Δέκα λεπτά σημεία που επιδρούν καθοριστικά στις άμεσες ενισχύσεις

Δέκα λεπτά σημεία που επιδρούν καθοριστικά στις άμεσες ενισχύσεις της νέας ΚΑΠ, με αρχή από τις φθινοπωρινές

Σε περίπου 2-3 µήνες που θα πρέπει να αγοράσουν 50% περισσότερους πιστοποιηµένους σπόρους οι σιτοπαραγωγοί για να λάβουν τη νέα συνδεδεµένη, ουσιαστικά θα γίνει κατανοητό πως µπαίνουµε πλέον στη νέα ΚΑΠ. Ακόµη και όταν θα λιπάνουν πριν σπείρουν θα πρέπει να σκεφτούν ότι θα λάβουν ενίσχυση για την αγορά παρεµποδισµένων λιπασµάτων.

Σε λίγο καιρό λοιπόν, τίθενται σε εφαρµογή οι νέοι κανόνες για τα δικαιώµατα, τις µεταβιβάσεις, το Εθνικό Απόθεµα, ενώ πλέον την ίδια «αγωνία» που ένιωθαν όσοι έκαναν αιτήσεις σε αγροπεριβαλλοντικά (βιολογικά κ.λπ) θα την νιώθει η πλειοψηφία των αγροτών για τη λήψη του νέου πρασινίσµατος από την ερχόµενη περίοδο. Εδώ παρουσιάζεται µία νέα 10άδα ερωταπαντήσεων που στόχο έχουν να αποκρυσταλλώσουν τους όρους λήψης των άµεσων ενισχύσεων. Αυτές βασίζονται στον Εθνικό Φάκελο και ορισµένα στοιχεία της αναθεώρησης όπως έγιναν γνωστά από το ρεπορτάζ. Είναι προφανές πως ακόµη υπάρχει µεγάλη σύγχυση ως προς το µέλλον των δικαιωµάτων και αυτό γεννάται από την έλλειψη επίσηµης ενηµέρωσης από πλευράς ΥΠΑΑΤ, το οποίο αναλώθηκε πέρσι σε «νερωµένες» πολύωρες ενηµερωτικές ηµερίδες µε γενικόλογες παρουσιάσεις. Φέτος δεν υπάρχει ούτε αυτή η ενηµέρωση.

Το παράδειγµα µε τον σιτοπαραγωγό δεν επιλέχθηκε τυχαία, γιατί ακόµη δεν είναι σε θέση να ξέρει ποιες καλλιεργητικές αποφάσεις να λάβει εφόσον το τελικό στρατηγικό σχέδιο δεν έχει δηµοσιευθεί και ούτε πρόκειται τουλάχιστον σύντοµα. Το γεγονός βέβαια ότι η οποιαδήποτε αγωνία για το οριστικό στρατηγικό σχέδιο, ξεκινά και τελειώνει προς το παρόν ως προς το µέλλον των συνδεδεµένων ενισχύσεων είναι ακόµη ένας παράγοντας που αποπροσανατολίζει τους παραγωγούς, ενώ αδικεί και τις άλλες αλλαγές που έρχονται στις άµεσες ενισχύσεις. Παράλληλα µένουν κρίσιµες διευκρινίσεις για τον ενεργό αγρότη και το Εθνικό Απόθεµα.

Οι φετινές αιτήσεις ΟΣΔΕ και οι μεταβιβάσεις δικαιωμάτων διαμορφώνουν τη βάση που θα μοιραστούν οι επιδοτήσεις το 2023. Απαιτείται προσοχή για την αναδιανεμητική και το πριμ νεαρών

10 απαντήσεις για τις άμεσες ενισχύσεις

Με τις υποχρεώσεις της νέας ΚΑΠ να ξεκινάνε και επίσηµα από τις φετινές φθινοπωρινές σπορές, η Αgrenda παρουσιάζει έναν νέο 10άλογο ερωταπαντήσεων για τα καθεστώτα άµεσης ενίσχυσης. Τα βήµατα που θα διαµορφώσουν τη νέα πραγµατικότητα στα δικαιώµατα, τα κλειδιά της αναδιανεµητικής και το πριµ νεαρών αγροτών παρουσιάζονται µεταξύ άλλων. Παράλληλα, µία ακόµη µεγάλη αλλαγή ετοιµάζεται για τις µεταβιβάσεις, καθώς πλέον η ποινή θα µπαίνει και για την αγορά δικαιωµάτων χωρίς γη µεταξύ συγγενικών προσώπων. Επιπλέον πρέπει να γίνει σαφές πως πλέον τα δικαιώµατα χάνουν µεγάλο µέρος της δύναµής τους. Όχι µόνο γιατί µειώνεται η αξία τους αλλά γιατί απεµπλέκονται από σηµαντικά καθεστώτα ενισχύσεων. 

1. Ποιοι θα είναι δικαιούχοι άμεσων ενισχύσεων

Δικαιούχοι άμεσων ενισχύσεων θα είναι οι ενεργοί αγρότες. Στις άμεσες ενισχύσεις περιλαμβάνονται το νέο πρασίνισμα, η βασική πληρωμή, οι συνδεδεμένες και η αναδιανεμητική. Επίσης περιλαμβάνεται η συμπληρωματική ενίσχυση νεαρών αγροτών, σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει ο ενεργός αγρότης να είναι και κάτω των 40 ετών. Επιπλέον, οι ενεργοί αγρότες θα είναι δικαιούχοι της εξισωτικής (εξαιρούνται οι άμεσα συνταξιούχοι).

Όσοι αγρότες λάβουν με βάση το ΟΣΔΕ 2022 και μέχρι τέλος του έτους έως 5.000 ευρώ άμεσες ενισχύσεις, θα θεωρούνται αυτόματα ενεργοί το 2023 και δεν θα έχουν άλλες προϋποθέσεις για να οριστούν ως τέτοιοι. Οι υπόλοιποι θα πρέπει να έχουν κάνει εγγραφή στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων και να δηλώνουν ΚΑΔ του πρωτογενούς τομέα. Προφανώς, όλοι αυτοί είναι και υπόχρεοι για ένταξη στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ και να κρατούν βιβλία. Δεν έχει οριστεί ελάχιστη αγροτική δραστηριότητα (σε όρους εισοδήματος) από το στρατηγικό σχέδιο της ΚΑΠ. Δεν θα εξαιρεθούν οι ετεροεπαγγελματίες, σύμφωνα με υπαγόρευση της Κομισιόν.

2. Ποια είναι τα βήµατα για τον καθορισµό δικαιωµάτων 2023

Πρώτο βήµα: Ο ίδιος αριθµός δικαιωµάτων του 2022 ύστερα από τις µεταβιβάσεις, µεταφέρεται το 2023.

∆εύτερο βήµα: Πραγµατοποιείται ο επαναϋπολογισµός της αξίας τους σύµφωνα µε το νέο δηµοσιονοµικό ταβάνι των αγρονοµικών περιφερειών. Εφαρµόζεται απευθείας µείωση στην αξία:

• Αροτραίες: 20,5%
• Μόνιµες καλλιέργειες: 19,5%
• Βοσκοτόπια: 13,1%

Η µείωση αυτή πραγµατοποιείται για την τήρηση των περιφερειακών ανώτατων ορίων η αξία των δικαιωµάτων ενίσχυσης θα προσαρµόζεται γραµµικά κάθε χρόνο. Τα περιφερειακά ανώτατα όρια ετησίως είναι 408.026.727 ευρώ στα αροτραία, 246.068.750 ευρώ στις µόνιµες καλλιέργειες και 236.916.659 ευρώ στα βοσκοτόπια.

Τρίτο βήµα: Πραγµατοποιείται σύγκλιση (βλ. ερώτηµα νούµερο 3).

3. Με ποιον τρόπο πραγματοποιείται η σύγκλιση;

Το µοντέλο τούνελ για τη σύγκλιση δικαιωµάτων που θα ξεκινήσει το 2023 προκρίνεται στη χώρα µας, το οποίο ουσιαστικά φέρνει από του χρόνου όλα τα δικαιώµατα να έχουν αξία τουλάχιστον 70% σε σχέση µε τον µέσο όρο. Ετησίως το ποσοστό σύγκλισης θα αυξάνεται κατά 10% φτάνοντας τελικώς στην πλήρη εξίσωση το 2026. Με αυτόν τον τρόπο στις αροτραίες εκτάσεις κανένας δεν θα έχει δικαίωµα κάτω από 16 ευρώ µετά τη σύγκλιση. Στις δενδρώδεις εκτάσεις το ποσό ελάχιστου δικαιώµατος ανέρχεται στα 20 ευρώ και στα βοσκοτόπια στα 13 ευρώ. Το συγκεκριµένο µοντέλο είναι αυτό που ακολουθείται και σήµερα µε τη διαφορά ότι  την τρέχουσα περίοδο υπάρχει ο «κόφτης» του 30% για τη µείωση των υψηλών δικαιωµάτων, και, φυσικά η σύγκλιση είναι στο 60%. Αυτό ισχύει για το 2023, καθώς το 2024 θα πρέπει να αυξηθούν τα δικαιώµατα στο 80% του θεωρητικού µέσου όρου, το 2025 στο 90% και το 2026 στο 100%.

4. Πώς θα γίνονται οι μεταβιβάσεις;

Το καθεστώς των μεταβιβάσεων δικαιωμάτων θα παραμείνει στις διαδικασίες ίδιο με αυτό της τρέχουσας περιόδου, με βασικές διαφορές ωστόσο στην παρακράτηση. Δηλαδή, τα δικαιώματα ενίσχυσης θα μεταβιβάζονται μόνο σε ενεργούς γεωργούς που πρέπει να κατέχουν και γη, η οποία πρέπει να διατηρείται σε καλή γεωργική κατάσταση. Τα δικαιώματα ενίσχυσης μεταβιβάζονται μόνο εντός της αγρονομικής περιφέρειας όπου χορηγήθηκαν. Κατά την οριστική μεταβίβαση ή μίσθωση δικαιωμάτων ενίσχυσης χωρίς γη, θα πραγματοποιείται μείωση στον αριθμό των δικαιωμάτων που καταλήγουν στον λήπτη (νέο), υπέρ του αποθέματος. Η παρακράτηση δεν εφαρμόζεται σε περίπτωση μεταβίβασης δικαιωμάτων λόγω κληρονομιάς.  Δεν αναφέρεται πουθενά στον στρατηγικό σχεδιασμό ότι η παρακράτηση δεν θα γίνεται σε περιπτώσεις μεταβίβασης δικαιωμάτων μεταξύ συγγενών α’ βαθμού. Αυτό είναι μία βασική διαφορά στην τρέχουσα περίοδο. Επίσης, θα απαγορεύονται μεταβιβάσεις δικαιωμάτων που ελήφθησαν από το Εθνικό Απόθεμα.

5. Ποιοι θα είναι δικαιούχοι Εθνικού Αποθέματος;

1. Πρόσβαση στο απόθεμα έχουν μόνο οι ενεργοί γεωργοί οι οποίοι έχουν αιτηθεί τη χορήγηση δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης από το απόθεμα στην Ενιαία Αίτηση Ενίσχυσης στα πλαίσια του καθεστώτος της βασικής ενίσχυσης, έως την καταληκτική ημερομηνία υποβολής της ενιαίας αίτησης ενίσχυσης του έτους ενίσχυσης.
2. Το κατώτατο όριο επιλέξιμης έκτασης ανά εκμετάλλευση που απαιτείται για τη χορήγηση δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης από το απόθεμα, είναι 4 στρμ..
3. Δικαιώματα αποθέματος δίνονται μόνο σε επιλέξιμες εκτάσεις.
4. Δικαιούχοι αποθέματος ορίζονται κατά προτεραιότητα, οι γεωργοί νεαρής ηλικίας που αρχίζουν για πρώτη φορά γεωργική δραστηριότητα και οι νεοεισερχόμενοι στη γεωργία.

6. Ποιοι είναι οι όροι λήψης αναδιανεμητικής ενίσχυσης;

Αναδιανεμητική ενίσχυση θα λάβουν όσοι το 2023 δηλώσουν στο ΟΣΔΕ εκτάσεις: Αροτραίες καλλιέργειες 20-110 στρέµµατα, δενδρώδεις καλλιέργειες 10-40 στρέµµατα, βοσκοτόπια 10-170 στρέµµατα. Η λήψη της αναδιανεμητικής ενίσχυσης (κοντά στα 10 ευρώ το στρέμμα) θα εξετάζεται ξεχωριστά για κάθε αγρονομική περιφέρεια. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος που έχει 300 στρέμματα βαμβάκι και 30 στρέμματα αμύγδαλα, θα λαμβάνει κανονικά την αναδιανεμητική για τα αμύγδαλα παρότι ξεπερνά το στρεμματικό όριο στο βαμβάκι, καθώς μιλάμε για ξεχωριστές αγρονομικές περιφέρειες. Φυσικά, μπορεί κάποιος να λάβει αναδιανεμητική ενίσχυση και στις τρεις περιφέρειες ενίσχυσης. ∆εν θα χορηγείται πλεονέκτηµα σε γεωργούς, οι οποίοι αποδεδειγµένα µετά την 1-1-2022 διαιρούν την εκµετάλλευσή τους µε µοναδικό σκοπό την είσπραξη αναδιανεµητικής ενίσχυσης, τονίζεται στο στρατηγικό σχέδιο της νέας ΚΑΠ.

7. Χωρίς δικαιώματα ποιες ενισχύσεις μπορώ να πάρω;

Ακόμη και αν δεν έχει στην κατοχή του κανένα δικαίωμα, ο αγρότης μπορεί να λάβει στη νέα ΚΑΠ το νέο πρασίνισμα, την συμπληρωματική ενίσχυση νεαρών αγροτών, τη συνδεδεμένη και την αναδιανεμητική ενίσχυση. Με λίγα λόγια θα αποκαλείται μόνο από τη βασική ενίσχυση, δηλαδή το λεγόμενο τσεκ. Σημειώνεται εδώ πως κάποιες δράσεις από το νέο πρασίνισμα ίσως να είναι ανάλογες του ζωικού κεφαλαίου και όχι της έκτασης. 

8. Δικαιούμαι συμπληρωματική ενίσχυση νεαρών;

Το 2023 θα λάβουν συμπληρωματική ενίσχυση νεαρών αγροτών (7 ευρώ το στρέμμα) όσοι έχουν ήδη εγκατασταθεί κατά τη διάρκεια των πέντε ετών (από το 2018 και μετά) που προηγούνται της πρώτης υποβολής αίτησης για το καθεστώς βασικής ενίσχυσης και είναι ηλικίας έως 40 ετών κατά το έτος υποβολής της αίτησης.

9. Πώς θα γίνεται η ένταξη στις πράσινες δράσεις

Ετησίως οι αγρότες θα καλούνται να δηλώνουν μέσω ΟΣΔΕ σε ποιες δράσεις συμμετείχαν ή προτίθενται να συμμετέχουν κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής χρονιάς. Για παράδειγμα, σύμφωνα με το στρατηγικό σχέδιο προβλέπεται ενίσχυση για την εφαρμογή βιοδιεγερτών. Ο αγρότης θα δηλώνει ότι πράγματι εφάρμοσε βιοδιεγέρτες στο κτήμα του με τα σχετικά παραστατικά. Έπειτα έως τον Δεκέμβριο θα πιστώνεται το σχετικό ποσό που δικαιούται στον λογαριασμό του.

10. Πότε θα γίνονται οι πληρωμές των ενισχύσεων

Η προκαταβολή του τσεκ τον Οκτώβριο αναμένεται να περιλαμβάνει πλέον εκτός από τη βασική ενίσχυσης και την αναδιανεμητική. Τον Δεκέμβριο θα πληρώνονται οι δράσεις από το νέο πρασίνισμα και η συμπληρωματική ενίσχυση των νεαρών αγροτών. Οι συνδεδεμένες ενισχύσεις θα πληρώνονται σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που ισχύει και στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο.

Οι συνδεδεμένες θα καθορίσουν την τελική αξία της βασικής       

Γύρω από τις συνδεδεµένες ενισχύσεις περιστρέφεται το θέµα της οριστικοποίησης του στρατηγικού σχεδίου της ΚΑΠ στην Ελλάδα, µε την «κληρονοµιά» Λιβανού που ήθελε να χωρέσει µε το ζόρι την παλιά λίστα στο πλάνο που εστάλη στην Κοµισιόν, να ταλαιπώρει ακόµη και σήµερα τις εθνικές αρχές. Σε συνέχεια αυτού και µε δεδοµένο ότι έρχεται χρονιά εκλογών, είναι βέβαιο ότι στο ΥΠΑΑΤ δεν θα «σπάσουν αυγά», παρά το γεγονός ότι βούληση της νέας ηγεσίας ήταν να µπουν λίγα προϊόντα τα οποία µάλιστα θα αναθεωρούνταν τακτικά µετά από 2 έτη εφαρµογής, µε τα υπόλοιπα χρήµατα να πηγαίναν στη βασική ενίσχυση. Σηµειώνεται εδώ πως µε αυτόν τον τρόπο θα εξοικονοµούνταν για το το τσεκ περί τα 100 εκατ. ευρώ.

Πάντως, οι τελευταίες πληροφορίες αναφέρουν πως είναι ζήτηµα λίγων τεχνικών λεπτοµερειών µέχρι να οριστικοποιηθεί το ελληνικό πλάνο ΚΑΠ και να γνωστοποιηθεί και το περιεχόµενό του. Τα θολά σηµεία του στρατηγικού σχεδίου παραµένουν, µε τα πιο κρίσιµα να είναι τα εξής:

Συνδεδεµένες ενισχύσεις: Όπως αναφέρεται και παραπάνω δεν πρόκειται να γίνει µεγάλη αναθεώρηση, ή τουλάχιστον προς τα εκεί πηγαίνει η προσπάθεια του ΥΠΑΑΤ. Προς το παρόν µόνες σίγουρες είναι οι εξής: Σκληρό και µαλακό σιτάρι, κριθάρι, καλαµπόκι, ρύζι, βιοµηχανική ντοµάτα, ζωοτροφές (πρωτεϊνούχες και µηδική), η βοοτροφία και η αιγοπροβατοτροφία. Το τρένο της συνδεδεµένης έχουν χάσει εκτός απροόπτου ζαχαρότευτλα, σπαράγγια και ακρόδρυα.

Ενεργός αγρότης: Μένει η διευκρίνιση για το αν θα υπάρξουν τελικά οι υποχρεώσεις για παραστατικά που θα αποδεικνύουν το αγροτικό εισόδηµα έως ένα ποσοστό του συνολικού.

Νέο πρασίνισµα: Υπάρχει αναθεώρηση των δράσεων και θα υπάρξει νέα λίστα. Παράλληλα, αναµένεται και αλλαγή σε κάποια ποσά ενίσχυσης µε βάση τα αυξηµένα κοστολόγια των παραγωγών.

Εθνικό Απόθεµα: Μένει η διευκρίνιση για το αν θα µπορούν να λάβουν το Εθνικό Απόθεµα και άλλες κατηγορίες αγροτών πέρα από νέους και νεοεισερχόµενους. Επιπλέον, θα πρέπει να ξεκαθαριστεί το εάν θα µπορέσουν να κάνουν αιτήσεις όσοι νέοι έχουν ήδη λάβουν δικαιώµατα από το Απόθεµα, στην τρέχουσα προγραµµατική περίοδο. Αυτό είναι ιδιαίτερα σηµαντικό για τους Νέους Αγρότες του 2022.

∆ικαιώµατα: Μένει να καθαρογραφεί ο τρόπος και ο µηχανισµός σύγκλισης. Επίσης θα υπάρξει αλλαγή στα ποσά του θεωρητικού µέσου όρου σε σχέση µε το αρχικώς υποβληθέν στρατηγικό σχέδιο, η οποία όµως θα είναι µικρή.

Πρόγραµµα Αγροτικής Ανάπτυξης: Χωρίς τις µεγάλες αλλαγές σε σχέση µε το προσχέδιο που κατατέθηκε το ∆εκέµβριο, θα υποβληθεί το αναθεωρηµένο Πρόγραµµα Αγροτικής Ανάπτυξης. Σύµφωνα µε το ρεπορτάζ, στο ΠΑΑ έχει γίνει περισσότερο ένα «ρετουσάρισµα» όπως αναφέρει στην εφηµερίδα Agrenda στέλεχος των διαχειριστικών αρχών µε γνώση των διαβουλεύσεων αυτών. Υπενθυµίζεται πως το νέο ΠΑΑ µοιάζει σε πολλά σηµεία µε το τρέχον πρόγραµµα, ενώ έχουν γίνει κάποιες προσθήκες µέτρων, κυρίως για τους κτηνοτρόφους. 

Υποχρέωση αγρανάπαυσης 2023

Παράλληλα αναµένονται και οι εθνικές αποφάσεις που αφορούν την παρέκκλιση από την υποχρέωση αγρανάπαυσης και αµειψισποράς για τις αροτραίες καλλιέργειες το 2023. Εκτός απροόπτου, η ελληνική πλευρά θα επιλέξει να κινηθεί µε ενεργή την εξαίρεση όπως έκανε και φέτος. Οι υποχρεώσεις αυτές αφορούν τη λήψη της βασικής ενίσχυσης. Ως εκ τούτου από το 2024 και όχι το 2023, όλοι οι αγρότες σύµφωνα µε το ελληνικό στρατηγικό σχέδιο θα έχουν την υποχρέωση:

Στις εκµεταλλεύσεις µε εκτάσεις αροτραίων καλλιεργειών άνω των 100 στρεµµάτων, να εφαρµόζουν αµειψισπορά. Εξαιρούνται οι ορυζώνες, και εκτάσεις που άνω του 75% αυτών καλλιεργείται µε ψυχανθή ή ζωοτροφές.

Τουλάχιστον το 4% της αρόσιµης γης σε επίπεδο εκµετάλλευσης θα πρέπει να το αφιερώνουν σε αγρανάπαυση. Τουλάχιστον το 3% της αρόσιµης γης σε επίπεδο εκµετάλλευσης θα πρέπει να το αφιερώνουν σε µη παραγωγικές περιοχές και χαρακτηριστικά, συµπεριλαµβανοµένης της γης αγρανάπαυση όταν ο γεωργός δεσµεύεται να αφήνει τουλάχιστον το 7% της αρόσιµης γης άσπαρτο, στα πλαίσια σχετικού οικολογικού σχήµατος.