Σύμφωνα με τον Επίτροπο, παρότι οι λωρίδες αλληλεγγύης, μαζί με την επανέναρξη των εξαγωγών μέσω ορισμένων λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας, βοήθησαν τις ουκρανικές εξαγωγές να ανακάμψουν, εντούτοις σε χώρες όπως η Πολωνία, οι εισαγωγές σιτηρών οδηγήσαν στο να γεμίσουν οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης και οι τιμές των παραγωγών να πέσουν. «Μαζί με τους πληγέντες αγρότες, εργαζόμαστε για την επίλυση του ζητήματος χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η ανοιχτή εμπορική σχέση με την Ουκρανία», τόνισε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου μετά τη διεθνή διάσκεψη των υπουργών Γεωργίας στο Βερολίνο το Σάββατο 21 Ιανουαρίου.
Ο Βοϊτσιετσόφσκι είπε επίσης ότι σχεδιάζει να συζητήσει μέτρα για τη στήριξη όσων έχουν πληγεί από την εισροή σιτηρών με τους 27 υπουργούς Γεωργίας κατά τη διάρκεια της επερχόμενης συνάντησής τους στις Βρυξέλλες την Δευτέρα 30 Ιανουαρίου. Η προσωρινή ημερήσια διάταξη της συνάντησης προβλέπει συζήτηση για την κατάσταση της αγοράς μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η οποία θα μπορούσε να δώσει την ευκαιρία να συζητηθεί το θέμα.
«Παρατηρούμε στενά τον αντίκτυπο των γεωργικών εισαγωγών από την Ουκρανία. Δεν έχουν αρνητικό αντίκτυπο σε ολόκληρη την ΕΕ, αλλά οδηγούν σε περιφερειακές δυσκολίες», είπε ενώ έφερε ως παράδειγμα την πατρίδα του την Πολωνία.
Yπενθυμίζεται ότι τον Μάιο του 2022, η ΕΕ υιοθέτησε τις λεγόμενες «λωρίδες αλληλεγγύης», ένα σύνολο μέτρων που προορίζονται να βοηθήσουν την Ουκρανία να εξάγει γεωργικά αγαθά μέσω όλων των δυνατών οδών –συμπεριλαμβανομένων των σιδηροδρομικών, οδικών και ποτάμιων μεταφορών– λόγω των διαταραχών που προκλήθηκαν από τον πόλεμο της Ρωσίας.
Όμως, ενώ η πρωτοβουλία αποσκοπούσε στη διευκόλυνση της μεταφοράς μέσω των γειτονικών χωρών της Ουκρανίας στην ευρύτερη αγορά της ΕΕ και της παγκόσμιας αγοράς, οι αγρότες και οι νομοθέτες της ΕΕ έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι μεγάλες ποσότητες σιτηρών κολλάνε σε παραμεθόριες περιοχές, όπου παραγκωνίζουν τους τοπικούς παραγωγούς από την αγορά.
Παρότι, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ είχε αρχικά απορρίψει το θέμα όταν τέθηκε για πρώτη φορά το φθινόπωρο του 2022, τα τελευταία σχόλια του Βοϊτσεχόφσκι έρχονται να αναγνωρίσουν το πρόβλημα.
Το αποθεματικό κρίσης είναι ένα ταμείο 450 εκατ. ευρώ που περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση έκτακτων μέτρων για την αντιμετώπιση των διαταραχών της αγοράς που επηρεάζουν την παραγωγή ή τη διανομή. Το ταμείο ενεργοποιήθηκε για πρώτη φορά τον Απρίλιο μετά την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η ενεργοποίησή του για άλλη μια φορά το επόμενο έτος θα απαιτούσε τη συμφωνία όλων των υπουργών Γεωργίας της ΕΕ.
Δύο αμφιλεγόμενες επιλογές χρηματοδότησης
Εκτός από το αποθεματικό για την κρίση, πρόσθεσε ο Επίτροπος, οι εν λόγω χώρες θα μπορούσαν επίσης να χορηγήσουν πληρωμές εθνικής βοήθειας στους πληγέντες αγρότες στο λεγόμενο πλαίσιο προσωρινής κρίσης. Ενώ οι κανόνες επιδοτήσεων της ΕΕ συνήθως θέτουν αυστηρά όρια στην οικονομική βοήθεια που μπορούν να προσφέρουν οι εθνικές κυβερνήσεις σε αγροκτήματα και άλλες επιχειρήσεις, το πλαίσιο κρίσης χαλαρώνει προσωρινά αυτούς τους περιορισμούς ενόψει του σημαντικού οικονομικού πλήγματος που δέχθηκαν οι ευρωπαϊκές οικονομίες από την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας.
Ωστόσο, και οι δύο επιλογές - χρηματοδότησης σε επίπεδο ΕΕ μέσω του αποθεματικού κρίσης ή εθνική βοήθεια – θεωρούνται αμφιλεγόμενες μεταξύ τουλάχιστον ορισμένων κρατών μελών.
Ενώ μεγάλες και οικονομικά ισχυρές χώρες όπως η Γερμανία έχουν πιέσει για συνεχείς εξαιρέσεις από τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις προκειμένου να μπορούν να βοηθήσουν τις εγχώριες επιχειρήσεις τους μέσω εθνικών κεφαλαίων, άλλες έχουν τονίσει ότι τα μέτρα στήριξης πρέπει να είναι ευρωπαϊκά παρά εθνικά, καθώς δεν έχουν ίδια οικονομική επιρροή. Εάν χώρες όπως η Γερμανία ενισχύσουν τη βιομηχανία τους μέσω επιδοτήσεων ενώ άλλες δεν είναι σε θέση να το κάνουν με τον ίδιο τρόπο, αυτό θα μπορούσε να στρεβλώσει την ενιαία αγορά, υποστήριξαν η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Πολωνία και άλλοι.
Εν τω μεταξύ, είναι επίσης αμφίβολο εάν το αποθεματικό κρίσης θα επεκταθεί φέτος. Ενώ ο Βοϊτσεχόφσκι έχει υποστηρίξει την παράταση του ταμείου για την κρίση, ένας αξιωματούχος της ΕΕ δήλωσε στο EURACTIV ότι μια τέτοια παράταση είναι δύσκολο να δικαιολογηθεί αφού ο γεωργικός τομέας ολοκλήρωσε τη χρονιά με έντονο οικονομικό χαρακτήρα. Ενόψει των αυξημένων εσόδων τον Δεκέμβριο του 2022 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, είναι «πιο δύσκολο να υποστηρίξουμε ότι υπάρχει ακόμη μια κρίση», πρόσθεσε η πηγή.
