Ενδιαφέρουσα η προσέγγιση του Επιτελικού Κράτους (νόµος 4622/19) για την οποία πολύς λόγος γίνεται τον τελευταίο χρόνο, όταν όµως τα θέµατα που καλείται να αντιµετωπίσει ο φέρων την επιτελική ευθύνη µηχανισµός είναι πολύ µεγάλα (βλέπε κορωνοϊός, ελληνοτουρκικά, οικονοµική ύφεση) τότε όλα τ’ άλλα µένουν πίσω, πολύ πίσω!
Μπορεί κάποιες από τις ειδικές ενισχύσεις και αποζηµιώσεις που µε σχετική ευκολία ανακοινώνει τον τελευταίο καιρό η κυβέρνηση να απαντούν στην άµεση ανάγκη οικονοµικής επιβίωσης του αγροτικού κόσµου, ωστόσο, ποτέ η βιώσιµη αγροτική ανάπτυξη και φυσικά η βελτίωση της θέσης των αγροτών δεν προήλθε από τέτοιου είδους οριζόντια µέτρα.
Οι εξελίξεις δείχνουν ότι ο τοµέας της αγροτικής παραγωγής βρίσκεται σε πολύ κρίσιµο σταυροδρόµι. ∆εν υπάρχει αµφιβολία ότι η ελληνική γεωργία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται, το θέµα είναι µε ποιους συντελεστές.
∆εν κλείνουν εύκολα οι πληγές που άνοιξαν οι πληµµύρες του περασµένου Σαββατοκύριακου στην Καρδίτσα. Ακόµα και η δυσοσµία από τα χιλιάδες κουφάρια των ζώων που χάθηκαν στα ορµητικά νερά θ’ αργήσει να φύγει από την περιοχή. Ενδιαφέρουσα η κινητοποίηση του κρατικού µηχανισµού, όπως και οι δεσµεύσεις για οικονοµική στήριξη και αποκατάσταση των πληγέντων, όλα όµως έρχονται κατόπιν εορτής.
Οι µεγάλες µεταρρυθµιστικές προσπάθειες συνήθως τίθενται σε εφαρµογή στην αρχή της θητείας κάθε δηµοκρατικά εκλεγµένης κυβέρνησης. Μ’ αυτή την έννοια, οι µεγάλες θεσµικές αλλαγές που εκκρεµούν εδώ και χρόνια στον αγροτικό χώρο, θα ήταν καλό να έχουν δροµολογηθεί από την αρχή της θητείας της σηµερινής κυβέρνησης. Όταν η κυβερνητική θητεία φθάνει στα µισά, οι πιθανότητες για µεγάλες αλλαγές λιγοστεύουν.
Αναρωτιούνται κάποιοι γιατί βρίσκει τόσο µεγάλη ανταπόκριση η συζήτηση για το πριµ εξόδου των αγροτών από το επάγγελµα. Η απάντηση είναι απλή: Γιατί βλέπουν το οικονοµικό τους αδιέξοδο να µεγαλώνει, χωρίς µάλιστα να διαφαίνεται ένας άλλος σχεδιασµός που θα µπορούσε να οδηγήσει προσεχώς τα πράγµατα σε έναν καλύτερο δρόµο.
Συνήθως, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτοµέρειες! Μόνο που στην περίπτωση του Ταµείου Εγγυοδοσίας Επιχειρήσεων και των δανείων που χορηγούνται για κεφάλαια κίνησης, κάποιες λεπτοµέρειες… βγάζουν µάτι. Αρκεί να αναφερθεί ότι µε βάση τους κανόνες που έχουν ανακοινωθεί, ένας αγρότης µε ετήσιο κύκλο εργασιών 50.000 ευρώ και µια επιχείρηση µε κύκλο εργασιών 50 εκατ. ευρώ, µπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι. ∆ικαιούνται δηλαδή δανειοδότηση µέχρι το 25% του τζίρου τους!
Τα καινούργια προβλήματα χρειάζονται νέου τύπου απαντήσεις και υπό αυτή την έννοια είμαι βαθιά ανήσυχος ότι στη χώρα μας ακολουθούμε ασθμαίνοντας την πεπατημένη. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα κι αν αντιμετωπίζονται στοιχειωδώς κάποια πράγματα, συνεχίζουμε να μένουμε πίσω, δηλαδή να αποκλίνουμε, ειδικά σε σχέση με την προηγμένη Ευρώπη.
∆εν θέλω να γίνοµαι κακός αλλά ο τρόπος µε τον οποίο κινείται, πέντε µήνες τώρα, η υπόθεση των ειδικών ενισχύσεων των αγροτών και η εν γένει αντιµετώπισή τους λόγω της πανδηµίας, είναι κατ’ ελάχιστον τρικυµιώδης. ∆εν µένει καµιά αµφιβολία ότι η κυβέρνηση δεν ήθελε εξ αρχής να βάλει σ’ αυτή την υπόθεση τους αγρότες και επέλεξε πολύ συνειδητά, λειτουργώντας αποσπασµατικά… να στείλει τη µπάλα στην κερκίδα!
Δεν έχει αποτιµηθεί σωστά µέχρι σήµερα η συµβολή των αγροτών στο οικονοµικό γίγνεσθαι κι αυτό είναι κάτι για το οποίο φταίνε χωρίς αµφιβολία και οι αγρότες. Θέλετε τα κατάλοιπα από την τουρκοκρατία, θέλετε η διαιώνιση του πελατειακού συστήµατος, θέλετε τα εύκολα λεφτά που ήρθαν κάποια εποχή από τις Βρυξέλλες, σηµασία έχει ότι οι αγρότες στην πλειοψηφία τους παραµένουν «ζητιάνοι» του κράτους.
Η αλήθεια είναι πως η έκθεση Πισσαρίδη χρειάζεται καλό διάβασµα. Θα µπορούσα ωστόσο να παραδεχθώ ότι µάλλον βιαστήκαµε, όσοι σπεύσαµε να την περιφρονήσουµε βάσει των πρώτων επιγραµµατικών προτάσεων µε αναφορά σε 15 σηµεία. Η ενδιάµεση έκθεση 120 σελίδων που δόθηκε στη δηµοσιότητα την περασµένη ∆ευτέρα, δείχνει να βάζει τα πράγµατα στη θέση τους.
Πάντα το λέγαµε ότι σ’ αυτή τη χώρα και ειδικά στον τοµέα της αγροτικής παραγωγής τα περισσότερα που γίνονται είναι χωρίς κανένα σχέδιο στην υπόθεση των φωτοβολταϊκών ωστόσο, το ζήτηµα µάλλον έχει ξεφύγει.
Φοβάµαι όλα αυτά που θα γίνουν για µένα χωρίς εµένα», τραγουδάει από το 1982, ο Βασίλης Παπακωσταντίνου και πιστεύω ότι ο στίχος αυτός ταιριάζει γάντι στον Έλληνα αγρότη που έχει χάσει, εδώ και χρόνια, κάθε σοβαρή εκπροσώπηση για διαβούλευση µε τις επίσηµες αρχές, κι αυτό το κενό να το καλύπτει ο κάθε πρώτος τυχών, αυτόκλητος, δήθεν εκφραστής των συµφερόντων του παραγωγού.
Να κατηγορήσω τους πολιτικούς, που στάθηκαν ανίκανοι να επιβάλλουν τάξη στο χάος; Το σύστηµα γεωργικής εκπαίδευσης που δεν προσαρµόστηκε στην εξυπηρέτηση των αναγκών των γεωργών; Τους φορείς τεχνικής υποστήριξης της ελληνικής γεωργίας, που κατέληξαν διεκπεραιωτές του συστήµατος χορήγησης των επιδοτήσεων;
Το έχω πει πολλές φορές, µπορεί για κάποιους να γίνοµαι και κουραστικός, θα το ξαναπώ όµως, αυτό το νταραβέρι µε το 5χίλιαρο που µετά έγινε 7χίλιαρο και που στην αρχή ήταν για τους αγρότες και µετά έγινε… για τους αγρότες που επλήγησαν από τον κορωνοϊό και που δεν αφορά τις γνωστές κατηγορίες (άνθη, αρνιά, σπαράγγια, ψάρια, φράουλες κ.λπ.) γιατί µέχρι τότε δεν υπήρχε πλαίσιο και που δεν ξέρουµε στο τέλος αν θα αφορά κάποιους, µάλλον για κακό θεσπίζεται.
Τελικά τα πράγµατα είναι πιο απλά απ’ όσο έχουµε µάθει να τα βλέπουµε, κι αυτό, ο κύριος Μάκης, το ξέρει καλά! Στην περίπτωση των «ελληνοποιήσεων» για παράδειγµα, η πράξη δείχνει ότι όλα γίνονται! Αρκεί να το θες!
Η κριτική όλους µας βοηθάει να γινόµαστε καλύτεροι, ωστόσο, στην περίπτωση των θεσµικών παρεµβάσεων Βορίδη για τις αθέµιτες εµπορικές πρακτικές (βλέπε ελληνοποιήσεις), οφείλω να παραδεχθώ ότι το πράγµα δουλεύει.
Κάθε επικείµενος ανασχηµατισµός είναι µια µικρή δοκιµασία για τους κατέχοντες υπουργικά χαρτοφυλάκια. Βέβαια αυτό δεν είναι λόγος να ‘ξοκείλουν ορισµένοι σε πολιτικές κορώνες και άγονες κοµµατικές αντιπαραθέσεις, µόνο και µόνο χάριν των εντυπώσεων της τελευταίας στιγµής.