Με αιχµή του δόρατος τις εξαγωγές, που αυξήθηκαν κατά 11% το 2020 ο ελληνικός κλάδος τροφίµων και ποτών ανταποκρίθηκε µε επιτυχία τόσο στην πανδηµία, όσο και στην δεκαετή οικονοµική κρίση που προηγήθηκε, αναφέρει µελέτη της Εθνικής Τράπεζας, η οποία θεωρεί πλέον µεγάλο στοίχηµα την ενδυνάµωση της παραγωγικής βάσης.
Με το βλέµµα στις προοπτικές που ανοίγονται µέσω των πόρων του Ταµείου Ανάκαµψης και της ΚΑΠ, η µελέτη της ∆ιεύθυνσης Οικονοµικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας, αναδεικνύει τις παρεµβάσεις που απαιτούνται ώστε ο κλάδος να ξεκλειδώσει τη δυναµική του, καθώς πλέον βρίσκεται αντιµέτωπος µε την πρόκληση της διεύρυνσης της παραγωγικής του βάσης, για να µπορέσει και να διεκδικήσει επιπλέον µερίδια στις αγορές.
Στις ιδιαίτερα απαιτητικές συνθήκες της πανδηµίας, ο αγροδιατροφικός τοµέας εµφάνισε εντυπωσιακή ανθεκτικότητα, καθώς ο πρωτογενής τοµέας πέτυχε διεύρυνση του κύκλου εργασιών κατά 3% το 2020, ενώ η βιοµηχανία τροφίµων υποχώρησε κατά µόλις -1% (έναντι -14% της λοιπής βιοµηχανίας).
Κύριο στήριγµα του κλάδου ήταν η ισχυρή εξαγωγική του επίδοση, καθώς οι εξαγωγές τροφίµων και ποτών αυξήθηκαν κατά 11% το 2020
(έναντι 3% για το σύνολο εξαγωγών εκτός πετρελαίου), σηµειώνοντας την υψηλότερη επίδοση µεταξύ ευρωπαϊκών χωρών (-0,5% κατά µέσο όρο) - δυναµική που συνεχίζεται στους πρώτους µήνες του 2021.
Σηµείο αναφοράς της εξαγωγικής αυτής διείσδυσης αποτελεί το εύρος ανόδου της: Ως προς τα προϊόντα, η πλειοψηφία παρουσίασε αύξηση εξαγωγών το 2020. Ιδιαίτερη δυναµική επέδειξαν φρούτα/λαχανικά και γαλακτοκοµικά (καλύπτοντας το ½ της αύξησης εξαγωγών των τροφίµων) τα οποία κατάφεραν να κερδίσουν σηµαντικά µερίδια στις ευρωπαϊκές εξαγωγές (+16% και +9% αντίστοιχα).
Όσον αφορά τις χώρες προορισµού, παρατηρείται αυξηµένη διείσδυση στις ανεπτυγµένες αγορές της Ευρώπης που πέτυχαν τα ελληνικά τρόφιµα κατά την περίοδο πανδηµίας (17% άνοδος µεριδίου το 2020), συνεχίζοντας ουσιαστικά την επιτυχηµένη στρατηγική της προηγούµενης δεκαετίας (14% άνοδος µεριδίου στο διάστηµα 2010-2020).
Η επιτυχία της εξαγωγικής διείσδυσης δεν επιτεύχθηκε µε παράλληλη άνοδο της παραγωγής, αλλά απλά λειτούργησε εξισορροπητικά στην πτωτική εγχώρια ζήτηση. Ειδικά:
O αγροτικός τοµέας δεν κατάφερε να εκµεταλλευθεί τη διεθνή δυναµική (µε την ελληνική πρωτογενή παραγωγή να αυξάνεται κατά µόλις 14% την τελευταία 20ετία, έναντι 36% στην Ευρώπη και 170% διεθνώς).
Η ελληνική βιοµηχανία τροφίµων παρέµεινε στάσιµη την τελευταία 10ετία (ενώ οι ευρωπαϊκές πωλήσεις ανέβηκαν κατά 23%), έτσι ο βαθµός επεξεργασίας τροφίµων παραµένει χαµηλός (µε τη βιοµηχανία τροφίµων να προσθέτει µόλις 31% στην αγροτική παραγωγή, έναντι 53% κατά µέσο όρο στη Μεσόγειο).
Η βελτίωση της παραγωγικότητας αγροτικής γης καθώς και η αύξηση της προστιθέµενης αξίας της βιοµηχανίας τροφίµων προϋποθέτουν διορθωτικές παρεµβάσεις στην αλυσίδα αξίας στους ακόλουθους παράγοντες:
Τεχνολογία: αυξηµένες δαπάνες έρευνας στην αγροτική παραγωγή και βιοµηχανία τροφίµων (0,5% της προστιθέµενης αξίας στην Ελλάδα, έναντι 1,8% στην Ευρώπη)
Branding: ποιοτικά χαρακτηριστικά και στρατηγικές ανάδειξής τους, επιτυγχάνοντας υψηλότερη τιµή προϊόντων (τιµή ελληνικών εξαγωγών 20% χαµηλότερη της Ευρώπης)
Τυποποίηση: περιορισµός χύµα διάθεσης προϊόντων µέσω επέκτασης µεταποιητικών µονάδων, (η βιοµηχανία τροφίµων προσθέτει αξία της τάξης του 31% στην αγροτική παραγωγή έναντι 53% στη Μεσόγειο)
Συνεργασίες: οικονοµίες κλίµακας και µέσω αυξηµένης διείσδυσης και αποτελεσµατικής λειτουργίας συνεταιρισµών (µερίδιο 17% της αγροτικής παραγωγής στην Ελλάδα, έναντι 40% στην Ευρώπη).
Επενδύσεις στην αλυσίδα αξίας
Για την ενδυνάµωση της αλυσίδας αξίας της αγροδιατροφής µε επενδύσεις υψηλής απόδοσης, σύµφωνα µε τη µελέτη της Εθνικής Τράπεζας, θεωρείται κρίσιµη η αξιοποίηση των διαθέσιµων πόρων των 31 δις ευρώ του Ταµείου Ανάκαµψης µε στρατηγικές δράσεις όπως επιδοτήσεις και δάνεια για εξωστρέφεια, καινοτοµία, συνεργασίες και ψηφιοποίηση. Ο αγροτικός κλάδος στηρίζεται, µε πόρους 0,6 δις για δράσεις όπως πράσινη γεωργία, γεωργία ακριβείας και ψηφιοποίηση.
Θεσμική αναγνώριση για τη Διεπαγγελματική Φέτας
Τις υπογραφές των αρµοδίων πήρε η σχετική απόφαση µε την οποία αναγνωρίζεται η Εθνική ∆ιεπαγγελµατική Οργάνωση Φέτας, µερικούς µήνες έπειτα από τη σχετική κατάθεση του φακέλου και τη σύστασή της. Σύµφωνα µε την απόφαση, το θεσµικό όργανο για το εθνικό τυρί, τεκµηρίωσε ότι κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης αναγνώρισης αντιπροσωπεύει διά των µελών της το 20,37% της συνολικής παραγωγής (µ.ό. τριετίας) και το 89,33% της µεταποίησης (µ.ό. τριετίας), στον τοµέα που ζητείται η αναγνώριση. Η Εθνική ∆ιεπαγγελµατική Οργάνωση Τυριού Φέτας - Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία εγγράφεται στο Εθνικό Μητρώο Αγροτικών Συνεταιρισµών και άλλων συλλογικών φορέων, µε σχετική ενηµέρωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, µετά την έκδοση της απόφασης αναγνώρισης. Αναλυτικά η απόφαση κάνει λόγο για «αναγνώριση της Εθνικής ∆ιεπαγγελµατικής Οργάνωσης Τυριού ‘ΦΕΤΑΣ’ - Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία, µε έδρα το ∆ήµο Αθηναίων Ν. Αττικής, στον τοµέα του γάλακτος και των γαλακτοκοµικών προϊόντων, όπως ειδικά περιγράφεται στο άρθρ. 1 παρ.2ιστ του Καν. 1308/13, και συγκεκριµένα για το τυρί ΦΕΤΑ».
Με 21 δις ευρώ το νέο ΕΣΠΑ χτίζει πολιτικές συνοχής και αλιείας
Τις στρατηγικές και επενδυτικές προτεραιότητες που θα καλυφθούν µέσω των ταµείων της πολιτικής συνοχής και του Ευρωπαϊκού Ταµείου Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑΥ) καθορίζει το στρατηγικό έγγραφο αναφοράς της Ελλάδας για την υλοποίηση επενδύσεων άνω των 21 δισ. ευρώ που ενέκρινε η Κοµισιόν.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την πρώτη συµφωνία εταιρικής σχέσης για την περίοδο προγραµµατισµού 2021-2027 για την Ελλάδα, µε το σχετικό στρατηγικό έγγραφο αναφοράς της για την οικονοµική, κοινωνική και εδαφική συνοχή της να υποστηρίζει βασικές προτεραιότητες της ΕΕ (πράσινη, ψηφιακή µετάβαση) συµβάλλοντας στην ανάπτυξη ενός νέου ανταγωνιστικού και καινοτόµου µοντέλου προσανατολισµένου στις εξαγωγές, για τη χώρα.
Συνολικά, η συµφωνία εταιρικής σχέσης περιλαµβάνει 22 προγράµµατα: 13 περιφερειακά και 9 εθνικά. Τα 13 περιφερειακά προγράµµατα (τα
οποία συνδυάζουν το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης – ΕΤΠΑ και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο+) αντιστοιχούν σε κάθε διοικητική περιφέρεια της Ελλάδας. Η Ελλάδα έχει αναλάβει ισχυρή δέσµευση για συντονισµένη χρήση των κονδυλίων της πολιτικής συνοχής µε τον Μηχανισµό Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας. Επιπλέον, ένα νέο πρόγραµµα ανάπτυξης ικανοτήτων θα διευκολύνει τη διαδικασία προετοιµασίας των έργων και θα συµβάλει στην ενίσχυση της διοικητικής και οργανωτικής ικανότητας δικαιούχων και αρχών.
Η Ελλάδα έχει προγραµµατίσει σηµαντικές επενδύσεις :
ήτοι 30 % των κονδυλίων του ΕΤΠΑ και 55 % των κονδυλίων του Ταµείου Συνοχής στους τοµείς της ενεργειακής απόδοσης και της µείωσης των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και σε µέτρα για τη διαχείριση των αποβλήτων και των υδάτων.
µια ολιστική προσέγγιση στους τοµείς της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και της ναυτιλίας, ώστε να επιτύχει την εφαρµογή της κοινής αλιευτικής πολιτικής, της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συµφωνίας, των στρατηγικών κατευθυντήριων γραµµών για βιώσιµη και ανταγωνιστική υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ και της ανακοίνωσης της ΕΕ για τη βιώσιµη γαλάζια οικονοµία. Έτσι το 35% των πόρων του ΕΤΘΑΥ θα διατεθεί για ενσωµάτωση των κλιµατικών στόχων.
στις υποδοµές όσο και σε ήπια µέτρα για την ψηφιοποίηση των εταιρειών και των δηµόσιων υπηρεσιών, αλλά και για την αναβάθµιση των ψηφιακών δεξιοτήτων του πληθυσµού. Πάνω από το 38 % των κονδυλίων του ΕΤΠΑ θα στηρίξει την έρευνα, καινοτοµία και ανάπτυξη µικροµεσαίων επιχειρήσεων.
