Εντούτοις, σύμφωνα με τον έμπειρο τραπεζίτη, σημαντικά ζητήματα παραμένουν στον κλάδο, και δεν συμβάλουν στο να μετατραπεί σε ισχυρό αναπτυξιακό καταλύτη, να συνδράμει δηλαδή καθοριστικά στην αναπτυξιακή ανάταξη της οικονομίας. Κατά τον ίδιο, οι τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες, προετοιμαζόμενες για το μέλλον, θα χρειαστεί να επενδύσουν κοντά στα € 900 εκατ. με € 1 δισεκ. στην τεχνολογική και ψηφιακή αναβάθμιση του συνόλου των δικτύων και υποδομών τους την επόμενη τριετία.
Ολόκληρη η ομιλία του Νίκου Καραμούζη
Κρίση και Τραπεζικός Κλάδος
Είναι γεγονός ότι, ο τραπεζικός κλάδος στην Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο της οικονομικής κρίσης και χωρίς να έχει την ευθύνη για την πρόκλησή της, υπέστη σοβαρές και διαταρακτικές αρνητικές συνέπειες, που τον οδήγησαν σε μεγάλη και παρατεταμένη κρίση, στα όρια της χρεοκοπίας και τελικά σε μεγάλες ανακεφαλαιοποιήσεις ύψους €64δις, στον ριζικό μετασχηματισμό του, τη δημιουργία τεσσάρων συστημικών τραπεζών, σημαντικά μικρότερο χαρτοφυλάκιο δανείων (- € 95δις) και ενεργητικού σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα, ενώ υποχρεώθηκε να προχωρήσει σε πολύ μεγάλη αποκλιμάκωση της διεθνούς του παρουσίας.
Σήμερα, έχει βελτιωθεί η χρηματοοικονομική κατάσταση των τραπεζών, η πρόσβαση τους στις διεθνείς αγορές και η ρευστότητα της αγοράς, με τη σταδιακή επιστροφή καταθέσεων, ενώ ενισχυμένη είναι η κεφαλαιακή τους επάρκεια, η ποιότητα και ευρωστία του ισολογισμού τους.
Αλλά σημαντικά ζητήματα παραμένουν στον κλάδο :
- τα επιτόκια χορηγήσεων παραμένουν τα υψηλότερα στην Ευρωζώνη που παρέχουν μια ζώνη προστασίας και εσόδων, αλλά είναι βέβαιον ότι θα συμπιεστούν,
- οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων δεν έχουν αρθεί πλήρως,
- το ύψος των NPEs, κοντά στα €80 δις , 46% του συνόλου των δανείων, το υψηλότερο ποσοστό στην ευρωζώνη, ένας αναπτυξιακός βραχνάς για τις τράπεζες και την οικονομία, ενώ οι τράπεζες έχουν δεσμευθεί να μειώσουν τα NPEs κατά € 53 δις τα επόμενα 2½ χρόνια, ένας απαιτητικός και δύσκολος στόχος,
- η απομόχλευση συνεχίζεται, η χρηματοδότηση της οικονομίας παραμένει με αρνητικό πρόσημο και η ζήτηση δανείων υποτονική,
- η πρόσβαση στις διεθνείς αγορές βελτιώνεται, αλλά με σχετικά υψηλό κόστος και εμπόδια,
- οι αγορές παραμένουν προβληματισμένες, παρά τις σημαντικές βελτιώσεις, αναφορικά με την επάρκεια κεφαλαίων και προβλέψεων των τραπεζών στο να τον εξυγιάνουν πλήρως τον ισολογισμό τους από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Επιπροσθέτως, ο τραπεζικός κλάδος στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη σε κάποιο βαθμός χαρακτηρίζεται και από :
- χαμηλή κερδοφορία,
- φθίνοντα έσοδα από τόκους,
- στασιμότητα των εσόδων από προμήθειες,
- υψηλό σχετικά λειτουργικό κόστος που θα αυξηθεί περαιτέρω με την πώληση των NPEs,
- συνεχιζόμενο σχετικά υψηλό ποσοστό προβλέψεων για επισφαλείς απαιτήσεις στην Ελλάδα που κυμαίνονται ανά τράπεζα μεταξύ 1,25% και πάνω από 2% του συνόλου των δανείων ετησίως,
- και τις χαμηλές αποδόσεις στα ίδια κεφάλαια.
Όλα τα παραπάνω, δεν συμβάλουν στο να μετατραπεί ο τραπεζικός κλάδος σε ισχυρό αναπτυξιακό καταλύτη, να συνδράμει δηλαδή καθοριστικά στην αναπτυξιακή ανάταξη της οικονομίας. Άρα, αποτελεί αναπτυξιακή προϋπόθεση να φτιάξουμε κατά προτεραιότητα το τραπεζικό πρόβλημα ώστε να γίνει αρωγός της αναπτυξιακής προοπτικής με ρευστότητα και χαμηλό κόστος χρήματος.
Άλλα, ίσως, τα σοβαρότερα προβλήματα και οι προκλήσεις είναι μπροστά μας, και προέρχονται από τη νέα μορφολογία και τις συνθήκες που διαμορφώνονται ταχύτατα στο διεθνή χρηματοπιστωτικό χώρο.
Τα επηρεάζουν οι μεγάλες αλλαγές που συντελούνται στο χρηματοπιστωτικό χώρο, κυρίως στον ανταγωνισμό, την τεχνολογία και το εποπτικό και ρυθμιστικό περιβάλλον.
Τεχνολογία και Οικονομία
Σήμερα βρισκόμαστε μπροστά στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση της ψηφιακής τεχνολογίας.
Τέτοιες μεγάλες τεχνολογικές αλλαγές είναι από τη φύση τους ριζοσπαστικές και ανατρεπτικές, για τις παραδοσιακές σχέσεις πελατών, εργαζομένων και επιχειρήσεων, το μέλλον επιχειρήσεων και εργαζομένων, την αρχιτεκτονική κλάδων και αγορών, τη δομή του ανταγωνισμού, και την προοπτική των επιχειρήσεων.
Για παράδειγμα, αναλογιστείτε πού ήταν π.χ. η Xerox, η Nokia, η Sears και η Kodak πριν μερικά χρόνια που μεσουρανούσαν και πού βρίσκονται σήμερα, γιατί έχασαν την τεχνολογική αιχμή.
Τραπεζικός κλάδος και η Τεχνολογική πρόκληση
Ο τραπεζικός κλάδος, αλλά και ο ευρύτερος χρηματοπιστωτικός τομέας βρίσκονται στην αρχή του τεχνολογικού κυκλώνα, αντιμέτωποι με ψηφιακές και σημαντικές τεχνολογικές αλλαγές και προκλήσεις, που μετασχηματίζουν ριζικά το επιχειρησιακό, πελατοκεντρικό και λειτουργικό τους πρότυπο.
Οι χρηματοπιστωτικές τεχνολογικές καινοτομίες, κυρίως η ψηφιοποίηση, η εκθετική αύξηση της υπολογιστικής δύναμης των μηχανών αναζήτησης, το blockchain, το cloud computing, το internet of things, το quantum computing, τα biometrics, η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική και η αυτοματοποίηση, το e-commerce, το B2B και B2C και τα big data analytics, δημιουργούν νέα δεδομένα, προκλήσεις και κινδύνους για το χρηματοπιστωτικό χώρο.
Σε πρόσφατο άρθρο του, το περιοδικό Economist, ανέφερε ότι ένας από τους λίγους κλάδους που έχει ακόμα μείνει σχετικά αλώβητος από την ψηφιακή τεχνολογική επανάσταση είναι ο τραπεζικός, αλλά η ώρα της κρίσεως και της αμφισβήτησης πλησιάζει.
Στην εποχή της ψηφιακής τεχνολογίας έχουμε ακόμα τράπεζες :
- με ουρές στα υποκαταστήματα,
- άνοιγμα τραπεζικού λογαριασμού μόνο με φυσική παρουσία στο κατάστημα,
- βιβλιάρια καταθέσεων,
- μεγάλη και χρονοβόρα γραφειοκρατία συναλλαγών και καθυστερήσεις στην εξυπηρέτηση πελατείας,
- πολύμηνη περίοδο έγκρισης και εκταμίευσης δανείων,
- αρχειοθέτηση, και διαχείριση εγγράφων σε έγχαρτη μορφή,
- βαριές διαδικασίες και λειτουργίες, με αποτέλεσμα το back office των τραπεζών διεθνώς να απασχολεί το 38% των απασχολούμενων στον τραπεζικό κλάδο διεθνώς.
Εκτιμάται από διεθνείς οίκους συμβούλων, ότι το 15%-25% του ετησίου προϋπολογισμού των τραπεζών, ή το 10% περίπου των εσόδων τους, κατευθύνεται ήδη σήμερα στις τεχνολογικές αναβαθμίσεις και κυρίως στην αναβάθμιση των ψηφιακών τους δικτύων και υποδομών.
Κατά την προσωπική μου εκτίμηση, οι τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες, προετοιμαζόμενες για το μέλλον, θα χρειαστεί να επενδύσουν κοντά στα € 900 εκατ. με € 1 δισεκ. στην τεχνολογική και ψηφιακή αναβάθμιση του συνόλου των δικτύων και υποδομών τους την επόμενη τριετία.
Τρεις ακόμα σημαντικές προκλήσεις για το τραπεζικό σύστημα
Εκτός του σημαντικού ύψους των NPE’s στην Ελλάδα και την τεχνολογική πρόκληση, υπάρχουν τρεις ακόμα σημαντικές προκλήσεις για το τραπεζικό σύστημα που επίσης καθιστούν αναγκαίο το ριζικό μετασχηματισμό του υφιστάμενου τραπεζικού προτύπου λειτουργίας.
Πρώτον, εντείνεται ο ανταγωνισμός από την απελευθέρωση πρόσβασης τρίτων παρόχων στα προσωπικά δεδομένα και τις συναλλαγές των τραπεζικών πελατών.
Η νομοθεσία για την ενίσχυση του ανταγωνισμού στις πληρωμές, στην Ευρώπη, το PSD2, και το open banking trend διεθνώς, ήδη αμφισβητούν την "ιδιοκτησία και την αποκλειστικότητα" των τραπεζών στην πρόσβαση και αξιοποίηση των προσωπικών δεδομένων και συναλλαγών των πελατών τους.
Προχωράμε, δηλαδή, σε καθεστώς τραπεζών “sharing date and customers” με third party providers.
Ήδη στην Ελλάδα ο ΟΠΑΠ, η Cosmote, η VIVA και άλλοι επιχειρηματικοί όμιλοι, έλαβαν ή βρίσκονται στη διαδικασία να λάβουν άδεια e-money από τις εποπτικές αρχές που τους επιτρέπει να εισέρχονται δυναμικά στην παροχή στοχευμένων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, όπως πληρωμές, μεταφορές ποσών και διάθεση ασφαλιστικών προϊόντων και είναι μόνο η αρχή.
Ο κίνδυνος θα ενταθεί όταν ξένοι πάροχοι, με τη βελτίωση των μακροοικονομικών συνθηκών (Paypal, on line bank), εισέλθουν στην ελληνική αγορά.
Δεύτερον, το νέο αυστηρότερο, απαιτητικότερο, πιο σύνθετο και πολύπλοκο ρυθμιστικό και εποπτικό πλαίσιο, με αυστηρότερους κανόνες και απαιτήσεις για κεφάλαια, ρευστότητα, εταιρική διακυβέρνηση και διαχείριση κινδύνων, όπως, η ενιαία εποπτεία των τραπεζών στην Ευρωζώνη, μέσω της δημιουργίας του SSM, η διαδικασία SREP και των περιοδικών stress tests που καθιέρωσε ο τελευταίος για τη συνολική αξιολόγηση των τραπεζών, το BRRD που αφορά το burden sharing του κόστους πτώχευσης τραπεζών, το SRM που έχει την ευθύνη της διαχείρισης μη βιώσιμων τραπεζών, τα νέα λογιστικά πρότυπα το IFRS9, η υποχρέωσε για δημιουργία επιπρόσθετων κεφαλαιακών buffer με το MREL, το proper & fit τεστ για τις διοικήσεις των τραπεζών, το CRD IV, η 4η EU AML Directive, το FATCA, το PSD2, η SEPA, η νομοθεσία για ξέπλυμα μαύρου χρήματος και προστασίας των προσωπικών δεδομένων, και άλλες ρυθμίσεις που δεν αναφέρω σε αυτή τη σύντομη περιγραφή επιδρούν καθοριστικά στις τράπεζες αναφορικά με :
- τις στρατηγικές επιλογές,
- την ανάπτυξη εργασιών,
- την κερδοφορία,
- το κόστος συμμόρφωσης και προσαρμογής συστημάτων, διαδικασιών και λειτουργιών,
- τις δυνατότητες των τραπεζών να μοχλεύσουν και να βελτιώσουν τις αποδόσεις στα ίδια κεφάλαιά τους.
Τρίτον, εντείνεται ο ανταγωνισμός παντού, και συμπιέζονται τα περιθώρια κέρδους, όχι μόνο εντός του τραπεζικού κλάδου, αλλά και από την ανάπτυξη σοβαρών και αξιόπιστων εναλλακτικών χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών για τους πελάτες που συμπεριλαμβάνει :
α.προσφυγή στις αγορές χρήματος και κεφαλαίου,
β.αξιοποίηση της νέας εξειδικευμένης θεσμικής διαχείρισης που εισέρχεται στην παροχή συγκεκριμένων χρηματοπιστωτικών προϊόντων και υπηρεσιών (π.χ. Credit funds, consumer finance companies, asset managers, money market funds), με ανταγωνιστικούς όρους, χαμηλότερο κόστος λειτουργίας, χαλαρότερες ρυθμιστικές και εποπτικές απαιτήσεις και καλύτερη εξειδίκευση,
γ.χρήση των υπηρεσιών που προσφέρουν οι νέες Fintech κυρίως τράπεζες, κυρίως υψηλής τεχνολογικής έντασης που δημιουργούνται (π.χ. Ν26, Resolut),
δ.αξιοποίηση της σταδιακής εμπλοκής στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες μη τραπεζικών παρόχων χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, όπως οι μεγάλοι τεχνολογικοί κολοσσοί, Google, Amazon (Amazon Lending), Apple (Apple pay) και Facebook (project Libra, bring CRYPTO to currency στο μαζικό κοινό).
Οι τελευταίοι συγκεντρώνουν σημαντικά νέα «κοινωνικά» και αξιοποιήσιμα εμπορικά δεδομένα για τους χρήστες τους. Αποτελούν δε σοβαρή ανταγωνιστική απειλή για το μέλλον, για τις παραδοσιακές τράπεζες.
ε.Προσφορά χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών από αρκετές εμπορικές εταιρείες retail and telecom παγκοσμίως, με άμεση επαφή καθημερινή με μεγάλο αριθμό πελατών τους, που εισέρχονται επίσης σταδιακά στην παροχή εξειδικευμένων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, όπως π.χ. πληρωμές, κάρτες, καταναλωτική πίστη, ασφάλειες (π.χ. consumer finance companies, e-money licenses).
Ο Ανταγωνισμός στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, λόγω της κρίσης, οι εξελίξεις είναι βραδύτερες και η παρουσία των παραδοσιακών τραπεζών δεσπόζουσα, αλλά για παράδειγμα,
η Ν26 και η Resolut έχουν ήδη κατά την προσωπική μου εκτίμηση πάνω από 250,000 Έλληνες πελάτες,
- αρκετές ελληνικές επιχειρήσεις (π.χ. ΤΙΤΑΝ, Mytilineos, Ελληνικά Πετρέλαια, Motoroil, αλλά και μικρότερες) αντλούν ήδη κεφάλαια και ρευστότητα μέσω ομολογιακών εκδόσεων στην εγχώρια ή και διεθνή κεφαλαιαγορά,
- ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις υφιστάμενες τράπεζες εντείνεται και τα περιθώρια κέρδους μειώνονται, π.χ. στις χρηματοδοτήσεις επιχειρήσεων,
- εναλλακτικοί πάροχοι, VIVA, Cosmote, ΟΠΑΠ, διεκδικούν το μερίδιό τους σε συγκεκριμένες χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, αλλά σε πολύ αρχικό στάδιο ανάπτυξης,
- και σταδιακά νέες μικρές τράπεζες εμφανίζονται στην Ελληνική αγορά, όπως Praxia, Aegean Baltic και IBG, που όμως στις τρέχουσες συνθήκες δεν συνιστούν απειλή.
Οι αλλαγές, όμως, που περιγράψαμε παραπάνω στο χρηματοπιστωτικό χώρο, είναι θεμελιώδεις και διαταρακτικές και καθιστούν αναγκαία, ως συνθήκη επιβίωσης, να υιοθετήσουν οι τράπεζες μια ολοκληρωμένη, εμπροστοβαρή στρατηγική ψηφιακού, επιχειρησιακού, πελατοκεντρικού, προϊοντικού και λειτουργικού μετασχηματισμού τους.
Επειδή οι αλλαγές είναι αναμφίβολα ανατρεπτικές, σημαντική πρόκληση για τις διοικήσεις και τους μετόχους των τραπεζών, αποτελεί στο άμεσο μέλλον η οργάνωση μιας ομαλής και αποτελεσματικής μετάβασης από το παραδοσιακό πρότυπο λειτουργίας στη νέα ψηφιακή εποχή.
Αν δεν γίνει αποτελεσματική διαχείριση της αναπόφευκτης σύγκρουσης του νέου με το παλιό, της παλιάς κουλτούρας με τη νέα, της νέας τεχνολογίας με την παλιά και τα legacies που έχει δημιουργήσει θα διαμορφώσουν κοστοβόρες καθυστερήσεις, σοβαροί εσωτερικοί κλυδωνισμοί και αυξανόμενοι κίνδυνοι για την προοπτική τους.
Ας είμαστε ειλικρινείς.
Τι Απαιτείται στη Νέα Εποχή
Στη νέα εποχή στον τραπεζικό κλάδο θ’ απαιτούνται:
1.Η κάθε τράπεζα να διαμορφώσει το δικό της internet / mobile, on-line offering,
2.λιγότερα υποκαταστήματα,
3.λιγότερο προσωπικό,
4.μικρότερες αλλά αποτελεσματικότερες κεντρικές υπηρεσίες που θα είναι εντάσεως κεφαλαίου και ψηφιοποίησης,
5.μεγαλύτερη κινητικότητα, μετεκπαίδευση και ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού,
6.σημαντικές επενδύσεις στην τεχνολογία, τα e-δίκτυα και τις ψηφιακές υποδομές,
7.νέας γενιάς software σχεδόν παντού,
8.νέα προϊόντα και υπηρεσίες συμβατές με την ψηφιακή τεχνολογία και τα ψηφιακά μέσα συναλλαγών,
9.κεντρικώς διαχειρίσιμα συστήματα στήριξης και διαχείρισης εργασιών και ενοποιημένα λειτουργικά δίκτυα και μέσα εξυπηρέτησης πελατείας, βασιζόμενα κυρίως στην ψηφιακή τεχνολογία, τη ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη,
10.αναβάθμιση και προσαρμογή των εσωτερικών λειτουργιών, διαδικασιών και των μονάδων ελέγχου, διαχείρισης κινδύνων και κανονιστικής συμμόρφωσης, στις απαιτήσεις της νέας ψηφιακής εποχής,
11.κεντροποίηση όλων των προσωπικών δεδομένων και συναλλαγών πελατών, ανάγκη συνδυασμού των social media, αξιοποιώντας ψηφιακές τεχνολογίες, ώστε να προσφέρονται καλύτερες αποτελεσματικότερες και στοχευμένες υπηρεσίες (big data analytics).
Παράλληλα, οι τράπεζες δεν πρέπει να αγνοήσουν, στη διαμόρφωση της νέας στρατηγικής τους, τις τρέχουσες εξελίξεις και τα νέα δεδομένα:
- ο χρονολογικός κύκλος των χρηματοπιστωτικών προϊόντων μειώνεται και τα τελευταία διεθνοποιούνται, τα «σύνορα πέφτουν»,
- οι απαιτήσεις των πελατών για άψογη, ασφαλή, ταχύτατη και αλάνθαστη εξυπηρέτηση αυξάνεται, ο χρόνος είναι πολυτιμότερο αγαθό,
- οι πελάτες γίνονται όλο και πιο απαιτητικοί και χωρίς ανοχές και υπομονή για αναποτελεσματική εξυπηρέτηση,
- τα προϊόντα τυποποιούνται και η διαφορά για τον πελάτη είναι η ποιότητα εξυπηρέτησης,
- οι πελάτες απαιτούν δυνατότητα εξυπηρέτησης όλο το εικοσιτετράωρο, από εναλλακτικά δίκτυα συναλλαγών, όπου και αν βρίσκονται γεωγραφικά, με προσωποποιημένες ανταγωνιστικές και αψεγάδιαστες υπηρεσίες,
- σημειώνεται δραματική μετακίνηση της πελατείας και στην Ελλάδα προς εναλλακτικά δίκτυα, το e-banking, mobile και e-money πλατφόρμες,
- σημειώνεται σημαντική μείωση του loyalty των πελατών,
- εντείνεται ο ανταγωνισμός από τις νέες ψηφιακές τραπεζικές πλατφόρμες, τα ψηφιακά νομίσματα και τις εταιρείες fintech, τους εξειδικευμένους παρόχους χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και τις αγορές χρήματος και κεφαλαίου,
- αυξάνονται ραγδαία οι ηλεκτρονικές αγορές και σήμερα εκτιμάται ότι το 20% του τζίρου των λιανικών πωλήσεων στη διεθνή αγορά γίνονται μέσω B2C και ψηφιακών μέσων, εξέλιξη που ανατρέπει ριζικά τους τρόπους χρηματοδότησης των πελατών λιανικής τραπεζικής, δημιουργούνται νέες ευκαιρίες αλλά και κίνδυνοι για τις τράπεζες και τα έσοδά τους.
- Οι παραδοσιακές τράπεζες έχουν ήδη αντιδράσει, προσφέροντας το δικό τους on line offering, κάποιες με μεγάλη επιτυχία, ΒΒVA, ING, BNP, Sandanter, ενώ ταυτόχρονα αξιοποιούν τη νέα τεχνολογία για την αναβάθμιση των μονάδων υποστήριξης εργασιών.
Για παράδειγμα, πρόσφατα, η Santander Bank εισήγαγε blockchain technology στις εργασίες διαχείρισης των υπηρεσιών trade finance, με αποτέλεσμα, η ολοκλήρωση των συναλλαγών να συντμηθεί από εβδομάδες σε ώρες και η ασφάλεια και εμπιστευτικότητα των συναλλαγών να βελτιωθεί σημαντικά.
Οι τράπεζες στην Ισπανία άρχισαν να αποδέχονται σταδιακά, μέσω blockchain technology, να ανοίγει ο πελάτης λογαριασμό σε μια τράπεζα και να αποδέχονται οι άλλες τράπεζες τα έγγραφα ταυτοποίησης των προσωπικών τους δεδομένων που διέθεσε ο πελάτης στην πρώτη τράπεζα για άνοιγμα τραπεζικού λογαριασμού στις υπόλοιπες.
Η ψηφιακή τεχνολογία κερδίζει ήδη σημαντικό έδαφος και είμαστε ήδη στην νέα εποχή του voice, face and finger touch recognition, chat bot communication, facial ATM recognition, contactless cards and POS systems, όσον αφορά την εξυπηρέτηση πελατείας.
Μια σειρά από πολυκαταστήματα και δίκτυα λιανικής δεν δέχονται πια μετρητά για ολοκλήρωση συναλλαγών, αποδεχόμενες μόνο πλαστικό χρήμα (π.χ. Vodafone, Λονδίνο).
Η χρήση εναλλακτικών Δικτύων στην Ελλάδα
Με βάση πιο πρόσφατα στοιχεία διαφαίνεται κατ’ εκτίμηση ότι οι εγχρήματες συναλλαγές στην Ελλάδα κινούνται ταχύτατα προς τα εναλλακτικά δίκτυα:
- Το 20% μέσω των τραπεζικών καταστημάτων, από 40% περίπου το 2014,
- Το 39% μέσω internet (e-banking ή mobile banking), έναντι 19% το 2014,
- Το 35% μέσω ATM, σταθερό τα τελευταία χρόνια,
- 6% μέσω APS – σταθερό τα τελευταία χρόνια.
Με βάση στοιχεία του 2018, η Ελλάδα έχει σήμερα στον τραπεζικό τομέα:
- 9 εκατ. ενεργούς πελάτες στο Internet Βanking,
- 6 εκατ. ενεργούς πελάτες mobile banking,
- 000 POS, έναντι μόλις 130,000 στο τέλος του 2014, παρότι αρκετά POS παραμένουν ανενεργά (περίπου 120.000), που αντανακλά τις αντιστάσεις επαγγελματιών στη διαφάνεια,
- 6 εκατ. ενεργές κάρτες πληρωμών (χρεωστικές, πιστωτικές και προπληρωμένες), δηλαδή 5 εκατ. περισσότερες σε σχέση με το 2014.
Επιπτώσεις στις Τράπεζες
Είναι βέβαιο ότι, η πλειοψηφία των υφιστάμενων τραπεζών δεν θα εξαφανιστούν διεθνώς, ούτε στην Ελλάδα, αλλά, ανταγωνιστικό πλεονέκτημα θα αποκτήσουν :
- όσες διαμορφώσουν έγκαιρα ολοκληρωμένο στρατηγικό σχέδιο, μετάβαση στη νέα εποχή,
- κινηθούν ταχύτατα να προσφέρουν πλήρης και άψογες on line λύσεις στους πελάτες,
- προσαρμοστούν αποτελεσματικά αξιοποιώντας την ψηφιακή τεχνολογία, τη μείωση του λειτουργικού κόστους και τη βελτίωση της ποιότητας εξυπηρέτησης πελατείας,
- μετασχηματίσουν αποδοτικά το υφιστάμενο λειτουργικό και επιχειρηματικό τραπεζικό τους πρότυπο και τα δίκτυα πελατείας στις απαιτήσεις που επιβάλλουν οι ραγδαίες ψηφιακές και τεχνολογικές αλλαγές, ενσωματώνοντας την ψηφιακή τεχνολογία across the board (σε όλες τις τραπεζικές λειτουργίες) , επενδύοντας σημαντικά ποσά στο μέλλον τους.
Στο πλαίσιο αυτό:
- κάποιες τράπεζες θα εξειδικευθούν και άλλες θα συρρικνωθούν,
- άλλες θα συμμαχήσουν με τεχνολογικούς παρόχους και με άλλες επιχειρηματικές οντότητες, που έχουν άμεση πρόσβαση και επαφή με τη νέα δυνητικά πελατεία,
- κάποιες θα συγχωνευθούν για να εσωτερικοποιήσουν αναγκαίες οικονομίες κλίμακος και σκοπού,
- αλλά όλες οφείλουν να προσφέρουν on line offering, να μειώσουν το κόστος και να βελτιώσουν την ποιότητα εξυπηρέτησης, αξιοποιώντας ψηφιακές λύσεις, να προσαρμοστούν, ν’ αλλάξουν, να μετασχηματισθούν, να επενδύσουν στο μέλλον τους, στο ριζικό μετασχηματισμό τους σημαντικά ποσά.
Δεν υπάρχει άλλη αξιόπιστη εναλλακτική, ο ανταγωνισμός θα είναι αμείλικτος και ισχύει στην περίπτωσή μας, το «αλλάζω ή βουλιάζω».
Το βέβαιο είναι, και αυτό θα έχει εφαρμογή κυρίως στην Ελλάδα, που είναι μικρή σχετικά αγορά, ότι ο ανταγωνισμός για τα εγχώρια «παραδοσιακά» πιστωτικά ιδρύματα δεν θα προέλθει τόσο από τον ενδοτραπεζικό ανταγωνισμό, αλλά, κυρίως στη λιανική τραπεζική, από διασυνοριακές, ψηφιακές, ιντερνετικές πλατφόρμες μεγάλων τραπεζών, από τους νέους εγχώριους και διεθνείς εξειδικευμένους διεθνείς θεσμικούς παρόχους χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (π.χ. διαχείριση πλούτου, χρηματιστηριακές συναλλαγές) και από τις διεθνείς και εγχώριες αγορές χρήματος και κεφαλαίου.
Εκτιμώ ότι δεν θα διευρυνθεί η παρουσία ξένων τραπεζών στην Ελλάδα με δίκτυα καταστημάτων. Δεν υπάρχει ενδιαφέρον για παρουσία με δίκτυα καταστημάτων στην Ελλάδα. Δεν έχει νόημα.
Είμαι βέβαιος, όμως, ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι μια ενδιαφέρουσα περίοδος για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα και ότι οι ελληνικές τράπεζες θα αντιμετωπίσουν επιτυχώς, ίσως με διαφορετικές ταχύτητες, τις προκλήσεις μπροστά μας. Ήδη προσφέρουν ικανοποιητικές on line internet & mobile υπηρεσίες, αλλά παράλληλα διατηρούν βαριές και παραδοσιακές δομές στις υφιστάμενες τράπεζες, καθώς και υψηλό κόστος λειτουργίας.
Αν δεν το κάνουμε εμείς ταχύτατα και αποτελεσματικά, αν εφησυχάσουμε και υποτιμήσουμε το «τσουνάμι» που έρχεται, θα υποστούμε βαριές συνέπειες και κάποιοι άλλοι θα καλύψουν το κενό, γιατί η χώρα, όπως κάθε χώρα, δεν θα μείνει στο τέλος χωρίς σύγχρονη τραπεζική και ανταγωνιστικού όρους χρηματοπιστωτική διαμεσολάβηση.
Ευχαριστώ πολύ.
