του Κωνσταντίνου Γκράβα*
Ο Blanchard σταχυολογεί και κάποιες σημαντικές διαφορές. Επισημαίνει ότι ο επίμονα υψηλός πληθωρισμός των 70s τροφοδοτούσε τις αυξανόμενες μακροπρόθεσμες πληθωριστικές προσδοκίες δημιουργώντας έναν αποσταθεροποιητικό κύκλο, ενόσω η Fed παρακολουθούσε επιφυλακτικά τις οικονομικές εξελίξεις. Ενώ στη σημερινή εποχή, η αμερικανική κεντρική τράπεζα έχει ένα καταγεγραμμένο ρεκόρ χαμηλού πληθωρισμού για σχεδόν σαράντα χρόνια, γεγονός το οποίο δικαιολογημένα της προσδίδει σημαντική αξιοπιστία.
Επιπλέον, ο Γάλλος οικονομολόγος σημειώνει ότι στη δεκαετία του 1970 η κατάσταση περιπλέχθηκε από τα δύο μεγάλα σοκ στις τιμές της ενέργειας, εξαιτίας των διαδοχικών πετρελαϊκών κρίσεων που συνέβησαν στο πρώτο και το δεύτερο ήμισυ εκείνης της δεκαετίας. Παρόμοια εμπειρία – ισχυρίζεται – είναι πιθανόν να έχουμε και στην τρέχουσα περίοδο, καθώς η απότομη ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, μετά τη σφοδρή διαταραχή που προκάλεσε η πανδημία του Covid-19, έχει ήδη αυξήσει σημαντικά τις τιμές του πετρελαίου και ο πόλεμος στην Ουκρανία θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω σημαντική αύξηση. Ωστόσο η ενέργεια παίζει μικρότερο ρόλο στην παραγωγή και την κατανάλωση σήμερα σε σχέση με τότε.
Μία κρίσιμη διαφορά είναι, κατά τη γνώμη του γράφοντος, η αποσύνθεση του διεθνούς νομισματικού συστήματος τότε, εν αντιθέσει με τη διατήρηση του status quo τώρα.
Η οριστική κατάρρευση του Bretton Woods μετά το 1973 μετασχημάτισε τις διεθνείς νομισματικές σχέσεις περισσότερο και από την ανακατασκευή του κανόνα του χρυσού το 1925 ή την ανάκτηση της μετατρεψιμότητας των νομισμάτων το 1958. Εφεξής, οι ισοτιμίες των νομισμάτων θα αφήνονταν να διακυμαίνονται ελεύθερα στη διεθνή αγορά συναλλάγματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι το δολάριο υποτιμήθηκε κατά 30% έναντι του μάρκου μέσα στους πρώτους έξι μήνες που τέθηκε σε καθεστώς ελεύθερης διακύμανσης.
Αντιθέτως, η διεθνής συνεργασία και συντονισμός στο πλαίσιο της νομισματικής ειρήνης, στον απόηχο της Μεγάλης Ύφεσης μετά το 2008, εδραιώθηκε προκειμένου να διαφυλαχθεί η πρωτοκαθεδρία του δολαρίου στο διεθνές νομισματικό σύστημα, και συνακόλουθα η παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερότητα, στη βάση του κοινού συμφέροντος των σύγχρονων μεγάλων οικονομικών δυνάμεων του πλανήτη: των ΗΠΑ, της Κίνας και της Γερμανίας ως μέλους του ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, μένει να αποδειχθεί σε ποιον βαθμό η ταραχώδης δεκαετία του «Μεγάλου Πληθωρισμού» ομοιοκαταληκτεί ιστορικά – για να θυμηθούμε τον Μαρκ Τουέιν – με την περίοδο που διανύουμε.
*Ο Κωνσταντίνος Γκράβας είναι διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών, συγγραφέας του βιβλίου «Οικονομικός Πόλεμος και Νομισματική Ειρήνη» (εκδόσεις Ι. Σιδέρης, πρόλογος: Γιάννης Στουρνάρας) και συν-συγγραφέας (με τον Σπύρο Βλιάμο) του βιβλίου «Κεντρικές Τράπεζες» (εκδόσεις Παπαδόπουλος).
