Θα επικεντρωθώ σε δύο φράσεις που αποκαλύπτουν µια µεθοδολογία που οδηγεί µε φυσικό τρόπο σε µια προτίµηση για κάποιου είδους διευθυνόµενη κοινωνία:
«Είναι αλήθεια ότι οι ελεύθερες αγορές είναι ο καλύτερος τρόπος για να λειτουργήσει µια οικονοµία πλήρως ανταγωνιστική, που δεν έχει µη τιµολογηµένες παρενέργειες ή «εξωτερικότητες», όπως εκποµπές άνθρακα, και όπου τα συµβόλαια καλύπτουν κάθε ενδεχόµενο. ∆υστυχώς, αυτές οι προϋποθέσεις δεν πληρούνται».
Εάν η αρχική σας ερώτηση είναι «ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να διευθύνουµε την οικονοµία;», τότε το πιθανότερο είναι να µην ανακαλύψετε ότι µια αυτορρυθµιζόµενη οικονοµία, µια οικονοµία που δεν «διευθύνεται» από κανέναν, είναι η πιο αποτελεσµατική και δίκαιη. Αν ξεκινήσετε µε την ερώτηση: «ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να διευθύνουµε τη θρησκεία (στην κοινωνία);» ή «ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να διευθύνουµε τον γάµο;» ή «ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να διευθύνουµε το εµπόριο;», πιθανότατα δεν θα αναλογιστείτε καν το laissez-faire. Θα δείτε την «οικονοµία» ως έναν οργανισµό που πρέπει να διοικείται από κάποιο άτοµο ή οµάδα ατόµων.
Η διάκριση µεταξύ µιας οργάνωσης και µιας αυθόρµητης τάξης τονίζεται στο Law, Legislation and Liberty (∆ίκαιο, Νοµοθεσία και Ελευθερία) του Φρίντριχ Χάγιεκ. Την ιδέα ότι µόνο οµόφωνα αποδεκτοί κανόνες µπορούν να χρησιµεύσουν ως θεσµική βάση µιας οικονοµίας την υπερασπίζεται από µια διαφορετική οπτική γωνία ο James Buchanan (βιβλίο του Why I, Too, Am Not a Conservative – Γιατί ούτε εγώ δεν είµαι συντηρητικός και αυτό που συνέγραψε µε τον Geoffrey Brennan, The Reason of Rules – Η λογική των κανόνων). Είµαι βέβαιος ότι η κριτική µου για τη στήλη του WSJ θα γινόταν αποδεκτή και από τον Milton Friedman: ούτε εκείνος εξέταζε την κοινωνία και την οικονοµία από την οπτική γωνία ενός φιλοσόφου-βασιλιά.
* Οικονοµολόγου στο Τµήµα ∆ιοικητικών Επιστηµών του Πανεπιστηµίου του Κεµπέκ στο Outaouais
