Οι κότες στο χωριό και το κλουβί στην πόλη

Και ζώντας και με τις αναμνήσεις μου ήρθαν εικόνες από τις πρώτες μου δουλειές. Το 1966 κόλλησα τα πρώτα ένσημα εργασίας στην τότε ΧΥΜΟΦΙΞ και μετά σε διάφορες άλλες εργασίες. Το καλοκαίρι του 1968, μετά το τότε εξατάξιο Γυμνάσιο πήγα να δουλέψω σε ένα τότε πολύ καλό εκπαιδευτικό Ίδρυμα που είχε αγρόκτημα.

Με έκανε τότε πολύ ισχυρή εντύπωση ότι για την είσοδο σε όλο το εκπαιδευτικό ίδρυμα υπήρχε πάνω στον δρόμο υποχρεωτική πορεία μέσα από μια λεκάνη με απολυμαντικό υγρό, για τις ρόδες των οχημάτων. Αλλά και στην είσοδο του περιφραγμένου αγροκτήματος υπήρχε άλλος λάκκος με απολυμαντικό υγρό, και στην διπλανή είσοδο για τους πεζούς, υπήρχε «τζίβα» με απολυμαντικό υγρό πάνω στην οποία πατούσαμε όλοι πριν μπούμε στο αγρόκτημα, όλοι. Επίσης μπροστά από κάθε οίκημα του αγροκτήματος, μπροστά από τον στάβλο, μπροστά από τα χοιροστάσια, μπροστά από τα κοτέτσια, υπήρχαν ίδιας μορφής κατασκευές για την απολύμανση των παπουτσιών.

Θυμάμαι ότι όταν ρώτησα, ως νέος εργαζόμενος, τον κ Ανδρέου, τότε Διευθυντή Αγροκτήματος, την χρηστικότητα των απολυμαντικών stand μπροστά από κάθε κοτέτσι, που δεν τα είχα γνωρίσει στο αγροτικό χωριό που μεγάλωσα, μου εξήγησε, ότι αυτό συμβαίνει διότι τα αυγά εκκολάπτονται σε εκκολαπτικές μηχανές μαζικά, τα κοτόπουλα μεγάλωναν με τις ίδιες συνθήκες και την ίδια διατροφή μαζικά, και αν περνούσαν κάποια μικρόβια, ιοί ή βακτήρια στα κοτέτσια, τότε θα ασθενούσαν όλα τα κοτόπουλα μαζικά και πιθανόν να πέθαιναν όλα τα κοτόπουλα ή οι κότες μαζικά.

Οι τεχνητές ομοιόμορφες πόλεις που ζουν οι σημερινοί αστοί, οι ομοιόμορφοι τρόποι ζωής, οι ομογενοποιημένες τροφές που προμηθεύονται από σχεδόν απολύτως όμοια καταστήματα, προσομοιάζουν με εκείνα τα κοτέτσια από τις εφηβικές μου εργασιακές εμπειρίες.

Αν μάλιστα προσθέσεις και την βίαιη μείωση της βιοποικιλότητας και την «απολυμασμένη» ζωή στις πόλεις, οι αστοί άνθρωποι των πόλεων είναι εκτεθειμένοι σε «πανδημίες» κάθε φορά που κάποιος ιός ή βακτήριο ή μικρόβιο μπορέσει να περάσει μέσα στον ομογενοποιημένο πληθυσμό. Τότε, από όσα μας λένε: «Ο Θεός βοηθός …».

Στο χωριό που πήγα το Δημοτικό Σχολείο (Καταχάς, Πιερίας, 1956), ο παππούς διατηρούσε κοτέτσι με 20 κότες & 2-3 κοκκόρια (σωστή αναλογία …), μαζί με την αγελάδα και το μοσχάρι της, το γαϊδούρι και το κάρο, τα σκυλιά, το γουρούνι κτλ. Η οικονομία του σπιτιού ήταν πλήρως αυτό που σήμερα ξαναανακάλυψαν και πληρώνονται ακριβά για την εφαρμογή του, το οποίο το λένε πλέον «ΚΥΚΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ». Δεν πετούσαμε τίποτα. Όλοι είχανε το κουμάντο τους, σε ετήσια βάση, με τον κήπο με τα λαχανικά. Και ότι περίσσευε το διέθεταν πουλούσαν, αντάλλασαν στο ετήσιο πανηγύρι στο διπλανό Αιγίνιο. Στο χωριό δεν είχα δει λεκάνες απολύμανσης, τότε.

Το 2013 γνώρισα στο Επιμελητήριο Κυκλάδων, στην Σύρο, τον κ Πασχάλη Συρίγο (από την Σίκινο), πρόεδρο της Ομοσπονδίας Συλλόγων Μικρών Κυκλαδονήσων-

ΟΣΥΜΙΚ, σε ένα συνέδριο με «τηλεκόνφερενς» με άλλα οκτώ νησιά των Κυκλάδων με κύριο θέμα την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα, ώστε συμμετρικά και ικανοποιητικά να δημιουργεί επαρκή αυτάρκεια τροφίμων. Τόσο και κυρίως για τους μόνιμους κατοίκους όσο και για αναπτυξιακούς λόγους για τους επισκέπτες-τουρίστες σε ετήσια βάση, τόσο με φρέσκες όσο και με μεταποιημένες συντηρημένες τροφές.

Μάλιστα ο ΟΣΥΜΙΚ έκανε συνέδριο το 2015 στο Ευγενίδειο Ίδρυμα με εξειδίκευση σε διάφορες δυνατότητες του πρωτογενούς τομέα στα μικρά νησιά. Και το 2017 και 2018 ο ΟΣΥΜΙΚ με τον κ Πασχάλη Συρίγο, επισκέφθηκε όλα τα νησιά και έκανε συζητήσεις, στις οποίες είχα την ευκαιρία να συμμετέχω, για την δυνατότητα να γίνουν ΚοινΣΕπ στην γεωργία (μελισσοκομία, αρωματικά φυτά κλπ) και στην κτηνοτροφία (τυροκομία, γαλακτοκομικά κτλ) με στόχο τόσο την αυτάρκεια όσο και την ανάπτυξη Τοπικής Εφοδιαστικής Αλυσίδας σε κάθε νησί ή έστω σύμπλεγμα κοντινών νησιών.

Τα οικονομικά στοιχεία δείχνανε ότι πέρυσι (2019) η εξάρτηση από τον τουρισμό σε μερικά νησιά του Αιγαίου έφτανε μέχρι και 90% (!... ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΟ). Ο «δίμηνος» ελληνικός τουρισμός είναι μια συγκυριακή κατάσταση, και η ραγδαία άνοδος του οφείλεται και στους πολέμους σε άλλα τουριστικά μέρη, και σε προβλήματα σε άλλες περιοχές, και όχι αποκλειστικά στον «καλό» μας προγραμματισμό, παρά τα προνόμια που έχουν πάρει από την ελληνική πολιτεία.

Οι Ειδικές Μορφές Τουρισμού που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν καλύτερα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδος είναι ένα πολύ μικρό ποσοστό του τουρισμού αναψυχής που προσφέρει σήμερα ακόμα η Ελλάδα.

Οι πόλεις (αστικές μεγαλουπόλεις) και ο τουρισμός ΔΕΝ αποτελούν στερεά βάση για μακροχρόνιο στρατηγικό αναπτυξιακό προγραμματισμό.

Και ο πρωτογενής τομέας που είναι στέρεα συνδεδεμένος με την ελληνική γη, και επιδέχεται μακροπρόθεσμης στρατηγικής αναπτυξιακής αγροτικής πολιτικής (η οποία δεν είναι ορατή σήμερα στην Ελλάδα), αξιοποιείται μόνο κατά 7-13% στον ελληνικό τουρισμό (Τόσες είναι οι αγορές των ξενοδοχείων από την ελληνική αγορά, ενώ στην Ιταλία τα ξενοδοχεία προμηθεύονται Ιταλικά αγροτικά προϊόντα σε ποσοστό 70% των ετησίων δαπανών τους! …).

Όλοι ανατρέχουμε στην τελευταία σοβαρή δημοσιευμένη μελέτη «Η Ελλάδα 10 χρόνια μπροστά» για τις αναπτυξιακές προοπτικές της Ελλάδος, που έγινε την δεκαετία του 2010 (Οκτ 2011) από την MacKinsey, όπου αναφέρεται ότι η ανάπτυξη στην Ελλάδα μπορεί να προέλθει από τον πρωτογενή τομέα από την μεταποιητική βιομηχανία αγροτικών προϊόντων και από τον τουρισμό.

Ο ελληνικός Τουρισμός ακόμα δεν μπόρεσε να εξαρτάται από στερεές μακροχρόνιες επιλογές, παρά το ότι έφθασε να δίνει περί το 10% απ’ ευθείας και με τον πολλαπλασιαστή περίπου το 20% του ΑΕΠ.

Ο ελληνικός πρωτογενής τομέας καταγράφει 4% απ’ ευθείας στο ΑΕΠ, που φθάνει με τον πολλαπλασιαστή να εξαρτάται από την γεωργία το 20% του ΑΕΠ.

Μετά την πανδημία του κοροναϊού και την ανάγκη για επανεκκίνηση της οικονομίας οι υπεύθυνοι για τον μακροχρόνιο σχεδιασμό της ανάπτυξης της Ελλάδος, τόσο οι εκλεγμένοι στις δομές της εξουσίας, όσο και οι εκλεγμένοι στις δομές των πολιτών της αγροτικής κοινωνίας, θα πρέπει να επανακαθορίσουν ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο του τι επιθυμούν οι πολίτες-καταναλωτές και τι μπορούν να προσφέρουν οι πολίτες-αγρότες σε κοινά συμφωνημένες τιμές.

ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ο μέσος αγροτικός μηνιαίος μισθός να είναι περίπου 600€, ο μέσος μισθός των ιδιωτικών υπαλλήλων (μαζί με τους μισθούς των ΔΕΚΟ) να είναι 1000€

και ο μέσος μισθός των δημοσίων υπαλλήλων να είναι 1200€. Ίσως ΔΕΝ ΘΑ ΜΕΙΝΕΙ κανένας αγρότης να παράγει τροφές και άλλα αγροτικά προϊόντα.

Επιβίωση και ζωή σημαίνει ισορροπία. Κάθε ανισορροπία οδηγεί σε θάνατο του συστήματος. Σε περιόδους βίαιης αποκατάστασης των ισορροπιών, όπως είναι οι επαναστάσεις και οι πόλεμοι, οι σοβαροί και ψύχραιμοι ηγέτες πρέπει να προετοιμάζουν νέα ισορροπημένα συστήματα, προσβλέποντας στην επιβίωση των κοινωνιών τους.

Όλα τα σοβαρά κράτη προετοιμάζονται για την μετά-κοροναϊό εποχή με κατ αρχήν φροντίδα για την εξασφάλιση της διατροφικής αυτάρκειας τους (άλλωστε αυτό προβλέπει και η Διεθνής Σύμβαση της Καρθαγένης). Ο Νο 1 εξαγωγέας σιτηρών παγκοσμίως, η Ρωσία πρότεινε (27/3/2020) ποσοστώσεις εξαγωγών 7 εκ tn σιτηρών (σιτάρι, καλαμπόκι, κριθάρι). Ακόμα και η κυβέρνηση των Σκοπίων αποφάσισε την αποθεματοποίηση στο ύψος του 30% σίτου, σικάλεως & αλεύρων που παράχθηκε το 2019.

Με σεβασμό διαβάζουμε και ξαναδιαβάζουμε την επιστολή που έστειλε τον Σεπ 2010 σε όλους ο Δρ Φώτιος Βακάκης (Γεωπόνος-Γεωργοοικονομολόγος) με τίτλο «Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΩΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ». Ανάμεσα στο πολυσέλιδο υπόμνημα επισημαίνουμε:

«Τώρα, με την κορύφωση της οικονομικής κρίσης και την ανάγκη επαναπροσδιορισμού των προτεραιοτήτων για ταχύτερη ανάκαμψη, πρέπει να επανορθώσουμε τις παραλείψεις που έγιναν στο παρελθόν, να επανεκτιμήσουμε τις δυνατότητες της χώρας και να οραματιστούμε το μέλλον της ελληνικής γεωργίας με φαντασία και ρεαλισμό. Σήμερα είμαστε περισσότερο έμπειροι, περισσότερο ευαισθητοποιημένοι στα θέματα της ποιοτικής γεωργίας, της περιβαλλοντικής προσαρμογής, της αειφορίας των φυσικών πόρων και της υγιεινής των τροφίμων. …»

«Επομένως, οι αγρότες θα έπρεπε, με ενιαία φωνή, να ζητούν από την Πολιτεία όπως, οι Υπηρεσίες που υποστηρίζουν την γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη, να αναπτύξουν, με προκαθορισμένο χρονικά βηματισμό, δύο παράλληλες στοχευμένες προσπάθειες, τις οποίες οι ίδιοι πρέπει να στηρίξουν με την οργανωμένη ενεργό συμμετοχή τους:

Η πρώτη, αφορά στην ανάληψη πρωτοβουλίας ώστε, «με ευρεία πολιτική συναίνεση και συμμετοχή των Κοινωνικών Εταίρων της γεωργίας, να προσδιοριστεί η Στρατηγική για την γεωργική ανάπτυξη της Χώρας, που θα καλύπτει την μέχρι το 2020 περίοδο (τώρα πλέον 2030 …)», με στόχευση να διαμορφωθεί κοινής αποδοχής μελλοντική εικόνα της ελληνικής γεωργίας και συγκλίνουσα θεσμική, τεχνική και οικονομική υποστήριξή της από την Πολιτεία.

Η δεύτερη, αφορά στον άμεσο σχεδιασμό και εφαρμογή των αυταπόδεικτα τεχνικά εφικτών, οικονομικά βιώσιμων, κοινωνικά αποδεκτών και μεγάλης κλίμακας εξωστρεφών γεωργικών παραγωγικών επενδύσεων της επόμενης δεκαπενταετίας, με ενιαίο χαρακτηρισμό «Εθνικό Σχέδιο Επενδύσεων Ανασυγκρότησης της Ελληνικής Γεωργίας». Πρόκειται για παρέμβαση «Δημοσίου Συμφέροντος» και δεν συγκρίνεται, ως προς την αποτελεσματικότητα, με την οικονομική παροχή που δίνεται, συνήθως, στους αγρότες, ως κίνητρο αναστολής των εκάστοτε κινητοποιήσεών τους, όσο μεγάλη και αν είναι η παροχή αυτή».