Το πρόβληµα: Η σκέψη µηδενικού αθροίσµατος προκαλεί κακές οικονοµικές πολιτικές. Οι κακές οικονοµικές πολιτικές προκαλούν κακό οικονοµικό αποτέλεσµα. Ένα κακό οικονοµικό αποτέλεσµα προκαλεί σκέψη µηδενικού αθροίσµατος.
Και φτου κι απ’ την αρχή. Πάντα γνώριζα τα δύο πρώτα σηµεία, αλλά δεν είχα αναλογιστεί ιδιαίτερα το τρίτο. Ένα πρόσφατο άρθρο στους Financial Times (από τον John Burn-Murdoch) παρουσιάζει ορισµένα δεδοµένα σχετικά µε αυτό το ζήτηµα: «Εάν κάποιος πέρασε τα χρόνια της διαµόρφωσης του χαρακτήρα του σε ένα υπόβαθρο αφθονίας, ανάπτυξης και ανοδικής κινητικότητας, τείνει να έχει µια νοοτροπία πιο προσανατολισµένη στο θετικό άθροισµα και να πιστεύει συνεπώς ότι είναι δυνατό να µεγαλώνει η πίτα, αντί απλώς να αναδιανέµονται τα κοµµάτια της. Τα άτοµα που µεγάλωσαν σε δυσκολότερες οικονοµικές συνθήκες τείνουν περισσότερο προς τη θεώρηση του µηδενικού αθροίσµατος και δυσπιστούν ως προς την ιδέα ότι η σκληρή δουλειά φέρνει επιτυχία».
Τα τελευταία χρόνια, η οικονοµική ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί σε πολλές χώρες, συµπεριλαµβανοµένων των ΗΠΑ. Αυτή η εξέλιξη έχει συνδεθεί µε την ανάδυση των πολιτικών ταυτότητας: ∆ύσκολα θα θεωρούσε κανείς τους υποστηρικτές των θετικών διακρίσεων και τους νατιβιστές που αντίκεινται στη µετανάστευση ως συντρόφους. Η πρώτη οµάδα προσελκύει κυρίως νέους και αποτελείται σε µεγάλο βαθµό από προοδευτικούς, ενώ η δεύτερη προσελκύει κυρίως ηλικιωµένους και συντηρητικούς. Αλλά σύµφωνα µε µια συναρπαστική νέα µελέτη του Χάρβαρντ, οι δύο αυτές οµάδες µοιράζονται ένα σηµαντικό κοινό: την τάση για σκέψη µηδενικού αθροίσµατος ή την πεποίθηση ότι για να κερδίσει µια οµάδα, κάποια θα χάσει.
Μερικοί υποστηρίζουν ότι η οικονοµική ανάπτυξη µας κάνει πιο ευτυχισµένους. ∆υσπιστώ ως προς αυτόν τον ισχυρισµό. Αλλά εάν η ανάπτυξη οδηγεί σε λιγότερη σκέψη µηδενικού αθροίσµατος και αυτό µε τη σειρά του οδηγεί σε πιο προσανατολισµένες στην αγορά πολιτικές, τότε η ανάπτυξη µπορεί έµµεσα να οδηγήσει σε µεγαλύτερη ευτυχία. Όχι επειδή τα περισσότερα χρήµατα µας κάνουν πιο ευτυχισµένους, αλλά επειδή η οικονοµική ελευθερία µας κάνει πιο ευτυχισµένους.
