Η αγρότισσα κ. Michelle Erickson-Jones θα έπρεπε να πανηγυρίζει. Η σοδειά στα Great Plains πλησιάζει στο τέλος της και η ίδια κόβει την τελευταία ποσότητα σταριού της χρονιάς από ένα χρυσαφένιο λιβάδι με μια θεριζοαλωνιστική μηχανή τελευταίας τεχνολογίας. Στην καμπίνα περισσότερες από έξι οθόνες παρέχουν πληροφορίες καθώς η μηχανή θερίζει, αλωνίζει και ξεδιαλέγει, ενώ μια ταμπλέτα επικρέμεται δίνοντας δορυφορική εικόνα της γης.
Η γεωργία στη Μοντάνα είναι υπόθεση υψηλής τεχνολογίας με παγκόσμια αγορά. Ο πιο σημαντικός πελάτης της συγκεκριμένης φάρμας δεν είναι ο φούρνος του κοντινότερου χωριού αλλά η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, η Ιαπωνία. Και αυτός είναι ο λόγος που η κ. Jones ανησυχεί «Μας πήρε χρόνια να χτίσουμε την παρουσία μας σε αυτή την αγορά.»
Τι μεσολάβησε; Η προεδρία Trump. Ο Πρόεδρος είναι εξαιρετικά δημοφιλής στην Montana. Η διαφορά του από τη Χίλαρι Κλίντοντ στη συγκεκριμένη πολιτεία ήταν μεγαλύτερη του 20%.
«Η Αμερική έχει κουραστεί να την απομυζούν» ανέφερε ο Πρόεδρος σε μια πρόσφατη ομιλία του στη Montana με την ωμή γλώσσα που τον βοήθησε όταν διεκδικούσε τον Λευκό Οίκο. «Θα πετύχουμε εξαιρετική συμφωνία για τους αγρότες μας, τους ιδιοκτήτες ράντσων, όσους απασχολούνται σε εργοστάσια», πρόσθεσε ο ίδιος.
Μια καλή θέση μπροστά στη συγκέντρωση ήταν σε τόσο μεγάλη ζήτηση που κάποιοι θαυμαστές κατασκήνωσαν τη νύχτα έξω από τη Rimrock Auto Arena στο Billings.
Αυτή η δημοφιλία διαπιστώνεται παρά την – και όχι εξαιτίας – της προσέγγισης Trump στο εμπόριο. Είναι ένα παράδοξο που δεν εξηγείται εύκολα σε μια πολιτεία όπου η γεωργία είναι μακράν ο κλάδος που κατέχει τα πρωτεία.
Την τρίτη μέρα της θητείας του, όπως είχε υποσχεθεί κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, ο Πρόεδρος Trump απέσυρε τις ΗΠΑ από την εκκολαπτόμενη Συμφωνία Συνεργασίας του Ειρηνικού - TPP (Trans-Pacific Partnership), που θα αποτελούσε τη μεγαλύτερη εμπορική συμφωνία στην ιστορία, καλύπτοντας το 40% της παγκόσμιας οικονομίας.
Ο προκάτοχός του Μπαράκ Ομπάμα είχε οραματιστεί τη συμφωνία σαν βασική αρχή για έναν αμερικανικό «άξονα στην Ασία» με στόχο να προσελκύσει τις χώρες του Ειρηνικού σε ένα δίκαιο, βασισμένο σε κανόνες σύστημα που θα έθετε υπό αμφισβήτηση το κινεζικό μοντέλο κρατικού καπιταλισμού.
Ως υποψήφια η Χίλαρι Κλίντον είχε επίσης υποσχεθεί ότι οι ΗΠΑ υπό την προεδρία της δεν θα συμμετείχαν στην TPP, που για κάποιο διάστημα έμοιαζε θνησιγενής μέχρι που ‘αναγεννήθηκε’ νωρίτερα μέσα στη χρονιά από τα υπόλοιπα κράτη, μεταξύ των οποίων ο Καναδάς, η Αυστραλία, το Μεξικό και η – κρίσιμη για τη Montana – Ιαπωνία.
Οι αγρότες που καλλιεργούν στάρι και κριθάρι στη Montana σημειώνουν ότι οι προσπάθειες που κατέβαλαν τις τελευταίες δεκαετίες για να βάλουν θεμέλια για πελάτες από την Ιαπωνία τώρα λίγο μετράει αφού οι ΗΠΑ, αντίθετα από την ΕΕ, δεν έχουν δική τους εμπορική συμφωνία με το Τόκυο.
«Έχουμε κατά προσέγγιση το 50% του μεριδίου στην αγορά της Ιαπωνίας αυτή τη στιγμή» υπογραμμίζει η κ. Erickson-Jones. «Είναι οπωσδήποτε κάτι που θέλαμε να συνεχιστεί – ακόμα και να διευρυνθεί το συγκεκριμένο ποσοστό. Εάν δεν αναπτύξουμε σχέση με την TTP περιμένουμε να χάσουμε περίπου το μισό από αυτό το μερίδιο.»
Τέτοιου μεγέθους απώλειες θα αποτελέσουν μεγάλο πλήγμα για την αμερικανική αγροτική οικονομία και αίγλη – εκτιμά ο δημοσιογράφος του BBC.
Η γεωργία είναι συνδεδεμένη με την ταυτότητα της χώρας, με τα κεχριμπαρένια κύματα σταριού να γιορτάζονται από πατριώτες που επαινούσαν το Νέο Κόσμο (New World) ως η γη της αφθονίας. Είναι μια περιγραφή που ανταποκρίνεται στην αλήθεια. Η αμερικανική σοδειά είναι τόσο πλούσια, που μεγάλες ποσότητες στέλνονται στο εξωτερικό. Στατιστικά στοιχεία από το αμερικανικό υπουργείο Γεωργίας καταδεικνύουν ότι οι Αμερικανοί αγρότες εξάγουν κατά 50% σπόρο σόγιας, 46% στάρι, 21% καλαμπόκι, περιλαμβανομένης της αιθανόλης.
Το 2017 η συνολική αξία των αμερικανικών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων είχε εκτιμηθεί στα 138.4 δις δολάρια. Η Montana εξαρτάται ιδιαίτερα από αυτές τις εξαγωγές. «Τo 75 % του σιταριού μας εξάγεται.» υπογραμμίζει η κ. Erickson-Jones, αγρότισσα τέταρτης γενιάς στη φάρμα κοντά στο Broadview, νοτιοκεντρικά της Montana.
Πρακτικές που στρεβλώνουν / νοθεύουν το εμπόριο
Μπορεί ο Πρόεδρος Trump να επευφημήθηκε στα χαλυβουργεία της Πενσυλβάνια όταν ανακοίνωσε την επιβολή δασμών στις εισαγωγές μετάλλων, ωστόσο η απόφαση ήταν ‘διπλό χτύπημα’ για τους αγρότες και τους ιδιοκτήτες ράντσων. Κατ’ αρχήν, οδηγεί τις τιμές για τον γεωργικό εξοπλισμό – για τη δημιουργία του οποίου χρησιμοποιείται εισαγόμενο ατσάλι ή αλουμίνιο - προς τα πάνω αλλά και την τιμή των μετάλλων αυτών καθ’ εαυτών. Δεύτερον, οι Αμερικανοί αγρότες ανέφεραν τον Μάρτιο ότι η Κίνα απάντησε στους αμερικανικούς δασμούς σταματώντας να αγοράζει στάρι από τις ΗΠΑ.
Ο Λευκός Οίκος αρνείται ότι εφαρμόζει προστατευτική πολιτική, αντίθετα επιμένει ότι χρησιμοποιεί την οικονομική του ισχύ για να πιέσει την Κίνα «να εγκαταλείψει πρακτικές που στρεβλώνουν το απρόσκοπτο εμπόριο (trade-distorting practices) όπως για παράδειγμα με τις κρατικές ενισχύσεις, τους περιοριστικούς όρους σε ξένες εταιρείες που λειτουργούν στη χώρα και την κλοπή της αμερικανικής τεχνολογίας».
Ο Peter Navarro έμπειρος σύμβουλος του Λευκού Οίκου σε θέματα εμπορίου και βιομηχανικής πολιτικής έγραψε τον Απρίλιο ότι «το Πεκίνο παραβίασε κάθε γραπτό κανόνα» όταν η οικονομία της Κίνας αναπτυσσόταν, σε μια περίοδο που οι ΗΠΑ έχαναν εργοστάσια και δουλειές.
Η κ. Erickson-Jones, η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος της Ένωσης Σιτοπαραγωγών της Μοντάνα (Montana Grain Growers Association) είναι προσεκτική, δεν κατηγορεί προσωπικά τον Πρόεδρο Trump ενώ διευκρινίζει ότι καταλαβαίνει γιατί ο τελευταίος ανέλαβε δράση εναντίον της Κίνας. Ωστόσο, παρόλο που χαιρετίζει την ιδέα της εναντίωσης στην οικονομική πολιτική της Κίνας, θα επιθυμούσε να δει να δίνεται έμφαση στη «διεύρυνση των αγορών μας» με τη συμπερίληψη ενός πλάνου επανένταξης στην TPP. Η ίδια θα ήθελε επίσης μια γρήγορη κατάληξη στην επαναδιαπραγμάτευση της Βορειοαμερικανικής Συμφωνίας Ελευθέρου Εμπορίου (North American Free Trade Agreement – Nafta), καταγράφοντας το Μεξικό σαν μια ακόμη σημαντική αγορά για την αμερικανική σοδειά.
Ο Πρόεδρος Trump υποστήριξε στην πρόσφατη συγκέντρωση στην περιοχή ότι η διάσταση που έχει να κάνει με το Μεξικό στο πλαίσιο της συμφωνίας για τη νέα Nafta έχει ολοκληρωθεί και μετέφερε την ελπίδα του ο Καναδάς θα ακολουθούσε σύντομα. Έχει επίσης εκφράσει την πρόθεσή του στο παρελθόν να προσπαθήσει να επαναδιαπραγματευτεί την TPP αλλά δεν υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις που να επιβεβαιώνουν ότι προετοιμάζεται για κάτι τέτοιο.
Εντωμεταξύ, προσφέρονται έκτακτες χρηματικές ενισχύσεις στους αγρότες ενώ η φήμη των ΗΠΑ ως ‘σιτοβολώνας’ (breadbasket) του κόσμου δέχεται πλήγμα.
O γερουσιαστής της Montana που προέρχεται από τους Δημοκρατικούς, Jon Tester σημειώνει ότι συμφωνεί με τη διάγνωση του Προέδρου Trump για το πρόβλημα με την Κίνα αλλά επιμένει ότι εκείνος θα δοκίμαζε μια διαφορετική λύση, συστήνοντας για παράδειγμα ένα διεθνή συνασπισμό που θα επέβαλε οικονομικές κυρώσεις στη χώρα, την οποία αποκαλεί «κακό παίκτη (bad actor) που κλέβει τεχνολογία και χειραγωγεί το νόμισμα». Ο κ. Tester, αγρότης ο ίδιος λέει ότι θυμάται «με τρόμο τις αρχές της δεκαετίας του ’80, όταν η αμερικανική κυβέρνηση απέτρεψε τους αγρότες της να πουλήσουν στάρι στη Σοβιετική Ένωση – πολιτική που εφαρμόστηκε από έναν Πρόεδρο προερχόμενο από τους Δημοκρατικούς, τον Jimmy Carter ως απάντηση στην εισβολή της ΕΣΣΔ στο Αφγανιστάν και τερματίστηκε από έναν Πρόεδρο προερχόμενο από τους Ρεπουμπλικανούς, τον Ronald Reagan. ‘Δούλευα στη φάρμα τη δεκαετία του ’80 … και είδα τους γείτονές μου να φεύγουν σε ορδές. Οπότε οι δασμοί με τρομοκρατούν. Με τρομοκρατούν άσχημα.’» Ο κ. Tester κάνει καμπάνια για την επανεκλογή του στις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου, στην καρδιά του ‘γηπέδου του Προέδρου Trump’. «Εάν δεν μπορούμε να βασιστούμε σε αυτές τις ξένες αγορές, είμαστε νεκροί σε ό,τι αφορά τη γεωργική παραγωγή», προειδοποιεί.
Στην πολιτεία Wyoming μοιάζει να υπάρχουν περισσότεροι ιδιοκτήτες ράντσων απ’ ό,τι αγρότες στο Cody Rodeo. Εδώ στην κωμόπολη που δημιουργήθηκε από τον showman WF Cody, πιο γνωστού ως Buffalo Bill, το πλήθος μπορεί να μην ακολουθεί το κάθε ένα tweet από την Washington DC αλλά είναι φανερό ότι εμπιστεύονται τον σύγχρονο showman που είναι ένοικος του Λευκού Οίκου.
«Είμαι χαρούμενος που έχουμε τον Trump να υπερασπιστεί όπως πρέπει τα δικαιώματά μας και ίσως να κερδίσει μια καλύτερη συμφωνία για μας» λέει ο Corey Forman που κρύβει ένα πλατύ χαμόγελο πίσω από ένα πλούσιο κόκκινο μούσι και ένα ασπρόμαυρο καπέλο baseball που διαφημίζει δάνεια για φάρμες.
Ο Phila McVey βρίσκεται επίσης στο κοινό, προετοιμασμένος κατάλληλα για την απογευματινή διασκέδαση φορώντας ένα ανοιχτό καφέ καουμπόικο καπέλο. «Οι Αμερικανοί αγρότες χρειάζονται βοήθεια» παραδέχεται πριν προσθέσει γρήγορα «και ο,τιδήποτε μπορεί να κάνει ο Πρόεδρος Trump για να μας βοηθήσει είναι μια χαρά.»
Πιεζόμενος από τον δημοσιογράφο του BBC να απαντήσει τι ακριβώς θα έπρεπε να είναι αυτό, ο κ. McVey έχει μια απλή απάντηση. «Θα κάνει το σωστό. Τον συμπαθούμε.»
«Υπάρχει ένα μεγάλο χάσμα εδώ» – μεταφέρει ο δημοσιογράφος του BBC – «ανάμεσα στον προστατευτισμό της Ουάσινγκτον και το ελεύθερο εμπόριο που προτιμούν οι αγρότες αλλά αυτό δεν φαίνεται να υπονομεύει την υποστήριξη προς τον Αμερικανό Πρόεδρο. Ξανά και ξανά ακούσαμε το ίδιο μοτίβο: οι ψηφοφόροι εδώ εμπιστεύονται τον Πρόεδρο Trump ότι θα κάνει το σωστό. Ωστόσο, καθώς έρχεται το φθινόπωρο, οι ανησυχίες παραμένουν.»
Πίσω στη φάρμα της κ. Michelle Erickson-Jones, εκείνη παρατηρεί ότι οι δασμοί συμπιέζουν ήδη προς τα κάτω τα κέρδη, καθιστώντας το μέλλον αυτής της οικογενειακής επιχείρησης δυσχερές. Όταν ερωτάται αν η φάρμα της θα καταφέρει να επιβιώσει απαντά με ένα γέλιο που δεν ακούγεται ιδιαίτερα καθησυχαστικό «Το ελπίζω. Τίποτα δεν είναι σίγουρο στη γεωργία, οπότε όχι, δεν είμαι απόλυτα βέβαιη αλλά θα είμαστε εντάξει για μια διετία. Η βασική μου ανησυχία έχει να κάνει με το πόσο καιρό μας πήρε να οικοδομήσουμε τη σχέση μας με αυτές τις αγορές. Είναι εύκολο να την καταστρέψουμε, όμως το να την καταστρέψουμε θα έχει ένα αρκετά μεγάλο αντίκτυπο στην ικανότητα του παιδιού μου να καλλιεργήσει μελλοντικά τη φάρμα. Θέλουμε οπωσδήποτε να επανέλθουμε στο καθεστώς του ελεύθερου εμπορίου.»
Πηγή: James Cooks, bbc.co.uk
