Στόχος να τονωθούν σημαντικά οι αναπτυξιακές προοπτικές του ταχύτερα αναπτυσσόμενου κλάδου του πρωτογενούς τομέα της χώρας.
Εκπρόσωποι της επιχειρηματικής κοινότητας του κλάδου έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου προς την Πολιτεία, ζητώντας επίσπευση των διαδικασιών, καθώς, όπως αναφέρθηκε, στην ελληνική αγορά ασκούνται ισχυρές πιέσεις από ανταγωνιστικές χώρες, και ειδικότερα από την Τουρκία στον τομέα των υδατοκαλλιεργειών.
Ως κρίσιμοι παράγοντες, παράλληλα με έναν ξεκάθαρο χωροταξικό σχεδιασμό, κρίνονται επίσης η διαχειριστική πολιτική για την ανάπτυξη των υδατοκαλλιεργειών, η απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης, σε συνδυασμό με την αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος.
Σημειώνεται, ότι προς το παρόν ισχύει το ειδικό πλαίσιο χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για την Υδατοκαλλιέργεια του 2011, το οποίο προβλέπει πέντε κατηγορίες, ενώ κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου τονίστηκε η ανάγκη επικαιροποίησής του, καθώς και η ανάγκη καθορισμού παράκτιων και θαλάσσιων περιοχών για την άσκηση της υδατοκαλλιέργειας στην παράκτια ζώνη, που γίνεται στο πλαίσιο της εκπόνηση των Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ).
Οι τέσσερις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια
Η ελληνική παραγωγή ιχθυηρών αναμένεται να αυξηθεί κατά 4% ετησίως σύμφωνα με όσα ανέφερε ο Δημήτρης Βαλαχής, πρόεδρος της Ελληνικής Οργάνωσης Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ), μιλώντας στο συνέδριο για τις ελληνικές ιχθυοκαλλιέργειες 2018 που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του προέδρου της Δημοκρατίας.
Ο ίδιος περιέγραψε τις τέσσερις μεγάλες προκλήσεις για την ανάπτυξη του κλάδου, δηλαδή την ανάγκη ολοκλήρωσης του θεσμικού πλαισίου, την ολοκλήρωση του χωροταξικού, το αργότερο μέχρι τον Νοέμβριο του 2019, την αξιοποίηση πόρων, τη θέσπιση μέτρων εμπορίας, αλλά και την ανάγκη επανεξέτασης της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, σε σχέση με την Ελλάδα και τον αθέμιτο ανταγωνισμό τρίτων χωρών.
Παράλληλα έκανε ειδική μνεία στην επωνυμία των ελληνικών προϊόντων, τονίζοντας ότι θα πρέπει παντού να προβάλλεται το σήμα Fish from Greece.
Αναλυτικά όσον αφορά τις στρατηγικές προκλήσεις, ο κ. Βαλαχής σημείωσε:
«-Πρώτον, στην ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου ίδρυσης και λειτουργίας των μονάδων με στόχο τη δημιουργία συνθηκών ανάπτυξης της παραγωγής με ανταγωνιστικό κόστος και στη βάση του υγιούς ανταγωνισμού.
-Δεύτερον, στην ολοκλήρωση του χωροταξικού σχεδιασμού, με την έκδοση Π.Δ. για την ίδρυση των 25 περιοχών οργανωμένης ανάπτυξης υδατοκαλλιεργειών εμπρόθεσμα, δηλαδή μέχρι τον Νοέμβριου 2019.
-Τρίτον, στην άμεση ενεργοποίηση του θεσμικού πλαισίου του Επιχειρησιακού Προγράμματος Θάλασσας και Αλιείας 2014-2020 που θα μας επιτρέψει να αξιοποιήσουμε τους πόρους του με προτεραιότητα τα μέτρα που αποσκοπούν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου, ιδίως τα μέτρα παραγωγικών επενδύσεων των επιχειρήσεων αλλά και εμπορίας με χρηματοδότηση των Σχεδίων Παραγωγής και Εμπορίας.
-Και τέταρτον, πρέπει να επανεξεταστεί η ευρωπαϊκή νομοθεσία με άξονα τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού μεταξύ των Ευρωπαίων παραγωγών και των παραγωγών τρίτων χωρών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αθέμιτου ανταγωνισμού αποτελεί η Τουρκία, η οποία εκμεταλλευόμενη συνδυαστικά μια σειρά ευνοϊκών προϋποθέσεων κατάφερε να τριπλασιάσει την παραγωγή της μέσα σε 10 χρόνια όπως και τις αντίστοιχες εξαγωγές της στην ενιαία αγορά.
Συγκεκριμένα:
-αξιοποιεί τη δυνατότητα εφαρμογής μεθόδων παραγωγής που δεν εμπίπτουν σε όλη την διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας στις αυστηρές διατάξεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και επιτρέπουν την παραγωγή με χαμηλότερο κόστος
-λαμβάνει άμεσες και έμμεσες επιδοτήσεις από την τουρκική πολιτεία
-ενώ παράλληλα, σύμφωνα και με την συμφωνία τελωνειακής ένωσης Ε.Ε. – Τουρκίας από τη μία επιβάλλει δασμούς στις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων και από την άλλη μπορεί να εξάγει αδασμολόγητα τα προϊόντα στην ευρωπαϊκή αγορά, που είναι και η μεγαλύτερη αγορά των ελληνικών προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας.»
Βρείτε εδώ ολόκληρη την Ομιλία Βαλαχή στο Συνέδριο Ιχθυοκαλλιεργειας.pdf
Τσιρώνης: Στόχος η δημιουργία ελληνικής ταυτότητας στο ψάρι ιχθυοκαλλιέργειας
Ο Γιάννης Τσιρώνης στην ομιλία του, συνέπλευσε με τον ΠτΔ, Προκόπη Παυλόπουλο, και εξήρε την συμβολή της ιχθυοκαλλιέργειας στην εθνική οικονομία και στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας. Ο αναπληρωτής υπουργός τόνισε πως είναι αξιοσημείωτη η συμβολή του κλάδου στην τόνωση του κοινωνικοοικονομικού ιστού (τοπική ανάπτυξη, συγκράτηση πληθυσμού κλπ), ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες και παραμεθόριες περιοχές.
Στην δεύτερη ομιλία του, σε πάνελ όπου το ακροατήριο ήταν η πλειοψηφία των Ελλήνων Υδατοκαλλιεργητών, παρουσίασε το έργο του υπουργείου και συνεχάρη τον κλάδο για τα βήματα που έχει κάνει για την προώθηση του Ελληνικού ψαριού, ιδιαίτερα μετά τις πρόσφατες νομοθετικές παρεμβάσεις όπου διευκόλυναν την ίδρυση της ΕΛΟΠΥ, της οποίας βασικός στόχος είναι η δημιουργία Ελληνικής ταυτότητας στο ψάρι ιχθυοκαλλιέργειας, με πολλαπλά οφέλη τόσο για τον κλάδο όσο και για την ελληνική οικονομία.
Επίσης, δήλωσε πως η σημερινή χρονική συγκυρία, όπου οι υδατοκαλλιεργητικές μονάδες αναδιοργανώνονται, είναι πολύ σημαντική, επισημαίνοντας πως τίποτα δεν θα είχε επιτευχθεί εάν το γραφείο του δεν είχε ανοιχτές τις πόρτες του στον κλάδο και πως η ως τώρα συνεργασία τους έχει αποδώσει τους προσδοκώμενους καρπούς.
Κλείνοντας δήλωσε πως «Πολιτεία και ιδιώτες είναι στην ίδια βάρκα».
Το προφίλ του κλάδου
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία εκτιμάται ότι το 63% της εγχώριας παραγωγής αλιευτικών προϊόντων προέρχεται από την υδατοκαλλιέργεια και το υπόλοιπο 37% από τη συλλεκτική αλιεία, ενώ περίπου το 78% της παραγωγής ιχθυοκαλλιέργειας εξάγεται, ενώ το υπόλοιπο 22% πωλείται στην εγχώρια αγορά. Η μεγαλύτερη αγορά για ελληνικά προϊόντα είναι η ΕΕ, καθώς πάνω από το 90% των εξαγωγών πωλούνται εκεί και ένα μικρότερο ποσοστό εξάγεται στη Βόρεια Αμερική και άλλες χώρες.
«Η ιχθυοκαλλιέργεια αποτελεί σημαντικό παράγοντα τόνωσης της εθνικής οικονομίας», τόνισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, πραγματοποιώντας την έναρξη του Συνεδρίου Ιχθυοκαλλιέργειας 2018 υπογραμμίζοντας ότι η ιχθυοκαλλιέργεια συμβάλλει ουσιωδώς στην εξουδετέρωση της απειλής κατά της θαλάσσιας πανίδας, η οποία προκαλείται από την υπεραλίευση. Όσον αφορά τη σημασία του κλάδου για την ελληνική οικονομία ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας υπογράμμισε ότι «η αξία των πωλούμενων ιχθύων φθάνει κατ’ έτος τα 600 εκατ. ευρώ και επίσης στις επιχειρήσεις ιχθυοκαλλιέργειας απασχολούνται, αμέσως ή εμμέσως, περίπου 12.500 εργαζόμενοι, αρκετοί από αυτούς σε απομακρυσμένες περιοχές ή και ακριτικά νησιά μας».
Παραγωγική ανασυγκρότηση και ιχθυοκαλλιέργεια
«Πρέπει να στραφούμε στα θέματα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας, και να απομακρυνθούμε από τη γενική πολιτική συζήτηση», ανέφερε στην ομιλία του ο υφυπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης Στέργιος Πιτσιόρλας, τονίζοντας ότι οι επιχειρήσεις αλλά και η πολιτεία οφείλουν να στραφούν στην κατεύθυνση της παραγωγής προϊόντων υψηλής αξίας, που να είναι ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές. «Οφείλουμε να προωθήσουμε τον τομέα των εξαγωγών. Έχουμε δυνατότητες να πετύχουμε πολλά περισσότερα από όσα πετυχαίνουμε σήμερα», τόνισε ο υφυπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης. Επεσήμανε μάλιστα την ανάγκη δημιουργίας του χωροταξικού, λέγοντας ότι απαιτείται να γίνει η παραγωγή σε οργανωμένες περιοχές και να συνδυάζεται και με άλλους τομείς της οικονομίας μας, διασφαλίζοντας το συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας, που είναι το περιβάλλον.
Ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Γεώργιος Πετράκος, στην δική του τοποθέτηση, έκανε λόγο για παραγωγική δραστηριότητα με ένταση παραγωγής γνώσης, τονίζοντας ότι «η ελληνική Ιχθυοκαλλιέργεια έκανε το ελληνικό ψάρι, ένα ανταγωνιστικό εξαγωγικό προϊόν» και πρόσθεσε ότι «το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ενέταξε στη στρατηγική του έγκαιρα την εξυπηρέτηση των αναγκών του κλάδου».
Από την πλευρά του ο κ. Μπέρναρντ Φίες από τη Διεύθυνση Γαλάζιας Οικονομίας της Ε.Ε., χαρακτήρισε ως εξαιρετικά θετικό το γεγονός ότι οι ελληνικές ιχθυοκαλλιέργειες στηρίζονται από την ελληνική πολιτεία, ενώ τόνισε ότι λόγω της δημογραφικής αύξησης, αλλά και της μελλοντικής αύξησης της μετακίνησης των πληθυσμών, η ζήτηση για πρωτεϊνούχες τροφές θα καθοδηγεί τις αγορές. Όπως είπε, μοιραία, η αγορά της αλιείας αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τα προσεχή χρόνια. Μάλιστα, έκανε γνωστή την πρόθεση της Επιτροπής να παρέχει βοήθεια και μέσω των διαρθρωτικών ταμείων, τα οποία διαθέτουν 1,2 δισ. ευρώ για σχετικές δράσεις, σε επίπεδο έρευνας, ανάπτυξης, χρηματοδότησης, αλλά και σε επίπεδο μάρκετινγκ.
Τέλος, από την πλευρά του ο Αντιπρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας κ. Κωστής Χατζηδάκης, μιλώντας για τον ρόλο των ιχθυοκαλλιεργειών στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, ανέφερε ως βασικές προϋποθέσεις τη δημιουργία χωροταξικού σχεδιασμού, τη μείωση της φορολογίας, την εμπέδωση πολιτικής συναίνεσης, την εφαρμογή της νομοθεσίας, την προώθηση των συνεργιών και την τόνωση της ρευστότητας, αλλά και την πάταξη της γραφειοκρατίας.
Βασικός μοχλός ανάπτυξης
Η Ελλάδα έχει όλες τις προϋποθέσεις και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που εξασφαλίζουν ένα ελπιδοφόρο και πολλά υποσχόμενο μέλλον για τον κλάδο των υδατοκαλλιεργειών γενικότερα. Αυτό ανέφερε η κα Αγγελική Καλλαρά, προϊσταμένη διεύθυνσης υδατοκαλλιέργειας, Γενική Διεύθυνση Αλιείας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης από το βήμα του συνεδρίου Ιχθυοκαλλιέργειας 2018 που πραγματοποιείται σε ξενοδοχείο της Αθήνας.
Όπως σημείωσε, «στην ΕΕ, η παραγωγή υδατοκαλλιέργειας αυξήθηκε κατά 4% σε όγκο και 8% σε αξία προϊόντων. Η χώρα μας, μεταξύ των κορυφαίων παραγωγών προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας, θα υστερήσει;».
Στο πλαίσιο αυτό, όπως είπε, απαιτείται η άμεση ενεργοποίηση και η συνεργασία όλων ώστε να εντείνουμε τις προσπάθειές μας προκειμένου να υπερνικήσουμε προβλήματα του παρελθόντος, να υλοποιήσουμε τους ήδη προγραμματισθέντες στόχους μας, να πετύχουμε την αύξηση και διαφοροποίηση της παραγωγής και να ανακτήσουμε τη θέση μας. Επίσης, να αναδείξουμε και να διευρύνουμε το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των ελληνικών προϊόντων ενόψει του εντεινόμενου ανταγωνισμού και να βελτιώσουμε την εικόνα της ιχθυοκαλλιέργειας προβάλλοντας τις πραγματικές περιβαλλοντικές διαστάσεις λειτουργίας της στο ευρύ κοινό.
Σημειώνεται ότι η υδατοκαλλιέργεια και πιο συγκεκριμένα η ιχθυοκαλλιέργεια, αποτελεί σήμερα το δυναμικότερα αναπτυσσόμενο κλάδο ζωικής παραγωγής προϊόντων διατροφής.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων (FAO) και της Παγκόσμιας Τράπεζας μέχρι το 2030 πάνω από το 65% των αλιευτικών προϊόντων θα προέρχεται από την υδατοκαλλιέργεια.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση παράγεται το 2,8 % της παγκόσμιας παραγωγής (2,98 εκατ. τόνοι) με κύρια εικόνα την σχεδόν σταθερή παραγωγή από το 2000 και την θεαματική αύξηση των εισαγωγών από τρίτες χώρες με ανταγωνιστικά προϊόντα χαμηλότερου κόστους. Ενδεικτικά αναφέρεται πως το 68% της κατανάλωσης θαλασσινών στην Ε.Ε. είναι εισαγόμενο και μόλις το 10% προέρχεται από υδατοκαλλιέργειες.
Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι το 63% της εγχώριας παραγωγής αλιευτικών προϊόντων προήλθε από την υδατοκαλλιέργεια και το υπόλοιπο 37% από την ελεύθερη αλιεία. Τα ψάρια και τα προϊόντα μεταποίησης αυτών αποτελούν έναν από τους πλέον εξωστρεφείς κλάδους της ελληνικής οικονομίας συμβάλλοντας θετικά στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας καθώς υπερβαίνουν τις αντίστοιχες εισαγωγές. Αναφέρεται ότι περίπου το 78% της παραγωγής εξάγεται, ενώ το υπόλοιπο 22% πωλείται στην εγχώρια αγορά.
Ένα μήνυμα αισιοδοξίας στους εκπροσώπους του κλάδου μετέφερε από το βήμα του συνεδρίου Ιχθυοκαλλιεργειών 2018 ο Γιώργος Κύρτσος, ευρωβουλευτής της ΝΔ. «Το μέλλον σας ανήκει. Πρώτον η Ελλάδα έχει πολλά προβλήματα αλλά σταθεροποιείται η οικονομία και το γεγονός ότι έκλεισαν οι εκκρεμότητες του eurogroup είναι πολύ θετικό γιατί δημιουργεί σταθερό επιχειρηματικό πλαίσιο. Το πλαίσιο για σοβαρούς επενδυτές βελτιώνεται. Υπάρχουν προβλήματα αλλά το πλαίσιο έχει βελτιωθεί κατά πολύ».
Παράλληλα, όπως τόνισε γίνεται πιο ευέλικτος ο τρόπος διαχείρισης των ταμείων της ΕΕ. «Μπορεί η χρηματοδότηση της ΕΕ να είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα, αλλά είναι πολύ περισσότερο ευέλικτα. Αν συνεργαστούμε όλοι ευρωβουλευτές, κλάδος, δημόσια διοίκηση και κυβέρνηση, ίσως καταφέρουμε να βρούμε κάποιους κανόνες που να ενισχύσουν τους μικρομεσαίους του κλάδου, δίνοντας ευκαιρίες σε παραγωγούς να καλύψουν ειδικές ανάγκες».
Στον σημαντικό ρόλο που καλείται να διαδραματίσει η Ελληνική Οργάνωση Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ) αναφέρθηκε στην ομιλία του ο γενικός γραμματέας, Αντώνης Χαχλάκης. Όπως είπε «ο κλάδος έχει την βούληση, τη δυναμική και τα μέσα να διαδραματίσει καίριο ρόλο στη συλλογική προσπάθεια που είναι απαραίτητη για να επιτευχθούν σημαντικά οφέλη όχι μόνο για την ιχθυοκαλλιέργεια αλλά και για την εθνική οικονομία, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που του δίνεται μέσα από την Κοινή Οργάνωση Αγορών προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας και την ίδρυση της ΕΛΟΠΥ. Το σχέδιο είναι μακρόπνοο και φιλόδοξο με εξαγωγές που θα ξεπερνούν το 1 δισ. ευρώ ενώ ταυτόχρονα αναμένονται να δημιουργηθούν περισσότερες από 4.000 νέες θέσεις εργασίας».
Σύμφωνα με τον κ. Χαχλάκη, «σημαντικό ρόλο σε αυτή τη προσπάθεια καλείται να διαδραματίσει η ΕΛΟΠΥ η οποία έχοντας συσταθεί από 21 Έλληνες παραγωγούς με νέα φιλοσοφία για τον κλάδο εκπροσωπεί το 80% του όγκου της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι η ΕΛΟΠΥ ως επίσημα αναγνωρισμένη οργάνωση παραγωγών ιχθυοκαλλιέργειας θα έχει την πολιτεία και τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης αρωγούς στην κοινή αυτή προσπάθεια, όπως συμβαίνει και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη με αντίστοιχες πρωτοβουλίες».
Όπως τόνισε ο κ. Χαχλάκης, «προτείνεται κεντρικός υπηρεσιακός συντονισμός και διαχείριση από τη μεριά της πολιτείας για την προώθηση όλων των απαραίτητων θεσμικών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται για να δημιουργήσουμε ένα ανταγωνιστικό θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του κλάδου, ενώ ταυτόχρονα να επιταχυνθεί η ενεργοποίηση του επιχειρησιακού προγράμματος θάλασσας και αλιείας 2014-2020 και ιδίως τα μέτρα που αφορούν τις οργανώσεις παραγωγών με στόχο να υλοποιήσουμε το σχέδιο προώθησης του ελληνικού ψαριού».
Από την πλευρά του, ο υπεύθυνος θεσμικών υποθέσεων της ΕΛΟΠΥ, Γιάννης Πελεκανάκης τόνισε ότι «η Ελλάδα είναι η δεύτερη χώρα στην ΕΕ ως προς τον όγκο και την αξία παραγωγής ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας. Μετά το Brexit θα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός στην ΕΕ».
Αναφερόμενος στους στόχους της ΕΛΟΠΥ, τόνισε ότι σε αυτούς περιλαμβάνεται η αειφόρος ανάπτυξη της παραγωγής, δηλαδή η επίτευξη ενός παραγωγικού στόχου 4% ετησίως, καθώς επίσης και η βελτίωση των όρων εμπορίας των προϊόντων των μελών της ΕΛΟΠΥ, δηλαδή η υλοποίηση συλλογικών δράσεων μάρκετινγκ για να διατεθεί στην αγορά η αυξανόμενη παραγωγή. Για την επίτευξη αυτών των στόχων η ΕΛΟΠΥ έχει προγραμματίσει 14 επιμέρους δράσεις.
«Η φιλοσοφία του Σχεδίου Παραγωγής αι Εμπορίας συμβαδίζει με το μοντέλο ανάπτυξης που ανέφερε εχθές στο συνέδριο ο υφυπουργός Γιάννης Τσιρώνης: Παράγω- Εξάγω, Στην περίπτωσή μας, παράγω με όρους αειφορίας, εξάγω με όρους κερδοφορίας, δημιουργώντας κατ' επέκταση οικονομικά και κοινωνικά οφέλη για το σύνολο της κοινωνίας» ανέφερε ο κ. Πελεκανάκης και συνέχισε: «κύριο μέλημα της ΕΛΟΠΥ είναι να υλοποιήσει συλλογικές δράσεις προώθησης οι οποίες θα αναδείξουν όλα τα πλεονεκτήματα των προϊόντων των μελών με πρώτη και κύρια την δημιουργία συλλογικής ταυτότητας το brand: fish from Greece, με σαφή γεωγραφικό προσδιορισμό η οποία θα αναδείξει το ελληνικό ψάρι έναντι των ανταγωνιστών της».
