Ανεβαίνει το επίπεδο συναγερμού για τα κουνούπια και τα νοσήματα που μας μεταδίδουν, καθώς η υψηλή (σχεδόν καλοκαιρινή) θερμοκρασία που επικρατεί στη χώρα προλογίζει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη δημόσια υγεία. Οι ειδικοί (εντός και εκτός συνόρων) προειδοποιούν για αύξηση των κρουσμάτων από τον ιό του Δυτικού Νείλου και του δάγκειου πυρετού, ενώ στη λίστα με τους πιθανούς κινδύνους ενόσω τα κουνούπια πληθαίνουν και εξαπλώνονται στον ευρωπαϊκό χάρτη (και όχι μόνον) συμπεριλαμβάνονται και ο ιός Ζίκα, ο ιός Τσικουνγκούνια και η ελονοσία.
Υπό τις εξελίξεις αυτές το υπουργείο Υγείας επικαιροποίησε πρόσφατα το σχέδιο για την επιτήρηση του ιού του Δυτικού Νείλου αλλά και τα μέτρα προστασίας και αντιμετώπισης της κοινής πλέον λοίμωξης (και) στη χώρα μας, για την οποία ευθύνονται αποκλειστικά τα τσιμπήματα των κουνουπιών. Στο πλαίσιο αυτό, για πρώτη φορά θα υπάρχει ένα σύστημα διαβάθμισης κινδύνου, ώστε να λαμβάνονται ανά περιοχή τα ανάλογα μέτρα με γνώμονα τον βαθμό επικινδυνότητας.
Εν τω μεταξύ, πόλεμο έχουν κηρύξει οι αρμόδιες Αρχές στα… σμήνη κουνουπιών. Οι περιφέρειες και οι δήμοι ήδη υλοποιούν επικαιροποιημένο σχέδιο καταπολέμησής τους, με ενδεικτικό το παράδειγμα της Αττικής όπου έχουν τοποθετηθεί 85 παγίδες και τα κουνούπια που αιχμαλωτίζονται, ελέγχονται επιδημιολογικά στον ΕΟΔΥ, ενώ η Περιφέρεια ψεκάζει κάθε 15 μέρες για να εξοντώσει τις προνύμφες.
Αντίστοιχες είναι οι δράσεις στο σύνολο της χώρας, με τα μέτρα να εντείνονται καθώς ο καιρός εφεξής θα ευνοεί την αύξηση των κουνουπιών.
Παράλληλα όμως οι ειδικοί επιμένουν ότι και οι πολίτες πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένοι ώστε αφενός να λαμβάνουν ατομικά μέτρα προστασίας και αφετέρου να φροντίζουν να μειώνουν όλες εκείνες τις επιφάνειες όπου λιμνάζουν νερά, ενημερώνοντας τους δήμους για πιθανές εστίες συσσώρευσης νερών.
Ιός του Δυτικού Νείλου
Ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται κυρίως με το τσίμπημα μολυσμένων κοινών κουνουπιών. Τα κουνούπια μολύνονται από μολυσμένα πτηνά (ορισμένα είδη κυρίως άγριων πτηνών), ενώ οι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί δεν μεταδίδουν περαιτέρω τον ιό σε άλλα κουνούπια.
Η πλειονότητα των ατόμων, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, που μολύνονται από τον ιό δεν αρρωσταίνουν καθόλου ή παρουσιάζουν μόνο ήπια νόσο, ενώ λίγα άτομα (<1% όσων μολύνονται) εμφανίζουν σοβαρή νόσο που προσβάλλει το νευρικό σύστημα (κυρίως εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα). Ατομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 50 ετών) κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά, καθώς και άτομα με ανοσοκαταστολή και χρόνια υποκείμενα νοσήματα.
Υπενθυμίζεται ότι κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου εμφανίζονται σε πολλές χώρες παγκοσμίως, όπως και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, σε ετήσια βάση. Τα έτη 2010-2014 και 2017-2022 καταγράφηκαν κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου σε διάφορες περιοχές (και) της χώρας μας, κατά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες, ενώ κυκλοφορία του ιού έχει καταγραφεί σε όλες τις περιφέρειες. Αυτό υποδηλώνει, σύμφωνα με τους ειδικούς του ΕΟΔΥ, ότι ο ιός έχει εγκατασταθεί και στη χώρα μας, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Δάγκειος πυρετό
Ο δάγκειος πυρετός, όπως ενημερώνουν οι ειδικοί του ΕΟΔΥ, προκαλείται από έναν φλαβοϊό, που μεταδίδεται μέσω κουνουπιών γένους Aedes. Τα κουνούπια μολύνονται από μολυνθέντες ανθρώπους με ιαιμία (ανθρωπονοτική μετάδοση). Είναι ενδημικός σε περισσότερες από 100 χώρες στην Αφρική, την Αμερική, τη Νότια και τη Νοτιοανατολική Ασία και την περιοχή του Δυτικού Ειρηνικού, ενώ η συχνότητά του έχει αυξηθεί δραστικά σε όλο τον κόσμο τις τελευταίες δεκαετίες.
Το 40%-80% των λοιμώξεων από ιό δάγκειου πυρετού είναι ασυμπτωματικές. Τα πιο κοινά κλινικά συμπτώματα του περιλαμβάνουν, σύμφωνα πάντα με τους ειδικούς του Οργανισμού, είναι αιφνίδια έναρξη υψηλού πυρετού, έντονη κεφαλαλγία, οπισθοβολβικό πόνο, μυαλγία, αρθραλγία, κηλιδο-βλατιδώδες εξάνθημα, ναυτία/εμέτους, διογκωμένους λεμφαδένες, και μικρής βαρύτητας αιμορραγίες. Ο πυρετός και τα άλλα συμπτώματα μπορεί να ακολουθήσουν μία διαλείπουσα πορεία, με σύντομη ύφεση μετά την 3η ημέρα της νόσου και επανεμφάνιση συμπτωμάτων στη συνέχεια. Ομως, ένα ποσοστό των ασθενών, συνήθως <5%, μπορεί να εμφανίσουν σοβαρή νόσο. Ο «σοβαρός δάγκειος πυρετός» χαρακτηρίζεται από αύξηση της διαπερατότητας των αγγείων/ εξοίδηση πλάσματος που μπορεί να οδηγήσει σε υπο-ογκαιμική καταπληξία, συσσώρευση υγρών στον τρίτο χώρο, αναπνευστική ανεπάρκεια, σοβαρές αιμορραγίες, ή οργανική ανεπάρκεια. Τα πιο σοβαρά περιστατικά αφορούν παιδιά και εφήβους.
Και η λίστα συνεχίζεται
H νόσος Τσικουνγκούνια, σύμφωνα πάντα με τον ΕΟΔΥ, είναι συχνά ασυμπτωματική. Η πλειονότητα πάντως των μολυνθέντων ατόμων (>75%) εκδηλώνουν συμπτώματα όπως αιφνίδια εμφάνιση πυρετού, αρθραλγίες/πολυαρθραλγίες και εξάνθημα. Αλλα κοινά σημεία και συμπτώματα περιλαμβάνουν ρίγος, μυαλγίες, κεφαλαλγία, ναυτία, εμέτους, φωτοφοβία, κόπωση, επιπεφυκίτιδα. Τα συμπτώματα από τις αρθρώσεις συνήθως είναι αμφοτερόπλευρα και συμμετρικά, αφορούν συχνά τα χέρια και τα πόδια και κατά κανόνα είναι έντονα και πολύ εξουθενωτικά. Σοβαρές επιπλοκές δεν είναι συχνές, όμως σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας η νόσος μπορεί να συμβάλει στην αιτία του θανάτου.
Σημειώνεται ότι οι κύριοι διαβιβαστές που συμμετέχουν στη μετάδοση του ιού είναι κουνούπια που ανήκουν στα είδη Aedes aegypti και Aedes albopictus, τα οποία μπορούν να μεταδώσουν και άλλους ιούς, όπως αυτόν του δάγκειου πυρετού. Τα κουνούπια αυτά είναι πιο δραστήρια κατά τη διάρκεια της ημέρας και μπορεί να παρουσιάσουν αιχμή της δραστηριότητας νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα.
Επίσης τα κουνούπια μεταφέρουν και άλλους ιούς όπως είναι ο ιός Ζίκα (η λοίμωξη κατά κανόνα δεν είναι σοβαρή, εγκυμονούν όμως κίνδυνοι για τις εγκύους και ιδίως για το έμβρυο που κυοφορούν) και η ελονοσία (καταγράφονται στη χώρα μας κατά κανόνα εισαγόμενα κρούσματα, μετά την εκρίζωση της νόσου το 1974).
Τι προτείνουν οι ειδικοί
Ο ειδικοί συνιστούν στους πολίτες να τηρούν τα ατομικά μέτρα προστασίας από τα κουνούπια σε όλη την επικράτεια και καθ’ όλη την περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών.
Φοράτε κατάλληλα ρούχα που καλύπτουν όσο μεγαλύτερη επιφάνεια του σώματος γίνεται (μακριά μανίκια και παντελόνια), όταν αυτό είναι ανεκτό. Πιο κατάλληλα είναι τα ανοιχτόχρωμα και φαρδιά ρούχα.
Χρησιμοποιείτε εγκεκριμένα εντομοαπωθητικά σώματος (σε μορφή σπρέι, λοσιόν ή άλλη) στο ακάλυπτο δέρμα και επάνω από τα ρούχα. Τα εντομοαπωθητικά θα πρέπει να περιέχουν δραστικές ουσίες με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα, όπως π.χ.: DEET (N,N – διεθυλοτολουαμίδη) – ικαριδίνη (icaridin) – IR 3535 – Citriodiol ή Eucalyptus citriodora oil, hydrated, cyclized (ec oil (h/c)).
Kάνετε συχνά λουτρά καθαριότητας για την απομάκρυνση του ιδρώτα (ο ιδρώτας προσελκύει τα κουνούπια).
Τοποθετήστε και χρησιμοποιείτε αντικουνουπικά πλέγματα (σήτες) σε παράθυρα, μπαλκονόπορτες, φεγγίτες, αεραγωγούς τζακιού ή άλλα ανοίγματα του σπιτιού. Ελέγχετε τακτικά και επιδιορθώνετε τις σήτες.
Χρησιμοποιείτε κουνουπιέρα, ιδίως σε περιοχές με πολλά κουνούπια ή όταν δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε άλλα προστατευτικά μέσα, π.χ. σε μικρά βρέφη (βάζετε κουνουπιέρα στις κούνιες και στα καρότσια τους). Σιγουρευτείτε ότι δεν έχουν εγκλωβιστεί κουνούπια στην κουνουπιέρα.
Χρησιμοποιείτε εντομοκτόνα/εντομοαπωθητικά χώρου (εγκεκριμένα στη χώρα), όπως π.χ. ηλεκτροθερμαινόμενες ταμπλέτες ή υγρά (στην πρίζα), «φιδάκια», αεροζόλ κ.λπ. Εάν χρειαστεί, μπορείτε να ζητήσετε επαγγελματική βοήθεια*. Τα εντομοκτόνα/εντομοαπωθητικά χώρου δεν πρέπει να εφαρμόζονται στο δέρμα. Ακολουθείτε πάντα αυστηρά τις οδηγίες χρήσης των προϊόντων.
Χρησιμοποιείτε ανεμιστήρες Ή κλιματιστικά. Ο (δροσερός) αέρας μειώνει τη δραστηριότητα των κουνουπιών και δυσχεραίνει την προσέγγισή τους.
Ποτίζετε κατά προτίμηση τις πρωινές ώρες για να μειώσετε την έκθεσή σας στα κουνούπια κατά τη διάρκεια του ποτίσματος.
Κουρεύετε τακτικά το γρασίδι, τους θάμνους και τις φυλλωσιές (σημεία που βρίσκουν καταφύγιο τα ενήλικα κουνούπια).
