Το ουκρανικό καλαμπόκι υπήρξε το κυριότερο θύμα των εμπορικών κυρώσεων μετά τον αποκλεισμό της εξαγωγικής οδού από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας στην έναρξη του πολέμου. Ωστόσο, σύμφωνα με ειδικούς που μίλησαν στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Αραβοσίτου στο Παρίσι στις 15 Μαΐου, οι εξαγωγές του Κιέβου έχουν πλέον επανέλθει στα επίπεδα που υπήρχαν πριν από τον πόλεμο.
«Εκτός από το λιμάνι της Οδησσού, που σημείωσε ρεκόρ με 5,4 εκατομμύρια τόνους εξαγωγών τον περασμένο μήνα», η Ουκρανία «έχει αναπτύξει οδικές και σιδηροδρομικές μεταφορές μέσω [άλλων] διαδρόμων», ανέφερε ο σύμβουλος που ειδικεύεται στις αγροτικές αγορές Άρθουρ Πορτιέ στη συνάντηση.
Σύμφωνα με τον Πορτιέ, μετά τον βομβαρδισμό του λιμανιού της Οδησσού και του Μικολάιβ – που κατέστρεψε 4 από τους 5 τερματικούς σταθμούς – άλλα λιμάνια όπως το Ιζμαήλ και το Ρένι στο δέλτα του Δούναβη προσέλκυσαν επενδυτές. Το τελευταίο μάλιστα έχει αυξήσει τις εξαγωγές από το μηδέν πριν από τον πόλεμο σε 1,5 εκατομμύριο τόνους καλαμποκιού μινιαίως σήμερα. Εκτός από τα λιμάνια, οι οδικοί διάδρομοι εξασφαλίζουν επίσης περίπου 6 ή 7 εκατομμύρια τόνους εξαγωγών το μήνα.
Οι ανησυχίες
Τον περασμένο Απρίλιο, η ΕΕ χορήγησε στην Ουκρανία απαλλαγή για έναν ακόμη χρόνο από τους τελωνειακούς δασμούς, αλλά συνδύασε αυτή την απόφαση με «μηχανισμούς ασφάλειας» που στοχεύουν «ιδιαίτερα ευαίσθητα» προϊόντα, όπως το καλαμπόκι και άλλα δημητριακά, λόγω των διαμαρτυριών των αγροτών της ΕΕ, ειδικά στην Πολωνία.
Ο μηχανισμός ορίζει ανώτατα όρια στις εισαγωγές αυτών των προϊόντων, σύμφωνα με τους μέσους όρους που εισήγαγε η ΕΕ μεταξύ 1ης Ιουλίου 2021 και 31ης Δεκεμβρίου 2023. Πέραν αυτών των ορίων, οι δασμοί θα επανεπιβάλλονται.
«[Πριν από δύο χρόνια] είχαμε ήδη ζητήσει να εισαχθούν πιστοποιητικά εξαγωγής για όλα τα προϊόντα που φθάνουν από την Ουκρανία, αλλά η Επιτροπή δεν είχε το θάρρος να το κάνει. Η κ. Von der Leyen είπε ότι αυτό θα μπορούσε να στείλει το μήνυμα ότι η Ουκρανία περιορίζεται, αλλά το κάναμε δύο χρόνια αργότερα», δήλωσε ο Ρουμάνος ευρωβουλευτής και πρώην Επίτροπος Γεωργίας, Ντατσιάν Τσιόλος.
Εντούτοις, η απόφαση να μην συμπεριληφθεί το σιτάρι στον μηχανισμό ασφάλειας έχει προκαλέσει αντιδράσεις. «Αυτή η απόφαση είναι ασυνεπής», ανέφερε ο Πορτιέ, δεδομένου ότι οι εισαγωγές σιταριού από την Ουκρανία έχουν επταπλασιαστεί από την έναρξη του πολέμου. Ως Ευρώπη «είμαστε δομικά εισαγωγέας καλαμποκιού, όχι σιταριού», πρόσθεσε ο ειδικός.
Ειδικός απεσταλμένος για την αγροτική ένταξη
Η ανάπτυξη της ευρωπαϊκής παραγωγής αραβοσίτου παραμένει στάσιμη, με εκτιμήσεις να την τοποθετούν γύρω στους 66 εκατομμύρια τόνους για την περίοδο 2024-2025. Παράλληλα, η ΕΕ να αυξάνει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές από την Ουκρανία και τη Βραζιλία.
Ταυτόχρονα, η ζήτηση αραβοσίτου αυξάνεται παγκοσμίως, λόγω της χρήσης στην παραγωγή αιθανόλης. Με την αύξηση του πληθυσμού σε χώρες που δεν καλλιεργούν το προϊόν, όπως η υποσαχάρια Αφρική, θα τονίσει ακόμη περισσότερο τη σημασία του εμπορεύματος, επεσήμανε ο Πορτίε.
Η παραγωγή της ΕΕ δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη ζήτηση, καθώς μια τέτοια αύξηση δεν θα ήταν συμβατή με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ούτε με την «αποστροφή της Ευρώπης για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα. Σε αυτό το σενάριο, μια υποθετική ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ θα ήταν μια ευκαιρία.
«Θα καταλήξουμε να παράγουμε 118 εκατομμύρια τόνους καλαμποκιού, ενώ η Βραζιλία παράγει 122 εκατομμύρια τόνους. Θα γινόμασταν μεγάλος παγκόσμιος παραγωγός και εξαγωγέας», είπε ο Πορτιέ.
Για τον Τσιόλος, «η Ουκρανία θα μπορούσε να ενισχύσει την Ευρώπη αντί να την αποδυναμώσει, εάν αυτό γίνει έξυπνα, επαναπροσδιορίζοντας τη δημόσια πολιτική». Πρότεινε επίσης, να διορίσει η ΕΕ έναν «ειδικό απεσταλμένο» στην Ουκρανία για μια περίοδο 2 έως 3 ετών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι πολιτικές είναι συνεκτικές ως μέρος ενός σχεδίου ανασυγκρότησης.
Σύμφωνα με τον Πορτιέ, η παραγωγή αραβοσίτου στην Ουκρανία είναι σήμερα πιο αποδοτική από άλλα δημητριακά, καθώς, σε αντίθεση με το σιτάρι, το 20% του οποίου παράγεται σε κατεχόμενες περιοχές, οι καλλιέργειες αραβοσίτου βρίσκονται κυρίως στα βόρεια της χώρας και δεν έχουν επηρεαστεί από τον πόλεμο.
«Η τρέχουσα ετήσια παραγωγή των 27 εκατομμυρίων τόνων στην Ουκρανία μπορεί να σταθεροποιηθεί τις επόμενες σεζόν», καταλήγει ο Άρθουρ Πορτιέ.
«Εκτός από το λιμάνι της Οδησσού, που σημείωσε ρεκόρ με 5,4 εκατομμύρια τόνους εξαγωγών τον περασμένο μήνα», η Ουκρανία «έχει αναπτύξει οδικές και σιδηροδρομικές μεταφορές μέσω [άλλων] διαδρόμων», ανέφερε ο σύμβουλος που ειδικεύεται στις αγροτικές αγορές Άρθουρ Πορτιέ στη συνάντηση.
Σύμφωνα με τον Πορτιέ, μετά τον βομβαρδισμό του λιμανιού της Οδησσού και του Μικολάιβ – που κατέστρεψε 4 από τους 5 τερματικούς σταθμούς – άλλα λιμάνια όπως το Ιζμαήλ και το Ρένι στο δέλτα του Δούναβη προσέλκυσαν επενδυτές. Το τελευταίο μάλιστα έχει αυξήσει τις εξαγωγές από το μηδέν πριν από τον πόλεμο σε 1,5 εκατομμύριο τόνους καλαμποκιού μινιαίως σήμερα. Εκτός από τα λιμάνια, οι οδικοί διάδρομοι εξασφαλίζουν επίσης περίπου 6 ή 7 εκατομμύρια τόνους εξαγωγών το μήνα.
Οι ανησυχίες
Τον περασμένο Απρίλιο, η ΕΕ χορήγησε στην Ουκρανία απαλλαγή για έναν ακόμη χρόνο από τους τελωνειακούς δασμούς, αλλά συνδύασε αυτή την απόφαση με «μηχανισμούς ασφάλειας» που στοχεύουν «ιδιαίτερα ευαίσθητα» προϊόντα, όπως το καλαμπόκι και άλλα δημητριακά, λόγω των διαμαρτυριών των αγροτών της ΕΕ, ειδικά στην Πολωνία.
Ο μηχανισμός ορίζει ανώτατα όρια στις εισαγωγές αυτών των προϊόντων, σύμφωνα με τους μέσους όρους που εισήγαγε η ΕΕ μεταξύ 1ης Ιουλίου 2021 και 31ης Δεκεμβρίου 2023. Πέραν αυτών των ορίων, οι δασμοί θα επανεπιβάλλονται.
«[Πριν από δύο χρόνια] είχαμε ήδη ζητήσει να εισαχθούν πιστοποιητικά εξαγωγής για όλα τα προϊόντα που φθάνουν από την Ουκρανία, αλλά η Επιτροπή δεν είχε το θάρρος να το κάνει. Η κ. Von der Leyen είπε ότι αυτό θα μπορούσε να στείλει το μήνυμα ότι η Ουκρανία περιορίζεται, αλλά το κάναμε δύο χρόνια αργότερα», δήλωσε ο Ρουμάνος ευρωβουλευτής και πρώην Επίτροπος Γεωργίας, Ντατσιάν Τσιόλος.
Εντούτοις, η απόφαση να μην συμπεριληφθεί το σιτάρι στον μηχανισμό ασφάλειας έχει προκαλέσει αντιδράσεις. «Αυτή η απόφαση είναι ασυνεπής», ανέφερε ο Πορτιέ, δεδομένου ότι οι εισαγωγές σιταριού από την Ουκρανία έχουν επταπλασιαστεί από την έναρξη του πολέμου. Ως Ευρώπη «είμαστε δομικά εισαγωγέας καλαμποκιού, όχι σιταριού», πρόσθεσε ο ειδικός.
Ειδικός απεσταλμένος για την αγροτική ένταξη
Η ανάπτυξη της ευρωπαϊκής παραγωγής αραβοσίτου παραμένει στάσιμη, με εκτιμήσεις να την τοποθετούν γύρω στους 66 εκατομμύρια τόνους για την περίοδο 2024-2025. Παράλληλα, η ΕΕ να αυξάνει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές από την Ουκρανία και τη Βραζιλία.
Ταυτόχρονα, η ζήτηση αραβοσίτου αυξάνεται παγκοσμίως, λόγω της χρήσης στην παραγωγή αιθανόλης. Με την αύξηση του πληθυσμού σε χώρες που δεν καλλιεργούν το προϊόν, όπως η υποσαχάρια Αφρική, θα τονίσει ακόμη περισσότερο τη σημασία του εμπορεύματος, επεσήμανε ο Πορτίε.
Η παραγωγή της ΕΕ δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη ζήτηση, καθώς μια τέτοια αύξηση δεν θα ήταν συμβατή με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ούτε με την «αποστροφή της Ευρώπης για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα. Σε αυτό το σενάριο, μια υποθετική ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ θα ήταν μια ευκαιρία.
«Θα καταλήξουμε να παράγουμε 118 εκατομμύρια τόνους καλαμποκιού, ενώ η Βραζιλία παράγει 122 εκατομμύρια τόνους. Θα γινόμασταν μεγάλος παγκόσμιος παραγωγός και εξαγωγέας», είπε ο Πορτιέ.
Για τον Τσιόλος, «η Ουκρανία θα μπορούσε να ενισχύσει την Ευρώπη αντί να την αποδυναμώσει, εάν αυτό γίνει έξυπνα, επαναπροσδιορίζοντας τη δημόσια πολιτική». Πρότεινε επίσης, να διορίσει η ΕΕ έναν «ειδικό απεσταλμένο» στην Ουκρανία για μια περίοδο 2 έως 3 ετών, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι πολιτικές είναι συνεκτικές ως μέρος ενός σχεδίου ανασυγκρότησης.
Σύμφωνα με τον Πορτιέ, η παραγωγή αραβοσίτου στην Ουκρανία είναι σήμερα πιο αποδοτική από άλλα δημητριακά, καθώς, σε αντίθεση με το σιτάρι, το 20% του οποίου παράγεται σε κατεχόμενες περιοχές, οι καλλιέργειες αραβοσίτου βρίσκονται κυρίως στα βόρεια της χώρας και δεν έχουν επηρεαστεί από τον πόλεμο.
«Η τρέχουσα ετήσια παραγωγή των 27 εκατομμυρίων τόνων στην Ουκρανία μπορεί να σταθεροποιηθεί τις επόμενες σεζόν», καταλήγει ο Άρθουρ Πορτιέ.
