«Περισσότερο έχει εξοργίσει τον κόσµο η εµπάθεια και ο άκοµψος τρόπος µε τον οποίο χειρίζονται τα ζητήµατα και λιγότερο αυτή καθ’ αυτή η επιβάρυνση», δηλώνει ο συνοµιλητής µας στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραµµής.
«Υπάρχει ένα πρόβληµα οργάνωσης του αγώνα και κοινής έκφρασης των αγροτών», συνεχίζει, «κάνουν όµως λάθος αν βασίζονται σ’ αυτό και υποτιµούν τη δικαιολογηµένη αγανάκτηση του κόσµου και την πηγαία διάθεση να κινητοποιηθούν για να προστατέψουν το βιός τους».
Ποιο είναι όµως το περιβάλλον µέσα στο οποίο οι γνήσιοι συντελεστές της αγροτικής παραγωγής, δηλαδή οι Έλληνες αγρότες, καλούνται αυτές τις µέρες να πυκνώσουν τα µέτωπα διαµαρτυρίας και να στήσουν «οδοφράγµατα» στο δρόµο που έχει πάρει η κυβέρνηση και οδηγεί στην πλήρη απαξίωση του αγροτικού επαγγέλµατος;
Όπου και να κοιτάξεις τα πράγµατα είναι µαύρα. Η πολύµηνη διαπραγµάτευση του πρώτου εξαµήνου του 2015 και η µεταφορά των διαθεσίµων από τους τα ταµεία των δηµόσιων οργανισµών στην Τράπεζα της Ελλάδος «πάγωσε» τις πληρωµές κοινοτικών ενισχύσεων και υποχρεώσεων του ∆ηµοσίου και «στέγνωσε» στην κυριολεξία τους αγρότες.
Έτσι, παρά την ευνοϊκή συγκυρία που διένυε ο τοµέας της αγροτικής παραγωγής και η αγορά των αγροτικών µέχρι το περασµένο καλοκαίρι, τα προβλήµατα ρευστότητας των αγροτικών εκµεταλλεύσεων παρέµεναν µεγάλα, αν ληφθεί υπ’ όψη ότι τα αµέσως προηγούµενα χρόνια είχαν µειωθεί κατά πολύ οι χρηµατοδοτήσεις από τις τράπεζες και είχε περιοριστεί σε εξαντλητικό βαθµό και η πίστωση από την αγορά (εφόδια). Εκεί λοιπόν που όλοι ανέµεναν µια αχτίδα φωτός, ήρθαν… τα capital controls.
Καραβιές μέτρων
Η εξέλιξη αυτή ανέστειλε κάθε διαδικασία καταβολής κοινοτικών ενισχύσεων, διέκοψε ακόµα και τις πληρωµές επιχορηγήσεων για κοινοτικά προγράµµατα, έθεσε εκτός ελέγχου τις επενδυτικές πρωτοβουλίες και τα Σχέδια Βελτίωσης, δυσκόλεψε αφάνταστα τη συνεργασία των αρχηγών εκµεταλλεύσεων µε τους απασχολούµενους (αγρεργάτες), δηµιούργησε έλλειµµα σε πολλά εφόδια, έφερε σε δύσκολη θέση τη σχέση των αγροτών µε τους ιδιοκτήτες γης. Έτσι, ακόµα κι αν η παραγωγή προχωρούσε και η διάθεση των προϊόντων γινόταν κανονικά, τα προβλήµατα που ήταν υποχρεωµένοι να διαχειριστούν οι επαγγελµατίες, ήταν τόσα πολλά που οδηγούσαν καθηµερινά σε µεγάλα οικονοµικά και χρηµατοδοτικά αδιέξοδα.
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, η ανάρτηση των προσωρινών δικαιωµάτων ενισχύσεων της νέας ΚΑΠ και φυσικά η προκαταβολή της ενιαίας ενίσχυσης, θα ήταν µια κάποια λύση.
Έλα όμως που η δυνατότητα που έδινε ο κοινοτικός κανονισµός για προκαταβολή αυτών των χρηµάτων από τις 16 Οκτωβρίου του 2015 παρέµεινε για πολύ καιρό γράµµα κενό και µαζί κάθε εξαγγελία των εδώ κρατούντων για τη διευθέτηση των εκκρεµοτήτων από τις προηγούµενες υποχρεώσεις της Πολιτείας, δηλαδή εξισωτικές, βιολογικά, απονιτροποίηση, ντόπιες φυλές, αγροτικό πετρέλαιο, επιστροφές ΦΠΑ κ.ο.κ.;
Στο μεταξύ, µε τα προαπαιτούµενα του 3ου µνηµονίου, είχε ανοίξει η συζήτηση για αναθεώρηση του φορολογικού καθεστώτος των αγροτών, είχε αυξηθεί ο ΦΠΑ στα εφόδια, είχε περάσει η αύξηση της προκαταβολής φόρου 50% στους αγρότες και είχε νοµοθετηθεί η σταδιακή «εξαϋλωση» της επιστροφής του Ειδικού Φόρου στο πετρέλαιο.
Σαν να μην έφταναν αυτά, στη συζήτηση µπήκε και η µεταρρύθµιση του ασφαλιστικού, όπου, µε βάση τις προτάσεις της ίδιας της κυβέρνησης, οι αγρότες θα είχαν περίοπτη θέση. Βέβαια, δεν ετίθετο θέµα, µέχρι εκείνη τη στιγµή, περί εγκατάλειψης του ΟΓΑ και µετάβασης του τοµέα ασφάλισης των αγροτών στον ενιαίο φορέα, όπου τα ελλείµµατα θα ήταν πολλά και οι υποχρεώσεις ακόµα µεγαλύτερες. Μήνα µε το µήνα και παρά τις διαβεβαιώσεις περί του αντιθέτου, ήρθε κι αυτό. Η τελευταία κυβερνητική πρόταση προβλέπει ούτε λίγο ούτε πολύ, θεαµατική αύξηση, µέχρι και δεκαπλασιασµό των ασφαλιστικών εισφορών των αγροτών και, φυσικά, εγκατάλειψη του ΟΓΑ ως φορέα ασφάλισης και µετακίνηση των αγροτών στο Ενιαίο Ταµείο.
Το κρισιμότερο όλων, στην κυβερνητική πρόταση που παραµένει στο τραπέζι παρά τις ενστάσεις των Βρυξελλών, είναι ότι προβλέπεται σύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών µε το φορολογητέο εισόδηµα των επαγγελµατιών. Με τον τρόπο αυτό ουσιαστικά, η διαδικασία της ασφάλισης µετατρέπεται σε έναν επιπλέον φόρο, σχεδόν ισοδύναµο µε το φόρο εισοδήµατος και κατ’ ουσία ανεξάρτητο από την πραγµατική απασχόληση εργατικών χεριών στην εκµετάλλευση.
Μαζί με τα παραπάνω, από το περασµένο φθινόπωρο, «στράβωσαν» αρκετά τα πράγµατα και σε ό,τι αφορά στην εξέλιξη της παραγωγής και την εικόνα της αγορά κάποιων κρίσιµων προϊόντων. Το βαµβάκι, για παράδειγµα, ένα προϊόν εθνικής εµβέλειας, δυσκολεύτηκε πολύ κατά τη συλλογή του (λόγω βροχοπτώσεων), ενώ και η τιµή του δεν προσέγγισε τα επιδιωκόµενα επίπεδα. Σε οριακά επίπεδα συγκρατήθηκαν και οι τιµές στο καλαµπόκι, ενώ τα ζαχαρότευτλα, που από πλευράς παραγωγής δεν πήγαν άσχηµα, βρίσκονται µέχρι σήµερα εγκλωβισµένα, σε ό,τι αφορά στις πληρωµές των καλλιεργητών, στην οικονοµική στενότητα της ΕΒΖ.
Ακόμα και η προκαταβολή της ενιαίας ενίσχυσης που άργησε να ‘ρθει, λίγο πριν τα Χριστούγεννα, απηχούσε το τεράστιο αλαλούµ µε τη διαχείριση των δικαιωµάτων, το «σκουριασµένο λογισµικό» του ΟΠΕΚΕΠΕ, τις «ταρζανιές» µε τους βοσκότοπους και τις µικρές ή µεγάλες «λαθροχειρίες» για την ικανοποίηση της εκλογικής πελατείας. Μια λύση δόθηκε, ειδικά σε ό,τι αφορά στους κτηνοτρόφους µε τις πληρωµές των εξισωτικών 2013 και 2014, όπως και µε τις προκαταβολές εξισωτικής του 2015, ωστόσο κι εδώ τα λάθη ήταν τόσα πολλά και η διαχείριση τόσο επιπόλαιη, που ακόµα «σκούζουν» οι δικαιούχοι αυτών των ενισχύσεων στις περισσότερες περιοχές και ειδικά στα ορεινά της χώρας.
Εδώ είμαστε σήμερα. Η εικόνα αγοράς των αγροτικών εισροών (σπόρια, λιπάσµατα, φυτοπροστατευτικά) στις φθινοπωρινές καλλιέργειες έδειξε πως η οικονοµική δυσπραγία των αγροτικών εκµεταλλεύσεων και οι µεγάλες υποχρεώσεις των αγροτικών νοικοκυριών έχουν περιορίσει δραστικά τη δαπάνη για εφόδια. Ειδικά στα λιπάσµατα η εικόνα είναι απογοητευτική, στοιχείο που θα επηρεάσει ανάλογα τις αποδόσεις κατά τη χρονιά.
Σημειωτέον ότι επίκεινται, εκτός από τις τελικές παρεµβάσεις στο ασφαλιστικό και νέο φορολογικό νοµοσχέδιο, το οποίο, µε βάση τις µνηµονιακές υποχρεώσεις θα φέρει αύξηση της προκαταβολής φόρου στο 75%, αύξηση του φόρου εισοδήµατος από το 13% στο 20% και στη συνέχεια στο 26%, πλήρη ενσωµάτωση των ενισχύσεων και αποζηµιώσεων στο φορολογητέο εισόδηµα και µένει να διευκρινιστεί αν ο φόρος θα υπολογίζεται από το πρώτο ευρώ. Σε εκκρεµότητα είναι ακόµα ο χρόνος κατά τον οποίο θα ισχύσουν οι τελικές ρυθµίσεις. Η κυβέρνηση, ακολουθώντας, πρώτον παρελκυστική τακτική έναντι των πιστωτών και µε ελιγµούς έναντι των αγροτών, επιχειρεί να µεταθέσει το χρόνο δηµοσιοποίησης των φορολογικών ρυθµίσεων, αφενός για να κλείσει χωρίς αυτές την πρώτη αξιολόγηση και αφετέρου για να έχει προσπεράσει τα αγροτικά µπλόκα.
Το μέτωπο
Η αλήθεια είναι ότι µέσα σ’ αυτό τον κυκεώνα (Βλέπε Βικιπαίδεια: αρχαίο ελληνικό ποτό φτιαγµένο κυρίως από νερό, χοντροαλεσµένο κριθάρι και βότανα) οι δυνάµεις των αγροτών εµφανίζονται ασύντακτες. Στην πανσπερµία συνδικαλιστικών οργανώσεων και συντονιστικών επιτροπών, έρχεται να προστεθεί από τα µέσα της εβδοµάδας και η επιλογή του ∆Σ της ΠΑΣΕΓΕΣ να προχωρήσει σε υποβολή αιτήµατος εκκαθάρισης της Συνοµοσπονδίας και δηµιουργίας στη θέση της µιας νέας κορυφαίας οργάνωσης που δεν θα βασίζεται στο πλαίσιο του 4015/2011 ή σε όποιον άλλο νόµο για τους συνεταιρισµούς φέρει στη Βουλή η κυβέρνηση αλλά να είναι ένας Σύνδεσµος στα πρότυπα του ΣΕΒ.
Η πρωτοβουλία αυτή έρχεται σαν αποτέλεσµα των µεγάλων οικονοµικών υποχρεώσεων που έχει δηµιουργήσει η ΠΑΣΕΓΕΣ, της διακοπής της χρηµατοδότησης στη βάση του γνωστού πόρου που είχε θεσπιστεί από τα έσοδα του ΕΛΓΑ και της πλήρους αποσυσπείρωσης της συνεταιριστικής της βάσης. ∆εν είναι της στιγµής να αναφερθούµε στα αίτια που οδήγησαν σ’ αυτό το κατάντηµα την κορυφαία οργάνωση του αγροτικού χώρου, όπως δεν είναι και ώρα να κρίνουµε και τη σπουδή των στελεχών της να προχωρήσουν εν σε µια νύχτα στη διάδοχη κατάσταση, µε τα ίδια υλικά και τα ίδια πρόσωπα. Η εκκαθάριση έπρεπε να έχει από καιρό αποφευχθεί αλλά εφόσον έρχεται, θα πρέπει να είναι η απαρχή για την εκ βάθρων ανασύνταξη των δυνάµεων του αγροτικού χώρου. Μετά τις κινητοποιήσεις και ανεξάρτητα από την έκβαση της αντιπαράθεσης µε την κυβέρνηση στο πολιτικό και οικονοµικό πεδίο, είναι όσο ποτέ άλλοτε αναγκαία η διοργάνωση ενός ανοικτού συνεδρίου αγροτών, στο οποίο θα κληθούν όλες οι δυνάµεις από όλες τις τάσεις, όλες τις περιοχές και όλα κινήµατα.
Εκεί, υπό δύσκολες συνθήκες, καλό είναι να γίνει µια πλήρης καταγραφή και µε τη βοήθεια ειδικών τεχνοκρατών (νοµικοί, γεωργοοικονοµολόγοι κ.α.) να γίνει προσπάθεια για τη διαµόρφωση νέας δοµής εκπροσώπησης στον αγροτικό χώρο. Απ’ αυτή τη διαδικασία καλό είναι να µείνουν έξω, τόσο η κυβέρνηση όσο και τα κόµµατα. ∆εν υπάρχει η απαιτούµενη εµπειρία, ούτε ενδεχοµένως η ανάλογη παιδεία, ωστόσο είναι κάτι απαραίτητο για να µπει σε έναν νέο δρόµο η διαδικασία έκφρασης των αγροτών, η συγκρότηση των αγροτικών εκµεταλλεύσεων και η ανασυγκρότηση της γεωργίας.
Πριν από αυτό, ο λόγος είναι στα… τρακτέρ. Τις επόµενες µέρες οι αγρότες, µε την όποια οργανωτική δοµή διαθέτουν, είναι υποχρεωµένοι από τα πράγµατα, όχι µόνο να αντιδράσουν αλλά και να καταστήσουν σαφή την παρουσία τους. Η παράταξη των τρακτέρ, αρχικά στις πλατείες χωριών και πόλεων και στη συνέχεια κατά µήκος των εθνικών δρόµων είναι ο καλύτερος τρόπος για να δηµιουργηθεί ένα πρώτο ανάχωµα στα κυβερνητικά σχέδια και ένα πραγµατικό αντίβαρο στη µεγάλη αναζήτηση της νέας (3ης) µνηµονιακής περιόδου.
Το τρίτο μηνομόνιο είναι εδώ αλλά σε κανένα σηµείο του δεν προβλέπει υπολογισµό των ασφαλιστικών εισφορών των αγροτών µε βάση το φορολογητέο εισόδηµα. Αυτό είναι ένα εφεύρηµα εκ του πονηρού, όχι για να δοθεί αποτελεσµατική και βιώσιµη λύση στο χρηµατοδοτικό πρόβληµα των ασφαλιστικών µας ταµείων, αλλά για να ξεγελαστούν οι κουτόφραγγοι και να αποφευχθεί η σύγκρουση του κυβερνώντος κόµµατος µε τον σκληρό πυρήνα της εκλογικής του πελατείας. Για να προστατευτούν στην ουσία άλλη µια φορά οι αξιόλογες συντάξεις των στρατευµάτων κρατικοδίαιτων που στήριξαν µε πάθος την πρώτη φορά αριστερή κυβέρνηση και να µεταφερθεί το πρόβληµα στις ισχνές πλάτες της µόνης ίσως παραγωγικής τάξης που στέκεται όρθια σ’ αυτή τη χώρα. Μέχρι να καταρρεύσει κι αυτή και κάποιος άλλος να κληθεί να διαχειριστεί τις τύχες και τη διακυβέρνηση της χώρας.
Όμως δεν είναι έτσι. Το ασφαλιστικό είναι κατ’ εξοχήν πρόβληµα που συνδέεται µε την ανάπτυξη της χώρας. Οι αριθµοί λένε ότι πίσω από κάθε δύο µονάδες ΑΕΠ κρύβονται δύο µονάδες ανεργίας ή αύξησης της απασχόλησης αντίστοιχα. Μετρήστε τις µονάδες ανεργίας που προστέθηκαν από την αλλοπρόσαλλη διαπραγµατευτική τακτική του περασµένου χρόνου, αν ληφθεί υπ’ όψιν ότι το ΑΕΠ στη διετία (2015 και 2016) θα καταγράψει υποχώρηση έως και 8 µονάδες σε σύγκριση µε τις προβλέψεις του φθινοπώρου 2014.
Είναι αυτή ακριβώς η ζηµιά που καλείται να διαχειριστεί η κυβέρνηση µέσα από τις παρεµβάσεις του νέου ασφαλιστικού και είναι τέτοιων διαστάσεων που δύσκολα θα µπορούσε να αντιµετωπιστεί µέσα από την εισφοροδοτική ικανότητα που διαθέτουν σήµερα οι αγροτικές εκµεταλλεύσεις, ακόµα και οι µεγαλύτερες εξ αυτών.
