του Τζέιμς Πεθοκούκις*
Ο οικονοµολόγος Joseph Berliner στο βιβλίο του The Innovation Decision in Soviet Industry ονόµασε αυτό τον µηχανισµό της αγοράς το «αόρατο πόδι» - ένα συµπλήρωµα στο αόρατο χέρι του Άνταµ Σµιθ - και υποστήριξε ότι η απουσία του µας βοηθά να κατανοήσουµε την απουσία καινοτοµίας στη Σοβιετική Ένωση. Ο Berliner γράφει ότι «για την καινοτοµία, το κακό µε το µονοπώλιο είναι ότι επιτρέπει στους παραγωγούς να απολαµβάνουν υψηλά ποσοστά κέρδους χωρίς να χρειάζεται να αναλάβουν τις κοπιώδεις και ριψοκίνδυνες δραστηριότητες που σχετίζονται µε την τεχνολογική αλλαγή».
Η λέξη «ριψοκίνδυνες» έχει κοµβική σηµασία, καθώς µια καινοτοµία µπορεί να αποδειχθεί αποτυχηµένη. Κι ακόµη και στην περίπτωση που µια νέα τεχνολογία εντέλει ενισχύσει την παραγωγή, µπορεί να υπάρχει µια περίοδος προσαρµογής όπου η παραγωγή θα είναι χαµηλότερη απ’ ό,τι πριν καθώς ενσωµατώνεται αυτή η τεχνολογία.[…] Η απουσία όµως του «αόρατου ποδιού» και οι επιπτώσεις της στη σοβιετική οικονοµία είναι ένα µέρος µόνο του επιχειρήµατος του Graham ως προς το γιατί µια χώρα που είχε τις δυνατότητες για µεγάλες επιστηµονικές ανακαλύψεις και εφευρέσεις δεν µπόρεσε να αξιοποιήσει αυτές τις προόδους στην οικονοµία της για να ενισχύσει την παραγωγικότητά της.[…] Με άλλα λόγια, η Ρωσία επλήγη από τον σοσιαλισµό, ο οποίος επιδείνωσε πολλά προϋπάρχοντα προβλήµατα. Τι συµβαίνει όµως µε την Κίνα; Ο Graham οµολογεί ότι η ταχέως αναπτυσσόµενη οικονοµία της αποτελεί «τη µεγαλύτερη πρόκληση για τη βασική ιδέα του βιβλίου, ότι δηλαδή η τεχνολογία είναι πιο δηµιουργική και πετυχηµένη σε µια δηµοκρατική και εύνοµη κοινωνία».
Το να ακολουθεί κανείς µε γρήγορα βήµατα δεν είναι το ίδιο µε το να διευρύνει τα σύνορα της καινοτοµίας. Μια πραγµατικότητα που αναγνωρίζει το Πεκίνο στα σχέδια του για τη βιοµηχανική πολιτική όπου στοχεύει να καταστήσει τη χώρα παγκόσµιο ηγέτη προηγµένων τεχνολογιών. Επαρκεί όµως η ωµή δύναµη, ο ιεραρχικός σχεδιασµός, ακόµη και µε τεράστια χρηµατοδότηση, όταν δεν υπάρχει αυτή η οικολογία της καινοτοµίας που λέει ο Graham;
*Αρθρογράφου και µπλόγκερ στο American Enterprise Institute (ΑΕΙ)
