπλασιασμού, που προέρχεται από την εφαρμογή της μεθόδου της κλωνικής επιλογής στην άμπελο.
ΔΙΑΣΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΟΣΗΟ καθηγητής Rühl, ο οποίος ηγείται του τμήματος πολλαπλασιασμού και βελτίωσης του γερμανικού ερευνητικού κέντρου Geisenheim, τόνισε ότι η διάσωση και διάδοση των ελληνικών γηγενών ποικιλιών είναι εθνικό θέμα και αποτελεί ευρωπαϊκή ευθύνη να παραμείνουν οι ελληνικές γηγενείς ποικιλίες ελληνικές.
Επισήμανε επίσης ότι θα πρέπει να αποτραπεί η εξαγωγή ακόμα και για ελέγχους υλικού τους, αφού τα εργαστήρια που διαθέτει η Ελλάδα επαρκούν για να γίνει έρευνα
Τέλος ο καθηγητής, που έχει συμβουλεύσει πολλές χώρες σε ανάλογες περιπτώσεις, έθεσε τον εαυτό του στη διάθεση του υπουργείου ΠΑΠΕ για οποιαδήποτε ερώτηση που αποσκοπεί στην οργάνωση ενός ισχυρού ελληνικού μοντέλου παραγωγής, ελέγχου και πιστοποίησης αρχικού και βασικού υλικού αγενούς πολλαπλασιασμού της αμπέλου.
Στη συνάντηση παρέστησαν όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς, η Γενική Διεύθυνση Βιώσιμης Ανάπτυξης, η Διεύθυνση Φυτογενετικών Πόρων και Πολλαπλασιαστικού Υλικού καλλιεργούμενων φυτικών ειδών και κυβερνητικοί παράγοντες. Για περισσότερες από τέσσερις ώρες, έγινε διεξοδική ανάλυση σημαντικών θεμάτων που αφορούν τον τομέα ενώ ο καθηγητής ανταποκρίθηκε σε πλήθος δύσκολων ερωτήσεων.
Συνέντευξη του Ernst Rühl στον Χρήστο Κανελλακόπουλ
Οικονοµικό αποτέλεσµα αυξηµένο κατά 60% µπορεί να φέρει η κλωνική επιλογήΠιστεύετε ότι οι παραδοσιακές αµπελουργικές χώρες όπως η Γερµανία, και η Γαλλία έχουν αλλάξει µετά την αποδοχή της κλωνικής επιλογής;Ναι, σίγουρα έχουν αλλάξει Από τα µέσα της δεκαετίας του 1930 ο φηµισµένος Γερµανός ειδικός και πρωτεργάτης της κλωνικής επιλογής (grape breeder) ασχολήθηκε επισταµένως µε το αµπέλι. Εκτίµησε ότι το 80% των αµπελιών ήταν προσβεβληµένα από µολυσµατικό εκφυλισµό της συστροφής των φύλλων (leaf-roll) και σε κάποιες ποικιλίες έφτανε και σε ποσοστό του 100%. Επίσης υπολόγισε την µεγάλη οικονοµική ζηµιά που οφειλόταν σε αυτό το γεγονός. Σήµερα αυτό το πρόβληµα (leaf-roll) έχει σχεδόν εξαφανιστεί από τους γερµανικούς αµπελώνες και οι απώλειες εξ αυτού του παράγοντα έχουν σχεδόν εξαλειφθεί. Επιπροσθέτως οι αµπελώνες κλωνικής επιλογής σήµερα είναι πιο οµοιόµορφοι και συνεπώς ευκολότεροι στη διαχείριση τους, την καλλιέργειά τους και εµφανίζουν πανοµοιότυπη συµπεριφορά από χρόνο σε χρόνο
Πώς βοήθησε η κλωνική επιλογή του αµπελουργούς;Από την παραπάνω απάντηση είναι εµφανείς οι παράγοντες που ωφελούν τους αµπελουργούς.(καλύτερη και πιο εύκολη καλλιέργεια, συνεπώς καλύτερα ποσοτικά και ποιοτικά αποτελέσµατα)
Εκ της εµπειρίας σας θεωρείτε ότι η δηµιουργία ενός εθνικού “συστήµατος” κλωνικής επιλογής πρέπει να είναι µια διαδικασία που θα αφορά αποκλειστικά δηµόσιους φορείς, ιδιωτικές εταιρείες ή συµπράξεων µεταξύ κράτους και ιδιωτικών εταιρειών;Θα έλεγα όχι στην αποκλειστικότητα ενός µόνο φορέα υλοποίησης της κλωνικής επιλογής. Εκτιµώ βέβαια ότι τα δηµόσια ινστιτούτα και ιδρύµατα έχουν ένα πλεονέκτηµα, καθώς η πρώτη ανταµοιβή θα έρθει µετά από 20 και πλέον χρόνια, γεγονός που είναι πολύ δύσκολο να το αντιµετωπίσει µόνος του ένας ιδιώτης. Είναι σίγουρα καλό να υπάρχουν αρκετά εργαστήρια που θα δουλεύουν παράλληλα σε διαφορετικές περιοχές. Ας µην ξεχνάµε ότι η εκτίµηση των αποτελεσµάτων και η αποδοχή κάποιου κλώνου θα γίνει από τους παραγωγικούς φορείς δηλαδή τους αµπελουργούς και τους οινοποιούς και όχι από κάποιο κέντρο κλωνικής επιλογής στην Αθήνα
Πόσα διαφορετικά επιστηµονικά πεδία πρέπει να συνεργαστούν για να έχουµε µια κλωνική επιλογή και γιατί;Σε ένα πρώτο επίπεδο ένας ιολόγος και ένας ειδικός στην κλωνική επιλογή είναι απαραίτητοι. Βέβαια αυτοί θα πρέπει να έχουν την υποστήριξη από το κατάλληλο προσωπικό και αν υπάρχουν πολλοί σταθµοί κλωνικής επιλογής καλό θα ήταν ένας ειδικός στην κλωνική επιλογή ανά σταθµό. Τα αναγκαία τεστ για ιώσεις θα µπορούσαν κάλλιστα να γίνονται σε ένα κεντρικό φορέα ή ινστιτούτο.
Από το περιοδικό WineTrails Σεπτεμβρίου 2015
