Οι υψηλές τιμές ρεκόρ των τροφίμων έχουν πυροδοτήσει μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση που είναι ικανή να οδηγήσει εκατομμύρια πολίτες στην ακραία φτώχεια, μεγεθύνοντας την πείνα και τον υποσιτισμό, ενώ θα απειλήσει να διαγράψει την ανάπτυξη στις λεγόμενες «αναπτυσσόμενες χώρες», όπως αναφέρει έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας (Π.Τ.) σχετικά με την παρατηρούμενη επισιτιστική ανασφάλεια.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι διακοπές της εφοδιαστικής αλυσίδας και η συνεχιζόμενη οικονομική επίπτωση της πανδημίας του COVID-19 αντιστρέφουν τα αναπτυξιακά κέρδη ετών και ωθούν τις τιμές των τροφίμων πολλές φορές σε υψηλά όλων των εποχών. Ας σημειωθεί πως οι αυξανόμενες τιμές σε βασικά είδη τροφίμων έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο σε πολίτες χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, καθώς ξοδεύουν μεγαλύτερο μερίδιο του εισοδήματός τους σε είδη πρώτης ανάγκης από ανθρώπους σε χώρες υψηλού εισοδήματος.
Στις 11 Αυγούστου 2022, ο Δείκτης Αγροτικών Τιμών της Π.Τ. ήταν περίπου 1% υψηλότερος από ό,τι πριν από δύο εβδομάδες. Τόσο οι τιμές του καλαμποκιού όσο και του σιταριού είναι 2% υψηλότερες σε σύγκριση με τον Ιανουάριο του 2022, ενώ οι τιμές του ρυζιού είναι περίπου 6% υψηλότερες.
Σε σύγκριση με τον μέσο όρο του Ιανουαρίου 2021, οι δείκτες τιμών καλαμποκιού και σιταριού είναι 20% υψηλότεροι, ενώ ο δείκτης τιμών ρυζιού είναι 16% χαμηλότερος.
Σύμφωνα με την Έκθεση Προοπτικών στην Αγορά Εμπορευμάτων Απριλίου 2022 της Παγκόσμιας Τράπεζας, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αλλάξει πλήρως την κατάσταση στο διεθνές εμπόριο και στην παραγωγή και κατανάλωση εμπορευμάτων με τρόπους που ευνοούν την διατήρηση των τιμών σε ιστορικά υψηλά επίπεδα μέχρι το τέλος του 2024, επιδεινώνοντας την παγκόσμια επισιτιστική ανασφάλεια και τον πληθωρισμό.
Μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, οι περιοριστικές εμπορικές πολιτικές που επιβλήθηκαν από χώρες έχουν αυξηθεί. Η παγκόσμια επισιτιστική κρίση έχει εν μέρει επιδεινωθεί από τον αυξανόμενο αριθμό περιορισμών στο εμπόριο τροφίμων που έχουν τεθεί σε εφαρμογή από χώρες με στόχο την αύξηση της εγχώριας προσφοράς και τη μείωση των τιμών. Από τις 11 Αυγούστου, τουλάχιστον 23 χώρες έχουν εφαρμόσει συνολικά 33 απαγορεύσεις εξαγωγών τροφίμων και τουλάχιστον επτά έχουν εφαρμόσει 11 μέτρα περιορισμού των εξαγωγών.
Μέχρι τον Ιούνιο του 2022, ο αριθμός των ατόμων με οξεία επισιτιστική ανασφάλεια – δηλαδή το σύνολο των ανθρώπων στους οποίους η πρόσβαση σε τρόφιμα βραχυπρόθεσμα έχει περιοριστεί σε σημείο που κινδυνεύουν οι ζωές– αυξήθηκε σε 345 εκατομμύρια σε συνολικά 82 χώρες σύμφωνα με το WFP. Επιπλέον, το WFP και ο FAO προειδοποίησαν ότι η οξεία επισιτιστική ανασφάλεια θα μπορούσε να επιδεινωθεί σε 20 χώρες ή περιοχές από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο του 2022.
Ταχείες τηλεφωνικές έρευνες της Παγκόσμιας Τράπεζας σε 85 χώρες δείχνουν ότι ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων ξέμενε από φαγητό ή μείωσε την κατανάλωσή του τα δύο πρώτα χρόνια της πανδημίας COVID-19. Η μειωμένη πρόσληψη θερμίδων και η διακυβευμένη διατροφή συντελούν σε αύξηση της φτώχειας και επιδείνωση της υγείας πολλών εκατομμυρίων πολιτών και θα μπορούσαν να έχουν μόνιμες επιπτώσεις στη γνωστική ανάπτυξη των μικρών παιδιών.
Τα προγράμματα στήριξης που «τρέχει» η Παγκόσμια Τράπεζα
Με αφορμή τις πολλαπλές κρίσεις, η Παγκόσμια Τράπεζα αναπτύσσει βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες απαντήσεις για την ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας, τη μείωση των κινδύνων και την ενίσχυση των συστημάτων τροφίμων.
Τον Μάιο, ο Όμιλος της Παγκόσμιας Τράπεζας και η Προεδρία της G7 συνέκριναν την Παγκόσμια Συμμαχία για την Επισιτιστική Ασφάλεια, η οποία έχει ως στόχο να καταρτίσει μια άμεση και συντονισμένη απάντηση στην εξελισσόμενη παγκόσμια κρίση πείνας.
Ως μέρος μιας συνολικής, παγκόσμιας απάντησης στη συνεχιζόμενη κρίση επισιτιστικής ασφάλειας, ο Όμιλος της Παγκόσμιας Τράπεζας διαθέτει έως και 30 δισεκατομμύρια δολάρια σε υπάρχοντα και νέα έργα σε τομείς όπως η γεωργία, η διατροφή, η κοινωνική προστασία, το νερό και η άρδευση. Αυτή η χρηματοδότηση θα περιλαμβάνει προσπάθειες για την ενθάρρυνση της παραγωγής τροφίμων και λιπασμάτων, τη βελτίωση των συστημάτων τροφίμων, τη διευκόλυνση του μεγαλύτερου εμπορίου και την υποστήριξη ευάλωτων νοικοκυριών και παραγωγών.
Η Παγκόσμια Τράπεζα βοηθά τις χώρες να ενισχύσουν την ασφάλεια των τροφίμων και της διατροφής κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης, συμπεριλαμβανομένων:
- Ένα έργο 300 εκατομμυρίων δολαρίων στη Βολιβία που θα συμβάλει στην αύξηση της επισιτιστικής ασφάλειας, στην πρόσβαση στην αγορά και στην υιοθέτηση έξυπνων για το κλίμα γεωργικών πρακτικών.
- Δάνειο 315 εκατομμυρίων δολαρίων για τη στήριξη του Τσαντ, της Γκάνας και της Σιέρα Λεόνε για να αυξήσουν την ετοιμότητά τους έναντι της επισιτιστικής ανασφάλειας και να βελτιώσουν την ανθεκτικότητα των συστημάτων διατροφής τους.
- Ένα Έργο Επείγουσας Υποστήριξης Επισιτιστικής Ασφάλειας και Ανθεκτικότητας 500 εκατομμυρίων δολαρίων για την ενίσχυση των προσπαθειών της Αιγύπτου να διασφαλίσει ότι τα φτωχά και ευάλωτα νοικοκυριά έχουν αδιάλειπτη πρόσβαση στο ψωμί, να ενισχύσει την ανθεκτικότητα της χώρας σε κρίσεις τροφίμων και να στηρίξει τις μεταρρυθμίσεις που θα συμβάλουν στη βελτίωση των διατροφικών αποτελεσμάτων.
- Δάνειο 130 εκατομμυρίων δολαρίων για την Τυνησία, επιδιώκοντας να μειώσει τον αντίκτυπο του πολέμου στην Ουκρανία χρηματοδοτώντας ζωτικής σημασίας εισαγωγές μαλακού σιταριού και παρέχοντας έκτακτη στήριξη για την κάλυψη εισαγωγών κριθαριού για γαλακτοκομική παραγωγή και σπόρων για μικροκαλλιεργητές για την επερχόμενη φύτευση.
- Το πρόγραμμα 2,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων Food Systems Resilience Program για την Ανατολική και Νότια Αφρική, βοηθά τις χώρες της Ανατολικής και Νότιας Αφρικής να αυξήσουν την ανθεκτικότητα των συστημάτων τροφίμων της περιοχής και την ικανότητα αντιμετώπισης της αυξανόμενης επισιτιστικής ανασφάλειας. Το πρόγραμμα θα ενισχύσει την αντιμετώπιση της επισιτιστικής κρίσης μεταξύ των υπηρεσιών και θα ενισχύσει επίσης τις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες προσπάθειες για ανθεκτική γεωργική παραγωγή, βιώσιμη ανάπτυξη φυσικών πόρων, διευρυμένη πρόσβαση στην αγορά και μεγαλύτερη εστίαση στην ανθεκτικότητα των συστημάτων τροφίμων στη χάραξη πολιτικής.
