Κοινωνική Οικονοµία είναι µια κοσµοϊστορική ανάγκη ανάλογη όπως για αιώνες και χιλιετηρίδες ήταν η οικιακή οικονοµία. Η άδηλη οικονοµία που δεν µπορούσε να φορολογήσει και να προσµετρήσει το κράτος, αλλά µε αυτό τον αυτόνοµο τρόπο µπορούσαν να επιβιώσουν οι οικογένειες και οι κοινότητες υπό δύσκολες συνθήκες. Στη σηµερινή εποχή η κοινωνική οικονοµία έρχεται να καλύψει το κενό που αφήνει στην οικονοµία και την απασχόληση ο δραστικός περιορισµός της άδηλης οικονοµίας, λόγω καταναλωτικών προτύπων, αλλά και τα πεπερασµένα όρια του κράτους και της αγοράς. Είναι η οικονοµία της άρσης του οικονοµικού αποκλεισµού και της φτώχειας. Της οικονοµικής δραστηριότητας εκεί που δεν µπορεί να επεκταθεί για αντικειµενικούς λόγους η µισθωτή εργασία.
Κοινωνική Οικονοµία δεν είναι µια υπεργολαβία που δίνει ένας ∆ήµος µε απευθείας ανάθεση, αποσπασµατικά, κάπου, σε µια ΚΟΙΝΣΕΠ ή σε µια ΜΚΟ. Αυτές οι περιπτώσεις δεν συνιστούν ούτε ποσοτικό ούτε ποιοτικό µέγεθος για να χαρακτηρίσουν µια πολιτική για την Κοινωνική Οικονοµία και το κυριότερο δεν συνιστούν παρακαταθήκη και Κοινωνικό Κεφάλαιο για την εξέλιξη του θεσµού.
Αντίθετα τις περισσότερες φορές και στο βαθµό που λειτουργούν υπό καθεστώς ευνοιοκρατίας και πελατειακών σχέσεων συνιστούν το κακέκτυπο του θεσµού. Κι αυτό συµβαίνει βέβαια όταν ελάχιστοι φορείς έχουν πρόσβαση στις δηµόσιες και ιδιωτικές χρηµατοδοτήσεις όπως στη παρούσα περίοδο. Κοινωνική Οικονοµία χωρίς Κοινωνία δεν γίνεται. Σε διαφορετική περίπτωση είναι πρόσχηµα για την διαιώνιση του εκµεταλλευτικού συστήµατος. Το υπουργείο Εργασίας στην Ελλάδα απέτυχε ολοσχερώς στην προώθηση της Κοινωνικής & Αλληλέγγυας Οικονοµίας (όπως λέει) ακριβώς γιατί αντί να προωθήσει το «όλον» εξυπηρετεί δια µέσω της Κ.ΑΛ.Ο. ιδιωτικά και κρατικά συµφέροντα.
Μινιατούρα πολιτικής
Έχουµε ως παράδειγµα την πρόσφατη προβολή της έκθεσης Κ.ΑΛ.Ο και την εν γένει πολιτική του υπουργείου Εργασίας, η οποία παρουσιάζει µια µαγική εικόνα που απέχει από την πραγµατικότητα. Παρουσιάζει µια µινιατούρα πολιτικής ως κολοσσιαίο έργο, σαν να µπορούσε κάποιος µε ένα πίνακα ζωγραφικής να κτίσει µια πόλη. Την ίδια στιγµή οι πόροι τους οποίους όφειλε η Κυβέρνηση να διαθέσει σύµφωνα µε τις κοινοτικές οδηγίες στο πεδίο πηγαίνουν για άλλες ανάγκες του κράτους (Κοινωφελής εργασία, Παιδικοί Σταθµοί, Φροντίδα στο σπίτι, Κοινωνικά Παντοπωλεία κ.λπ.).
Αποκρύπτεται το γεγονός ότι, ο σχεδιασµός περιορίζει τους δικαιούχους σε ένα πολύ µικρό κοµµάτι του χώρου που παράγει προϊόντα και υπηρεσίες. Αποκρύπτεται ότι απευθύνεται µόνο στις ΚΟΙΝΣΕΠ και ΚΟΙΣΠΕ, και µερικές «Κυβερνητικές Οργανώσεις-ΚΟ» που ονοµάζονται αυτάρεσκα «Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις», αποκλείοντας επί της ουσίας τους αγροτικούς συνεταιρισµούς, άλλους αστικούς συνεταιρισµούς, καταναλωτικούς Συνεταιρισµούς και µη κερδοσκοπικά ιδρύµατα. Αγνοεί δηλαδή, το κοµµάτι εκείνο των κοινωνικών επιχειρήσεων που διαµορφώνει τους µετρήσιµους δείκτες της κοινωνικής οικονοµίας στο ΑΕΠ, (έστω αυτό το πενιχρό 1,8 % που υπάρχει στην Ελλάδα) προβάλλοντας κάτι που δεν είναι στατιστικά ανιχνεύσιµο σήµερα στην Ελληνική Οικονοµία.
Αρνείται την διαβούλευση µε τα δίκτυα, τις Ενώσεις και Οµοσπονδίες του χώρου, ενώ ταυτόχρονα επιλέγει αυθαίρετα συνοµιλητές µεµονοµένους φορείς µε τους οποίους αναπτύσσει πολιτικές και οικονοµικές «πελατειακές σχέσεις»
∆ηµιούργησε ένα Μητρώο Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονοµίας που µέχρι στιγµής δεν έχει ωφελήσει σε τίποτε πρακτικά τις κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις.
Φωτογραφική προκήρυξη
Είναι φανερό ότι η πρόσκληση για «Κέντρα Στήριξης» Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονοµίας, εξαιτίας της επιλεκτικής περιοριστικής λογικής µε την οποία συντάχθηκε στο µεγαλύτερο µέρος, την έχει καταστήσει άγονη. (από τον αρχικό σχεδιασµό για 120 περίπου Κέντρων τελικά προκηρύχθηκαν περίπου 89, υπεβλήθηκαν µόνο 42 αιτήσεις και πληρούν τα τυπικά κριτήρια συµµετοχής µόνο 13. ∆ηλαδή, η πλήρης κρατική σχεδιαστική ανικανότητα.
Το Ελληνικό κράτος όχι µόνο δεν έχει αναπτύξει ένα ανοικτό αξιοκρατικό σύστηµα στη διαχείριση των πόρων που χρηµατοδοτούνται από το ΕΣΠΑ για την Κοινωνική Οικονοµία αλλά στη κυριολεξία υφαρπάζει τους πόρους για άλλους σκοπούς ενισχύοντας το κρατισµό του. Ενώ ελάχιστοι ∆ήµοι έχουν ολοκληρωµένο σχέδιο για να ενισχύσουν υλικά και θεσµικά την Κοινωνική Οικονοµία.
Ο απολογισµός της 2ης Έκθεσης Κ.ΑΛ.Ο (7-11 Νοεµβρίου 2018, Αθήνα, Χρηµατιστήριο) θα έδειχνε ένα φιάσκο για το υπουργείο Εργασίας, τους διοργανωτές και διαµεσολαβητές του. Περιορισµένοι ήσαν οι εκθέτες και ελάχιστοι οι επισκέπτες το πενθήµερο που διεξήχθη. Η αποχή από τη µεριά της κοινωνίας πολιτών ήταν µια αντίδραση στον εµπαιγµό που επιχειρείται µε ένα ψευδεπίγραφο ενδιαφέρον για το χώρο. Ο κόσµος γύρισε την πλάτη στο εγχείρηµα του υπουργείου Εργασίας αφού το µεγαλύτερο µέρος των φορέων του Μητρώου, αρνήθηκε να συµµετάσχει σε µια τέτοια πολιτική απάτη. Η κορυφή του παγόβουνου οι απευθείας παράνοµες αναθέσεις, η έλλειψη ουσιαστικής διαβούλευσης µε τους φορείς, ο αποκλεισµός για τους πολλούς και το στηµένο παιγνίδι για τους λίγους εκλεκτούς που εξυπηρετούν το πελατειακό σύστηµα.
Η αντίδραση που εκδηλώθηκε είναι για το «καπέλωµα» της όλης διαδικασίας από τις ΜΚΟ των «κολλητών & ευνοούµενων», ύστερα από τις αποκαλύψεις που είδαν το φως της δηµοσιότητας. Ο κόσµος που ασχολείται πραγµατικά µε την Κοινωνική Οικονοµία, ύστερα από 6 χρόνια υποσχέσεων, έχει αντιληφθεί πλέον ότι, όλο αυτό το γεγονός ήταν µια επικοινωνιακή φούσκα. Τα οφέλη της έκθεσης για το σύνολο των ΚοινΣΕπ µηδαµινά. Εξάλλου οι συµµετέχοντες αντιπροσωπεύουν ένα πολύ µικρό κοµµάτι των ΚοινΣΕπ.
Υποτονική η συµµετοχή
Στις οµιλίες του Πρωθυπουργού αλλά και της υπουργού Εργασίας ακούστηκαν για µια ακόµη φορά οι ίδιες περσινές εξαγγελίες. Τα 11 εκατ. Ευρώ που έχουν προκηρυχθεί για τα «Κέντρα Στήριξης» (µια προκήρυξη φιάσκο µε τα φωτογραφικά κριτήρια) και 27 εκατ. της προδηµοσίευσης για χρηµατοδότηση όλων των φορέων ΚΑΛΟ.
Η συµµετοχή ήταν υποτονική. Για τις µικρές συνεταιριστικές Οικοτεχνίες που ήσαν εκεί και πουλούσαν κυρίως µερµελάδες, µέλι, και λάδι η έκθεση είχε κάποιο όφελος. Για τη µεγάλη µερίδα των κοινωνικών επιχειρήσεων και συνεταιρισµών που είναι µετρήσιµα µεγέθη στο ΑΕΠ της χώρας η συγκεκριµένη έκθεση δεν είχε κανένα πρακτικό ενδιαφέρον, εξάλλου δεν συµµετείχε κανένας µεγάλος συνεταιρισµός. Αυτός µάλλον ήταν και ο λανθασµένος πολιτικός σχεδιασµός του υπουργείου Εργασίας.
Παρουσιαστήκαν µεν προβληµατισµένοι και ανήσυχοι για όσα έχουν βγει στο φως της δηµοσιότητας τελευταία, αµετανόητοι δε για τις πολιτικές επιλογές τους, Προβάλλουν έτσι την έκθεση που αφορά ένα πολύ µικρό κοµµάτι των συνεταιρισµών και των ΜΚΟ, για να καλύψουν την υφαρπαγή των πόρων από το κράτος για προσλήψεις µε τη λεγόµενη «κοινωφελή εργασία» διαιωνίζοντας τις πελατειακές σχέσεις, καταστρατηγώντας τους κανονισµούς για το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο.
Ακόµη και στο πολιτικό προσωπικό ελάχιστοι εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών (βουλευτές) γνωρίζουν τις κοινοτικές οδηγίες σε αυτό το τοµέα. Από την άλλη πλευρά η δηµοσιογραφική κάλυψη σε αυτά τα θέµατα είναι ελάχιστη. Έτσι το βάρος της προβολής και της παρουσίασης των ουσιαστικών προϋποθέσεων ανάδειξης της Κοινωνικής Οικονοµίας πέφτει στις οργανώσεις της κοινωνίας Πολιτών. Για να ακουστεί όµως η φωνή της απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπερβεί τον κατακερµατισµό της και να λειτουργήσει ως ενιαίος χώρος ενός κοινωνικού εταίρου. Η Κοινωνική Οικονοµία στην Ελλάδα, µοιάζει να έχει καταληφθεί από σφετεριστές, κυριαρχείται από κλειστές ελίτ και δεν µπορεί να προχωρήσει διαφορετικά παρά µόνο µε κινηµατικές διαδικασίες που απευθύνονται στο «όλον» της Κοινωνίας των Πολιτών.
Ελίτ και σφετεριστές έχουν το πρώτο λόγο στο χώρο της Κοινωνικής & Αλληλέγγυας Οικονοµίας, και για να κρατήσουν έλεγχο τον θέλουν µικρό, κατακερµατισµένο και µέσα στη σύγχυση για το τι είναι και τι δεν είναι πραγµατικά η Κοινωνική Οικονοµία. Από την άλλη πλευρά τα κόµµατα που είναι εντελώς κρατικίστικα στη δοµή τους και εχθρικά στην ενότητα του χώρου.
Ακόµα και στον αγροτικό τοµέα όπου παράγεται το 1,8% του ΑΕΠ από Συνεταιριστικές οργανώσεις, έχουν παρεισφρήσει σφετεριστές και σήµερα ο συνεργατισµός εκπροσωπείται από εταιρείες της ιδιωτικής οικονοµικής (τράπεζες, τεχνικές εταιρείες και άλλες κερδοσκοπικές εταιρείες).
Εχθρός εξάλλου είναι όλο το σηµερινό σύστηµα εξουσίας και θέλει αδύναµη την Κοινωνία Πολιτών. Ο αυταρχισµός της εξουσίας είναι δεδοµένος. Η µόνη αχίλλειος πτέρνα που µπορεί να πληγεί το σύστηµα σφετερισµού της Κοινωνικής Οικονοµίας είναι εκεί που παραβιάζεται η νοµιµότητα στους κοινοτικούς πόρους
Μία διαρκής εξαπάτηση
Έτσι µετά την αποκάλυψη της διαρκούς εξαπάτησης του υπουργείου Εργασίας σε σχέση µε τη Κοινωνική Οικονοµία και το πλήγµα που υπέστη από την ακύρωση των συµβάσεων για την έκθεση, δηµιουργείται το κατάλληλο κλίµα για µια συνολική ιδεολογική ανασυγκρότηση κατά των ελίτ που λυµαίνονται το χώρο. Από αυτό το γεγονός µπορεί να ξεκινήσει ο νοµικός ακτιβισµός µε σύνθηµα: «∆εν έχετε να χάσετε τίποτε, ταράξτε τους στη νοµιµότητα».
Το γεγονός έχει µεγάλη σηµασία γιατί βρέθηκε ο µίτος στο λαβύρινθο της διαφθοράς µε απευθείας αναθέσεις. Η ιστορία αυτή έχει πολλά επεισόδια κατά συρροή και κατ’ εξακολούθηση. Θα χρειαστούν µήνες έρευνας στη διαύγεια για εντοπιστούν όλα τα τεκµήρια. Είµαστε όµως βέβαιοι ότι η Κοινωνία Πολιτών θα έχει κερδίσει µια κοµβική µάχη. Καλούµε τους εθελοντές να ψάξουν σε βάθος τη ∆ΙΑΥΓΕΙΑ και να τροφοδοτήσουν τους ελεγκτικούς µηχανισµούς, που βρίσκονται πολλές φορές σε λήθαργο αν οι πολίτες δεν επαγρυπνούν.
Υπάρχει πλέον µια ξεκάθαρη ιδεολογική γραµµή που διαχωρίζει τους σφετεριστές του χώρου από την Κοινωνία των Πολιτών . Από τη µια µεριά είναι οι ληστρικές ελίτ των κλειστών κυκλωµάτων και από την άλλη το όλον της κοινωνίας. Από τη µια µεριά η οικονοµική ολιγαρχία που θέλει να ποδηγετήσει και να οικειοποιηθεί την Κοινωνική Οικονοµία για ιδιωτικά συµφέροντα, πολλές φορές και µε κρατικίστικες επιλογές, υπέρ των ηµετέρων και από την άλλη, το σύνολον της κοινωνίας και η δηµοκρατική νοµιµότητα.
Στις σύγχρονες κοινωνίες δεν µπορεί να υπάρξει άλλη νοµιµότητα, τουλάχιστον φανερά, εκτός της δηµοκρατικής νοµιµότητας. ∆εν νοµιµοποιούνται από πουθενά οι δηµόσιοι πόροι να πηγαίνουν σε λίγους εκλεκτούς και όχι στο σύνολο της κοινωνίας µε τους κανόνες της ισονοµίας και της αξιοκρατίας. Η παρέκκλιση από τους κανόνες της νοµιµότητας είναι κοινωνικά άδικη και καταδικαστέα. Οι Πολίτες έχουν αναφαίρετο δικαίωµα να περιφρουρήσουν την ισονοµία και τη κοινωνική δικαιοσύνη.
Για το Κίνηµα «ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ Κοινωνίας Πολιτών»
Διαβάστε αναλυτικό ρεπορτάζ στην Agrenda που κυκλοφορεί το Σάββατο 1η Δεκέμβρη μαζί με το περιοδικό Profi
