«Τρωτά» σημεία στο νέο σχέδιο νόμου για τους Συνεταιρισμούς εντοπίζει η ΠΟΓΕΔΥ, στεκόμενη ιδιαίτερα στην δυνατότητα των μελών επενδυτών που έχουν δικαίωμα ψήφου, να συμμετέχουν στη διοίκηση και στις αποφάσεις, κατέχοντας έως και το 35% των ψήφων, χωρίς να είναι χρήστες του συνεταιρισμού δηλαδή να συναλλάσσονται μ’ αυτόν, όπως προβλέπεται στον πυρήνα του σχεδίου νόμου.
«Εμείς δεχόμαστε ότι οι καιροί αλλάζουν και ότι στο πλαίσιο των προσπαθειών να δοθεί μία ευκαιρία αναζωογόνησης των τελματωμένων συνεταιρισμών, αξίζει να δοκιμάσουμε και αυτό. Θεωρούμε όμως ότι το 35% - ειδικά για πρώτη εφαρμογή - είναι υπερβολικά μεγάλο και δημιουργεί προϋποθέσεις απόλυτου ελέγχου από επενδυτές χωρίς να υπάρχουν και ασφαλιστικές δικλείδες για το αντίθετο» εξηγούν οι Γεωτεχνικοί.
Από την άλλη η Πανελλήνια Ομοσπονδία Γεωτεχνικών Δημοσίων Υπαλλήλων βλέπει με καλό μάτι τη νέα προσπάθεια επανασύστασης τριτοβάθμιας συνεταιριστικής εθνικής οργάνωσης με τη μορφή νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με τίτλο «Εθνική Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘ.Ε.Α.Σ.)» αποτελεί μια θετική έκπληξη για την ΠΟΓΕΔΥ. «Ευελπιστούμε το νέο αυτό νομικό πρόσωπο να συσταθεί γρήγορα και χωρίς κλυδωνισμούς και να καταφέρει να εκπροσωπήσει επιτυχώς τους αγρότες σε διεθνείς συνεταιριστικούς οργανισμούς, όπως για παράδειγμα η COPA-COGECA, και να μην καταλαμβάνουν την ελληνική «έδρα» ιδιωτικά σχήματα» σχολιάζει χαρακτηριστικά.
Επιπλέον η πρόθεση του νομοθέτη η ίδρυση των Α.Σ να γίνεται μόνο με άδεια της αδειοδοτούσας και μόνο αρχής του ΥπΑ.Α.Τ και όχι των δικαστικών αρχών (άρθρο 4), αλλά και η μείωση σε 10 τουλάχιστον πρόσωπα από είκοσι 20 που ισχύει μέχρι σήμερα για τον αριθμό των συνεταιρισμένων που μπορούν να συγκροτήσουν Συνεταιρισμό, θεωρείται από την ΠΟΓΕΔΥ ως μια θετική πρωτοβουλία. Μάλιστα όπως σχολιάζει η ΠΟΓΕΔΥ, ο μειωμένος απαιτούμενος αριθμός συνεταιρισμένων πλησιάζει τον ευρωπαϊκό κανόνα, γεγονός θετικό κατά την άποψή της.
Αναλυτικά το κείμενο της ΠΟΓΕΔΥ:
«Απόψεις της Π.Ο.ΓΕ.Δ.Υ σχετικά με το σχέδιο νόμου του Υπ.Α.Α.Τ
με θέμα ΄΄ΑΓΡΟΤΙΚΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΄΄ »
Κύριε Πρόεδρε της Επιτροπής
Κυρίες κ Κύριοι Βουλευτές
Κυρίες κ Κύριοι εκπρόσωποι των φορέων
Η Ομοσπονδία μας για μία ακόμη φορά καλείται να καταθέσει τις απόψεις της για ένα σχέδιο νόμου που κατατίθεται από το Υπ.Α.Α.Τ. και αφορά ένα μεγάλο μέρος των πολιτών της χώρας μας. Το κάνουμε με ιδιαίτερο αίσθημα ευθύνης καθώς θεωρούμε ότι το πολύπαθο συνεταιριστικό κίνημα της χώρας μας πρέπει επιτέλους να βρει τον δρόμο του ώστε να μπορέσει να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις των καιρών.
Με εξαίρεση τον πρώτο νόμο του Ελληνικού κράτους για τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς (Α.Σ) - το ν. 602/1915 - όλα τα μεγάλα μεταπολιτευτικά κόμματα της χώρα επιχείρησαν μέσα από τις κυβερνήσεις που συμμετείχαν να αναθεωρήσουν το θεσμικό πλαίσιο για τους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς. Η συγκεκριμένη απόπειρα είναι η έβδομη από το 1979 (ν. 921/1979) και αυτό συμβαίνει με ρυθμό ένας νόμος ανά 6-7 χρόνια. Ο προηγούμενος ήταν ο ν. 4384/2016 και ο αμέσως προηγούμενος ο ν.4015/2011. Από την άχαρη αυτή απαρίθμηση και μη λαμβάνοντας υπόψη και τις ενδιάμεσες τροποποιήσεις, γίνεται αντιληπτό ότι οι Α.Σ είναι διαχρονικά ένα προβληματικό πεδίο ανεξάρτητα από τα αν διάγουμε «καλές» ή «κακές» εποχές για τον αγροτικό κόσμο.
Ως μία «επί της αρχής» κρίση του κατατεθέντος σχεδίου νόμου, η Ομοσπονδία μας δηλώνει ότι είναι ένα νομοσχέδιο καλών προθέσεων που πράγματι προσπαθεί να εισαγάγει διαδικασίες και καινοτομίες που σκοπό έχουν να διευκολύνουν το συνεταιριστικό κίνημα και φυσικά τους συμμετέχοντες και συναλλασσόμενους αγρότες. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε δύο θετικά σημεία, τα οποία και προσυπογράφουμε ανεπιφύλακτα και είναι η ίδρυση των Α.Σ με άδεια της αδειοδοτούσας και μόνο αρχής του ΥπΑ.Α.Τ και όχι των δικαστικών αρχών (άρθρο 4), όπως και η μείωση σε δέκα τουλάχιστον πρόσωπα από είκοσι 20 που ισχύει μέχρι σήμερα (επίσης άρθρο 4) για την υπογραφή του σχετικού καταστατικού για την σύσταση ενός νέου Α.Σ. Αυτό το δεύτερο – η μείωση των απαιτουμένων προσώπων για την σύσταση ενός Α.Σ- συμβαδίζει και με την διεθνή τάση για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς όπου υπάρχουν χώρες της Ε.Ε με ακόμη μικρότερο απαιτούμενο αριθμό προσώπων (π.χ Γερμανία όπου απαιτούνται τρία μέλη ή και η Φινλανδία που απαιτεί μόνο ένα μέλος). Επίσης συμφωνούμε με τη νέα προσπάθεια επανασύστασης τριτοβάθμιας συνεταιριστικής εθνικής οργάνωσης με τη μορφή νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με τίτλο «Εθνική Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘ.Ε.Α.Σ.)» (άρθρο 38). Ευελπιστούμε το νέο αυτό νομικό πρόσωπο να συσταθεί γρήγορα και χωρίς κλυδωνισμούς και να καταφέρει να εκπροσωπήσει επιτυχώς τους αγρότες σε διεθνείς συνεταιριστικούς οργανισμούς, όπως για παράδειγμα η COPA-COGECA, και να μην καταλαμβάνουν την ελληνική «έδρα» ιδιωτικά σχήματα.
Αν και όπως προαναφέραμε χαρακτηρίζουμε το παρόν σχέδιο νόμου ως σχέδιο «καλών προθέσεων» , κληθήκαμε όχι για να τονίσουμε τα θετικά του σημεία, αλλά κυρίως για να επισημάνουμε αυτά που θεωρούμε αδύναμα ή/και αρνητικά καθώς και για να αντιπροτείνουμε βελτιώσεις. Οι κυριότερες παρατηρήσεις και προτάσεις μας εστιάζονται στα άρθρα που θα αναφέρουμε ένα προς ένα παρακάτω και είναι οι εξής:
- Άρθρο 1 (αφορά τον ορισμό και τον σκοπό των Α.Σ): Προτείνουμε την προσθήκη νέας παραγράφου (π.χ 5ης με αναρίθμηση της υπάρχουσας 5ης σε 6η ) στην οποία θα τονίζεται η υιοθέτηση από τον παρόντα νόμο των επτά διεθνώς αναγνωρισμένων συνεταιριστικών αρχών (δηλ. η Εθελοντική και Ελεύθερη Συμμετοχή, η Δημοκρατική Διοίκηση των Συνεταιρισμών, η Οικονομική Συμμετοχή των μελών, η Αυτονομία και Ανεξαρτησία των Συνεταιρισμών, η Εκπαίδευση, Πρακτική Εξάσκηση και Πληροφόρηση, η Συνεργασία Μεταξύ Συνεταιρισμών, το Ενδιαφέρον για την Κοινότητα ) κάποιες από αυτές αναφέρονται πολύ γενικά, οι οποίες θα απαριθμούνται μία προς μία και θα αναφέρονται και οι διατάξεις οι οποίες εν συνεχεία θα εξειδικεύουν την εφαρμογή των αρχών αυτών στους αγροτικούς συνεταιρισμούς (ενδεχόμενα και με εξουσιοδότηση για έκδοση κανονιστικών αποφάσεων από το Υπ.Α.Α.Τ). Χαρακτηριστικά θεωρούμε ότι η πέμπτη αρχή για την Εκπαίδευση, την Κατάρτιση και την Πληροφόρηση είναι πολύ σημαντική προκειμένου να ενισχυθεί η εσωτερική δημοκρατική λειτουργία και η διαφανής διοίκηση. Για τον λόγο αυτό προτείνουμε στο σχέδιο νόμου να προβλεφθεί ένα μέρος των πλεονασμάτων να διατίθενται υποχρεωτικά για την εκπαίδευση των μελών και της διάδοσης και εμπέδωσης του πνεύματος του συνεργατισμού. Πρωτοτυπία οι δασικοί συνεταιρισμοί που χρηματοδοτούνται από το ΠΑΑ και γράφονται στο ΜΑΑΕ αλλά ακολουθούν άλλον νόμο. Ξεκαθάρισμα δυνατότητας πιστωτικών συνεταιρισμών που στο παρελθόν έχουν αποτελέσει αποκλειστικό μέσο συνεταιρίζεσθαι
Πρόβλημα η αναφορά σε Α.Ε. αστικού κώδικα που μπορεί να αφήνει παράθυρα για την αλλοίωση του νοήματος των συνεταιρισμών.
- Άρθρο 4: Για δυναμικές καλλιέργειες μπορεί να μειωθεί ο αριθμός αν προκύπτει ελάχιστη αξία παραγωγής
- Άρθρο 6 (αφορά τα μέλη) : Η κυριότερη – εμβληματική θα λέγαμε - αλλαγή του νομοσχεδίου υπάρχει στην παράγραφο 3 του παρόντος άρθρου και αφορά την περίπτωση των μελών επενδυτών που έχουν δικαίωμα ψήφου, συμμετέχουν στη διοίκηση και στις αποφάσεις, μπορούν να κατέχουν έως και το 35% των ψήφων, χωρίς να είναι χρήστες του συνεταιρισμού δηλαδή να συναλλάσσονται μ’ αυτόν. Αν και υπάρχει και στον ισχύοντα νόμο η δυνατότητα ύπαρξης επενδυτών, είναι η πρώτη φορά στην Ελλάδα που υπεισέρχονται με δικαιώματα ψήφου και μάλιστα με αυξημένη κατοχή μερίδων ουσιαστικά προσομοιώνοντας το μετοχικό κεφάλαιο των εταιρειών του εμπορικού δικαίου, Όπως αναφέρεται και έκθεση δημόσιας διαβούλευσης, για το άρθρο αυτό διατυπώθηκαν επιφυλάξεις. Εμείς δεχόμαστε ότι οι καιροί αλλάζουν και ότι στο πλαίσιο των προσπαθειών να δοθεί μία ευκαιρία αναζωογόνησης των τελματωμένων συνεταιρισμών, αξίζει να δοκιμάσουμε και αυτό. Θεωρούμε όμως ότι το 35% - ειδικά για πρώτη εφαρμογή - είναι υπερβολικά μεγάλο και δημιουργεί προϋποθέσεις απόλυτου ελέγχου από επενδυτές χωρίς να υπάρχουν και ασφαλιστικές δικλείδες για το αντίθετο. Προτείνουμε να οριστεί χαμηλότερο όριο για τα δικαιώματα ψήφου των μελών/επενδυτών - όχι μεγαλύτερο από 20% - τόσο ως προς το σύνολο του κεφαλαίου του συνεταιρισμού όσο και ως προς τα δικαιώματα ψήφου, καθώς η ασφαλιστική δικλείδα μόνο με όρους ψήφων δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική όταν οι επενδυτές συγκεντρώνουν μεγάλο μέρος του κεφαλαίου. Επιπρόσθετα θεωρούμε ότι το ποσοστό αυτό να είναι το αθροιστικά μέγιστο και κανένας επενδυτής ( κανένα ΑΦΜ) δεν πρέπει να έχει μεγαλύτερο από 5%. Δυστυχώς στις γενικές συνελεύσεις – τόσο στις αρχικές όσο και στις επαναληπτικές που η απαρτία (αρθρο 13, παρ.2) επιτυγχάνεται με οποιοδήποτε ποσοστό παρόντων μελών- δεν συμμετέχουν πρόθυμα οι συνεταιρισμένοι αγρότες σε μεγάλα ποσοστά. Έτσι ένας επενδυτής με ισχυρό ποσοστό ουσιαστικά είναι δυνατόν να κατευθύνει και να χειραγωγήσει τις αποφάσεις της Γ.Σ και ουσιαστικά να την καταστήσει υποχείριό του. Επίσης πρέπει να υπάρξουν περιορισμοί στις ανταγωνιστικές δραστηριότητες των επενδυτών προς τις δραστηριότητες του συνεταιρισμού. Για παράδειγμα, με ποια λογική είναι δυνατόν να υπάρχει ένας επενδυτής - έμπορος σιτηρών με ένα μεγάλο ποσοστό σε Α.Σ που δραστηριοποιείται στην εμπορία σιτηρών; Ναι μεν έχει τεχνογνωσία, αλλά από την άλλη δεν υπάρχουν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού και εσωτερικής πληροφόρησης;
- Άρθρο 9 (αφορά συν. Κεφάλαιο και μερίδες) : παρ. 1: Θεωρούμε πως το ελάχιστο ιδρυτικό κεφάλαιο πρέπει να είναι σημαντικά μικρότερο (π.χ 3-4000 €). Εναλλακτικά θα μπορούσε να υπάρχει ελάχιστη υποχρεωτική μερίδα και να ορίζεται από το καταστατικό του εκάστοτε αγροτικού συνεταιρισμού και όχι από το νόμο.
- Άρθρο 12 (αφορά την Γ.Σ – αρμοδιότητες, σύγκλιση): παρ. 1: Όπως προαναφέραμε το 35% είναι μεγάλο και αντιπροτείνουμε το 20% και με περιορισμό 5% για κάθε επενδυτή ξεχωριστά.
- Άρθρο 13 (αφορά την απαρτία της Γ.Σ σ) : παρ. 2 : Προτείνουμε να υπάρχει ελάχιστο ποσοστό απαρτίας στην επαναληπτική ίσο με το 20% - και όχι με όσους κι αν είναι παρόντες - που προτείναμε για τους επενδυτές ή σε κάθε περίπτωση όσο επιλέξει ο νομοθέτης για τους επενδυτές. Η πρόταση αυτή έχει προφανή σκοπό ποτέ οι επενδυτές να μην έχουν ποσοστό μεγαλύτερο από τους συνεταιριστές - τουλάχιστον στην έναρξη μίας γενικής συνέλευσης - καθώς ναι μεν δεν προσμετρούνται στην απαρτία, αλλά στην συνέχεια ψηφίζουν για κάθε θέμα σύμφωνα με τα ποσοστά τους.
- Άρθρο 16 ( αφορά το Δ.Σ) παρ. 1: Θεωρούμε ότι είναι σημαντικό να υπάρξει πρόβλεψη για τη συμμετοχή εκπροσώπου εργαζομένων στο ΔΣ με δικαίωμα ψήφου για θέματα που σχετίζονται με αυτούς (π.χ μισθολογικά, προσλήψεις/απολύσεις, κ.λ.π), αν υπάρχουν περισσότεροι από 20-25 εργαζόμενοι στο συνεταιρισμό. Η δυνατότητα πενταετούς θητείας πρέπει να μειωθεί σε τέσσερα το πολύ χρόνια. Επίσης να υπάρξει πρόνοια ώστε μέλη του Προεδρείου του Δ.Σ. να μην μπορούν να είναι για πάνω από δύο συνεχόμενες θητείες.
- Άρθρο 17: Τα προβλεπόμενα στην παρ. 4 είναι δύσκολο να εφαρμοστούν αφού τα συνεταιριζόμενα μέλη στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν έχουν τις εξειδικευμένες γνώσεις για την παρακολούθηση των πεπραγμένων του Συνεταιρισμού. Μπορεί να προβλεφθεί η επικούρηση του έργου τους από εξειδικευμένους εξωτερικούς συμβούλους
- Άρθρο 20: Αν ο συνεταιρισμός έχει λιγότερα από είκοσι μέλη τότε δεν απαιτείται δικηγόρος; σε αυτήν την περίπτωση να παρίσταται εκπρόσωπος της αδειοδοτούσας υπηρεσίας του Υπ.Α.Α.Τ.
- Άρθρο 28 (αφορά την Εθνική Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών – Ε.Θ.Ε.Α.Σ) παρ. 1α : Προτείνουμε να μπει ακόμη μία δικλείδα στην σύσταση της Ε.Θ.Ε.Α.Σ ούτως ώστε να μην υπάρχουν αμφισβητήσεις περί της αντιπροσωπευτικότητάς της και συγκεκριμένα προτείνουμε εκτός από την συμμετοχή των ενήμερων μελών που είναι εγγεγραμμένα στο ΕΜΑΣ και αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 51% του συνολικού κύκλου εργασιών όλων των ενήμερων μελών, ταυτόχρονα να αντιπροσωπεύουν και τουλάχιστον το 51% του αριθμού των εγγεγραμμένων ενήμερων μελών στο ίδιο μητρώο.
Κύριε Πρόεδρε της Επιτροπής
Κυρίες κ Κύριοι Βουλευτές
Κυρίες κ Κύριοι εκπρόσωποι των φορέων
Πέραν των ανωτέρω παρατηρήσεων και προτάσεων αυτό που οφείλουμε να σημειώσουμε είναι ότι όσα σχέδια νόμου και να ψηφισθούν από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, αυτό που πρέπει να γίνει είναι η ΄΄ απενοχοποίηση ΄΄ του όρου συνεταιριστής.
Δυστυχώς, για πολλούς και διάφορους λόγους που δεν είναι της παρούσης, ο μέσος Έλληνας αγρότης ακούει τις λέξεις συνεταιρισμός, συνεταιριστής, ένωση συνεταιρισμών και το λιγότερο που αισθάνεται είναι αποστροφή. Αυτή είναι η κατάληξη μίας καταστροφικής πορείας σαράντα σχεδόν ετών του συνεταιριστικού κινήματος στην χώρα μας όπου οι επτά και πλέον νόμοι της μεταπολιτευτικής περιόδου της χώρας μας δεν μπόρεσαν να αναστρέψουν. Χωρίς ενεργά και εκπαιδευμένα μέλη δεν μπορεί να γίνει απολύτως τίποτα και αυτή η προεργασία πρέπει να γίνει στην βάση του αγροτικού πληθυσμού, δίνοντας εν ανάγκη και επιπλέον κίνητρα από αυτά που ήδη ισχύουν. Η αρχή μπορεί να γίνει από τις επόμενες προσκλήσεις μέτρων του Υπ.Α.Α.Τ όπως για παράδειγμα αυτά που αφορούν τους Νέους Γεωργούς (υπομέτρο 6.1 του ΠΑΑ) και τα Σχέδια Βελτίωσης (Δράσεις 4.1 του ΠΑΑ). Ειδικά στα Σχέδια Βελτίωσης η προώθηση των Συλλογικών Σχημάτων (Ομάδων και Οργανώσεων Παραγωγών) στην προηγούμενη πρόσκληση αποδείχτηκε ότι απέδωσε καρπούς – ίσως και υπέρ του δέοντος σε κάποιες περιπτώσεις όπως είναι η δημιουργία οικογενειακών ουσιαστικά Ομάδων Παραγωγών με 5-6 άτομα στην ζωική παραγωγή – κάτι που πιστεύουμε ότι μπορεί να αποδώσει και με τους Α.Σ.
Κλείνοντας ευχόμαστε το συγκεκριμένο νομοσχέδιο μετά την ψήφισή του να ΄΄ μακροημερεύσει ΄΄ , αλλά το κυριότερο να γίνει εφαλτήριο για αναζωογόνηση των Αγροτικών Συνεταιρισμών και του συνεργατικού - συνεταιριστικού κινήματος στη χώρα μας.
Με εκτίμηση
Για το Δ.Σ. της Π.Ο.ΓΕ.Δ.Υ.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
Ν. ΚΑΚΑΒΑΣ Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Κ. ΔΟΓΑΝΗΣ
