Τη δημιουργία ενός φορέα που θα ασχολείται αποκλειστικά με το θέμα της ένταξης του αμπελώνα της Σαντορίνης στον κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco πρότεινε η Jocelyne Perard, διευθύντρια της έδρας της Unesco, στο Διεθνές Συμπόσιο του επιστημονικού και πολιτιστικού βραχίονα του Ο.Η.Ε., που φέτος διοργανώθηκε στη Σαντορίνη από 5 έως 7 Νοεμβρίου και το οποίο παρακολούθησε το Wine Trails. Το Συμπόσιο αποτέλεσε την απαρχή μιας σοβαρής συζήτησης σχετικά με την ένταξη του σαντορινιού αμπελώνα, του γηραιότερου στον ελλαδικό χώρο, στον κατάλογο της Unesco, ενδεχόμενο που ισοδυναμεί... με τον πρώτο αριθμό του λαχείου λόγω της παγκόσμιας αναγνωρισιμότητας που συνεπάγεται. Μάλιστα πρέπει να σημειωθεί ότι η κυρία Perard επισήμανε ότι η ίδια θα συνδράμει προς αυτή την κατεύθυνση. «Τα οφέλη από την επίτευξη του στόχου δεν αφορούν μόνο τον αμπελώνα της Σαντορίνης, αλλά όλο το νησί», είπε στην Agrenda ο πρόεδρος της Santo Wines, Μάρκος Καφούρος «δεδομένου ότι θα μπουν κανόνες, που θα ωφελούν το νησί, το οποίο τώρα δέχεται πολύ μεγάλες πιέσεις όσον αφορά τον αριθμό των κτιρίων».
«Η Σαντορίνη αποτελεί το Νο1 brand name στην Ελλάδα, που πρέπει να διατηρηθεί, συμπλήρωσε ο κ. Καφούρος», ο οποίος επισήμανε δύο παράγοντες για την επιτυχία του εγχειρήματος: Την ενότητα του κλάδου και την ωριμότητα, με την οποία αντιμετωπίζει πλέον η κοινωνία τέτοια εγχειρήματα.
Συμβολική και ουσιαστική επιλογή Λόγω της ιστορικότητας του αμπελώνα της που διατηρεί καλλιεργητικές πρακτικές από την αρχαιότητα, αλλά και της μεγάλης σύγχρονης ανάπτυξης του τουρισμού και του οινοτουρισμού, ο πρόεδρος της ΕΔΟΑΟ, Γιάννης Βογιατζής χαρακτήρισε τη διοργάνωση του Συμποσίου στη Σαντορίνη συμβολική, αλλά και ουσιαστική. «Το σημαντικότερο ζήτημα είναι ότι δημιουργήσαμε μία σχέση με την έδρα της Unesco», είπε στην Agrenda ο κ. Βογιατζής. Βέβαια, πρέπει να επισημανθεί ότι η διαδικασία για την ένταξη στον Κατάλογο είναι δύσκολη και χρονοβόρα και απαιτεί τη βούληση τόσο της ελληνικής κυβέρνησης όσο και του δήμου και των κατοίκων, όπως τονίστηκε στο Συνέδριο. Ενδεικτικό είναι ότι ο αμπελώνας της Βουργουνδίας μπήκε στην Unesco τον περασμένο Ιούλιο μετά από 8 χρόνια προετοιμασίας, ενώ στο φορέα που ασχολήθηκε με το θέμα συμμετείχαν πάνω από 30 ειδικοί.
Η µοναδικότητα της Ονοµασίας ΠροέλευσηςΣε εξέλιξη βρίσκετα µία πρωτοπόρα για τα ελληνικά χρονικά, αυτό-χρηµατοδοτούµενη, συνδυαστική έρευνα µε διάρκεια ως τώρα δύο και πλέον έτη, η οποία χρησιµοποιώντας σε συνδυασµό οργανοληπτικές και αναλυτικές µεθόδους ανάλυσης αναζητά την ύπαρξη η µη ανιχνεύσιµων παραγόντων που συνθέτουν την τυπικότητα και κατ’ επέκταση τη µοναδικότητα στα κρασιά που παράγονται υπό τον τίτλο Ονοµασία Προέλευσης Ελεγχόµενη Σαντορίνη. Τα µέχρι στιγµής αποτελέσµατα υποδεικνύουν την απουσία ύπαρξης αυθεντικής(πρώτιστης) αρωµατικής ουσίας. Ακολούθως, η τυπικότητα του χαρακτήρα των κρασιών ερευνάται πως και ως προς ποιο βαθµό οφείλεται στη συνέργεια κύριων (1), καθαρών (2), δευτερευόντων (3), χαρακτηριστικών, καθώς και αρωµατικών ενισχυτών (4). Παράλληλα, έχει ξεκινήσει η επέκταση της έρευνας στα µονοποικιλιακά Ασύρτικα που καλλιεργούνται στις υπόλοιπες οινοπαραγωγικές ζώνες της χώρας, ανεξάρτητα από το καθεστώς προέλευσης.
Κλίµα, έδαφος και άνεµοι και µια ιδιαίτερη τεχνική Στο ιδιόµορφο οικοσύστηµα που δηµιουργήθηκε από τις αλλεπάλληλες εκρήξεις του ηφαιστείου και τη λάβα που έκαψε τις πέτρες και µετέβαλε το χώµα σε ένα πορώδες έδαφος, πλούσιο σε στάχτη, κίσσηρη και ελαφρόπετρα, οφείλεται η παγκόσµια µοναδικότητα του Σαντορινιού αµπελώνα. Παράλληλα οι αµπελουργοί διαµέσου των αιώνων έχουν διαµορφώσει ιδιαίτερες καλλιεργητικές τεχνικές εξασφαλίζοντας την επιβίωση των αµπελώνων σε αυτό το εξαιρετικά αφιλόξενο οικοσύστηµα. Η εµβληµατική κουλούρα, παραδοσιακός τρόπος κλαδέµατος, κάνει τα κλήµατα ανθεκτικά στην ξηρασία, και ικανά να αντιστέκονται στους σφοδρούς ανέµους. Οι κληµατίδες που σχηµατίζουν ένα φυτικό καλάθι και το πλούσιο φύλλωµα προστατεύουν τα ευπαθή µέρη όπως τους οφθαλµούς, τους τρυφερούς βλαστούς και τις λεπτόφλουδες ράγες των σταφυλιών από τα χτυπήµατα της άµµου και τον καυτό ήλιο. Επίσης στις περιοχές µε απότοµη κλίση του εδάφους οι περίφηµες «πεζούλες» χτισµένες µε ξερολιθιές διαµορφώνουν το έδαφος σε επίπεδα, διευκολύνοντας την καλλιέργεια και περιορίζοντας την απώλεια του νερού της βροχής.’Ετσι τα σταφύλια της Σαντορίνης ωριµάζουν γρήγορα και διατηρούν την οξύτητά τους
H εµπειρία από το Alto DouroΤις τελευταίες δύο δεκαετίες, σύµφωνα µε την εισήγηση του Joao Rebelo, για τις επιπτώσεις της ένταξης στην UNESCO, η Οριοθετηµένη Περιφέρεια του Douro (DDR) βρίσκεται σε µία κατάσταση διαρκούς επενδυτικής δραστηριότητας, µε έµφαση στην οινοποιία, τον τουρισµό και στην οδοποιία. Με σκοπό να µειωθεί το κόστος και να αυξηθεί η παραγωγικότητα και η ποιότητα του κρασιού, από το 1980 σχεδόν το 50% των αµπελώνων της DDR υιοθέτησαν τις παραδοσιακές προδιαγραφές που στο τέλος οδήγησαν στην ένταξη στη λίστα των Μνηµείων Παγκόσµιας Κληρονοµιάς, µε αποτέλεσµα στην περιοχή να υπάρξει µεγάλη επενδυτική δραστηριότητα σε οινοποιία, µάρκετινγκ και εύρεσης κατάλληλων αγορών για διάθεση του προϊόντος, µε δυνατή σύνδεση µε το terroir ενώ, ο τουρισµός οργανώθηκε γύρω από τον ποταµό Douro και το terroir
Ωρίµανση στις κάνναβεςΚτισµένες µε τα ηφαιστειακά υλικά, µε την παραδοσιακή τεχνική και εµπειρία αιώνων, τα προβιοµηχανικά παραδοσιακά οινοποιεία της Σαντορίνης, γνωστές και ως «κάνναβες», εξασφαλίζουν ακόµα τις ιδεώδεις συνθήκες ωρίµανσης του κρασιού, σύµφωνα µε την Παρασκευή Μποζινέκη, αρχιτέκτονα, που µίλησε κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου. Σταθερή θερµοκρασία, υγρασία και ηρεµία χαρακτηρίζουν αυτά τα κτίσµατα, που σήµερα διατηρούνται για την παραδοσιακή οινοποίηση από µικρούς παραγωγούς για οικιακή χρήση, ή από µεγαλύτερους παραγωγούς, γιατί και οι συνθήκες είναι καλύτερες, αλλά και η γοητεία και η αρχιτεκτονική αξία των χώρων αυτών είναι απαράµιλλη. Επίσης διαθέτουν και τουριστική πλευρά, καθώς µερικές κάνναβες έχουν γίνει µουσεία του κρασιού, χώροι τέχνης, εστιατόρια, καταστήµατα ακόµα και τουριστικές κατοικίες
Kείμενο από το περιοδικό WineTrails, μηνός Δεκεμβρίου 2015.
«Η Σαντορίνη αποτελεί το Νο1 brand name στην Ελλάδα, που πρέπει να διατηρηθεί, συμπλήρωσε ο κ. Καφούρος», ο οποίος επισήμανε δύο παράγοντες για την επιτυχία του εγχειρήματος: Την ενότητα του κλάδου και την ωριμότητα, με την οποία αντιμετωπίζει πλέον η κοινωνία τέτοια εγχειρήματα.
Συμβολική και ουσιαστική επιλογή Λόγω της ιστορικότητας του αμπελώνα της που διατηρεί καλλιεργητικές πρακτικές από την αρχαιότητα, αλλά και της μεγάλης σύγχρονης ανάπτυξης του τουρισμού και του οινοτουρισμού, ο πρόεδρος της ΕΔΟΑΟ, Γιάννης Βογιατζής χαρακτήρισε τη διοργάνωση του Συμποσίου στη Σαντορίνη συμβολική, αλλά και ουσιαστική. «Το σημαντικότερο ζήτημα είναι ότι δημιουργήσαμε μία σχέση με την έδρα της Unesco», είπε στην Agrenda ο κ. Βογιατζής. Βέβαια, πρέπει να επισημανθεί ότι η διαδικασία για την ένταξη στον Κατάλογο είναι δύσκολη και χρονοβόρα και απαιτεί τη βούληση τόσο της ελληνικής κυβέρνησης όσο και του δήμου και των κατοίκων, όπως τονίστηκε στο Συνέδριο. Ενδεικτικό είναι ότι ο αμπελώνας της Βουργουνδίας μπήκε στην Unesco τον περασμένο Ιούλιο μετά από 8 χρόνια προετοιμασίας, ενώ στο φορέα που ασχολήθηκε με το θέμα συμμετείχαν πάνω από 30 ειδικοί.
Η µοναδικότητα της Ονοµασίας ΠροέλευσηςΣε εξέλιξη βρίσκετα µία πρωτοπόρα για τα ελληνικά χρονικά, αυτό-χρηµατοδοτούµενη, συνδυαστική έρευνα µε διάρκεια ως τώρα δύο και πλέον έτη, η οποία χρησιµοποιώντας σε συνδυασµό οργανοληπτικές και αναλυτικές µεθόδους ανάλυσης αναζητά την ύπαρξη η µη ανιχνεύσιµων παραγόντων που συνθέτουν την τυπικότητα και κατ’ επέκταση τη µοναδικότητα στα κρασιά που παράγονται υπό τον τίτλο Ονοµασία Προέλευσης Ελεγχόµενη Σαντορίνη. Τα µέχρι στιγµής αποτελέσµατα υποδεικνύουν την απουσία ύπαρξης αυθεντικής(πρώτιστης) αρωµατικής ουσίας. Ακολούθως, η τυπικότητα του χαρακτήρα των κρασιών ερευνάται πως και ως προς ποιο βαθµό οφείλεται στη συνέργεια κύριων (1), καθαρών (2), δευτερευόντων (3), χαρακτηριστικών, καθώς και αρωµατικών ενισχυτών (4). Παράλληλα, έχει ξεκινήσει η επέκταση της έρευνας στα µονοποικιλιακά Ασύρτικα που καλλιεργούνται στις υπόλοιπες οινοπαραγωγικές ζώνες της χώρας, ανεξάρτητα από το καθεστώς προέλευσης.
Κλίµα, έδαφος και άνεµοι και µια ιδιαίτερη τεχνική Στο ιδιόµορφο οικοσύστηµα που δηµιουργήθηκε από τις αλλεπάλληλες εκρήξεις του ηφαιστείου και τη λάβα που έκαψε τις πέτρες και µετέβαλε το χώµα σε ένα πορώδες έδαφος, πλούσιο σε στάχτη, κίσσηρη και ελαφρόπετρα, οφείλεται η παγκόσµια µοναδικότητα του Σαντορινιού αµπελώνα. Παράλληλα οι αµπελουργοί διαµέσου των αιώνων έχουν διαµορφώσει ιδιαίτερες καλλιεργητικές τεχνικές εξασφαλίζοντας την επιβίωση των αµπελώνων σε αυτό το εξαιρετικά αφιλόξενο οικοσύστηµα. Η εµβληµατική κουλούρα, παραδοσιακός τρόπος κλαδέµατος, κάνει τα κλήµατα ανθεκτικά στην ξηρασία, και ικανά να αντιστέκονται στους σφοδρούς ανέµους. Οι κληµατίδες που σχηµατίζουν ένα φυτικό καλάθι και το πλούσιο φύλλωµα προστατεύουν τα ευπαθή µέρη όπως τους οφθαλµούς, τους τρυφερούς βλαστούς και τις λεπτόφλουδες ράγες των σταφυλιών από τα χτυπήµατα της άµµου και τον καυτό ήλιο. Επίσης στις περιοχές µε απότοµη κλίση του εδάφους οι περίφηµες «πεζούλες» χτισµένες µε ξερολιθιές διαµορφώνουν το έδαφος σε επίπεδα, διευκολύνοντας την καλλιέργεια και περιορίζοντας την απώλεια του νερού της βροχής.’Ετσι τα σταφύλια της Σαντορίνης ωριµάζουν γρήγορα και διατηρούν την οξύτητά τους
H εµπειρία από το Alto DouroΤις τελευταίες δύο δεκαετίες, σύµφωνα µε την εισήγηση του Joao Rebelo, για τις επιπτώσεις της ένταξης στην UNESCO, η Οριοθετηµένη Περιφέρεια του Douro (DDR) βρίσκεται σε µία κατάσταση διαρκούς επενδυτικής δραστηριότητας, µε έµφαση στην οινοποιία, τον τουρισµό και στην οδοποιία. Με σκοπό να µειωθεί το κόστος και να αυξηθεί η παραγωγικότητα και η ποιότητα του κρασιού, από το 1980 σχεδόν το 50% των αµπελώνων της DDR υιοθέτησαν τις παραδοσιακές προδιαγραφές που στο τέλος οδήγησαν στην ένταξη στη λίστα των Μνηµείων Παγκόσµιας Κληρονοµιάς, µε αποτέλεσµα στην περιοχή να υπάρξει µεγάλη επενδυτική δραστηριότητα σε οινοποιία, µάρκετινγκ και εύρεσης κατάλληλων αγορών για διάθεση του προϊόντος, µε δυνατή σύνδεση µε το terroir ενώ, ο τουρισµός οργανώθηκε γύρω από τον ποταµό Douro και το terroir
Ωρίµανση στις κάνναβεςΚτισµένες µε τα ηφαιστειακά υλικά, µε την παραδοσιακή τεχνική και εµπειρία αιώνων, τα προβιοµηχανικά παραδοσιακά οινοποιεία της Σαντορίνης, γνωστές και ως «κάνναβες», εξασφαλίζουν ακόµα τις ιδεώδεις συνθήκες ωρίµανσης του κρασιού, σύµφωνα µε την Παρασκευή Μποζινέκη, αρχιτέκτονα, που µίλησε κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου. Σταθερή θερµοκρασία, υγρασία και ηρεµία χαρακτηρίζουν αυτά τα κτίσµατα, που σήµερα διατηρούνται για την παραδοσιακή οινοποίηση από µικρούς παραγωγούς για οικιακή χρήση, ή από µεγαλύτερους παραγωγούς, γιατί και οι συνθήκες είναι καλύτερες, αλλά και η γοητεία και η αρχιτεκτονική αξία των χώρων αυτών είναι απαράµιλλη. Επίσης διαθέτουν και τουριστική πλευρά, καθώς µερικές κάνναβες έχουν γίνει µουσεία του κρασιού, χώροι τέχνης, εστιατόρια, καταστήµατα ακόµα και τουριστικές κατοικίες
Kείμενο από το περιοδικό WineTrails, μηνός Δεκεμβρίου 2015.
