∆εν αποκλείεται το ενδεχόµενο να µην βρίσκει κανείς εύκολα στην αγορά κλώνους από ελληνικές ποικιλίες, καθώς όσο περνούν τα χρόνια το «µπλε» καρτελάκι θα γίνεται ο απόλυτος κανόνας στο πολλαπλασιαστικό υλικό και µαζί του τόσο πιο αυστηρές θα γίνονται οι προϋποθέσεις για την απόκτησή του, αφού η διαδικασία προϋποθέτει την ολοκλήρωση της κλωνικής επιλογής. Πρόκειται για µια διαδικασία που κοστίζει σε χρόνο και χρήµα, ενώ ταυτόχρονα όσο ξένα φυτώρια και χώρες αναλαµβάνουν το έργο, τόσο πιο κοντά στο να βρεθούν εκτός ανταγωνισµού έρχονται οι Έλληνες φυτωριούχοι.
«Μπορεί στο µέλλον να κουράρονται οι παραγωγοί στο να βάζουν διεθνείς ποικιλίες, γιατί είναι πιο εύκολο να βρεθεί προϊόν που να ανταποκρίνεται στις ευρωπαϊκές προδιαγραφές» αναφέρει ο Γιαλητάκης Λεωνίδας, γεωπόνος και φυτωριούχος στην Κρήτη. «Θα καταλήξουµε να αγοράζουν οι παραγωγοί Μαντιλάρι από ιταλικές εταιρείες, γιατί τα ελληνικά φυτώρια δεν θα βρίσκουν ελληνικό εµβόλιο. Κάπως έτσι όµως χάνεται και το στοιχείο της παράδοσης» εξηγεί ο ίδιος για να καταλήξει «όταν κάποιος κάνει κάτι για το σπίτι του, θα το κάνει πιο προσεκτικά, δεν θα θέλει να ξεφύγει από το παραδοσιακό».
Πέραν αυτού, ο εγχώριος κλάδος φυτωριούχων κινδυνεύει όσο οι εγγραφές ελληνικών ποικιλιών γίνονται στο εξωτερικό, να έρθει αντιµέτωπος τα προσεχή χρόνια µε τον ανταγωνισµό από τις χώρες αυτές. «∆εν θα µπορούµε να ανταγωνιστούµε χώρες σαν τη Γαλλία ή την Ιταλία» υποστηρίζει ο συνοµιλητής µας.
Ξεφεύγοντας από το συντεχνιακό κοµµάτι πάντως, να σηµειωθεί ότι οι εξελίξεις αυτές, ή µάλλον η αδυναµία περάτωσης των εξελίξεων, εµφανίζονται σε µια περίοδο όπου ο ελληνικός αµπελώνας έχει πάρει τα πάνω του, µε µοχλό ανάπτυξης τις ντόπιες, ελληνικές ποικιλίες. «Τώρα έχει αρχίσει να ζητάει ο Έλληνας αµπελουργός την ντόπια ποικιλία. Θα ήθελα ιδανικά να αφήσω ως φυτωριούχος µια παρακαταθήκη για το µέλλον µέσα από µια τέτοια διαδικασία, κρίµα να το δώσουµε στο εξωτερικό και αυτό» αναφέρει ο κ. Γιαλητάκης. «Το τρένο έχει ξεκινήσει, δυο επιλογές έχουµε: ή να τρέξουµε για να µπούµε µέσα ή να το αφήσουµε να φύγει. Είναι κρίµα να έχουµε τόσες γηγενείς ποικιλίες και να µην µπορούµε να τις παράξουµε εµείς, είναι και θέµα αξιοπρέπειας» καταλήγει.
Κλίµα καχυποψίας και ανταγωνισµού τόσο µεταξύ επιχειρηµατιών όσο και ερευνητών που εµποδίζει την ολοκλήρωση σε θεσµικό επίπεδο της διαδικασίας επικαλείται πηγή της Agrenda στην αρµόδια διεύθυνση για το έργο. «Αυτά έπρεπε να έχουν γίνει πριν 20 χρόνια» εξηγεί υποστηρίζοντας πως το ζητούµενο είναι να υπάρξει ένα φιλικό πλαίσιο για τον ενδιαφερόµενο αλλά και για τις υπηρεσίες που αναλαµβάνουν τις διεργασίες. Μέχρι τώρα δεν έχουν εγγραφτεί πάνω από 6-7 κλώνοι ελληνικών ποικιλιών σε ξένους καταλόγους. «Έχουµε πολλές γηγενείς ποικιλίες και µεγάλο περιθώριο ώστε να βγουν προϊόντα τεράστιας προστιθέµενης αξίας σε επίπεδο κλώνου και κρασιού» αναφέρει.
Κούτσουρα με πράσινο καρπό υποβαθμίζουν το Μοσχοφίλερο
Μονόδροµο θεωρεί την κλωνοποίηση ο Γιάννης Τρουπής, οινοποιός και αντιπρόεδρος της Ένωσης Οινοποιών Πελλοπονήσου. «Πρέπει πλέον το υπουργείο και οι αρµόδιοι φορείς να προλάβουν τα κεκτηµένα, να πάψουν να δουλεύουν µε ρυθµούς χελώνας, διαφορετικά θα τα προλάβουν άλλοι» σχολίασε σχετικά µε την καταγραφή και παραγωγή κλώνων ελληνικών ποικιλιών από ινστιτούτα και εταιρείες του εξωτερικού. «Ποιότητα χωρίς έρευνα δεν µπορεί να έχει διαχρονικότητα, είναι εφήµερο. Αντί να φτιάχνουµε δικά µας φυτά πάµε και τα παίρνουµε από τους ξένους έτοιµα» υποστήριξε ο ίδιος.
Ο οινοποιός εξήγησε ότι η διαδικασία κλωνικής επιλογής εξασφαλίζει στον αµπελουργό ίδια πρέµνα σε όλο το αµπελοτεµάχιο. «Φυτά απαλλαγµένα από ιώσεις, φτιαγµένα από το ίδιο υλικό που θα µας δώσουν τα ίδια οργανοληπτικά χαρακτηριστικά στο τέλος. Αυτό είναι το ζητούµενο» αναφέρει συµπληρώνοντας ότι δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες σε έναν αµπελώνα µε Μοσχοφίλερο, κούτσουρα αποδίδουν πράσινο καρπό. «Αυτό δεν θα συνέβαινε αν το πολλαπλασιαστικό υλικό ήταν πιστοποιηµένο» είπε σχολιάζοντας ότι «Κάθε φυτωριούχος φτιάχνει δικά του φυτά σταφυλιού, αγνώστου προελεύσεως. Πηγαίνουν, συλλέγουν κλαδεµένα, αναγκαστικά και από αµπέλια µε ασθένειες και ποικιλίες που κακώς υπάρχουν στα αµπέλια αυτά, άρα πουλάνε και σε µας άθελά τους λάθος ποικιλίες καµιά φορά».
Σύµφωνα µε τον κ. Τρουπή, πλεονέκτηµα της εγχώριας παραγωγής οίνου είναι µόνο η ποιότητα, παράγοντας που συνδέεται µε την ύπαρξη πιστοποιηµένων κλώνων εγχώριων ποικιλιών. «Η εφαρµογή ενός πρωτόκολλου κλωνοποίησης θα επιφέρει και µια εξυγίανση στα φυτώρια, θα ανακαινιστούν, θα αποκτήσουν ευρωπαϊκές προδιαγραφές. Στην Πελοπόννησο αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα, αυτό που µας διαφοροποιεί είναι η ποιότητα και όχι η ποσότητα. Θα πρέπει να κάνουµε όλα όσα περνούν από το χέρι µας για να έχουµε υψηλά πρότυπα παραγωγής» υποστηρίζει.
Η εγχώρια παραγωγή είναι και θέμα πρεστίζ
Προβληµατική εικόνα στο εξωτερικό αλλά και πρακτικό οικονοµικό εµπόδιο συνιστά η έλλειψη πρωτοκόλλου κλωνικής επιλογής στην Ελλάδα για τον Νίκο ∆ουλουφάκη, οινοποιό από την Κρήτη και πρόεδρο του ∆ικτύου Οινοποιών της Κρήτης. «Για να φυτέψω Λιάτικο πρέπει να απευθυνθώ µόνο σε ένα φυτώριο. Αυτό δηµιουργεί ένα µονοπώλιο. Πέραν αυτού, µπορεί να υπάρξουν και άλλοι κλώνοι, γιατί να µην δίνεται η δυνατότητα να αναπτυχθούν και άλλοι;» υποστηρίζει ο κ. ∆ουλουφάκης, ενώ συνεχίζει λέγοντας: «Είναι και ένα θέµα πρεστίζ από την άλλη, είναι κρίµα η Ελλάδα µε τόσα χιλιάδες χρόνια αµπελουργία να µην δηµιουργεί κλώνους εντός της ελληνικής επικράτειας».
∆ιαφορά ενός αιώνα µεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας ή Γαλλίας
Ο ίδιος ο οινοποιός αναφέρει ότι µια σύγκριση µε την Ιταλία ή τη Γαλλία, αδικεί οπωσδήποτε τη χώρα, αφού οµολογουµένως υπάρχει µια διαφορά ενός αιώνα ως προς την ανάπτυξη του κλάδου µε µοντέρνους όρους, «αλλά το να µην µπορεί εδώ και τόσα χρόνια να θεσµοθετηθεί ένα πρωτόκολλο κλωνικής επιλογής, είναι ενοχλητικό». Μάλιστα σύµφωνα µε τον ίδιο είναι έντονο το πρόβληµα στην περίπτωση ανερχόµενων ντόπιων ποικιλιών. «Αν θέλω ένα Λιάτικο ή Βιδιανό, δεν υπάρχουν κλώνοι, θα πρέπει βρω εγώ τα εµβόλια, να πάω σε έναν φυτωριούχο να µου τα κεντρίσει και µετά να τα πάρω και να τα εγκαταστήσω». Φαίνεται ότι πρόκειται για µια χρονοβόρα διαδικασία που κοστίζει και δεν έχει πάντοτε εγγυηµένα αποτελέσµατα. «Θεωρητικά, µαζί µε έναν φυτωριούχο µπορούµε να την κάνουµε την δουλειά αυτή. Πρακτικά µπορούµε και να την διεκπεραιώσουµε παρά τις δυσκολίες. Όµως ακόµα και τότε η δουλειά µας δεν θα αποκτήσει ποτέ µια οντότητα στα χαρτιά και τα έγγραφα», εξηγεί. «Εγώ σαν παραγωγός προτιµώ να παίρνω από έναν Έλληνα φυτωριούχο. Αν όµως η διοίκηση της χώρας δεν δίνει την δυνατότητα να παραχθούν κλώνοι στην Ελλάδα θα πάρω από το εξωτερικό τι να κάνω», καταλήγει.
Εκεί που καθαρίζουν τον κλώνο το κλίµα είναι διαφορετικό
Οι παραγωγοί φαίνεται ότι αντιλαµβάνονται το πρόβληµα ως µια διαχρονική ανεπάρκεια της εγχώριας οργάνωσης των παραγωγικών δυνατοτήτων. «Είναι διαχρονικό το πρόβληµα. Όταν έκανα αναµπέλωση, έπαιρνα το παραδοσιακό Σαββατιανό πιστοποιηµένο από τη Γαλλία ή την Ιταλία. Είναι ένα θέµα που θα έπρεπε να έχει λυθεί από καιρό. Είναι απαράδεκτο µε τόσες ποικιλίες να µην µπορούµε να τις εγγράψουµε στην Ελλάδα» υποστηρίζει ο πρόεδρος του Συνεταιρισµού Κερατέας, ∆ηµήτρης Λεβάντης. Ο ίδιος αντιλαµβάνεται πως µεγάλη είναι και η ευθύνη της ΚΕΟΣΟΕ. «Αυτή η ΚΕΟΣΟΕ δεν έχει βαρεθεί τόσα χρόνια; Τι έχει προσφέρει;» αναρωτιέται. Όπως εξηγεί, οι συνθήκες του κλίµατος στα Μεσόγεια είναι διαφορετικές σε σχέση µε το Αµύνταιο, πόσο µάλλον στη Γαλλία όπου καθαρίζεται ο κλώνος και αγοράζουν οι παραγωγοί
το υλικό.
Ιστορικό Σαββατιανό με σφραγίδα από την Βουλγαρία
Άµεσος αντίκτυπος της θεσµικής αδυναµίας ορισµού της διαδικασίας κλωνικής επιλογής στους παραγωγούς είναι η εντύπωση πως διενεργούν πειράµατα στο χωράφι τους.
«Σαν αγρότες είµαστε πειραµατόζωα και βασιζόµαστε ανάλογα στον πατριωτισµό του καθενός», αναφέρει ο Σταµάτης Γεωργάκης, πρόεδρος συνεταιρισµού στο Κορωπί και αµπελουργός, ο οποίος εξηγεί ότι οι παραγωγοί του συνεταρισµού δουλεύουν µε πολλαπλασιαστικό υλικό Σαββατιανού, πιστοποιηµένου στη γειτονική Βουλγαρία.
«Εµείς έχουµε µονοποικιλιακό Σαββατιανό, το οποίο έρχεται πιστοποιηµένο από τη Βουλγαρία και όχι από εµάς. Αυτό δεν µας τιµά σαν χώρα. Το πρόβληµα είναι ότι δεν ξέρουµε αν είναι «αυθεντικό» σαββατιανό ή αν είναι... αγιωργίτικο, αν θα πρέπει να καταφύγουµε σε ιταλικά ή γαλλικά φυτώρια ή να απευθυνθούµε αλλού», αναφέρει ο έµπειρος αµπελουργός και προσθέτει: «∆εν υπάρχει πιστοποιηµένο πολλαπλασιαστικό υλικό µε µπλε πινακίδα στην Ελλάδα. ∆εν ξέρουµε τι φυτεύεται. Ένα µέρος των φυτών από εκεί που έρχονται χωρίς ιατρικά πιστοποιητικά, ενδέχεται να έχουν ασθένειες του ξύλου».
Μεταδοτικές ασθένειες
Ο αµπελουργός αναφέρεται µεταξύ άλλων στην ίσκα των νεαρών αµπελώνων στις νέες φυτεύσεις. «Αυτή προέρχεται από φυτωριακό υλικό, που δεν ελέγχεται από τις χώρες προέλευσης. Στον πέµπτο χρόνο εκδηλώνονται τα συµπτώµατα της ασθένειας και µετά πρέπει να τα ξεριζώσεις. Επίσης µπορεί για παράδειγµα να µεταδωθεί σε άλλα φυτά, και έτσι να χάσεις το 1/3 του αµπελώνα. Θα πρέπει όλες οι κρατικές υπηρεσίες να πάρουν τεχνογνωσία από τους φυτωριούχους και να µπορεί να δηµιουργηθεί µία µονάδα για να παράγει πιστοποιηµένο υλικό, απαλλαγµένο από ασθένειες. Σήµερα όλοι στηρίζονται στην καλή πίστη και στο moto «είσαι ό,τι δηλώσεις». Η επιχείρηση η φυτωριακή, αν δεν προµηθευτεί πιστοποιηµένο υλικό από τη Βουλγαρία δεν έχει δικαίωµα να πουλήσει. ∆εν υπάρχει εδώ µητρική φυτεία. Χρειάζονται γρήγορα βήµατα» εξηγεί.
Ίσκα στη Νεµέα
Στην περιοχή της Νεµέας υπάρχει και εκεί σοβαρό πρόβληµα από την ίσκα της αµπέλου. «Σαν αµπελουργοί θέλουµε καθαρά και πιστοποιηµένα φυτά. Αυτή τη στιγµή έχουµε σοβαρά προβλήµατα στον αµπελώνα µε παθήσεις στο ξύλο» αναφέρει στην Agrenda ο Ηλίας Μάζος, πρόεδρος του συνεταιρισµού Νεµέας. Ο ίδιος ξεκαθαρίζει ότι είναι αναγκαία η δηµιουργία ενός θεσµικού πλαισίου που θα ρυθµίζει την παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού και θα εξασφαλίζει τους παραγωγούς και τις επενδύσεις του. «Σαφώς και δεν είναι ικανοποιηµένος ο Έλληνας αµπελουργός από το φυτωριακό υλικό αµπέλου που διακινείται σήµερα στη χώρα» αναφέρει ο ίδιος υποστηρίζοντας ότι η πολυπόθητη για τους παραγωγούς πιστοποίηση µπορεί να επέλθει µόνο µέσα από µια µεθοδική και καθαρή δουλειά από την πλευρά των φυτωριούχων, οι οποίοι θα κινούνται µε γνώµονα τη νοµοθεσία και τις κεντρικές ρυθµίσεις και υπό την επιτήρηση των ελεγκτικών µηχανισµών του κράτους.
Ο κ. Μάζος τοποθετείται ως προς το γεγονός ότι οι πρώτοι κλώνοι ελληνικών ποικιλιών καταγράφονται σε καταλόγους ξένων χωρών, λέγοντας πως κάτι τέτοιο µεταφράζεται σε περισσότερα έξοδα για τους παραγωγούς στο µέλλον. «Έξοδα και ακριβότερη εγκατάσταση µπορεί να σηµαίνει κάτι τέτοιο, τη στιγµή που ο αµπελουργός έχει τροµερά προβλήµατα» αναφέρει χαρακτηριστικά.
