Η προκαταρκτική συμφωνία, η οποία επιτεύχθηκε μετά από μήνες έντονων διαπραγματεύσεων, επιτρέπει την επίτευξη του 5% των περικοπών μέσω της αγοράς ξένων πιστώσεων άνθρακα από το 2036. Το Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη θα πρέπει ακόμη να εγκρίνουν επίσημα τον στόχο, αν και τέτοιες εγκρίσεις συνήθως επικυρώνουν συμφωνίες που έχουν διαπραγματευτεί εκ των προτέρων.
Ο Δανός υπουργός Περιβάλλοντος, Λαρς Άαγκααρντ δήλωσε ότι η συμφωνία έχει ενώσει την Ευρώπη γύρω από μια σαφή κατεύθυνση για την πολιτική για το κλίμα που «βασίζεται στην επιστήμη και προστατεύει την ασφάλεια και την ανταγωνιστικότητά μας». Τόνισε ότι ο νέος στόχος «ικανοποιεί την ανάγκη για δράση για το κλίμα, προστατεύοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα και την ασφάλειά μας».
Η συμφωνία διασφαλίζει τη συνέχεια στην πολιτική για το κλίμα, καθώς η ΕΕ έχει ήδη δεσμευτικούς στόχους: μείωση των εκπομπών κατά 55% έως το 2030 και μηδενικές καθαρές εκπομπές έως το 2050.
Ένα βασικό στοιχείο της συμφωνίας είναι να επιτρέπεται στην ΕΕ να επιτρέπει στις διεθνείς πιστώσεις άνθρακα να υπολογίζονται σε μεγαλύτερο μερίδιο των μειώσεων των εκπομπών. Το ανώτατο όριο έχει αυξηθεί σε 5 ποσοστιαίες μονάδες μείωσης, από τις 3 μονάδες που είχε αρχικά προτείνει η Επιτροπή.
Αυτό σημαίνει ότι ο αποτελεσματικός στόχος για το μπλοκ των 27 κρατών θα είναι η μείωση των εγχώριων εκπομπών κατά 85%. Η απόφαση λαμβάνεται εν μέσω διχασμού στη συναίνεση για την κλιματική πολιτική, με τις μειώσεις του ενεργειακού κόστους και τον εμπορικό προστατευτισμό να αποτελούν πλέον προτεραιότητα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη χαλαρώσει σημαντικά βασικές διατάξεις του σχεδίου μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για το 2040. Μετά από μακρές διαπραγματεύσεις με επικεφαλής την Ιταλία και τη Ρουμανία, το μπλοκ έχει κάνει παραχωρήσεις που της επιτρέπουν να καθυστερήσει την έναρξη ενός αμφιλεγόμενου συστήματος τιμολόγησης άνθρακα και να χρησιμοποιήσει διεθνείς πιστώσεις άνθρακα για την επίτευξη μέρους των στόχων.
Υπενθυμίζεται ότι η Ουκρανία έχει αναπτύξει ένα Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα έως το 2030. Θα διασφαλίσει τη διαφάνεια και την παρακολούθηση της προόδου στην επίτευξη των κλιματικών στόχων, ιδίως ότι περισσότερο από το 75% του σχεδίου μείωσης των εκπομπών έχει ήδη εφαρμοστεί.
H ανακοίνωση της Κομισιόν
Η ΕΕ θέτει νομικά δεσμευτικό κλιματικό στόχο μείωσης των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 90 % για το 2040. Η Επιτροπή χαιρετίζει την προσωρινή πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε χθες το βράδυ μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των κρατών μελών της ΕΕ σχετικά με αυτόν τον πρωταρχικό στόχο και την τροποποίηση του νόμου της ΕΕ για το κλίμα. Η συμφωνία περιλαμβάνει επίσης τη δυνατότητα χρήσης διεθνών πιστωτικών μορίων υψηλής ποιότητας για την επίτευξη της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 90 % έως το 2040, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, με επαρκή συμβολή έως και 5 %.
Ο συμφωνημένος στόχος για το κλίμα εξασφαλίζει σαφή και σταθερή πορεία προς μια ευρωπαϊκή οικονομία απαλλαγμένη από ανθρακούχες εκπομπές έως το 2050. Παρέχει ασφάλεια στους επενδυτές και τις επιχειρήσεις για την προώθηση της καθαρής μετάβασης της ΕΕ, της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας, της ενεργειακής ασφάλειας και της ανεξαρτησίας.
Σε διεθνές επίπεδο, η ΕΕ επιδεικνύει τη σταθερή δέσμευσή της για την επίτευξη της συμφωνίας του Παρισιού και τον ηγετικό της ρόλο ως πρωτοπόρου και αξιόπιστου εταίρου στην παγκόσμια δράση για το κλίμα.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε: «Σήμερα, η ΕΕ επιδεικνύει την ισχυρή προσήλωσή της στη δράση για το κλίμα και στη συμφωνία του Παρισιού. Ένα μήνα μετά την COP30, έχουμε μετατρέψει τα λόγια μας σε δράση - με νομικά δεσμευτικό στόχο τη μείωση των εκπομπών κατά 90% έως το 2040. Έχουμε σαφή πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα. Και ένα ρεαλιστικό και ευέλικτο σχέδιο για να καταστεί η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια πιο ανταγωνιστική.»
Ένας ρεαλιστικός και ευέλικτος τρόπος για το 2040
Αυτή η προσωρινή συμφωνία καθορίζει μια ρεαλιστική και ευέλικτη πορεία προς το 2040, η οποία αντικατοπτρίζει τη σημερινή οικονομική και γεωπολιτική πραγματικότητα. Παρέχει τους αναγκαίους πρόσφορους όρους για την επίτευξη του συμφωνηθέντος στόχου του 90 %, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους εφαρμογής της συμφωνίας για καθαρή βιομηχανία.
Καθορίζει ορισμένες δυνατότητες ευελιξίας και βασικά στοιχεία για τον στόχο του 2040 και για το πλαίσιο για το κλίμα μετά το 2030 που θα κατευθύνουν τις επικείμενες νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής:
Ο νόμος προβλέπει τη δυνατότητα χρήσης διεθνών πιστωτικών μορίων υψηλής ποιότητας για την «επαρκή συμβολή» στην επίτευξη του στόχου για το 2040, αρχής γενομένης από το 2036. Η ποσότητα αυτή μπορεί να ανέλθει έως και στο 5 % των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ το 1990, ποσοστό που αντιστοιχεί σε εγχώρια μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 85 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 έως το 2040. Αυτό πρέπει να γίνει με τρόπο φιλόδοξο και οικονομικά αποδοτικό. Πρέπει να διασφαλίζει σημαντικές διασφαλίσεις που συμπληρώνουν εκείνες που προβλέπονται στο άρθρο 6 παράγραφος 4 της συμφωνίας του Παρισιού και πρέπει να διασφαλίζει την εξέταση μιας πιλοτικής περιόδου για την περίοδο 2031-2035.
Η χρήση εγχώριων μόνιμων απορροφήσεων στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ της ΕΕ) για την αντιστάθμιση των υπολειπόμενων εκπομπών που είναι δύσκολο να μειωθούν περιλαμβάνεται στη συμφωνηθείσα νομοθεσία για το κλίμα.
Θα υπάρξουν μεγαλύτερες δυνατότητες ευελιξίας εντός και μεταξύ των τομέων και των μέσων που θα συμβάλουν στην επίτευξη των στόχων με απλό και οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Συγκεκριμένα, αυτό θα μπορούσε να δώσει σε ένα κράτος μέλος τη δυνατότητα να αντισταθμίσει τις ελλείψεις σε έναν τομέα χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη συνολική πρόοδο.
Η προσωρινή συμφωνία επισημαίνει επίσης στοιχεία που πρέπει να αντικατοπτρίζονται στο πλαίσιο για την περίοδο μετά το 2030. Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνουν την απόδοση μεγαλύτερης έμφασης στην ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και οικονομίας· δίκαιη, ρεαλιστική, οικονομικά αποδοτική και κοινωνικά ισορροπημένη μετάβαση για όλους· καινοτόμες και καθαρές τεχνολογίες που βασίζονται στην τεχνολογική ουδετερότητα· και λύσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Οι συννομοθέτες θέσπισαν διετή αξιολόγηση σχετικά με την υλοποίηση των ενδιάμεσων στόχων, προκειμένου να ληφθούν υπόψη τα πλέον πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία, οι τεχνολογικές εξελίξεις και η παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Η διάταξη επανεξέτασης έχει επίσης ενισχυθεί, ώστε η Επιτροπή σε μελλοντική επανεξέταση να προβεί σε απολογισμό των επιπτώσεων στην ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών της ΕΕ, στην εξέλιξη των τιμών της ενέργειας, στην κατάσταση των καθαρών απορροφήσεων σε επίπεδο ΕΕ και στην ευελιξία των κρατών μελών να χρησιμοποιούν διεθνή πιστωτικά μόρια υψηλής ποιότητας για την εκπλήρωση των στόχων και των προσπαθειών τους μετά το 2030.
Η συμφωνία αναβάλλει επίσης την εφαρμογή του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ για τα κτίρια, τις οδικές μεταφορές, καθώς και τις μικρές βιομηχανίες (ΣΕΔΕ2) κατά ένα έτος, από το 2027 έως το 2028. Η αναβολή δεν επηρεάζει τις απαιτήσεις παρακολούθησης, υποβολής εκθέσεων και επαλήθευσης στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ2, οι οποίες ξεκίνησαν όπως είχε προγραμματιστεί το 2025.
Επόμενα βήματα
Μετά την προσωρινή αυτή συμφωνία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ θα πρέπει να εγκρίνουν επίσημα το κείμενο. Στη συνέχεια, η τροποποίηση του ευρωπαϊκού νόμου για το κλίμα θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και θα τεθεί σε ισχύ.
Ιστορικό
Παραμένοντας στην πορεία για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, η ΕΕ θα προωθήσει τις επενδύσεις στην καινοτομία, θα δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας και ανάπτυξη, θα αυξήσει την ανθεκτικότητά μας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και θα καταστεί ενεργειακά πιο ανεξάρτητη.
Ο ευρωπαϊκός νόμος για το κλίμα, που ισχύει από τον Ιούλιο του 2021, κατοχυρώνει νομικά τη δέσμευση της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 και για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Η ΕΕ έχει εγκρίνει δέσμη νομοθετικών μέτρων για το 2030, γνωστή ως «Fit for 55», και η εφαρμογή της από τα κράτη μέλη της ΕΕ βρίσκεται σε εξέλιξη. Η αξιολόγηση των εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα από την Επιτροπή επιβεβαίωσε ότι η ΕΕ παραμένει σε καλό δρόμο για τη συλλογική επίτευξη των στόχων της για το 2030, ενισχύοντας την αξιοπιστία της μακροπρόθεσμης πορείας της.
Ο νόμος για το κλίμα απαιτεί νομικά έναν ενδιάμεσο κλιματικό στόχο για το 2040 για τον καθορισμό του ρυθμού προς την κλιματική ουδετερότητα. Η Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της για τροποποίηση στις 2 Ιουλίου 2025, η οποία αποτέλεσε τη βάση για τη νέα εθνικά καθορισμένη συνεισφορά της ΕΕ στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού που υποβλήθηκε για την COP30.
