Eυάγγελος Μαλαματίνας: Ο άνθρωπος που βάφτισε τη ρετσίνα Μαλαματίνα

Η παραγωγή της ρετσίνας Μαλαματίνας που φτάνει ως τις μέρες μας αποτελεί αποτέλεσμα της πάππου προς πάππου δράσης της οικογένειας Μαλαματίνα, η οποία προέρχεται από το νησί της Τενέδου – προσαρτημένο στην Ελλάδα ως και τη μικρασιάτικη καταστροφή. Η «επίσημη» οινοποιητική δράση, ωστόσο, της οικογένειας έχει καταχωρηθεί στον Ευάγγελο Μαλαματίνα, ο οποίος και ίδρυσε την «κατεξοχήν» οινοποιητική μονάδα Μαλαματίνα.

Όλα βέβαια ξεκινούν με τον Ευστράτιο Μαλαματίνα που περί το 1860 επιδόθηκε στην καλλιέργεια των αμπελιών του στην Τένεδο, σηματοδοτώντας έτσι την έναρξη της οικογενειακής παράδοσης στην παραγωγή κρασιού. Με τη μικρασιάτικη καταστροφή του 1922 όμως η Τένεδος και η Ίμβρος περνούν στην κατοχή της Τουρκίας, και επομένως η οικογένεια καλείται να «ξενιτευτεί» ακολουθώντας το γενικότερο κλίμα ανταλλαγής πληθυσμών της εποχής. Έτσι η τύχη τους σπρώχνει στην Αλεξανδρούπολη, όπου ο Κωνσταντίνος Μαλαματίνας πλέον παίρνει τα ηνία δημιουργώντας το 1895 το πρώτο οινοποιείο στην περιοχή υπό το όνομα της «χαμένης» του ιδιαίτερης πατρίδας (Τένεδος).

Και το οινοποιείο «Η Τένεδος» θα απλώσει τα φτερά του και εκτός Αλεξανδρούπολης, μιας και ο Κωνσταντίνος θα καταφέρει να ιδρύσει οινοποιία σε πιο απομακρυσμένες περιοχές, όπως στο Πόρτο Λάγος και στην Αυλίδα το 1934. Ο Κωνσταντίνος όμως είναι και αυτός που θα ξεκινήσει την παραγωγή συγκεκριμένα του είδους της ρετσίνας και θα αφοσιωθεί εξ’ ολοκλήρου σε αυτή, όπως άλλωστε θα κάνει στην πορεία και ο γιος του Ευάγγελος που θα τον διαδεχθεί.

Ο Ευάγγελος, λοιπόν, έχοντας σπουδάσει ως χημικός και οινολόγος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών θα συνεχίσει την οινοποιητική δράση του πατέρα του, η οποία μάλιστα έχει διακοπεί λόγω της Κατοχής του ‘40. Πνεύμα που αγαπά την επιστήμη και την πρόοδο,κατά πως φάνηκε, ο Ευάγγελος επιστράτευσε τις γνώσεις του στην υπηρεσία της οινοπαραγωγής εκσυγχρονίζοντας όχι μόνο το ίδιο το κρασί, αφού κατάφερε να σταθεροποιήσει την ποιότητα, τη γεύση και το άρωμά του, αλλά και την όλη διαδικασία παραγωγής του.

Είναι γεγονός άλλωστε πως με τις τελευταίας τεχνολογίας διαδικασίες, που εγκαινίασε για την παραγωγή της ρετσίνας στην Ελλάδα, ανανέωσε ολόκληρο το σκηνικό του κλάδου.

Το οινοποιείο λοιπόν του Φάρου, στην Εύβοια, θα πρωτοπορήσει μιας και αποτέλεσε το πρώτο εν Ελλάδι που το 1986 λειτούργησε με πνευματικά πιεστήρια, ενώ δύο χρόνια νωρίτερα είχε αντικαταστήσει τις τσιμεντένιες δεξαμενές με τις νέες τότε ανοξείδωτες. Και υπό το ίδιο πνεύμα ανανέωσης κυμάνθηκαν όλες οι δραστηριότητες της οινοποίησης, καθώς υιοθετήθηκαν όλες οι πιθανές καινοτομίες ούτως ώστε να παράγεται ένα παραδοσιακό προϊόν με τον πιο σύγχρονο τρόπο. Ο Ευάγγελος όμως δεν αρκέστηκε μόνο σε αυτό, αφού πρωτοπόρησε και στη διαδικασία της εμφιάλωσης όταν το 1957 επένδυσε στην εμφιάλωση ενός προϊόντος που ως τότε διακινούνταν χύμα στην αγορά.

Επενδύοντας, έτσι, στην τεχνολογία και την επιστήμη αυξάνει τις πωλήσεις και δημιουργεί νέες εγκαταστάσεις πέρα από το οινοποιείο του Φάρου στην Εύβοια, όπου μέχρι τότε φιλοξενούσε τις παραγωγικές διαδικασίες της επιχείρησης. Στη Ριτσώνα επομένως θα έχει έδρα το νέο οινοποιείο, και στο Καλοχώρι θα μεταφερθεί αργότερα το εμφιαλωτήριο. Το 1963 μάλιστα συστήνεται η εταιρεία Μαλαματίνας Ε. και Υιός ΟΕ, η οποία θα λειτουργήσει δέκα χρόνια μετά ως Οινοποιία Μαλαματίνας Ε. ΑΕΒΕ.

Και με τον ίδιο ρυθμό θα εξακολουθήσει να καινοτομεί εκμεταλλευόμενος πάντα την τεχνολογία και διατηρώντας την αγάπη του για τη ρετσίνα ως και το 1989, οπότε και φεύγει από τη ζωή. Εν τω μεταξύ βέβαια ο γιος του Κωνσταντίνος, «γονιδιακά» λάτρης του κρασιού και αυτός, αναλαμβάνει την επιχείρηση από κοινού με τη σύζυγό του Αικατερίνη.

Πιάσε μια μαλαματίνα!
Μια ρετσίνα που έρχεται πρώτη παγκοσμίως σε πωλήσεις


Η Οινοποιία Μαλαματίνας έχει καταφέρει να εδραιωθεί στις πωλήσεις και το μυαλό των καταναλωτών ως ο βασικός παραγωγός ρετσίνας, το είδος δηλαδή αυτό του λευκού κρασιού που παρασκευάζεται με την προσθήκη φυτικής ρητίνης που προέρχεται από τα «δάκρυα» πεύκου. Η παραγωγή ρετσίνας αποτελεί παράδοση για την Ελλάδα, μιας και από αρχαιοτάτων χρόνων ήταν συνήθης η πρακτική της προσθήκης ρητίνης στο κρασί, η οποία χρησίμευε όχι μόνο στον αρωματικό ευωδιασμό του κρασιού αλλά και στη συντήρησή του (μέσω του σφραγίσματος των αμφορέων).

Η ρετσίνα όμως δεν είναι μόνο κατά παράδοση συνδεδεμένη με την Ελλάδα δεδομένου πως δεν επιτρέπεται η παραγωγή της σε καμία άλλη χώρα, όπως έχει αποφασισθεί από τον Κανονισμό αριθμού 1493/1999 για την κοινή οργάνωση της αμπελοοινικής αγοράς στα πλαίσια της διαμόρφωσης κοινής γεωργικής πολιτικής της ευρωπαϊκής ένωσης. Η ευρωπαϊκή ένωση,επιπλέον, προστατεύει κάποια είδη κρασιού, συμπεριλαμβανομένης και της ρετσίνας με την «Ονομασία κατά παράδοση», η οποία διασφαλίζει πως τα κρασιά έχουν παραχθεί με τις παραδοσιακές τεχνικές ενός τόπου.

Έχοντας, λοιπόν, διάφορες εγγυήσεις η ρετσίνα Μαλαματίνα παράγεται από τις ποικιλίες σταφυλιών Σαββατιανό και Ροδίτης, οι οποίες παράγονται στις περιοχές όπου είναι εγκατεστημένα τα οινοποιεία της –σήμερα στο Φάρο, τη Ριτσώνα, στην Ασωπία και στα Φύλλα).

Και με τη μέθοδο της λευκής οινοποίησης, κατά την οποία σε σταθερή θερμοκρασία επιλέγεται ο αφρός του μούστου, παράγεται η ρετσίνα Μαλαματίνα -αφότου προστεθεί η ρητίνη κατά τη διάρκεια της ζύμωσης.

Μια ρετσίνα που παγκοσμίως έρχεται πρώτη σε παραγωγή και πωλήσεις, ενώ συμμορφώνεται με όλα τα απαραίτητα κριτήρια κατά τους ελέγχους για τη διασφάλιση του καταναλωτή.

Έπειτα από τη συλλογή λοιπόν των σταφυλιών, και μετά από πολλούς ελέγχους και επεξεργασίες παρασκευάζεται το ρετσινάτο κρασί της Μαλαματίνας, το οποίο πωλείται σε κάθε γωνιά της Ελλάδας -με μεγαλύτερη απορροφητικότητα στη Βόρεια Ελλάδα και μερίδιο αγοράς που προσεγγίζει το 90%-, αλλά και σε πολλές χώρες του εξωτερικού.

Πιο συγκεκριμένα, η χάρη της ρετσίνας Μαλαματίνας φτάνει σε 37 χώρες με κύριους εξαγωγικούς προορισμούς τον Καναδά, την Αμερική, την Αυστραλία, τη γείτονα Δυτική Ευρώπη και προσφάτως την Κίνα, ενώ εν όψει βρίσκονται τα σχέδια για εισχώρηση στην αγορά της Ρωσίας δημιουργώντας έτσι ένα πλήρες χάρτη προορισμών ανά τον κόσμο.

Προτού όμως η ρετσίνα φτάσει στα ράφια των καταστημάτων υπόκειται στη διαδικασία της εμφιαλώσεως, με την οποία είναι,όπως έχει προαναφερθεί, στενά συνδεμένη το όνομα της εταιρείας Μαλαματίνα. Το ίδιο συνδεδεμένο είναι,επιπλέον, και ένα άλλο στοιχείο που αφορά πάλι τη διαδικασία της εμφιάλωσης, και δεν είναι άλλο από το μπουκάλι της ρετσίνας με το χαρακτηριστικό πώμα που δεν έχει αντικατασταθεί ακόμα από το φελλό ή άλλους νεωτερισμούς στη συσκευασία. Η εταιρεία Μαλαματίνα άλλωστε είναι γνωστή για το πάντρεμα της παράδοσης με την αναπτυξιακή πορεία της τεχνολογίας και της καινοτομίας.

Στο μπουκάλι όμως βρίσκεται και άλλο ένα all time classic στοιχείο, θα λέγαμε, για τη Μαλαματίνα. Το στοιχείο αυτό αφορά το λογότυπο, το οποίο με μικρές διαφορές (όπως π.χ. η αφαίρεση της φράσης Γεύσις-Υγεία) έχει παραμείνει αναλλοίωτο ανά τα χρόνια.

Έτσι, ακόμα και σήμερα το μπουκάλι της Μαλαματίνας διακοσμεί ένα ανθρωπάκι που στο στομάχι του υπάρχει ένα κλειδί δηλώνοντας ότι η καλή γεύση και η ποιότητα κλειδώνονται σε ένα μπουκάλι, όπως το είχε εμπνευστεί η σύζυγος του Ευάγγελου στο παρελθόν.

Η μετά Ευάγγελου εποχή
Η εταιρεία συνεχίζει σταθερά την πορεία της
Από το θάνατο του Ευάγγελου και ως σήμερα στην κεφαλή της επιχείρησης βρίσκεται ο γιος του Κωνσταντίνος με τη σύζυγό του. Η εταιρεία συνεχίζει όντας προσηλωμένη στη ρετσίνα, έχοντας όμως κάνει κάποιες επεκτάσεις στο προϊοντικό της χαρτοφυλάκιο προσφέροντας και κάποιες άλλες ποικιλίες κρασιού.

Με τα χρόνια η εταιρεία μετατρέπεται σε όμιλο, και στα πλαίσια μιας πιο διαφοροποιημένης επέκτασης η επιχείρηση πειραματίζεται από το 2007 με τη θυγατρική Δουμπιά που συσκευάζει και διακινεί φυσικό μεταλλικό νερό. Οι προσεκτικές και επιλεκτικές αυτές επεκτάσεις στα προϊόντα της εταιρείας ακολουθήθηκαν και από επενδύσεις σε εγκαταστάσεις, δεδομένου πως πια η εταιρεία Μαλαματίνα κατέχει πέντε μονάδες, οι τέσσερις εκ των οποίων αποτελούν οινοποιητικά εργαστήρια και η πέμπτη το εμφιαλωτήριο.

Και παρά τις αλλαγές που διαμορφώνουν συνεχώς διαφορετικό περιβάλλον στην εταιρεία η ρετσίνα διατηρεί την ηγετικής της θέση και στην παραγωγή της εταιρείας (περίπου 360.000 φιάλες την ημέρα), και στις συνολικές πωλήσεις του οίνου ρετσίνα στην Ελλάδα (με μερίδιο αγοράς 60% και κύκλο εργασιών που την τοποθετεί στις πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις) αλλά και στο εξωτερικό ( παγκοσμίως πρώτη σε πωλήσεις). Δεν είναι όμως μόνο η ρετσίνα σταθερή αξία για την εταιρεία Μαλαματίνα. Σταθερή παραμένει και η φιλοσοφία τους που δίνει προβάδισμα στην σταθερή ποιότητα, πάνω στο οποίο άλλωστε εργάστηκε ο Ευάγγελος για να το υλοποιήσει και η γυναίκα του για να το επικοινωνήσει με το λογότυπο.

Όλα τους ήρθαν μάλαμα


Ο Ευάγγελος Μαλαματίνας με τις καινοτόμες τεχνολογίες που εφάρμοσε κατάφερε να, όπως έχει ήδη λεχθεί, να «ανακαινίσει» το ελληνικό τοπίο στην αγορά του κρασιού, και αυτό δεν πέρασε απαρατήρητο. Τουναντίον, η προσφορά του αναγνωρίστηκε καθότι ο ίδιος βραβεύτηκε με τιμητικό δίπλωμα από την Ένωση Ελλήνων Χημικών το 1988 για τη γενικότερη συνεισφορά του στην ανάπτυξη της οινολογίας στη χώρα, όπως και δέχτηκε συγχαρητήρια από το Γενικό Χημείο του Κράτους. Και επειδή ακριβώς η επιχείρηση κινήθηκε και μετά το θάνατο του Ευάγγελου στο πνεύμα που ο ίδιος είχε θέσει -με σύγχρονες εγκαταστάσεις, ελέγχους, επεκτάσεις και τη γενικότερη αδυναμία στις τεχνολογικές βελτιώσεις- η αναγνώριση συνεχίστηκε και για το προϊόν με πολλές διακρίσεις και βραβεία, αλλά και για τους ανθρώπους που εργάζονταν για να το παράξουν. Έτσι, η μαλαματίνα έχει κερδίσει 9 βραβεία από συμμετοχές σε διεθνείς εκθέσεις, ενώ η επιχείρηση Μαλαματίνα έχει αποσπάσει τιμητικές πλακέτες από τους δήμους Αλεξανδρούπολης και Αμαρουσίου, όπως και από την Ένωση Διακινητών Εμπόρων Οίνων (ΕΔΕΟΠ) για την συνδρομή της στην προβολή της ρετσίνας και την ανάπτυξη του εμπορίου της.

Και οι τιμές αυτές συνεχίζονται και σε πιο προσωπικό επίπεδο με την ονομασία δύο δρόμων με τα ονόματα του Ευάγγελου και του Κωνσταντίνου στην Ασωπία Βοιωτίας και στο Φάρο Ευβοίας αντίστοιχα.

Βέβαια τις πιο πολλές διακρίσεις θα λέγαμε πως τις έχει αποσπάσει η ίδια η ρετσίνα Μαλαματίνα, η οποία συνεχίζει σταθερά την πορεία της στο χρόνο. Έχοντας πλέον εδραιωθεί και σαν κοκτέιλ υπό την ονομασία Toumba Libre, το οποίο περιέχει ρετσίνα με κόλα και αποτελεί το αγαπημένο ποτό των οπαδών της ομάδας του ΠΑΟΚ -συντοπίτης άλλωστε με την εταιρεία, κερδίζει συνεχώς την αγάπη της νεολαίας, όπως αποδεικνύεται από τη συχνή αναφορά της σε στίχους τραγουδιών, σε παιχνίδια και στα social media (ομάδα «Απαιτούμε να σερβίρεται η Μαλαματίνα σε όλα τα μπαρ και τα καφέ», αποκριάτικη στολή Μαλαματίνα, εξόρμηση δύο νεαρών «Ο γύρος του κόσμου με 80 Μαλαματίνες, κ.ά.).

Η πιο μεγάλη, ωστόσο, επιβεβαίωση της ρετσίνας Μαλαματίνας και της οικογένειας που την παράγει τόσα χρόνια μάλλον αποτελεί η ταύτισησύγχυση του ονόματος Μαλαματίνα με το ίδιο το είδος της ρετσίνας