Σε έναν απόκρημνο λόφο με θέα στον Ειρηνικό Ωκεανό το Ινστιτούτο Salk μοιάζει με ναό: με μια ανοιχτή αυλή προς τη μεριά της θάλασσας και δυο σειρές κτιρίων πλευρικά, μεταφέρει η Leslie Hook των Financial Times.
Παράδειγμα αρχιτεκτονικής του μοντερνισμού που σχεδίασε ο Louis Kahn στις αρχές του 1960 συνδυάζει το μεγαλείο εξωτερικά με την πρωτοποριακή έρευνα που διεξάγεται στο εσωτερικό.
Ιδρύθηκε από τον Jonas Salk, που ανέπτυξε το πρώτο εμβόλιο για την πολυομυελίτιδα που οραματίστηκε ένα παγκόσμιας κλάσης κέντρο για έρευνα πάνω στη βιολογία. Με κρατικούς πόρους και έσοδα από φιλανθρωπίες, οι ερευνητές εξασφαλίζουν τα μέσα για να αναζητούν θεραπείες για θανατηφόρες ασθένειες όπως ο καρκίνος και το Αλτζχάιμερ. Σήμερα μια ομάδα ασχολείται με την κλιματική αλλαγή μέσα από τη δημιουργία ενός φυτού που θα βοηθά στην ανάσχεση της πλανητικής θέρμανσης – κάτι που δεν έχει ξαναγίνει.
Μία από τους πέντε επιστήμονες που δουλεύουν το πρότζεκτ, η Καθηγήτρια Joanne Chory, παγκοσμίου φήμης βιολόγος φυτών, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια ανάπτυξης φυτών που αν φυτευθούν σε μεγάλη κλίμακα, θα είναι σε θέση να αποθηκεύουν διοξείδιο του άνθρακα στις ρίζες τους απορροφώντας το από την ατμόσφαιρα σε τέτοιες ποσότητες ώστε να επιβραδυνθεί η κλιματική αλλαγή.
Πίσω από τον κεντρικό προαύλιο χώρο του Ινστιτούτου Salk, η Καθηγήτρια Julie Law που μελετά τη γενετική διάταξη (genetic regulation) ξεναγεί τη δημοσιογράφο των FT σε ένα θερμοκήπιο επάνω στον γκρεμό. Παρόλο που η ιδέα του γενετικού προγραμματισμού ενός φυτού ώστε να συγκρατεί το διοξείδιο του άνθρακα στο έδαφος ίσως ακούγεται παράξενη, η Law εξηγεί ότι πρόκειται μόνο για μια μικρή παρέμβαση σε ό,τι κάνουν ήδη τα φυτά. «Η όλη δουλειά των φυτών είναι να απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και να μετατρέπουν τα μόρια του άνθρακα σε σάκχαρα, βιομάζα. Τώρα βασικά έχουν προσαρμοστεί προκειμένου να χρησιμοποιούν το διοξείδιο του άνθρακα ως πηγή θρέψης (food source).»
Για τη ρύθμιση των φυτών στην κατεύθυνση της δέσμευσης περισσότερου άνθρακα, το πρώτο βήμα είναι να βρεθεί ένας τρόπος για να διατηρείται ο άνθρακας στο έδαφος. Γενικά, τα φυτά επιστρέφουν τον περισσότερο άνθρακα πίσω στην ατμόσφαιρα όταν αποσυντίθενται, αφήνοντας μόνο λίγα υπολείμματα στο έδαφος. Η διαδικασία αποτελεί μέρος του ετήσιου κύκλου του άνθρακα, με τα φυτά να απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα κατά τη διάρκεια της άνθησης την άνοιξη και να το αποδεσμεύουν στην ατμόσφαιρα όταν μαραίνονται το φθινόπωρο.
«Αρχίσαμε να ψάχνουμε για τα μόρια που είναι πιο ανθεκτικά στην αποσύνθεση. Υπήρχε ένα μόριο που μας ζητούσε να το προσέξουμε, η σουμπερίνη (suberin). Είναι στην πραγματικότητα φελλός (cork), μια μορφή σύνθετου φυσικού πλαστικού, που περιέχει συστατικά που μοιάζουν με βιοκαύσιμα και άλλα. Είναι ο τρόπος με τον οποίο το φυτό ρυθμίζει τι εισέρχεται στη ρίζα, όπως το οξυγόνο ή άλλα μεταλλικά στοιχεία (minerals). Αναρωτηθήκαμε πώς μπορούμε να επιλέξουμε υπάρχουσες ποικιλίες φυτών που παράγουν μεγαλύτερες ποσότητες από αυτό τον φελλό, ειδικά στις ρίζες.»
Σύμφωνα με τον ίδιο, μια στιγμή αναλαμπής ήταν όταν ανέτρεξε στο φυσικό λίπασμα (compost heap) που διατηρούσε ως παιδί και ανακάλεσε στη μνήμη του τους φελλούς (corks) που δεν αποσυντίθεντο. Η σουμπερίνη δεν διασπάται εύκολα στο έδαφος. Όλα τα φυτά παράγουν κάποια ποσότητα σουμπερίνης - αν και ορισμένα όπως η φελλοφόρος δρυς (cork oak) σε μεγαλύτερες τιμές – πράγμα που σημαίνει ότι είναι πιθανό ένα γονίδιο να συντελέσει στην αύξηση της παραγωγής.
Το Ινστιτούτο Salk έχει έρθει σε επαφή με εταιρείες σπόρων και ετοιμάζεται να πραγματοποιήσει τεστ σε γεωργικές καλλιέργειες ανάμεσα στις οποίες το στάρι, η σόγια, το καλαμπόκι και το βαμβάκι ούτως ώστε το αποκαλούμενο ‘Ιδανικό Φυτό’ να εισαχθεί σε χωράφια σε όλο τον κόσμο.
Ο πλανήτης έχει ήδη γίνει θερμότερος κατά έναν βαθμό κελσίου. Για να αποφευχθεί μια αύξηση δύο ή και περισσότερων βαθμών – που ενδεχομένως να επηρεάσει εκατομμύρια ανθρώπους με καύσωνες και ξηρασίες – πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι απαιτείται μια νέα στρατηγική.
Εάν δεν μπορούμε να μειώσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα αρκετά γρήγορα, θα γινόταν να λυθεί το πρόβλημα από την άλλη άκρη; Δηλαδή, απομακρύνοντας μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και αποθηκεύοντάς τες για μεγάλο χρονικό διάστημα;
Ο Howard Newman, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου Salk υποστήριξε οικονομικά την προσπάθεια. Μετρώντας είκοσι χρόνια στην εταιρεία Warburg Pincus, και έχοντας ιδρύσει τη δική του με την επωνυμία Pine Brook Partners που επενδύει σε εταιρείες πετρελαίου και αερίου είπε στους FT «Δραστηριοποιούμαι στον χώρο της ενέργειας. Η βιο-απομόνωση (bio-sequestration) είναι πραγματική και οι άνθρωποι την έχουν αγνοήσει. Πρόκειται για μια τεχνολογία που ο κόσμος χρειάζεται.»
Η σύλληψη για το Ιδανικό Φυτό είναι μόνο μία από μια σειρά εγχειρήματα απομάκρυνσης του διοξειδίου του άνθρακα από τον αέρα σε όλο τον κόσμο – είτε μιλάμε για μεγάλες μηχανές είτε για εργοστάσια που διοχετεύουν τον άνθρακα στο υπέδαφος.
Κάποιοι περιβαλλοντολόγοι, ωστόσο, μεταξύ των οποίων οι Kevin Anderson και Glen Peters (περιοδικό Επιστήμη, 2016) επισημαίνουν ότι οι συγκεκριμένες τεχνολογίες δεν θα λειτουργήσουν όπως πιστεύεται και ότι δημιουργούν μια επικίνδυνη ψευδαίσθηση ότι η μόλυνση μπορεί να συνεχιστεί.
Τον περασμένο Οκτώβριο, μια έρευνα-ορόσημο Διακομματικού Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή βρήκε ότι η απομάκρυνση διοξειδίου του άνθρακα θα ήταν απαραίτητη για να διατηρηθεί η υπερθέρμανση κάτω του 1.5 βαθμού κελσίου, ακόμα κι αν οι χώρες ξεκινούσαν άμεσα να περιορίζουν τις εκπομπές.
Πηγή: Leslie Hook, Financial Times
