BACK TO
TOP
Τεχνολογία Εισροών

Καπλουντζάς, ασπροσίτι και ζέα, τα ντυμένα στάρια

Το ισχυρό ρεύµα που επικρατεί τα τελευταία δύο-τρία χρόνια υπέρ της αναβίωσης της ιστορικής καλλιέργειας του δίκοκκου σιταριού (ζέα), το οποίο παράλληλα γίνεται όλο και πιο δηµοφιλές στο επίπεδο των καταναλωτών, οδήγησε την Παρασκευή 17 Ιανουαρίου στις δικαστικές αίθουσες για την εκδίκαση υπόθεσης εµπορικής χρήσης του ονόµατος «ζέα». Τώρα μένει να αποφανθεί το δικαστήριο για το μέλλον της εμπορικής ονομασίας «ζέα».

Καπλουντζάς, ασπροσίτι και ζέα, τα ντυμένα στάρια

3
5
Σύµφωνα µε το στοιχεία, ο  παραγωγός και τυποποιητής ζέας Γ. Αντωνόπουλος, κάνοντας χρήση δικαστικής απόφασης που του κατοχυρώνει την εµπορική χρήση του ονόµατος «ζέα», κατέθεσε αίτηση ασφαλιστικών µέτρων εναντίον όποιου χρησιµοποιεί το ίδιο όνοµα σε τυποποιηµένο προϊόν του. Αυτό έδωσε την αφορµή για να πραγµατοποιηθεί µια εκτεταµένη αναφορά στην ιστορική διαδροµή του δίκοκκου σιταριού από ειδικούς επιστήµονες και συγκεκριµένα τους Φ. Θ. Γραβάνη, Οµότιµο Καθηγητή Φυτοπροστασίας του Τ.Ε.Ι. Θεσσαλίας, και Π. Ευθυµιάδη, π. Καθηγητή Γεωργίας του Γεωπονικού Αθηνών

Σύµφωνα λοιπόν µε τους καθηγητές, «τα είδη του σιταριού (αυτοφυή και καλλιεργούµενα) υπάγονται στο γένος Triticum. Απ’ αυτά σε ορισµένα είδη παραµένει «ντυµένος» ο σπόρος τους µε τα περιβλήµατα µετά τον αλωνισµό τους, ενώ σε άλλα αποµακρύνονται τα περιβλήµατα µε τον αλωνισµό και οι σπόροι παραµένουν «γυµνοί». Είδος µε «γυµνό» σπόρο είναι το κυρίως καλλιεργούµενο µαλακό σιτάρι Triticum aestivum. Αυτό είναι εξαπλοειδές σε ό,τι αφορά στον αριθµό των χρωµατοσωµάτων του.  Είδη µε «ντυµένο» σπόρο είναι τα: Triticcum nonococcum (µονόκοκκο σιτάρι, µε κοινή ονοµασία «καπλουντζάς» - einkorn, στην γερµανική και διεθνώς), Triticum spelta (µε κοινή ονοµασία «ασπροσίτι» ή «όλυρα» -  dinkel ή spelt, στη γερµανική και διεθνώς) και Triticum dicoccum (δίκοκκο σιτάρι, µε επικρατήσασες στην ελληνική κοινές ονοµασίες ζειά - πληθυντικός: ζειαί, ή ζέα ή farro στην ιταλική ή emmer στη γερµανική και διεθνώς)

Από αρχαιοτάτων χρόνων, στον Ελλαδικό χώρο, στη Μικρά Ασία, στη Μεσοποταµία, στη Β. Αφρική και ακολούθως στην Ιταλική χερσόνησο, στην Ιβηρική, στα Βαλκάνια, στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, καλλιεργούνταν το µονόκοκκο και δίκοκκο σιτάρι για ζωοτροφή αλλά και ανθρώπινη κατανάλωση, όπως επίσης και το µαλακό σιτάρι, το οποίο ονοµάζονταν «πυρός». Ακολούθως καλλιεργήθηκε και το T. spelta.

Η καλλιέργεια των «ντυµένων» σιταριών, λόγω των χαµηλών στρεµµατικών αποδόσεων και της δυσκολίας αποφλοίωσής τους για αλευροποίηση, περιορίστηκε, ενώ επεκτάθηκε η καλλιέργεια του κυρίως σήµερα καλλιεργούµενου µαλακού σιταριού (Triticum aestivum). Ειδικά το δίκοκκο σιτάρι (Triticum dicoccum) καλλιεργείται σήµερα στην Ιταλία ανελλιπώς από τη Ρωµαϊκή περίοδο (όπου στην περιοχή της Τοσκάνης χαρακτηρίστηκε ως «Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης»), στη Γερµανία, στην Ισπανία, στις Η.Π.Α., στην Τουρκία και στη Β. Αφρική.

Στην αρχαία Ελλάδα«Στην αρχαία Ελλάδα, καλλιεργούνταν κατά κόρο ο καπλουντζάς (µονόκοκκο σιτάρι) και το δίκοκκο σιτάρι, ενώ η χρήση της όλυρας ήταν πολύ περιορισµένη. Με βάση αυτό, ο όρος «ζειά» ή «ζέα» ουσιαστικά σήµαινε µονόκοκκο ή δίκοκκο σιτάρι. Αυτό δικαιολογεί και γιατί στις αρχαίες γραφές αλλού λέει ότι δίναν τη ζέα στα ζώα και αλλού ότι τη δίναν στους ανθρώπους. Κι αυτό γιατί το µονόκοκκο σιτάρι χρησιµοποιείται κυρίως σε ζωοτροφές ενώ το δίκοκκο κυρίως σε τροφές ανθρώπων (επειδή λόγω της έλλειψης γλουτένης είναι πιο εύπεπτο)

Φαίνεται ότι στην Ελλάδα, από τον 2ο µ.Χ. αιώνα, σταµάτησε η καλλιέργεια της «όλυρας» και του δίκοκκου σιταριού. Μόνον το µονόκοκκο σιτάρι («καπλουντζάς) εξακολούθησε να καλλιεργείται µέχρι σήµερα για ζωοτροφή, σε περιορισµένη όµως έκταση
Το όνοµα ζειά (πληθυντικός: ζειαί) αναφέρεται αρχικά στην Οδύσσεια του Οµήρου (ραψωδία δ, στίχοι 602-604) και στη συνέχεια από πολλούς Αρχαίους Έλληνες. Λατίνοι συγγραφείς (π.χ. Πλίνιος), απέδωσαν το όνοµα «zea»

Κατά την ίδια περίοδο και µετέπειτα συγγραφείς (Έλληνες ή ελληνόφωνοι), επανεξελλήνισαν σε «ζέα» την εκλατινισµένη από την αρχική ελληνική ονοµασία «ζεια». Έτσι, παρέµειναν ως συνώνυµοι οι όροι «ζεια» και «ζέα» στο ελληνικό λεξιλόγιο. Τον όρο, λοιπόν «ζέα» αναφέρουν ο Ησύχιος ο Αλεξανδρεύς (5ος µ.Χ. αι.), ο οποίος αναφέρει ότι το λιµάνι της Ζέας, έλαβε το όνοµά του λόγω του εµπορίου της ζειάς που γινόταν εκεί

Κατά την προϊστορική και ιστορική περίοδο, υπάρχει σύγχυση για τα σιτηρά στα οποία αποδίδονταν το όνοµα ζειά (και κυρίως στον πληθυντικό ζειαί). Από τον 1ο µ.Χ. αι. µέχρι και τον 17ο µ.Χ. αι., µε το όνοµα αυτό ονοµάζονταν τα «ντυµένα» σιτάρια.Εκ των ανωτέρω, σήµερα στη Ελλάδα, επεκράτησαν και αποδίδονται οι παρακάτω ονοµασίες για τα είδη των «ντυµένων» σιταριών: «Καπλουντζάς» για το µονόκοκκο σιτάρι (Triticum monococcum),  «Ασπροσίτι» ή Dinkel για το Triticum spelta και «Ζεια» ή «Ζέα» για το δίκοκκο σιτάρι (Triticum dicoccum)».

Για τη μεταφορά: Νίκος Κατσένιος
Σχόλια (5)
Προσθήκη σχολίου

23-05-2015 20:22Ισμήνη

Τον kostis τον ενδιαφέρει η κατοχύρωση. Δεν νοιάζονται τα κοράκια για σένα Κωστή μου, τι σε νοιάζει άλλωστε ποιός κατοχύρωσε τι. Η κοροίδία να σε νοιάζει. Πότε άλλοτε έψαξες το τί τρώς εσύ και τα παιδιά σου. Τη σφίξιμο τραβάς με τα εμπορικά παιγνίδια των μεγάλων. Ακούγεται πάντως να είναι οι μεγαλύτεροι διαπλεκόμενοι οι κύριοι των Φαρσάλων. Λέγεται ότι και οι μεγάλοι των αλευροβιομηχάνων έχουν χάσει τον ύπνο τους. Φαντάσου τόσοι βιομήχανοι τα βάλανε μαζί τους και χάσανε. Τι συμβαίνει άραγε; Η έχουν απόλυτο δίκαιο και τα δικαστήρια κάνουν τη δουλειά τους, ή η διαπλοκή πάει σύννεφο. Κάτι ακούγεται για υψηλά ιστάμενους και σχέδιο από την προηγούμενη κιόλας κυβέρνηση να προχωρήσει το Υπουργείο σε διεθνή κρατική κατοχύρωση της ζέας , όπως η φέτα, το ούζο κλπ. Εχουν εμπιστοσύνη στούς Φαρσαλιώτες πού μάλλον είναι και ικανοί. Εγώ πάντως δεν πιστεύω στην ικανότητά τους. Αμα έχεις κυβερνητικές πλάτες σε όλες τις κυβερνήσεις, τι τη θέλεις την ικανότητα. Παραμύθι ξεπαραμύθι η ζέα -μάλλον παραμύθι-, τώρα πού ξεθώριασε η λάμψη της και χύθηκε το αίμα των ανταγωνιστών καιρός είναι να ακούσουμε εκτός τού Παρθενώνα και για τη ζέα σε όλο τον κόσμο. Καί πού είσαι , θα στηρίζεται σε αντράνταχτα ιστορικά επιχειρήματα. Οχι σαν αυτούς τούς ερασιτεχνισμούς στο ιντερνετ. Μη μού πείς ότι δεν ξαναγράφονται ή δεν εφευρίσκονται ατράνταχτα τεκμήρια. Μη μού πείς ότι είδες κάνα κρυφό σχολειό στο χωριό σου ή σε βίντεο το Μαρμαρωμένο βασιλιά, ή την υπογραφή τού Φιλίπππου σε έγγραφο στη Βεργίνα. Τι τουρισμός και ναυτιλία. Χέρσα χωράφια και βουνοπλαγιές θα γεμίσουν ζέες. Τι νοιάζει το Κράτος οι βιομήχανοι των αλεύρων. Παραγωγούς θέλουν και έναν μπροστάρη πού ξέρει τη δουλειά και έχει και το σπόρο. Τώρα τι σπόρο , άσε τις ερωτήσεις. Πάντως όσοι ξέρουν μιλάνε για αθόρυβες αγορές από τούς Φαρσαλιώτες τεράστιων εκτάσεων , καθώς και μακροχρόνιες μισθώσεις και όχι με δικό τους χρήμα. Κάποιοι πιό καλά πληροφορημένοι μιλάνε για κατασκευή τεράστιας μονάδας επεξεργασίας σιτηρών σε αθέατο προς στιγμήν μέρος. Δεν σού κάνει εντύπωση πως ξαφνικά κόπτονται οι Μύλοι Αγίου Γεωργίου να βγούν με ζέα; Θα βολευτούν όμως με το ΖΗΝ , όσο κρατήσει, καθώς δεν έχουν πρόσβαση στη νέα τάξη των Ινδιάνων. Και ο κ. Γραβάνης κάτω από τη μύτη του γίνονται όλα αυτά και δεν πρόλαβε. Μάλλον την τιμητική θέση τού Συμβούλου στο τέλος θα διεκδικήσει, γιατί μπήκε αργά στην παραγωγή και εμπορία , αν και υπάρχει πολύ νεώτερός του για τη θέση αυτή.

Απάντηση

21-05-2015 15:36ΑΛέξης

Αλέξης , Γεωπόνος, Αγαπητέ Νίκο (Κατσένιε), ως έμπειρος δημοσιογράφος αποφεύγεις τις κακοτοπιές γράφοντας ότι το άρθρο σου είναι εκ μεταφοράς. Καλά κάνεις διότι και οι συνάδελφοί σου τού δικαστικού ρεπορτάζ, μάλλον τού αθλητικού είναι εκ μεταγραφής και οι δύο απόμαχοι καθηγητές, ξέχασαν την επιστημονική δεοντολογία και τα επιστημονικά περιοδικά για δημοσιεύσεις και παίζουν στα εύκολα γήπεδα τού internet. Δεν περίμενα ποτέ ότι σοβαροί επιστήμονες θα ασχολούνταν να επιβεβαιώσουν τεχνηέντως τοαστείο οικοδόμημα της "ζέας". Δεν τσιμπάω όταν λένε ότι τάχα ένα μέρος των θρυλουμένων είναι αφέλειες και ανιστόρητες σαχλαμάρες, διότι αμέσως μετά σπεύδουν να διατρανώσουν την ύπαρξη της ζέας και μάλιστα ότι έχει επικρατήσει να αποκαλείται ζέα ή ζειά το triticum dicoccum. Αν είναι έτσι εμείς γιατί δεν τα διδαχθήκαμε αυτά στις Γεωπονικές Σχολές και πολύ περισσότερο γιατί δεν τα γνωρίζουμε από τις αγροτικές οικογένειές μας; Μήπως προσπαθούν οψίμως να καθιερώσουν για προσωπικό όφελος με επιστημονικό κύρος αυτή τη φορά το παραμύθι της ζέας; Μήπως και τα νομιμότατα συμφέροντα των Μύλων Αγίου Γεωργίου, Λούλη δηλαδή, πού έχει μπεί στην αγορά με το ΖΗΝ και το λιμάνι Ζέας; Πρίν δούμε λοιπόν τις συμπτωματικές παρεμβάσεις των ανωτέρω κυρίων, κυρίως τού κ. Γραβάνη και τού κ. Νίκου Κατσαρού (πρώην Προέδρου τού Ελέγχου τροφίμων) ας αναφέρουμε ότι ο κ. Γραβάνης απόμαχος πιά περί την εκπαίδευση ασχολείται με την καλλιέργεια και εμπόριο δίκοκκου σταριού (Agrofoods products Gravani) στο Δομοκό. Εχει κάθε συμφέρον λοιπόν να μην σβήσει η υπόθεση της ζέας. Εχουμε και λέμε λοιπόν : 1) 9-10-2014 στο STAR Κεντρικής Ελλάδος στην εκπομπή Υπαιθρος (http://webtv.lamiastar.gr/index.php?view=videos&video_id=1412872687), 2) 11-10-201 στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ με τίτλο τα πλεονεκτήματα τού δίκοκκου και τεχνηέντως ταύτιση με την ζέα. (http://www.eleftheria.gr/index.asp?cat=30&aid=81487#.VV3LByoSFtw), 3) 18, 19-10-2014 σαλόνι στην Agrenda (http://www.agronews.gr/files/1/PDF/pdf_fakelou/dikoko_sitari.pdf) με τίτλο η αχλύ τούν μύθου και 4) 31-10-2014 στο (http://www.newsbomb.gr/prionokordela/opinions/story/516522/psomi-apo-aleyri-zeas-oli-i-alitheia) με πρωταγωνιστή αυτή τη φορά τον συνοδοιπόρο τού κ. Γραβάνη τον Νίκο Κατσαρό να προσπαθεί (δεν τόχει καθόλου-από σκονάκι μιλάει) να πείσει για την αλήθεια και το ψωμί από αλεύρι ζέας. Καλός μήνας ο Οκτώβριος για διαφήμιση αφού τα προϊόντα ήδη μπαίνουν στις συσκευασίες τους, ή μήπως είμαι και γώ υποψιασμένος πέραν τού δέοντος; Υποσχόμενος ότι θα επανέλθω ας μού απαντηθεί η απορία, γιατί τάχα όσο ήταν ενεργοί όλοι οι κύριοι καθηγητές δεν τα έγραψαν σε κάποιο σύγγραμα ή δεν έκαναν κάποια έγκυρη δημοσίευση ; Η είναι πολύ εύκολος δρόμος το ιντερνετ, δεν έχει αντίλογο και τα τοιαύτα;. Λάθος κύριοι. Ο αντίλογος κυρίως στο ιντερνετ , αλλά και στις σελίδες πού σας φιλοξενούν ειναι ιερό κεκτημένο, άρα θα έχετε πρόβλημα τεκμηρίωσης. Η έμμεση διαφήμιση ας πάει στο καλό, αρκεί να προωθείτε καλά προϊόντα, φτάνει όμως με το παραμύθι της ζέας.

Απάντηση

22-03-2015 11:05Νασος Ζενέττος

Προσαρμοσμένο από σχόλιο για τον κ. Γραβάνη στην εκπομπή Υπαιθρος 9-10-14 στο Σταρ Κεντρικής Ελλάδος (http://www.dailymotion.com/video/x27lek7_ύπαιθρος-9-10-2014_news) .Από πού και ως πού αξιότιμε κύριε ομότιμε καθηγητά επικράτησε στην γλώσσα μας να λέμε ζεα το δίκοκκο στάρι; Ποιός έγκριτος άλλος ειδικός το καταγάφει, ποιός αγρότης σιτηρών μέχρι και πρίν λίγα χρόνια ήξερε τι είναι η ζειά ; Σε ποιές μελέτες αναφέρεστε; ποιά λεξικά και ποιά συγγράματα αναφέρουν την ζειά και την ταυτίζουν με το δίκοκκο στάρι; Το δίκοκκο πού λέτε ποιός βελτιωτής το δημιούργησε; Δεν λέω, καλή προσπάθεια τα περί αστειότητος της συνωμοσιολογίας, αλλά να διατείνεστε ότι η ζειά ταυτίζεται με το δίκοκκο , ενώ κανείς έγκριτος ειδικός δεν το τολμά. Καί πάλι λέω καλή προσπάθεια να αποδομήσετε το μύθο, αλλά , άς πούμε αυτά περί διατροφής των Ρωμαίων , μάλλον να ανατρέξετε στον Πλίνιο, ο οποίος αναφέρει έκτακτη περίπτωση εκστρατείας και έτρωγαν οτιδήποτε οι Λεγεώνες. Πάλι μήπως μπορείτε να μας πληροφορήσετε άν στις χώρες πού καλλιεργείται το δίκοκκο στάρι, έχουμε αύξηση στρεμμάτων ή μείωση ας πούμε. Νομίζω ότι μετέχετε στην ανακύκλωση τού μύθου με κάποια επιστημοφάνεια. Νομίζω ότι θα έπρεπε να αποδομήσετε το μύθο, και όχι εντελώς αυθαίρετα, χωρίς καμμία παραπομπή να ταυτίζετε την ζέα ή ζειά με το δίκοκκο στάρι. Αλλα κατάλαβα από ατά πού δεν είπατε. Δηλαδή αγαπητοί μύθος η ζέα , αλλά ζέα είναι το δίκοκκο. Δεν υπάρχει εδώ και 2.000 χρόνια στην Ελλάδα , αλλά έχει επικρατήσει να λέμε έτσι το δίκοκκο. Μάλλον τού κυρίου από τα Φάρσαλα τα συμφέροντα υποστηρίζετε. Τέλος όταν αναφέρετε μία μελέτη το δέον είναι να αναφέρετε και αντίθετη μελέτη. Ευχαριστώ

Απάντηση

22-03-2015 10:37Αλεξάνδρα

Υποτίθεται πως η επιστημονική δεοντολογία αποτρέπει έναν επιστήμονα -ας είναι και καθηγητής φυτοπροστασίας ΤΕΙ , πού μέσα στα ενδιαφέροντά του είναι και η προστασία των φυτών (να υποθέσουμε φυτοφάρμακα, ζιζανιοκτόνα, δηλητήρια, χημικά λιπάσματα και άλλα καλούδια;), να εκφράζει εμπαθείς και ανυπόστατες κρίσεις για ιδιώτες. Εκτός και άν πληρώνεται για ιδιωτικές γνωματεύσεις. Ομως οι γνωματεύσεις αυτές δεν αποτελούν απόδειξη στα δικαστήρια. Είναι μαρτυρικές καταθέσεις από μακριά, χωρίς την βάσανο της εξαντλητικής ακροαματικής διαδικασίας. Το γνωρίζουν όλοι οι από καθέδρας γιά το λόγο αυτό δεν εμφανίζονται σε δικαστήρια, καθώς στις μέρες μας η γνώση έχει γίνει κτήμα όλου τού κόσμου και υπάρχει βάσιμη περίπτωση να εκτεθούν ανεπανόρθωτα. Ας αφήσουμε όμως να μιλήσουν τα γραπτά: ... η κατανάλωση δίκοκκου σιταριού προστατεύει τον καταναλωτή με πολλά άλλα προβλήματα υγείας, όπως, ελκώδη κολίτιδα, ρευματοειδή αρθρίτιδα, κατάθλιψη, κ.ά. , ... ελαττώνεται ο κίνδυνος πολλών χρόνιων ασθενειών, όπως, διαβήτη, καρκίνου, στεφανιαίας νόσου, ενώ η κατανάλωση δίκοκκου σιταριού προστατεύει τον καταναλωτή από καρκίνο του παχέος εντέρου, σκωληκοειδίτιδα, αιμορροΐδες, κιρσούς των κάτω άκρων, κ.ά. (εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 11-10-14).Μα αξιότιμοι καθηγητές αυτά γράφουν και οι συνωμοσιολόγοι εκτός των άλλων εδώ και τρία χρόνια. πού είναι οι μελέτες για αυτά τα νέα; πού είναι οι έρευνές σας και οι δικές σας μελέτες, ή και αλλων για το δίκοκκο στάρι; Εστω και ξένων αφού οι Ελληνες έχουν , όπως λέτε, 1800 χρόνια να ακούσουν για ζέα. Αν ένα τρόφιμο έχει θεραπευτικές ιδιότητες για΄τι δεν το βάζουν σε κουτάκια να το πωλούν στα φαρμακεία; Μήπως όμως ξέρετε πόσα χρόνια μετά από την ανακάλυψη του ένα καινούργιο φάρμακο μπαίνει στην κυκλοφορία; Λίγος σεβασμός στον πολίτη Κύριοι. Αν επικαλείσθε τούς τίτλους σας πρέπει να τηρείτε την δεοντολογία, αλλοιώς μιλήστε ως ιδιώτες απλοί , όπως εμείς. Για να σας συγχωρούμε ευκολώτερα. Από σας περιμένουμε σοβαρότητα και στοιχεία, όχι αναμάσημα αυτών πού κοροϊδεύετε. Ρωτήστε Κύριοι τούς πατεράδες σας και τούς απλούς αγρότες τού κάμπου τι στην τύφλα μας πάει να πεί η λέξη ζέα, γιατί οι δικοί μας δεν έχουν ιδέα, ούτε γιά δίκοκκο βέβαια, πού μας το σερβίρουν ιταλοί και γερμανοί. Εχετε τα μέσα, ελέγξτε τι στα κομμάτια μας ταϊζουν καί όχι κορώνες για τα συμφέροντα.

Απάντηση

21-01-2014 10:09kostis

μπραβο νεο ελληνες των φαρσα-αλων !!! μετα να κατοχυρωσετε και το ''Ακροπολις''. Μονο ενα πληρωμενο δικαστηριο θα δεχοταν τα δεκαδες-ως εφη η φημη- εξωδικα τους, εναντια ενος σπορου αγνωστου ποικιλιας, καταγωγης και γενετικης μεταβολης η επιρεασμου. Και αυτο γιοτι τα πανεπιστημιακα υπαλληλακια δεν κανανε τη δουλεια τους ..ακομα και τα τουρκικα πανεπιστημια ξεκαθαρισαν το θεμα. χαιρετω , κωστης.

Απάντηση
ΤΟ ΔΙΚΟ ΣΑΣ ΣΧΟΛΙΟ
Σχόλιο*
χαρακτήρες απομένουν
* υποχρεωτικά πεδία

News Wire

Πληρωμές Προγράμματα Προϊόντα Τεχνολογία