Κύριε Καλαθά πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε µε τη γεωργία και πώς προέκυψε η ιδέα να αποκτήσετε θεριζοαλωνιστική µηχανή;Από µικρό παιδί ήµουν στα χωράφια. Ο πατέρας µου ήταν καθ’ αυτό αγρότης. Η αλήθεια είναι ότι δεν είχαµε ποτέ πολλή γη, ήταν περίπου 200 στρέµµατα, αλλά δουλεύαµε σε ξένα χωράφια. Να (και δείχνει µε το χέρι του ένα κτήµα πέρα στον ορίζοντα) σε αυτό το τσιφλίκι, πιτσιρικάδες 10-15 ετών.
Ήµασταν τότε πολλοί και από εκεί µπήκε η ιδέα. Στην αρχή πήραµε ένα τρακτέρ, ένα Lanz, το οποίο, όµως, ήταν σεµί ντήζελ και δεν µας έκανε πολύ. Μόλις βγήκαν τα ντήζελ, πήραµε άλλο και αγοράσαµε και άλλα µηχανήµατα. Το 1964 αποφάσισα να πάρω τη µηχανή για το αλώνισµα. Ο αντιπρόσωπος την έκρυψε, γιατί ήρθαν κάτι Κοζανίτες εδώ και φώναζαν για να την πάρουν. Τελικά δεν άλλαξε γνώµη ο έµπορος και την άλλη µέρα πήγαµε εµείς και την αγοράσαµε. Από τότε δεν την άλλαξα. Για 52 χρόνια κάθε καλοκαίρι είµαι πάνω στο τιµόνι και αλωνίζω
Από το δρεπάνι να πας στη θεριζοαλωνιστική µηχανή, προφανώς ήταν ένα άλµα στη δουλειά του θερισµού, καθώς µείωνε τον κόπο και τα έξοδα. Αλλά παρόλα αυτά, ήταν δύσκολο το επάγγελµα του αλωνάρη; Στην αρχή οι µηχανές ήταν µε τσουβάλια, όπως και η δική µου πριν κάνουµε τη µετατροπή για σιλό και δεν µπορούσαµε να βγάλουµε πολλή δουλειά. ∆ιότι αν ο κάµπος είχε µεγάλη παραγωγή γέµιζε ο τόπος τσουβάλια και πολλές φορές είτε σταµατούσε η µηχανή για να τα µαζέψουµε, είτε τα αφήναµε µέσα στο χωράφι και πηγαίναµε την άλλη τη µέρα να τα φορτώσουµε. Το εργατικό ήταν δύσκολο, γιατί έπρεπε να σηκώνεις τσουβάλια µε 80 και 100 κιλά στάρι. ∆εν ήταν εύκολο
Εκτός από τη Χαλκιδική, πηγαίνατε και σε άλλα µέρη της Ελλάδας για αλώνισµα;Και πού δεν πήγα. Σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα πηγαίναµε όλο το καλοκαίρι, µέχρι και την Κοµοτηνή έφτασα
Από όλα αυτά τα χρόνια, τί σας έχει µείνει πολύ έντονα στη µνήµη σας;Μια φορά στην Πτολεµαΐδα που κινδύνευσα. Με πήρε ένας για να αλωνίσουµε και είχε µονοκόµµατα χωράφια, κάτι 40άρια. Πηγαίναµε σε ένα και έπρεπε η µηχανή να ανέβει σε ένα ύψωµα. Μόλις έφτασα στους πρόποδες, δεν πρόκαµα. Μου δίνει µια στην κοιλιά και µου λέει γύρνα πίσω. Εκείνη την ώρα έβγαινε το τρένο. ∆εν θα προλαβαίναµε τίποτε να κάνουµε. Κύλησε η µηχανή µονάχη και γλίτωσα. Τα υπόλοιπα ήταν ψιλοπράγµατα. Αυτό µου έχει µείνει, όπως και µια άλλη περίπτωση, όταν µου έφυγε η «γουρούνα» από πάνω από τη ρυµούλκα και έπεσε µπροστά µου. Και αυτό ήταν δύσκολο. Γιατί έπρεπε να τη φορτώσω και να ξαναπάω στην Κοµοτηνή για να συνεχίσω να δουλεύω
Εσείς ωστόσο επιµένατε. Ήσασταν ερωτευµένος µε το αλώνισµα και τη µηχανή;Όχι απλώς ερωτευµένος, άρρωστος ήµουν µε το αλώνισµα και µε τα σίδερα. Λέω όµως φέτος να σταµατήσω. Είναι κούραση πια και κυρίως δεν αξίζει τον κόπο. Παλιά ήταν καλά, έβγαινε µεροκάµατο όχι σαν τα χάλια που είναι σήµερα. Με 16 λεπτά το κιλό στο σκληρό σιτάρι τί να βγει; Σε βάζει µέσα πλέον αυτό το επάγγελµα. Εµένα είναι δικό µου το εργαλείο και κάνω τη δουλειά, αλλιώς
Πώς καταφέρατε να έχετε την ίδια µηχανή τόσα χρόνια; ∆εν σας µπήκε η ιδέα να την αλλάξετε;∆εν την άλλαξα τη µηχανή τόσα χρόνια, γιατί ως οικογένεια ασχοληθήκαµε µε τα επιτραπέζια σταφύλια. Έχουµε αµπέλια στον Άγιο Παύλο, ένα χωριό εδώ δίπλα. Επειδή, λοιπόν, δεν είχα δικά µου χωράφια και απλώς αλώνιζα για άλλους το καλοκαίρι, δεν µπήκα στη λογική να αγοράσω κάποια καινούρια µηχανή. Τη συντηρώ όµως πολύ. Φέτος, µάλιστα, έπαθα και µια ζηµιά. Ένας άσχετος (λέει και γελάει) ήρθε να χρονίσει τη µηχανή και δεν µπορούσε. Φέραµε τελικά έναν άλλο µηχανικό από τη Χαλάστρα, έναν πολύ καλό, και την διόρθωσε ο άνθρωπος
Παρόλα αυτά, δεν θα θέλατε να οδηγήσετε µια φορά ένα καινούριο εργαλείο, σαν αυτά που έχουν οι νεότεροι συνάδελφοί σας, µε καµπίνα, µε κλιµατισµό για να µην σας τρώει ο ήλιος και η σκόνη… δεν τους ζηλεύετε;Μπα, δεν τους ζηλεύω καθόλου. Έχω χορτάσει από τα σίδερα, δεν θα ήθελα να οδηγήσω τίποτε από αυτά τα καινούρια. Ύστερα, αυτό το εργαλείο πρέπει να το προσέχεις πολύ, να το συντηρείς, να το σκεπάζεις… Όλα αυτά έχουν δουλειά, δεν είναι µόνο να ανέβεις πάνω στη µηχανή και να αλωνίζεις. Τώρα για τον ήλιο που µου λες, τον ήλιο ποτέ δεν τον λογαριάσαµε εµείς που δουλεύουµε στα χωράφια
Ενδιαφέρονται οι νέοι για το επάγγελµα του αλωνάρη; Στη οικογένεια υπάρχει κανείς που θα συνεχίσει την παράδοση που δηµιουργήσατε; Πολλοί λίγοι νέοι ενδιαφέρονται. Να έχω αυτό το παιδάκι από την Αλβανία (δείχνει το νεαρό που τον συνοδεύει παντού), ο οποίος µε ακολουθάει και µε βοηθάει. Εγώ στο τιµόνι, αυτός στο φορτηγό. Τράβαγε πάντα κοντά, άδειαζε τη µηχανή. Όλα τα έµαθε. Τσακάλι είναι. Από την οικογένειά µου δεν µπορεί κανείς άλλος να ασχοληθεί και να µε βοηθήσει. Έχω το γαµπρό µου, αλλά ο άνθρωπος έχει 100 στρέµµατα µε αµπέλια. Πού να προλάβει να έρθει εδώ και να ασχοληθεί µε τη µηχανή και το αλώνισµα και η δουλειά να τον βάζει και µέσα; Γιατί όπως σου είπα το σκληρό σιτάρι δεν έχει πια τιµή
∆ηλαδή αν σας ρωτούσε κάποιος νεότερος τώρα αν αξίζει ή όχι να ασχοληθεί µε το επάγγελµα του αλωνάρη, µετά από πάνω από πέντε δεκαετίες εµπειρίας που έχετε, τι θα του λέγατε να κάνει;Εξαρτάται την «ψώρα» που έχει ο καθένας. Πάντως µε τα τωρινά δεδοµένα δύσκολο είναι να πεις στον άλλο να µπλέξει µε το αλώνισµα. Αν έχει τα εργαλεία δικά του, καλά θα κάνει να ασχοληθεί µε το αλώνι, αλλά αν είναι να τα αγοράσει τώρα και να περιµένει να κάνει απόσβεση µετά από κάποια χρόνια, δεν θα καταφέρει να την κάνει καµιά φορά. Έτσι, δεν αξίζει γιατί δεν έχει τιµή το στάρι. Πρέπει να αµείβεσαι, γιατί αν δεν αµείβεσαι τι να τα κάνεις; Για αυτό σκοπεύω να τα παρατήσω. Είναι και η ηλικία στη µέση, γιατί η οικογένεια όλη µου φωνάζουν µη ξανανέβεις επάνω και τέτοια
Τη µηχανή τι θα την κάνετε;Αν βρω κανέναν θα τη δώσω. Είπε ένας θα έρθει να τη δει, αλλά δεν το έχει κάνει ακόµη.
Τον «έρωτα» τον πουλάµε;∆εν τον πουλάµε, αλλά έτσι όπως ήρθαν τα πράγµατα τί να κάνεις και µ’ αυτόν;…
Πώς αισθάνεστε που οι συνάδελφοί σας σκέφτηκαν να σας τιµήσουν;Είµαι πολύ συγκινηµένος. Ήταν µια ωραία ιδέα γενικά η γιορτή του θερισµού, που έστησαν εδώ στη Νέα Γωνιά Χαλκιδικής, γιατί θα µάθει και ο υπόλοιπος κόσµος πώς δουλεύει η αγροτιά
BIOΓΡΑΦΙΚΟΟ Κωνσταντίνος Καλαθάς είναι 90 ετών και είναι ο µεγαλύτερος εν ενεργεία αλωνάρης στην ευρύτερη περιοχή της Χαλκιδικής. Γεννήθηκε στη Νέα Γωνιά και τα τελευταία χρόνια ζει στο χωριό Άγιος Παύλος, µε την οικογένειά του. Ασχολείται και µε την αµπελουργία, βοηθώντας τον γαµπρό του που καλλιεργεί γύρω στα 100 στρέµµατα σταφύλια
Συνέντευξη στον Λεωνίδα Λιάμη, από το 566ο φύλλο της Agrenda
Ήµασταν τότε πολλοί και από εκεί µπήκε η ιδέα. Στην αρχή πήραµε ένα τρακτέρ, ένα Lanz, το οποίο, όµως, ήταν σεµί ντήζελ και δεν µας έκανε πολύ. Μόλις βγήκαν τα ντήζελ, πήραµε άλλο και αγοράσαµε και άλλα µηχανήµατα. Το 1964 αποφάσισα να πάρω τη µηχανή για το αλώνισµα. Ο αντιπρόσωπος την έκρυψε, γιατί ήρθαν κάτι Κοζανίτες εδώ και φώναζαν για να την πάρουν. Τελικά δεν άλλαξε γνώµη ο έµπορος και την άλλη µέρα πήγαµε εµείς και την αγοράσαµε. Από τότε δεν την άλλαξα. Για 52 χρόνια κάθε καλοκαίρι είµαι πάνω στο τιµόνι και αλωνίζω
Από το δρεπάνι να πας στη θεριζοαλωνιστική µηχανή, προφανώς ήταν ένα άλµα στη δουλειά του θερισµού, καθώς µείωνε τον κόπο και τα έξοδα. Αλλά παρόλα αυτά, ήταν δύσκολο το επάγγελµα του αλωνάρη; Στην αρχή οι µηχανές ήταν µε τσουβάλια, όπως και η δική µου πριν κάνουµε τη µετατροπή για σιλό και δεν µπορούσαµε να βγάλουµε πολλή δουλειά. ∆ιότι αν ο κάµπος είχε µεγάλη παραγωγή γέµιζε ο τόπος τσουβάλια και πολλές φορές είτε σταµατούσε η µηχανή για να τα µαζέψουµε, είτε τα αφήναµε µέσα στο χωράφι και πηγαίναµε την άλλη τη µέρα να τα φορτώσουµε. Το εργατικό ήταν δύσκολο, γιατί έπρεπε να σηκώνεις τσουβάλια µε 80 και 100 κιλά στάρι. ∆εν ήταν εύκολο
Εκτός από τη Χαλκιδική, πηγαίνατε και σε άλλα µέρη της Ελλάδας για αλώνισµα;Και πού δεν πήγα. Σε όλη τη Βόρεια Ελλάδα πηγαίναµε όλο το καλοκαίρι, µέχρι και την Κοµοτηνή έφτασα
Από όλα αυτά τα χρόνια, τί σας έχει µείνει πολύ έντονα στη µνήµη σας;Μια φορά στην Πτολεµαΐδα που κινδύνευσα. Με πήρε ένας για να αλωνίσουµε και είχε µονοκόµµατα χωράφια, κάτι 40άρια. Πηγαίναµε σε ένα και έπρεπε η µηχανή να ανέβει σε ένα ύψωµα. Μόλις έφτασα στους πρόποδες, δεν πρόκαµα. Μου δίνει µια στην κοιλιά και µου λέει γύρνα πίσω. Εκείνη την ώρα έβγαινε το τρένο. ∆εν θα προλαβαίναµε τίποτε να κάνουµε. Κύλησε η µηχανή µονάχη και γλίτωσα. Τα υπόλοιπα ήταν ψιλοπράγµατα. Αυτό µου έχει µείνει, όπως και µια άλλη περίπτωση, όταν µου έφυγε η «γουρούνα» από πάνω από τη ρυµούλκα και έπεσε µπροστά µου. Και αυτό ήταν δύσκολο. Γιατί έπρεπε να τη φορτώσω και να ξαναπάω στην Κοµοτηνή για να συνεχίσω να δουλεύω
Εσείς ωστόσο επιµένατε. Ήσασταν ερωτευµένος µε το αλώνισµα και τη µηχανή;Όχι απλώς ερωτευµένος, άρρωστος ήµουν µε το αλώνισµα και µε τα σίδερα. Λέω όµως φέτος να σταµατήσω. Είναι κούραση πια και κυρίως δεν αξίζει τον κόπο. Παλιά ήταν καλά, έβγαινε µεροκάµατο όχι σαν τα χάλια που είναι σήµερα. Με 16 λεπτά το κιλό στο σκληρό σιτάρι τί να βγει; Σε βάζει µέσα πλέον αυτό το επάγγελµα. Εµένα είναι δικό µου το εργαλείο και κάνω τη δουλειά, αλλιώς
Πώς καταφέρατε να έχετε την ίδια µηχανή τόσα χρόνια; ∆εν σας µπήκε η ιδέα να την αλλάξετε;∆εν την άλλαξα τη µηχανή τόσα χρόνια, γιατί ως οικογένεια ασχοληθήκαµε µε τα επιτραπέζια σταφύλια. Έχουµε αµπέλια στον Άγιο Παύλο, ένα χωριό εδώ δίπλα. Επειδή, λοιπόν, δεν είχα δικά µου χωράφια και απλώς αλώνιζα για άλλους το καλοκαίρι, δεν µπήκα στη λογική να αγοράσω κάποια καινούρια µηχανή. Τη συντηρώ όµως πολύ. Φέτος, µάλιστα, έπαθα και µια ζηµιά. Ένας άσχετος (λέει και γελάει) ήρθε να χρονίσει τη µηχανή και δεν µπορούσε. Φέραµε τελικά έναν άλλο µηχανικό από τη Χαλάστρα, έναν πολύ καλό, και την διόρθωσε ο άνθρωπος
Παρόλα αυτά, δεν θα θέλατε να οδηγήσετε µια φορά ένα καινούριο εργαλείο, σαν αυτά που έχουν οι νεότεροι συνάδελφοί σας, µε καµπίνα, µε κλιµατισµό για να µην σας τρώει ο ήλιος και η σκόνη… δεν τους ζηλεύετε;Μπα, δεν τους ζηλεύω καθόλου. Έχω χορτάσει από τα σίδερα, δεν θα ήθελα να οδηγήσω τίποτε από αυτά τα καινούρια. Ύστερα, αυτό το εργαλείο πρέπει να το προσέχεις πολύ, να το συντηρείς, να το σκεπάζεις… Όλα αυτά έχουν δουλειά, δεν είναι µόνο να ανέβεις πάνω στη µηχανή και να αλωνίζεις. Τώρα για τον ήλιο που µου λες, τον ήλιο ποτέ δεν τον λογαριάσαµε εµείς που δουλεύουµε στα χωράφια
∆ηλαδή αν σας ρωτούσε κάποιος νεότερος τώρα αν αξίζει ή όχι να ασχοληθεί µε το επάγγελµα του αλωνάρη, µετά από πάνω από πέντε δεκαετίες εµπειρίας που έχετε, τι θα του λέγατε να κάνει;Εξαρτάται την «ψώρα» που έχει ο καθένας. Πάντως µε τα τωρινά δεδοµένα δύσκολο είναι να πεις στον άλλο να µπλέξει µε το αλώνισµα. Αν έχει τα εργαλεία δικά του, καλά θα κάνει να ασχοληθεί µε το αλώνι, αλλά αν είναι να τα αγοράσει τώρα και να περιµένει να κάνει απόσβεση µετά από κάποια χρόνια, δεν θα καταφέρει να την κάνει καµιά φορά. Έτσι, δεν αξίζει γιατί δεν έχει τιµή το στάρι. Πρέπει να αµείβεσαι, γιατί αν δεν αµείβεσαι τι να τα κάνεις; Για αυτό σκοπεύω να τα παρατήσω. Είναι και η ηλικία στη µέση, γιατί η οικογένεια όλη µου φωνάζουν µη ξανανέβεις επάνω και τέτοια
Τη µηχανή τι θα την κάνετε;Αν βρω κανέναν θα τη δώσω. Είπε ένας θα έρθει να τη δει, αλλά δεν το έχει κάνει ακόµη.
Τον «έρωτα» τον πουλάµε;∆εν τον πουλάµε, αλλά έτσι όπως ήρθαν τα πράγµατα τί να κάνεις και µ’ αυτόν;…
Πώς αισθάνεστε που οι συνάδελφοί σας σκέφτηκαν να σας τιµήσουν;Είµαι πολύ συγκινηµένος. Ήταν µια ωραία ιδέα γενικά η γιορτή του θερισµού, που έστησαν εδώ στη Νέα Γωνιά Χαλκιδικής, γιατί θα µάθει και ο υπόλοιπος κόσµος πώς δουλεύει η αγροτιά
