Εκτός τσεκ οδηγούνται λόγω ηλικίας οι μισοί αγρότες έως 2032 βάσει ΚΑΠ θα μένουν χωρίς καμία επιδότηση
Το ποσοστό αυτό βασίζεται σε διαθέσιµα στοιχεία των διαχειριστικών αρχών, σύµφωνα µε τα οποία το 65% των αγροτών που υπέβαλαν ΟΣ∆Ε το 2020 ήταν άνω των 55 ετών, ενώ το 37% ξεπερνούσε τα 65 έτη.
Ολόκληρο το ρεπορτάζ στην Agrenda που κυκλοφορεί
Την ίδια χρονιά, µόλις το 3,5% των αιτήσεων ΟΣ∆Ε προήλθε από αγρότες κάτω των 35 ετών, όταν το αντίστοιχο ποσοστό το 2010 ήταν σχεδόν διπλάσιο. Με άλλα λόγια, η αναλογία νέων αγροτών κάτω των 35 ετών προς τους άνω των 55 ετών ήταν 1 προς 19.
Αν λάβουµε υπόψη ότι δεν υπάρχουν ακόµη επίσηµα, επικαιροποιηµένα στοιχεία για τα έτη µετά το 2020, αλλά κάνουµε την εύλογη υπόθεση ότι οι δηµογραφικές τάσεις έχουν επιδεινωθεί (µε ακόµη µικρότερη συµµετοχή νέων), τότε γίνεται σαφές πως ένα πολύ µεγάλο µέρος των σηµερινών δικαιούχων βρίσκεται εν δυνάµει εκτός επιδοτήσεων από το 2032, εφόσον συνταξιοδοτηθεί και λάβει σύνταξη γήρατος.
Τι σηµαίνει ακριβώς η πρόταση της Κοµισιόν
Στον Κανονισµό της ΚΑΠ µετά το 2027, αναφέρονται στο Άρθρο 6 µε τίτλο «Φθίνουσα εκταρική ενίσχυση εισοδήµατος» τα εξής:
«Τα κράτη µέλη διασφαλίζουν ότι το αργότερο έως το 2032 οι αιτούντες που συµπληρώνουν την ηλικία συνταξιοδότησης, η οποία καθορίζεται από την εθνική νοµοθεσία, και οι οποίοι λαµβάνουν σύνταξη γήρατος, δεν λαµβάνουν πλέον στήριξη βάσει του παρόντος άρθρου».
Άρα λοιπόν γίνονται σαφή τα εξής:
- Πρώτον, δεν αποκλείονται αυτόµατα όσοι φτάσουν την ηλικία των 67 ετών στην Ελλάδα, αλλά όσοι ταυτόχρονα λαµβάνουν σύνταξη γήρατος. ∆ηλαδή, θα υπάρχει το δίληµµα επιδότηση ή σύνταξη.
- ∆εύτερον, ο αποκλεισµός φαίνεται να αφορά αποκλειστικά τη «Φθίνουσα εκταρική ενίσχυση εισοδήµατο», δηλαδή τη νέα ενιαία επιδότηση (τσεκ) που ενσωµατώνει µέσα και την αναδιανεµητική. Aυτό σηµαίνει πως θα µπορούν να λαµβάνουν συνδεδεµένες και να συµµετέχουν σε αγροπεριβαλλοντικά προγράµµατα.
Για την εξισωτική αποζηµίωση δεν γίνεται σαφές στα κείµενα της νέας ΚΑΠ αν θα υπάρξει αποκλεισµός. Σηµειώνεται ωστόσο πως στην Ελλάδα, η εξισωτική αποζηµίωση δεν παρέχεται σε όσους είναι άνω των 67 ετών και λαµβάνουν σύνταξη, µε βάση το θεσµικό πλαίσιο που ισχύει την τρέχουσα περίοδο.
Τι σηµαίνει αυτό για τον προϋπολογισµό
Στη µελέτη που θα πραγµατοποιηθεί για τον σχεδιασµό της νέας ΚΑΠ στην Ελλάδα, θα πρέπει να αφιερωθεί ένα συγκεκριµένο ποσό στην νέα ενιαία ενίσχυση (φθίνουσα εκταρική) που δεν θα πρέπει να ξεπερνά κατά µέσο όρο τα 24 ευρώ το στρέµµα. Υπολογίζεται προς το παρόν το ποσό αυτό κοντά στα 900 εκατ. ευρώ. Αν βγουν από την εξίσωση της επιδότησης λοιπόν οι συνταξιούχοι, δεν σηµαίνει ότι το ποσό για τους υπόλοιπους θα αυξηθεί, αλλά θα απορροφηθεί από άλλα καθεστώτα και επενδυτικά µέτρα, λόγω του «κόφτη» των 24 ευρώ το στρέµµα.
∆εν είναι µόνο πάντως οι συνταξιούχοι που θα πρέπει να προβληµατίζονται από τις τελευταίες εξελίξεις στο µέτωπο της ΚΑΠ, αλλά και οι ετεροεπαγγελµατίες, που µπορεί για πρώτη φορά να δουν άλλα ποσά επιδότηση σε σχέση µε τους κατ’ επάγγελµα, ώστε να διατηρηθεί ο µέσος όρος των 24 ευρώ το στρέµµα, χωρίς µεγάλες απώλειες για όσους ασχολούνται αποκλειστικά µε τον πρωτογενή τοµέα.
Πολιτική στη βάση της ανανέωσης των γενέων στον αγροτικό τοµέα
Με την Κοµισιόν να προτείνει παράλληλα τον αποκλεισµό των συνταξιούχων αγροτών από το τσεκ από το 2032 και µετά, το πλάνο είναι να υπάρξουν και µέτρα διαδοχής, τα οποία όµως δεν περιγράφονται σαφώς στο πλαίσιο της ΚΑΠ. Άλλωστε, κεντρική πολιτική στην ΚΑΠ µετά το 2027 αποτελεί η ανανέωση των γενεών, µε τις χώρες να είναι υποχρεωµένες να καταθέσουν τη δική τους στρατηγική και το πώς θα διαµορφώσουν ένα ολοκληρωµένο πακέτο στήριξης (Starter Pack το ονοµάζει η Κοµισιόν) για τους νέους αγρότες.
Σε αυτό το πακέτο περιλαµβάνονται η προσαύξηση της νέας ενιαίας ενίσχυσης, πριµ πρώτης εγκατάστασης έως 300.000 ευρώ, ενώ, συνολικά, κάθε κράτος µέλος θα πρέπει να αφιερώνει τουλάχιστον το 6% των κονδυλίων αγροτικής πολιτικής σε αυτή τη στρατηγική ανανέωσης των γενέων. Σχετικά µε τη στρατηγική που θα πρέπει να διαµορφωθεί, αυτή θα εξεταστεί και ως προς τις εθνικές πολιτικές, όπως είναι για παράδειγµα το φορολογικό πλαίσιο.
Σηµειώνεται πως το ερχόµενο Φθινόπωρο θα παρουσιαστεί από την Κοµισιόν ένα ολοκληρωµένο σχέδιο για την ανανέωση του ανθρώπινου δυναµικού στον αγροτικό τοµέα, το οποίο θα αποτελέσει και τη βάση ώστε το κάθε κράτος µέλος να δηµιουργήσει τη στρατηγική του ενόψει της ΚΑΠ µετά το 2027.
Πόσο πιθανό είναι η πρόταση της Κοµισιόν να περάσει στα τελικά κείµενα
Οι αντιδράσεις που έχει ξεσηκώσει η πρόταση της Κοµισιόν, είχαν αρχικά πάνω από άλλο ως κύριο αντικείµενο τον προϋπολογισµό και την αλλαγµένη δοµή, µε την ενοποίηση των δύο Πυλώνων. Από εκεί και πέρα έχουν ακουστεί κάποιες πρώτες φωνές από την Ευρωβουλή για το ζήτηµα των συνταξιούχων, µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πάντως να φαίνεται να έχει κάνει πολύ συνειδητά αυτή την επιλογή. Το να υπάρξει πλήρης απαλοιφή της επίµαχης διάταξης δεν είναι πάντως απίθανο, αλλά µία τροποποίησή της µοιάζει πιο πιθανό. Είτε µεταθέτοντας χρονικά την κατάργηση, είτε απλά µειώνοντας το τσεκ κατά κάποιο ποσοστό για τους συνταξιούχους.
Σηµειώνεται ότι η επιδότηση θεωρείται ένα από τα κύρια κίνητρα στην Ευρώπη για να διατηρήσει κάποιος συνταξιούχος την αγροτική του γη και να µην τη µεταβιβάσει/πουλήσει.
Ηλικιακή κατανοµή αγροτών στην Ε.Ε.
Σύµφωνα µε την Eurostat και σχετικές εκθέσεις, από περίπου 10,5 εκατ. αγρότες στην Ε.Ε., περισσότεροι από 6 εκατ. (περίπου 57%) είναι ηλικίας άνω των 55 ετών.
Για κάθε 100 αγρότες άνω των 55 ετών αντιστοιχούν µόλις 9 κάτω των 35 ετών .
Αυτό σηµαίνει ότι ένας πολύ µεγάλος αριθµός δικαιούχων επιδοτήσεων είναι κοντά ή πέρα από ηλικία συνταξιοδότησης.
Από το 31,5% άνω των 55 ετών στο 65% το 2020
Το 2000, τα στοιχεία έδειχναν πως το 31,5% των αγροτών στην Ελλάδα είχαν ηλικία 55 και άνω. Το ποσοστό αυτό ανήλθε το 2010 στο 61% και το 2020 στο 65%. Προς το παρόν δεν υπάρχουν επικαιροποιηµένα στοιχεία για το τι συµβαίνει σήµερα, αλλά µοιάζει βέβαιο πως το ποσοστό αυτό αν δεν έχει αυξηθεί, τουλάχιστον µένει σταθερό. Προβληµατισµό πάντως θα έπρεπε να προκαλεί στις αρχές της χώρας µας πως στο Μέτρο των Νέων Αγροτών το 2025, έγιναν µόλις 6.900 αιτήσεις περίπου, που αποτελεί αρνητικό ρεκόρ φακέλων.
