Δίλημμα «ή τα αξιοποιείς ή τα χάνεις» φτάνει στους αγρότες για τα δικαιώματα

Ενεργός αγρότης με τιμολόγια από 3.000 έως 5.000 ευρώ

Σε ελάχιστα ποσά ανάµεσα σε 3.000 και 5.000 ευρώ οικονοµικών συναλλαγών επικεντρώνεται το σχέδιο για τον ορισµό του ενεργού αγρότη στην Ελλάδα στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ, σύµφωνα µε πληροφορίες της Agrenda. Όπως έχει γίνει γνωστό και επίσηµα από την ηγεσία του ΥΠΑΑΤ, αναµένεται να είναι υποχρεωτική η απόδειξη αγροτικής δραστηριότητας µε τιµολόγια (αγοράς εισροών, πώλησης παραγωγής κ.λπ), ώστε να µπορεί ο αγρότης να είναι δικαιούχος βασικής ενίσχυσης αλλά και άλλων βοηθηµάτων, όπως η εξισωτική αποζηµίωση. Σ’ αυτό το πλαίσιο το ρεπορτάζ θέλει το υπουργείο να εξετάζει ως ελάχιστη οικονοµική συναλλαγή ένα ποσό ανάµεσα σε 3.000 και 5.000 ευρώ ώστε να θεωρείται κάποιος ενεργός αγρότης και οπωσδήποτε να είναι ενταγµένος στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκµεταλλεύσεων.

Για την ένταξη στο ΜΑΑΕ θα αποτελέσει προϋπόθεση η ύπαρξη των οικονοµικών συναλλαγών αγροτικού ενδιαφέροντος. Αξίζει πάντως να σηµειωθεί εδώ πως ο κοινοτικός κανονισµός προβλέπει και ένα παράθυρο ώστε να ενεργοί όσοι θεωρούνται αυτόµατα ενεργοί αγρότες όσοι λαµβάνουν έως 5.000 ευρώ άµεσες ενισχύσεις. Κάτι τέτοιο αν τελικά προβλεφθεί, θα καταστήσει τον νέο ορισµό ουσιαστικά «ανενεργό» καθώς µία πολύ µεγάλη πλειοψηφία δικαιούχων ενισχύσεων δεν ξεπερνά το παραπάνω ποσό. Σε γενικές γραµµές:

•   Ενεργοί γεωργοί µπορεί να οριστούν φυσικά ή νοµικά πρόσωπα που ασκούν τουλάχιστον ένα ελάχιστο επίπεδο γεωργικής δραστηριότητας, χωρίς απαραίτητα να αποκλείονται οι πολύ-ενεργοί ή µερικά απασχολούµενοι (multi active & part time farmers).
•   Ο ορισµός δύνεται µε χρήση αντικειµενικών και αµερόληπτων κριτηρίων, όπως δοκιµές εισοδήµατος, εισροές εργασίας, αντικείµενο εταιρείας, συµπερίληψη γεωργικών δραστηριοτήτων σε εθνικό ή περιφερειακό µητρώο.
•   ∆υνατότητα: ενεργοί όσοι λαµβάνουν έως 5.000 ευρώ άµεσες ενισχύσεις.

Τα µισθωµένα δικαιώµατα, οι συνταξιούχοι και τα παχυλά τσεκ σε µη αγροτικές εταιρείες

Πανευρωπαϊκά πάντως έχει ξεκινήσει να απασχολεί έντονα το τι θα γίνει µε τον «ενεργό αγρότη» µε τα κράτη-µέλη να προσπαθούν µεν να ικανοποιήσουν τους εκπροσώπους των αγροτών που θέλουν να πηγαίνει η ενίσχυση µόνο σε όσους παράγουν. Αλλά, ταυτόχρονα, δεν θέλουν µ’ αυτόν τον τρόπο να φύγουν από το σύστηµα δικαιώµατα που θα στοιχίσουν ευρωπαϊκά κονδύλια.

Σ’ αυτή τη λογική η Γερµανία και η Ολλανδία αποφάσισαν να καταργήσουν πλήρως τα δικαιώµατα, φέρνοντας τις ενισχύσεις µόνο βάση της επιλέξιµης γης. Από την άλλη στην Ιρλανδία, οι αρχές εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόµενο να υπάρξει πλαφόν στα έτη που µπορεί κάποιος να µισθώνει δικαιώµατα που έχει στην κατοχή του. Ή ακόµα και να υπάρχει συνεχής απώλεια της αξίας των µισθωµένων δικαιωµάτων, ώστε τελικά να συµφέρει καλύτερα τους κατόχους τους που δεν τα χρησιµοποιούν να τα πουλήσουν-µεταβιβάσουν σε νεαρούς αγρότες και επαγγελµατίες του χώρου.

Σ’ αυτή τη λογική διευκόλυνσης της κινητικότητας της γης, η Γαλλία κοιτά να περιορίσει τις ενισχύσεις προς τους συνταξιούχους αγρότες, ενώ, στην Ισπανία, ο όρος για 25% αγροτικό εισόδηµα σε σχέση µε το συνολικό, φαίνεται να έχει γίνει δεκτός παρά τις αρχικές αντιδράσεις, από τις περισσότερες περιφέρειες της χώρας. Άλλωστε, αυτή είναι µία ΚΑΠ όπου υποχρεώνει τα κράτη-µέλη να ορίσουν τον ενεργό αγρότη µε τέτοιο τρόπο ώστε να µην εµφανίζονται πάλι πολύ µεγάλες εταιρείες άσχετες µε τον χώρο, να λαµβάνουν ενισχύσεις.

Ιρλανδία

Σταδιακή µείωση ετησίως στην αξία µισθωµένων δικαιωµάτων

Να καθιερώσει ένα σύστηµα «τα χρησιµοποιείς ή τα χάνεις» για τα δικαιώµατα της νέας ΚΑΠ εξετάζει πολύ σοβαρά το ιρλανδικό υπουργείο Γεωργίας. Σύµφωνα µε το σχέδιο που βρίσκεται υπό επεξεργασία βρίσκονται σε διαβούλευση δύο σενάρια: Το πρώτο λέει πως η αξία των δικαιωµάτων που νοικιάζονται να µειώνεται ετησίως κατά τη διάρκεια της ΚΑΠ. Αυτό θα ενθάρρυνε την πώληση δικαιωµάτων σε κατ’ επάγγελµα αγρότες ή ενεργούς αγρότες ή τελικά θα οδηγούσε τους ιδιοκτήτες των δικαιωµάτων να ξεκινήσουν τη δική τους αγροτική δραστηριότητα. Το δεύτερο σενάριο είναι ένα πλαφόν 5ετίας για την ενοικίαση. ∆ηλαδή ο κάθε αγρότης δεν θα µπορεί να νοικιάσει τα δικαιώµατα για πάνω από 5 χρόνια. «Η σταδιακή µείωση της αξίας των δικαιωµάτων, γίνεται µε σκοπό να παραχωρηθούν τελικά τα δικαιώµατα σε ενεργούς και νέους αγρότες, τερµατίζοντας στην πράξη την πρακτική που λέµε «αγρότης του καναπέ»», αναφέρει στο σχετικό της άρθρο η ιρλανδική Independent.

Ισπανία

Για έως 5.000 ευρώ τσεκ όλοι θεωρούνται ενεργοί αγρότες

Ενεργός αγρότης στην Ισπανία θα θεωρηθεί όποιος µπορεί να αποδείξει ότι τουλάχιστον το 25% του συνολικού του εισοδήµατος εξαρτάται από την αγροτική του εκµετάλλευση. Ωστόσο, ο υπουργός Γεωργίας της Ισπανίας φέρεται να εξετάζει τώρα να υπάρξει και ένα «παράθυρο» σε αυτόν τον ορισµό για όσους λαµβάνουν ενισχύσεις κάτω των 5.000 ευρώ. Συγκεκριµένα, αγροτικές οργανώσεις κατηγορούν τον υπουργό Λουίς Πλάνας πως πάει να ξανακάνει τα ίδια λάθη του παρελθόντος, εξαιρώντας όσους λαµβάνουν έως 5.000 ευρώ ενισχύσεις από την υποχρέωση απόδειξης αγροτικού εισοδήµατος. Άλλωστε, έως 5.000 ευρώ ενισχύσεις λαµβάνει το 70% των εκµεταλλεύσεων στην Ισπανία, οπότε θεωρούν πως το υπουργείο πάει να «νερώσει» δραµατικά τον ορισµό του ενεργού αγρότη. Σύµφωνα µε την Unión de Uniones (Ένωση των Ενώσεων των αγροτών) αν µπει κάποιος τέτοιος όρος θα πρέπει να µειωθεί το ποσό στα 1.250 ευρώ, που αφορά µόλις το 3% των συνολικών ενισχύσεων.

Γαλλία

Συνταξιούχοι και ανασφάλιστοι χωρίς δικαίωµα ενίσχυσης

Με τίτλο «Ο ορισµός του ενεργού αγρότη: Ο δρόµος για τη σύνταξη» κυκλοφόρησε στα γαλλικά µέσα η είδηση πως στο πλαίσιο της διαβούλευσης για τη µελλοντική ΚΑΠ, οι υπηρεσίες του DGPE (Υπουργείο Γεωργίας) παρουσίασαν εργασίες για τον µελλοντικό ορισµό µε δύο νέα κριτήρια. Πρώτον, συνταξιοδότηση: ο ορισµός θα αποκλείει τα άτοµα που µπορούν να επωφεληθούν από πλήρη σύνταξη, όρος που επί του παρόντος επιτυγχάνεται σε ηλικία 67 ετών. Επί του παρόντος, οι αγρότες χάνουν το όφελος της ενίσχυσης της ΚΑΠ µόνο όταν εξασκήσουν τα συνταξιοδοτικά τους δικαιώµατα, στην ηλικία που αυτή θέλουν. Και µετά οι εισφορές: θα αποκλείσει άτοµα που δεν έχουν εγγραφεί για αγροτική ασφάλιση έναντι εργατικών ατυχηµάτων (Atexa). Προς το παρόν οι τελικές αποφάσεις γι’ αυτό τον ορισµό δεν έχουν ληφθεί, ωστόσο οι νέοι αγρότες και ορισµένες αγροτικές οργανώσεις φαίνεται να βλέπουν µε καλό µάτι τον συγκεκριµένο ορισµό για τον µελλοντικό «ενεργό αγρότη».

Ολλανδία

Σύστηµα πόντων στο πρασίνισµα  και κατάργηση των δικαιωµάτων

Μετά τη Γερµανία, κατάργηση του συστήµατος των δικαιωµάτων ανακοίνωσε και η Ολλανδία, ενώ για τους «ενεργούς αγρότες» ακόµα επεξεργάζεται διάφορα σενάρια για το ύψος του αγροτικού εισοδήµατος που θα πρέπει να αποδεικνύουν. Από εκεί και πέρα ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το σύστηµα του νέου πρασινίσµατος που αναµένεται να ενεργοποιήσουν οι Ολλανδοί. Πρόκειται για ένα σύστηµα επιβράβευσης σε τρία στάδια, απονέµοντας «χάλκινο», «αργυρό» και «χρυσό» στους δικαιούχους ανάλογα τις δεσµεύσεις που αναλαµβάνουν. Η ενίσχυση θα εξαρτάται από το πιο στάδιο επέλεξαν να ακολουθήσουν οι δικαιούχοι, µε το µεγαλύτερο στρεµµατικό ποσό φυσικά να λαµβάνουν οι «χρυσοί». Το παραπάνω σύστηµα βασίζεται σε ένα µοντέλο πόντων που συλλέγει ο κάθε δικαιούχος µε την κάθε δέσµευση να αντιστοιχεί σε έναν συγκεκριµένο αριθµό µορίων. Κατ’ ελάχιστο πρέπει οι αγρότες να συλλέξουν ικανό αριθµό πόντων για το «χάλκινο» ώστε να λάβουν έστω και ένα ευρώ στρεµµατική ενίσχυση από το νέο πρασίνισµα στην Ολλανδία.

Γερµανια

Κατάργηση των δικαιωµάτων, ευελιξία στον ενεργό αγρότη

Στη Γερµανία ανακοινώθηκε πως θα καταργηθούν τα δικαιώµατα ενίσχυσης και πως οι επιδοτήσεις θα ενεργοποιούνται µόνο µε την επιλέξιµη γη. Η εξέλιξη αυτή µπορεί ουσιαστικά να «τελειώνει» το θέµα της ενοικίασης δικαιωµάτων, το Εθνικό Απόθεµα και ό,τι επιπτώσεις απορρέουν από αυτά τα καθεστώτα, ωστόσο για το ζήτηµα του «ενεργού αγρότη» οι Γερµανοί νοµοθέτες προσπαθούν να είναι όσο το δυνατόν πιο ευέλικτοι. Προς το παρόν δεν έχει τεθεί ακόµα κάποιος ειδικός όρος (π.χ ελάχιστο αγροτικό εισόδηµα) παρά εξετάζεται µία αρνητική λίστα µη αγροτικών επιχειρήσεων που δεν θα µπορούν να λάβουν επιδοτήσεις. Παράλληλα, θα τεθεί όρος πως οι δικαιούχοι εφόσον αποδεικνύουν ότι το ετήσιο ποσό των άµεσων ενισχύσεών τους αποτελεί τουλάχιστον το 5% των συνολικών εσόδων τους που αποκτήθηκαν από µη γεωργικές δραστηριότητες κατά το προηγούµενο οικονοµικό έτος, θα θεωρούνται «ενεργοί αγρότες», σύµφωνα µε το προσχέδιο του στρατηγικού σχεδίου.